Świętokrzyskie zabytki techniki.pdf

ŚWIĘTOKRZYSKIE

ZABYTKI TECHNIKI

Przewodnik po miejscach związanych

z historią świętokrzyskiego przemysłu

Zakład wielkopiecowy w Ekomuzeum im. Jana Pazdura w Starachowicach.

Odrestaurowane budynki hali maszyny parowej i wieży ćiśnień

Spis Treści

Świętokrzyskie czaruje ............................................................................................................

Drogi i krainy – 4

Przyroda – 6

Dziedzictwo – 7

Świętokrzyskie tradycje przemysłowe ................................................................................

Geologia – 9

Prehistoria – 10

Od średniowiecza po wiek XIX – 12

Staropolski Okręg Przemysłowy – 14

Centralny Okręg Przemysłowy – 16

Zasłużeni – 18

Potęga wnętrza ziemi ..............................................................................................................

Wycieczka 1 – Geopark Kielce

Wietrznia – 22, Ślichowice – 23, Kadzielnia – 24, Biesak-Białogon – 25

Skarby pradziejów ...................................................................................................................

Wycieczka 2 – Hematyt i krzemień

Rydno – 28, Krzemionki – 29

W krainie gwarków ................................................................................................

Wycieczka 3 – ołów, srebro, miedź

Karczówka – 32, Miedziana Góra – 33, Miedzianka, Chęciny – 34

Żelazne korzenie Europy ........................................................................................

Wycieczka 4 – dymarki, kuźnice, fryszernie

Nowa Słupia – 38, Stara Kuźnica – 40, Maleniec – 41, Machory – 42, Sielpia – 43

Staropolski Okręg Przemysłowy ............................................................................

Wycieczka 5 – Wielkie piece nad Bobrzą i Kamienną

Kuźniaki,Bobrza – 46, Samsonów, Bliżyn i Furmanów – 48,

Rejów – Skarżysko-Kamienna – 50, Rejów - Kolonia – 52, Parszów i Mostki – 53

Staropolski Okręg Przemysłowy ............................................................................

Wycieczka 6 – Z biegiem Kamiennej

Wąchock – 56, Starachowice „Ekomuzeum” – 57, Starachowice – 58,

Starachowice – Michałów – 59, Brody, Nietulisko – 60,

Ostrowiec Świętokrzyski, Bodzechów – 61

Kamień, siarka, glina .............................................................................................

Wycieczka 7 – inne bogactwa ziemi świętokrzyskiej

Sołtyków, Chałupki – 64, Gacki – 66, Pińczów – 67, Busko-Zdrój – 68,

Kazimierza Wielka – 69, Czarkowy, Nowy Korczyn, Ćmielów – 70, Doły

Biskupie – 72

Koleje turystyczne ..................................................................................................

Starachowicka Kolej Wąskotorowa – 73

Ciuchcia Expres Ponidzie – 74

Informacja turystyczna .................................................................................................................

Słownik ....................................................................................................................................................

7 77

ŚWIĘTOKRZYSKIE ZABYTKI TECHNIKI

Świętokrzyskie

czaruje

Region święto-

krzyski ma wiele do

zaoferowania tu-

rystom i z roku na

rok ich liczba sys-

tematycznie rośnie.

Ma na to wpływ

powiększająca się

stale ilość miejsc

noclegowych o do-

brym standardzie

– ale przede wszyst-

kich konsekwentna

i interesująca pro-

mocja tutejszych

atrakcji turystycz-

nych.

Świętokrzyskie ma czym czarować,

jest tu wiele miejsc wpisanych do Ka-

nonu Krajoznawczego Polski – od dzie-

sięcioleci przyciągająca rzesze turystów

cudami natury jaskinia Raj, górujący

nad rozległą okolicą chęciński zamek,

Pałac Biskupów Krakowskich w Kiel-

cach wraz z Katedrą, słynna Puszcza

Jodłowa z takim uczuciem opisywana

przez Żeromskiego, gołoborza kwar-

cytowe na zboczach Łysogór, budzące

podziw swoim roz-

machem pozosta-

łości zamku Krzyż-

topór w Ujeździe,

czy opasany mu-

rami obronnymi

Szydłów.

Cennym dzie-

dzictwem świę-

tokrzyskiego jest

wielka liczba zabyt-

kowych kościołów,

najczęściej muro-

wanych z miejsco-

wego kamienia,

lecz także i drew-

nianych – szczegól-

nie na zachodzie regionu. Część z nich

zachowała dawne elementy stylu ar-

chitektonicznego – piękne romańskie

wnętrza podziwiać można na przykład

w klasztorze cystersów w Wąchocku.

W legendarnej Wiślicy, w podzie-

miach romańskiej bazyliki znajduje się

jeden z najcenniejszych zabytków pol-

skiego średniowiecza – Płyta Orantów

przedstawiająca między innymi księcia

Henryka Sandomierskiego, której po-

ŚWIĘTOKRZYSKIE CZARUJE

wstanie datuje się na lata 1175-1177.

Dobrze znany turystom jest też Ję-

drzejów z cenną kolekcją dawnych

zegarów oraz klasztorem cystersów,

dawnych gospodarzy tej ziemi.

Zupełnie unikalny charakter mają

liczne pamiątki po dawnym staropol-

skim przemyśle rozsiane po obszarze

ciągnącym się pasem z zachodu na

wschód na północ od Gór Świętokrzy-

skich: wzdłuż dolin rzecznych Bobrzy,

Czarnej i Kamiennej, gdzie przez wiele

stuleci wydobywano z ziemi rudy żela-

za i kruszce metali kolorowych takich

jak ołów, miedź i srebro by na miej-

scu przerabiać je na broń i narzędzia.

Pozostałości przeróżnych urządzeń

technicznych związanych z tym prze-

mysłem same w sobie nie mają może

takiej magii jak wcześniej opisane

miejsca. Dopiero kiedy opowie się ich

niezwykłą i nieco zapomnianą historię

w szerokim kontekście przyrody ta

magia się ujawni.

Taki właśnie cel ma nasz przewod-

nik.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: