Konopnicka Maria - Mendel Gdański.pdf - ebooki Różne-klasyka,młodzieżowe,bajki - jac68

Konwersja wykonana przez firmę Netpress Digital Sp. z o. o.

MENDEL GDAŃSKI

Maria Konopnicka

Od wczoraj jakiś niepokój panuje w uliczce. Stary Mendel dziwi się i częściej niż

zwykle nakłada krótką fajkę patrząc w okno. Tych ludzi nie widział on tu

jeszcze Gdzie idą? Po co przystają z robotnikami, śpieszącymí do kopania

fundamentów pod nowy dcm niciarza Greulicha? Skąd się tu wzięły te

obszarpane wyrostki? Dlaczego patrzą tak po ścianach? Skąd mają pieniądze,

że idą w pięciu do szynku?

Stary Mendel kręci głową, smokcząc mały, silnie wygięty wiśnio wy cybuszek.

On zna tak dobrze tę uliczkę cichą. Jej fizjonomię, jej ruch, jej głosy, jej tętno.

Wie, kiedy zza którego węgła wyjrzy w dzień pogodny słońce; ile dzieci

przebiegnie rankiem, drepcąc do ochronki, do szkoły; ile zwiędłych dziewcząt w

ciemnych chustkach, z małymi blaszeczkami. w ręku przejdzie po trzy, po

cztery do fabryki cygar na robotę; ile kobiet przystanie z koszami na starym

wytartym chodniku, pokazując sobie zakupione jarzyny, skarżąc się na drogość

jaj, mięsa i masła; ile wyrobników przeczłapie środkiem bruku, ciężkim chodem

nóg obutych w trepy, niosąc pod pachą węzełki, a w ręku cebrzyki, kielnie, liny,

siekiery, piły. Ba, on i to nawet wie może, ile wróbli gnieździ się w gzymsach

starego browaru, który panuje nad uliczką wysokim, poczerniałym kominem - w

gałęziach chorowitej, rosnącej przy nim topoli, która nie ma ani siły do życia,

ani ochoty do śmierci i stoi tak czarniawa, przez pół uschnięta, z pniem

spustoszonym, z którego na wiosnę wynika nieco bladej zieloności. On, może

nawet, nie patrząc w okno, samym uchem tylko rozpoznałby, czy Paweł, stróż,

zamiata ulicę nową swoją czy też starą miotłą.

I jak tego wszystkiego nie ma Mendel Gdański wiedzieć, kiedy już od lat

dwudziestu i siedmiu w tej samej izbie, pod tym samym oknem swój warsztat

introligatorski ma i tak już przeszło ćwierć wieku przy nim w fartuchu swoim

skórzanym stoi, a podczas kiedy sucha, żylasta, a dziś już nieco drżąca ręka

dociska drewnianą śrubę prasy, oczy jego spod brwi gęstych, nawisłych, siwych

patrzą w tę uliczkę, która jest wśród wielkiego miasta, jakby odrębnym,

zamkniętym w sobie światem.

Świata tego drobne tajemnice zna Mendel na wylot. Wie, kiedy się powiększa, a

kiedy zmniejsza kaszel starego archiwisty, który mu przynosi do oprawy grube,

pełne kurzu foliały zatęchłych papie rów, wie, jak pachnie pomada małego

dependenta, któremu zszywa akta pana mecenasa; wie, kiedy przyjdzie Joasia

od pani radczyni z żądaniem, aby jej za "śkło pięknie wsadził" laurkę z

powinszowaniem, na której złocisty anioł odkrywa się i pokazuje kawalera z

bukietem róż w ręku; wie, kiedy nie je obiadu student mieszkający na strychu,

wie, z której strony nadbiegnie zdyszana pensjonarka żądając, aby jej

"niebiesko i ze złotymi sznurkami" oprawił przepisane na listowym papierze

poezje Czesława i Gawalewicza.

On wszystko wie. Wszystko, co można widzieć na lewo i na prawo siwym,

bystrym okiem, co można na prawo i na lewo usłyszeć uchem i co przemyśleć

można długimi godzinami, stukając jak dzięcioł młotkiem introligatorskim,

równając i obcinając wielkie arkusze papieru, warząc klej, mieszając farby. I

jego też znają tu wszyscy. Obcy człowiek rzadko zajrzy; każdy jakby swój, jakby

domowy.

Stary, łysy zegarmistrz z przeciwka przez otwarte okno krzyczy mu latem

"dzień dobry" i pyta o Bismarcka; suchotniczy powroźnik zaczepia o jego

klamkę swoje długie, konopne sznurki, które dysząc kręci w wąskiej wpółwidnej

sionce kamieniczki; chudy student z facjatki, z nogami jak cyrklowe nożyce,

wsadza zmierzchem w jego drzwi głowę na długiej, cienkiej szyi i pożycza od

niego łojówkę; którą "zaraz odda, tylko jeszcze z godzinkę popisze"...

Straganiarka poda mu czasem przez okno rzodkiew czarną, w zamian za

kolorowe skrawki papieru, z których sobie jej chłopaki sporządzają latawce

słynne na całą ulicę; synek gospodarza całymi godzinami prze siedzi u niego

czekając na wolną chwilę, w której Mendel da mu tektury do podklejenia

wyciętych z arkusza żołnierzy, a tymczasem dziwuje się wielkim uszom nożyc,

waży w ręku młotek, wtykając nos w garneczek z klajstrem, próbując go

niemal. Wszystko to tworzy jakąś atmosferę ciepłą poufałą atmosferę

wzajemnej życzliwości. Staremu Mendlowi dobrze w niej być musi. Mimo

sześćdziesięciu i siedmiu lat rześki jest jeszcze w sobie. Spokój i powaga

maluje się na jego zwiędłej w trudach twarzy. Włosy jego są mocno siwe; a

długa broda zupełnie siwa. Pierś zaklęsła pod pikowanym kaftanem często

zadychuje się wprawdzie, a grzbiet zgarbiony nigdy jakoś nie chce

rozprostować, ale tym nie ma się co trapić, póki nogi i oczy starczą, póki i w

ręku siła jest. Kiedy mu duszność dech zapiera, a w zgiętym grzbiecie ból jakiś

krzyże łamie, stary Mendel nakłada w małą fajeczkę tytoń z poczerniałego,

związanego sznurkiem pęcherza i kurząc ją, wypoczywa chwilę. Tytoń, którego

używa, nie jest zbyt wyborny, ale daje taki piękny, siny dymek i tak Mendlowi

smakuje. Siny ten dymek ma i to jeszcze w sobie szczególnego, że widać w nim

różne rzeczy oddalone i takie, które już dawno minęły.

Widać w nim; i Resię, żonę jego, z którą dobrze mu było na świecie przez

trzydzieści lat, i synów, którzy się za chlebem rozbiegli jak te liście wichrem

gnane, i dzieci synów tych, i smutki różne, i pociechy; i troski; a już najdłużej to

w nim widać jego najmłodszą dziewczynę Liję; tak wcześnie wydaną i tak

Wcześnie zgasłą, po której mu tylko jeden wnuk pozostał. Gdy stary Mendel

rozpala swoją fajeczkę, jakieś ciche mruczenie dobywa się z ust jego. W miarę

jak pali i jak dymek siny przynosi mu dalekie obrazy i takie, które już nigdy nie.

wrócą, mruczenie to rośnie, potężnieje, staje się jękiem niemal. Ta dusza

ludzka, dusza starego Żyda, ma też smutki swoje i tęsknoty, które zagłusza

pracę. Tymczasem sąsiadka przynosi w jednej ręce garneczek z rosołem, w

którym pływają kawałki rozmiękłej bułki; a w drugiej przykryty talerz z mięsem

i jarzyną: Mendel odbiera od niej ten skromny obiad; nie je go wszakże, tylko

postawiwszy na małym żelaznym piecyku czeka. Czekanie to trwa niedługo. O

samej drugiej drzwi izdebki otwierają się głośno, hałaśliwie, a w nich ukazuje

się mały gimnazista; w długim, na wyrost sporządzonym szynelu, w dużej,

zsuniętej na tył głowy czapce, z tornistrem na plecach: Jest to chłopak

dziesięcioletni może, który po matce, najmłodszej córce starego Mendla, wziął

piwne o złocistych blaskach oczy, długie, ciemne rzęsy i drobne usta, a po

dziadzi nos orli i wąskie wysokie czoło Szczupły i mały chłopak mniejszym się

jeszcze i szczuplejszym wydaje, kiedy zrzuci szynel i zostanie tylko w szkolnej,

szerokim pasem przepasanej bluzie. Stary Mendel jest w ciągłej o niego obawie.

Przezroczysta cera chłopca, jego częsty kaszel, jego wątłe piersi i pochylone

barki budzą w dziadzie nieustanną troskę. Wybiera też dla niego najlepsze

kawałki mięsa, dolewa mu i dokłada na talerz, a kiedy chłopak się naje; klepie

go po ramieniu i zachęca do zabawy z dziećmi w podwórku.

Malec rzadko kiedy namówić się pozwala Jest zmęczony lekcjami, ciężkim

szynelem, siedzeniem w szkole; drogą; dźwiganiem tornistra , i ma też dużo

zadań na jutro. Powłóczy nogami chodząc, a nawet wtedy, kiedy się uśmiecha,

piwne jego oczy patrzą z melancholią jakąś. W kilka chwil po obiedzie malec:

zasiada przy prostym, sosnowym stole, dobywając z tornistra książki i zeszyty, a

stary Mendel zabiera się do swego warsztatu. Choć chłopak cicha się sprawia i

tylko szeptem półgłośnym powtarzając lekcje kiedy niekiedy zaledwie stuknie

stołkiem, na którym się buja podparłszy na stole oba chude: łokcie, znać

przecie, że staremu introligatorowi przeszkadza coś w robocie. Co i raz odwraca

on głowę by spojrzeć na chłopca, a choć po klajster ręką sięgnąć może,

obchodzi z boku warsztat, gdy mu go potrzeba, aby po drodze uszczypnąć

wnuka w liczko blade, przejrzyste lub pogłaskać go po krótko przyciętych,

miękkich i ciemnych jak krecie futerko włosach. Chłopiec przyzwyczajony jest

widać do tych pieszczot, nie przerywa przy nich bowiem ani swego żarliwego

szeptu, ani kołysania się na stołku. Stary introligator wszakże zupełnie i tym

jest zadowolony, a przyciszając klapanie pantofli powraca na palcach do swego

warsztatu.

W piątek przed wieczorem scena się odmienia: malec uczy się przy oknie,

kołysząc się mozolnie na stołku nie mającym tu swojego rozpędu, a na

sosnowym, pokrytym serwetą stole sąsiadka zastawia rybę, makaron i tylko co

przyniesioną od piekarza tłustą, pięknie zrumienioną kaczkę. Cynowy, o

Konopnicka Maria - Mendel Gdański.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: