swiat-wedlug-lolitki,66.pdf

˚YCIE WEWN¢TRZNE | TO NIE BAJKA | CZERWONY KAPTUREK

Z Katarzynà Miller rozmawia Tatiana Cichocka Ilustracja Joanna Szachowska

Współczesny Êwiat kocha Czerwone Kapturki. Co wi´cej,

seryjnie je produkuje – Êliczne, naiwne dziewczàtka,

które bez ˝adnego przygotowania wkraczajà w dorosłoÊç.

Od małego otaczane bezpiecznym kokonem, tresowane

i grzeczne wychodzà z domu i wpadajà prosto w łapy złego,

lubie˝nego wilka

Âwiat

lolitki

– MyÊl´ sobie, ˝e rozkosznie jest byç małà Êlicznà dziewczynkà.

Wszyscy jà lubià, wzbudza powszechne rozczulenie...

– No, nie tylko... Mo˝e te˝ wzbudzaç lekko perwersyjne

uczucia. „Czerwony kapturek” to bajka o tym, ˝e coÊ, co

zwykle jest niedopowiedziane, dzieje si´ za wczeÊnie. Ona

jest jeszcze niedu˝à dziewczynkà, a napada na nià wilk.

– Jest niedu˝a, ale dostaje ju˝ czerwony kapturek, czyli symbolicz-

nie wchodzi w kobiecoÊç.

– Czerwony kolor rzeczywiÊcie kojarzy si´ z płcià

i z seksualnoÊcià, mo˝e równie˝ z krwià menstruacyjnà,

czyli symbolicznym przejÊciem w dorosłoÊç. Jednak bab-

cia chyba uszyła ten kapturek za wczeÊnie. Interesujàce,

˝e i babcia, i mama Kapturka (czyli obie razem jako bajko-

wa postaç macierzyƒska) pozwoliły, ˝eby dziewczynka

w taki właÊnie prowokacyjny sposób zwracała na siebie

uwag´ Êwiata. Czerwony kapturek wyró˝nia jà, narzuca

rol´ uwodzicielki.

– Dlaczego one dały jej ten kapturek, gdy jeszcze nie umiała sobie

z tà rolà poradziç? Bo nie umiała: wilk jà przecie˝ zjadł. CoÊ było nie

tak z tymi dorosłymi kobietami?

– One ju˝ – równie˝ przedwczeÊnie i najpewniej nieÊwia-

domie – zrezygnowały ze swojej kobiecoÊci i delegowały

do niej małà dziewczynk´, kolejnà z rodu. Przyznam, ˝e tym

razem z ciekawoÊci zajrzałam do klasyka interpretacji ba-

Êniowych Brunona Bettelheima. Ogromnie mnie poruszył.

Oczywiste dla mnie było to, ˝e ta bajka obraca si´ wokół

seksualnoÊci, która si´ rodzi w dziewczynce, i takiej seksu-

alnoÊci, którà ona wzbudza w otoczeniu. M´skim, ale nie

tylko. Równie˝ kobiet starszych, które widzà, jak roÊnie ko-

lejna kobietka. Dziewczyna niepomna przestróg zbacza ze

Êcie˝ki, rozmawia z kim si´ da i daje si´ uwieÊç.

– Bo jest jeszcze bardzo dziecinna.

– WłaÊnie. Ta bajka uczy, ˝e bezgraniczna naiwnoÊç, któ-

rà wykazujà zwykle dzieci, w pewnym momencie ˝ycia mu-

si si´ przekształciç w coÊ innego. Owszem, zbieranie kwiat-

ków jest cudne, ale nie wtedy, kiedy ma si´ zadanie

do wykonania – trzeba choçby zanieÊç babci jedzenie.

– Dziecku bardzo trudno skupiç si´ na zadaniu, wszystko je rozprasza.

– To potwierdzałoby tez´, ˝e ona jest jeszcze dzieckiem,

wi´c ten kapturek jest troch´ na wyrost. Dziecko, jak pisze

Bettelheim, powoli uczy si´, ˝e nie wszystko mo˝e byç prze-

puszczane przez zasad´ przyjemnoÊci. Rozwój polega

na tym, ˝e zaczyna si´ dopuszczaç zasad´ rzeczywistoÊci.

– To znaczy?

– Najpierw kierujemy si´ tym, co przyjemne, odrzucajàc

wysiłek i odpowiedzialnoÊç – jak Czerwony Kapturek – ale

gdy dorastamy, dochodzimy do wniosku, ˝e jednak nam si´ to

nie opłaca, bo bez wysiłku nie zdob´dziemy tego, na czym

nam zale˝y, albo mo˝emy naraziç si´ na niebezpieczeƒstwo

– sà na Êwiecie wilki, warto umieç je rozpoznawaç. Ale tego,

ZWIERCIADŁO

luty 2006

ZWIERCIADŁO

˚YCIE WEWN¢TRZNE | TO NIE BAJKA | CZERWONY KAPTUREK

kto jest osobà godnà zaufania, a kto nie, z kim warto wejÊç

w relacj´ i jaka to odpowiedzialnoÊç, trzeba si´ nauczyç.

– W Czerwonym Kapturku zdecydowanie jest coÊ z lolitki. Du˝e ocz´-

ta wpatrzone niewinnie w złego pana... Ta bajka jest doÊç perwersyjna.

– To jest lolitka niemal idealna. Wi´kszoÊç dziewczynek

przechodzi taki moment w swoim ˝yciu. Sà wtedy tak uro-

kliwe, ˝e niezwykle trudno jest tatusiom, wujkom, dziad-

kom, wychowawcom, starszym braciom patrzeç na nie neu-

tralnie. One sà jak pàczuszek smakowity. Nieprzypadkiem

bywa on, niestety, przedwczeÊnie napocz´ty. Niedojrzali

m´˝czyêni dajà sobie prawo bycia wilkiem i te dziewuszki

zjadajà. Czyli molestujà seksualnie, nadu˝ywajà ich zaufa-

nia, wykorzystujà t´ lekko prowokujàcà niewinnoÊç. Bo sko-

ro ona tak kokietuje, to znaczy, ˝e chce, prawda?

– Słynne tłumaczenie: sama chciała.

– M´˝czyznom w to graj. Mój znajomy, któremu powiedzia-

łam, ˝e b´dziemy rozmawiaç o Kapturku, powiedział: „Och, to

napiszcie, co ten Kapturek wilkowi zrobił”. To jest m´skie po-

dejÊcie – Kapturek oczarowywał wilka. Narobił mu apetytu.

– Dziewczynka musi przede wszystkim si´ nauczyç, co to znaczy

nià byç, dowiedzieç si´, ˝e to, co czuje, jest jak najbardziej normalne,

dlatego matka czy babka powinny byç przy niej, pokazywaç na wła-

snym przykładzie, co to znaczy, prowadziç, rozmawiaç, wspieraç. To

przecie˝ dla dziewczyny najtrudniejszy, najbardziej niebezpieczny mo-

ment. A tymczasem, jak pokazuje bajka, dziewczynka zostaje wów-

czas całkiem sama. Babcia chora, matka u siebie, a ona do lasu.

– Ojca jak zwykle te˝ nie ma. Mo˝na powiedzieç, co praw-

da, ˝e ojciec si´ pojawia w postaci myÊliwego. Albo ˝e jest

rozpołowiony na wilka i myÊliwego. Negatywny aspekt ojca

jest wilkiem. Mamy wówczas do czynienia z konfliktem edy-

palnym. Niektórych to bardzo Êmieszy, bo rzeczywiÊcie nie

mo˝na wszystkiego sprowadzaç do tego, ˝e dziewczynka pra-

gnie swego ojca, a chłopiec swojej matki. Ojciec córki, a mat-

ka syna. Natomiast jest w tym wiele prawdy w rodzinach,

w których nie ma realnej wi´zi mi´dzy matkà a ojcem, czyli

mi´dzy kobietà a m´˝czyznà. Dziecko zajmuje t´ luk´, staje

si´ partnerem matki albo ojca. Je˝eli rodzice sà niespełnieni

miłoÊnie, seksualnie niedojrzali i w dodatku jeszcze rozdzie-

naturalna màdroÊç. MyÊliwy ratuje z opresji i znika, nie

bierze nic dla siebie. Nie wyciàga r´ki po Kapturka ani

po wino z koszyczka.

– Ani po babci´...

– Teraz sà takie babcie, kochana, ˝e tylko po nie wycià-

gaç r´ce. Ale w nas samych te˝ jest taka babcia, która nad-

miernie kocha, babcie czasem przesadzajà z kochaniem:

z jednej strony dla dziecka to jest przeurocze, z drugiej stro-

ny mo˝e je to troch´ skrzywiç. Ogłuszyç, oÊlepiç. Wi´c

dziecko jest Êlepe i głuche na niebezpieczeƒstwo, bo otoczo-

ne kokonem złudnego bezpieczeƒstwa.

– Przyszło mi do głowy, ˝e wilk w tej bajce mo˝e byç te˝ oszustem

– uwodzicielem, za którym wiele dorosłych kobiet idzie jak w dym.

– Facetem typu „wykorzystał i rzucił” lub został i wyko-

rzystuje nadal, takim, który najpierw uwodzi, a ostatecznie

przynosi ból, rozczarowanie. Du˝o wcià˝ po Êwiecie chodzi

takich zatrzymanych w rozwoju Kapturków – kobiet, które

˝eby ˝yç, potrzebujà poczucia, ˝e odbijajà si´ w m´skich

oczach. Najszybciej taki „dowód istnienia” dostanà od łajda-

– Przecie˝ wychowano jà, by słuchała starszych. Mamu-

sia mówi: „Nie rób tego”. Ale nie ostrzega, co si´ tam mo˝e

kryç, ani tym bardziej nie zach´ca: „Sprawdê sama”. Matki

bardzo rzadko przyznajà dziecku prawo do potkni´cia si´,

zranienia, prze˝ycia samemu swojej wiedzy o Êwiecie. Ja-

sne, ˝e o niektórych rzeczach nale˝y powiedzieç, ale nie

o wszystkim. Dziecko, które nie zostało zach´cone do samo-

dzielnego myÊlenia, stajàc przed czymÊ nieznanym, jest

bezradne, bo potrzebuje instrukcji.

– Niezły paradoks: tam gdzie dziewczynka naprawd´ potrzebuje

wsparcia, jak na przykład Kapturek w lesie, zostawia si´ jà samà so-

bie, a tam gdzie mogłaby si´ sama czegoÊ nauczyç, nie pozwala si´

jej na to.

– To trudna ró˝nica dla wielu matek. Gdy myÊl´ o Czer-

wonym Kapturku, przychodzi mi na myÊl jeszcze jedno zja-

wisko, coraz bardziej masowe. Kilkunastoletnie dziewczynki

smaruje si´ make-upami, zakłada si´ im stringi i wysokie ob-

casy i robi si´ z nich modelki. By wzbudzały uczucia niedoj-

rzałych m´˝czyzn. To, co jest rozwijajàcà i rozkosznà zaba-

Mo˝na byç Kapturkiem, majàc 40 i 60 lat, jeÊli ma si´ co dawaç z siebie: czas, mieszkanie, opiek´. Zawsze znajdzie si´ jakiÊ ch´tny wilk, którego taka kobieta mo˝e nakarmiç sobà

– Biedny wilk...

– KiedyÊ rozmawiałam z komendantem policji o gwałtach

i on powiedział: „A po co one tak chodzà w krótkich spódni-

cach? Same si´ proszà”. To jest tak straszne podejÊcie, tak

bezceremonialnie z m´˝czyzn zdejmujàce odpowiedzialnoÊç

i jakikolwiek obowiàzek myÊlenia, kierowania sobà...

– To jej wina, ˝e jest pi´kna, kusi.

– Po co taka jest, jeÊli nie po to, by jà sobie wziàç? Kobie-

ty – macie wiedzieç, ˝e spora cz´Êç m´˝czyzn lubi tak wła-

Ênie myÊleç! To sà wilki! Przed tak myÊlàcymi m´˝czyzna-

mi trzeba si´ mieç na bacznoÊci. Bo oni nie majà cienia

litoÊci, cienia uwagi, cienia wra˝liwoÊci na człowieka nazy-

wanego kobietà. Oni nie nazywajà kobiety człowiekiem.

Ona im tylko robi kłopot.

– Gdyby nie ona, wszyscy byliby Êwi´ci.

– Jest jednak podstawowa ró˝nica: dorosła kobieta mo˝e

prowokowaç m´˝czyzn. Mo˝e chcieç prowadziç takà gr´.

Ale nie dziecko takie jak Kapturek. Niedojrzały facet nie

jest w stanie zrozumieç, ˝e ona taka po prostu jest, nawet

nie wie, czego by chciała. Na pewno chce zwróciç na siebie

uwag´, byç lubiana, kochana, chce si´ podobaç. Ale nie

chce, ˝eby jà zjeÊç. Ta bajka ostrzega wi´c: dziewczynko,

musisz si´ nauczyç rozró˝niaç, kto jest dobry, a kto patrzy

zbereênym okiem. Wydaje ci si´, ˝e znasz ˝ycie – czyli oko-

liczny las – tymczasem w nim pojawił si´ wilk.

leni, to bardzo cz´sto sami dzieci zapraszajà do tej roli. Znam

wiele przykładów: matki oczerniajà swoich m´˝ów, wynoszàc

ponad nich synów. Albo ojcowie umniejszajà ˝ony, a córkom

mówià: „Tylko ty mnie naprawd´ rozumiesz”. To jest zapro-

szenie do grania roli partnera, a nie dziecka. Nie musi tu

dojÊç do molestowania seksualnego (choç niejednokrotnie

i do tego dochodzi), jednak nast´puje psychiczne uwiedzenie.

– Tak ciàgle mówimy „wilk, wilk”, czy tu chodzi tylko o seks?

– OczywiÊcie, ˝e nie. Mo˝e to byç dosłownie napastnik,

gwałciciel, ale mo˝e te˝ byç po prostu jakieÊ zło, przemoc.

Gdy dzieci słuchajà bajki o Czerwonym Kapturku, obraz

wilka w nich zostaje. Mo˝na wtedy mówiç im rzeczy typu:

„Uwa˝aj na niektórych ludzi na ulicy, bo to mo˝e byç taki

wilk”. I dziecko intuicyjnie rozumie lepiej, ni˝ gdybyÊmy to

długo opisywali.

– Nie otwieraj drzwi nieznajomemu, nie wychodê ze szkoły z kimÊ,

kogo nie znasz, nie umawiaj si´ z nieznajomym przez internet... Wilki

czyhajà wsz´dzie.

– Jednak nie o to chodzi, ˝eby straszyç, tylko uczyç roz-

ró˝niaç. Wilk to mo˝e byç równie˝ przemoc, którà mamy

w sobie. Jak zwykle we Ênie czy w bajce wszystkie posta-

cie mogà byç cz´Êcià tej samej osobowoÊci. A mamy prze-

cie˝ w sobie zarówno wilka, czyli agresj´, sił´ niszczàcà,

pop´d seksualny, jak i sił´ dobrà, odwag´, trosk´ – myÊli-

wego, który jest zaznajomiony z lasem, czyli z naturà. To

ka. Bo łajdak wie, ˝e one na to czekajà. ˚e zwrócà uwag´

tylko na tego, kto je b´dzie bajerował, da im przez chwil´

złudne poczucie bycia najwa˝niejszà.

– W dodatku wiele go to nie kosztuje, par´ słodkich słówek... Nie-

dowartoÊciowane kobiety stanowià łatwy ˝er.

– Mo˝na byç Czerwonym Kapturkiem, majàc lat 40, 60

i wi´cej, jeÊli ma si´ co dawaç z siebie, czas, mieszkanie,

opiek´, pieniàdze. Koło Kapturka zawsze b´dzie si´ kr´cił

w okolicy jakiÊ ch´tny wilk, którego ona mo˝e nakarmiç so-

bà. Nie mam tu na myÊli dobrych troskliwych zwiàzków,

gdzie obie strony dajà.

– À propos karmienia, nurtuje mnie, dlaczego Kapturek wyskaku-

je z wilczego brzucha nietkni´ty?

- Nietkni´ty fizycznie, ale na pewno przemieniony psy-

chicznie. Kapturek jakby rodzi si´ na nowo, bo tak to sym-

bolicznie wyglàda, gdy myÊliwy rozpruwa brzuch wilkowi

– jak cesarskie ci´cie. Traci dzieci´cà naiwnoÊç, ma ju˝

w sobie odrobin´ zintegrowanego wilka, poznał jego sposób

działania. Jak wiadomo, ta bajka ma wiele zakoƒczeƒ.

W wersji braci Grimm Kapturek planuje póênej zasadzk´

na wilka i w efekcie wilk ginie. Wilk ju˝ Kapturkowi nie za-

gra˝a, bo dziewczynka wie, jak si´ z nim obchodziç.

– Kapturek uczy si´ te˝ zaufania do siebie. Nabiera si´ na oszu-

stwa wilka, bo nie słucha siebie. Czuje, ˝e babcia jakaÊ inna, ale nie

wierzy własnym oczom. Daje si´ przekonaç „dorosłym” argumentom.

wà, gdy mała dziewczynka wkłada buty na obcasach mamy

i maluje si´ jej szminkà, staje si´ dla nastolatki coraz ci´˝-

szym wyzwaniem. Media lansujà lolitki. Ten Êwiat właÊciwie

produkuje Czerwone Kapturki, które stajà ubrane i wymalo-

wane, Êliczne takie, jako produkt seksualny, a same nic

o tym Êwiecie nie wiedzà.

– Wypuszcza si´ je do lasu bez ˝adnej instrukcji obsługi i wymaga

dojrzałoÊci.

– Z drugiej strony – w tym samym kraju mamy zakaz

wydawania podr´czników seksualnych. Dla tych samych

dziewczyn, które nie majà skàd si´ czegokolwiek dowie-

dzieç. Zostajà same ze swym niepokojem, po˝àdaniem, wy-

obraênià, ch´cià poznania tajemnicy i poczuciem, ˝e doro-

Êli dysponujà czymÊ, czego nie chcà oddaç, czym nie chcà

si´ podzieliç. Wydaje im si´, ˝e dorosłoÊç to dorwanie si´

do papierosów, alkoholu, seksu, narkotyków. Dobrze, jeÊli

w por´ zjawi si´ jakiÊ myÊliwy. Mo˝e to byç rodzic, dobry

wychowawca, ktoÊ z rodziny lub przyjaciół... KtoÊ, kto zda-

je sobie spraw´, ˝e nie w tym rzecz, aby zabraniaç, stra-

szyç czy zamykaç oczy na prawd´. Trzeba wspieraç i rozu-

mieç, co dzieje si´ w młodym człowieku. Uznawaç

normalnoÊç tego, ˝e on idzie ku przygodzie. Ka˝dego,

w kim jest choç troch´ z wolnego dziecka, korci, by zbo-

czyç ze Êcie˝ki i zobaczyç, co si´ kryje za drzewami. Na

tym polega ˝ycie.

ZWIERCIADŁO

luty 2006

ZWIERCIADŁO

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: