Choroby wirusowe
1. Wścieklizna
-zakaźna, wirusowa
-występowanie: ssaki, człowiek, najczęściej u lisów (70%), łosi, jeleni, sarn, borsuków, kun
-objawy: stan podniecenia, nawet szału, wodowstręt, porażenie kończyn, utrata wrodzonego lęku
-uwagi: jedyna metodą potwierdzenia występowania wścieklizny jest badanie głowy zwierzęcia w Zakładzie Higieny Weterynaryjnej.
*Postępowanie powiatowego lekarza weterynarii w przypadku podejrzenia zwierzęcia o wściekliznę (chorobę wirusową):
-należy powiadomić najbliższy zakład leczniczy dla zwierząt, właściwy miejscowy organ administracyjny (Inspekcja Weterynaryjna, wójt, prezydent, burmistrz)
-do badań i oceny sanitarno- weterynaryjnej powołany jest powiatowy lekarz weterynaryjny lub wyznaczony przez niego lekarz weterynarii
-padłą lub dobitą zwierzynę w łowisku, która jest podejrzana o wściekliznę należy dostarczyć do najbliższego Zakładu Higieny Weterynaryjnej (ZHW)
-postępowanie z pozostałymi resztkami tuszy zgodnie z Rozporządzeniem MRiGŻ z dnia 23.XII.1998r.
2. Pryszczyca (zaraza pyska i racic)
-występowanie: u zwierząt racicowych (bydła, rzadziej u świń). Stwierdzana była u łosi, jeleni, danieli, dzików
-objawy: przebiega z gorączką, pęcherze na błoniach śluzowych i na skórze, głównie w jamie ustnej i szparach międzyracicowych. Zwierzęta są mało ruchliwe, kuleją. U sarn obserwowano przyklękanie na skutek bolesności racic. Może dochodzić do odklejania się raciczek („wyraciczenia”). Występuje również ciągnący wypływ z jamy ustnej i nosowej.
-uwagi: u żubrów przebiega z dużą śmiertelnością, natomiast u łosi, padnięć nie stwierdzono.
3. Pomór świń
-zakaźna u świń i dzików
- objawy: zaburzenia ruchowe, niedowład, porażenie, posocznica krwotoczna z wybroczynami na skórze, w nerkach, pęcherzyku moczowym, krtani, nagłośni, węzłach chłonnych
-uwagi: występuje postać podostra i przewlekła (krupowe, płatowe zapalenie płuc; „bufony”- w błonie śluzowej jelita grubego ogniska martwicze; ogniska martwicy skóry).
5. Bruceloza
-zakaźna
-występowanie: u bawołów, renów, łosi, jeleni, sarn, dzików, zajęcy, i innych
-objawy: poronienie i osłabienie, u samców stany zapalne jąder i najądrzy, u samic stany zapalne błony śluzowej macicy, czasem ropomacicze
-uwagi: należy do najniebezpieczniejszych chorób odzwierzęcych występujących u ludzi.
4 sytuacje epizootyczne:
a) zakażenie zwierząt wolno żyjących od użytkowych;
b) zakażenie zwierząt wolno żyjących od użytkowych utrzymują się przez dłuższy czas po zakończeniu leczenia zwierząt użytkowych;
c) zakażenie zwierząt wolno żyjących istnieją niezależnie od brucelozy zwierząt użytkowych;
d)chore na brucelozę zwierzęta wolno żyjące są zagrożeniem dla zwierzą użytkowych.
6. Zaraza bydła i dziczyzny
-zakaźna bakteriami Pasteurella multocida
-występowanie: bydło, bawoły, bizony, jelenie, daniele, sarny
-objawy: choroba przebiega w formie ostrej, rzadko przewlekłej, której towarzyszy posocznica krwotoczna. W postaci obrzękowej dominują zapalne obrzęki występujące w tkance podskórnej na terenie głowy, gardła, szyi i przedpiersia oraz w okolicy odbytu i sromu. Postać płucna przebiega z objawami krupowego zapalenia płuc i zapalenie opłucnej, którym towarzyszy suchy, bolesny kaszel. U chorego zwierzęcia stwierdza się wybroczyny we wszystkich narządach oraz obrzęk węzłów chłonnych. W błonach śluzowych i pod błonami surowiczymi oraz w tkance łącznej występują wylewy krwawe.
7. Różyca
-występowanie: dziki, zarażenie przez kontakt bezpośredni zwierząt, paszę, wodę; choruje: bydło, owce, drób, sarny; człowiek poprzez zakażenie przyranne.
- zaraźliwa bakteryjna choroba świń o przebiegu ostrym lub przewlekłym.
8. Salmonelloza
-występowanie: zwierzęta domowe, jelenie, sarny, dziki, zające
-objawy: intensywna biegunka, często krwawa. Obrzęk i przekrwienie śledziony, nieżytowe lub krwotoczne zapalenie błony śluzowej żołądka lub jelit, dyfteroidalno- martwicowy stan zapalny błony śluzowej jelita grubego, obrzęk węzłów chłonnych, martwicowe ogniska w wątrobie, nerkach i śledzionie
-uwagi: zawsze ostateczne rozpoznanie opiera się na wynikach badań bakteriologicznych.
9. Aktinomykoza
-zoonoza
-sarna- zakażenie rozpoczyna się od wyrostków zębowych kości żuchwy, przechodzi w stan zapalny okostnej, kości i szpiku kostnego. Trwałe zmiany z perforacją skóry.
10. Wągrzyca sieciowa (cysticerkoza)
-wągier cienko szyjny, larwa tasiemca
-występowanie: żywicielem ostatecznym jest pies, wilk, lis, kuna. Żywicielem pośrednim- owca, koza, świnia, bydło, jeleń, sarna, rzadko inne gryzonie
-objawy: u tych zwierząt wągier ma kształt pęcherzy dochodzących do wielkości jaja kurzego, z uwypuklonym skoleksem (główką), osadzonym na długiej cienkiej szyjce. Umiejscawia się u żywiciela pośredniego pod torebka wątroby, na błonach surowiczych, często w sierści, rzadziej na otrzewnej i opłucnej.
11. Włośnica
-wywołana przez włośnia krętego
-występowanie: żywiciel ostateczny- dzik, wilk, ryś i inne drapieżniki, pies, kot, świnia domowa oraz człowiek
-objawy: pasożyt ten zdolny jest odbyć pełny cykl rozwojowy w organizmie tego samego żywiciela. Po połknięciu mięsa zarażonego pasożytem larwy uwalniają się z torebek i osadzają w jelitach gdzie osiągają dojrzałość płciową (postać jelitowa). Następnie rodzą 200-1500 żywych larw, które poprzez naczynia chłonne i krwioobieg umiejscawiają się w mięśniach poprzecznie prążkowanych. Po wniknięciu do mięśni włosień zwija się spiralnie.
12. Choroba motylicza
-wywołana przez przywrę
-występowanie: ostateczny żywiciel- bydło, owce, łowne przeżuwacze i zające. Żywiciel pośredni- ślimaka Galba fruncatula
-objawy: pasożyty umiejscawiają się w przewodach żółciowych wątroby. Na początku inwazji występuje powiększenie wątroby. Przewody żółciowe ulegają rozszerzeniu, a ich ściany czasem ulegają stwardnieniu. Na skutek rozrostu tkanki łącznej międzyzrazikowej dochodzi do marskości wątroby
-uwagi: u niektórych gatunków zwierząt w ścianach przewodów żółciowych odkładają się złogi soli fosforanowych, wapniowych i magnezowych.
13. Bąblowica (echinokokoza)
-odzwierzęca choroba pasożytnicza powodowana przez larwalną postać tasiemca bąblowcowego - jednojamowego (Echinococcus granulosus) lub rzadziej tasiemca wielojamowego (Echinococcus multilocularis).
-występowanie: pasożyt umiejscawia się w jelicie cienkim zwierząt mięsożernych będących żywicielami ostatecznymi tj. lisów, jenotów, wilków, rzadziej psów i kotów. Żywicielami pośrednimi są m.in.: świnie, owce, bydło, myszy, szczury, nornice, nutrie oraz człowiek, który jest żywicielem pośrednim przypadkowym.
Do zarażenia dochodzi w wyniku połknięcia jaj bąblowca. Źródłem tego zarażenia są odchody żywicieli ostatecznych. Człowiek najczęściej zaraża się przez bezpośredni kontakt z sierścią psa lub poprzez spożycie niemytych owoców leśnych.
-objawy: nieleczona bąblowica w zależności od lokalizacji torbieli, prowadzi nieuchronnie do śmierci po kilku latach. Choroba ta daje objawy podobne, jak w chorobie nowotworowej - po zagnieżdżeniu się powoli rośnie, uciskając okoliczne tkanki. Może dawać przeróżne objawy, w zależności od tego, jaki narząd zajmuje. W wątrobie, może uciskać drogi żółciowe wywołując żółtaczkę i kolkowe bóle brzucha. Przerzuty do płuc, powodują duszność, kaszel i sprzyjają zapaleniom płuc. Zdarzają się przerzuty do mózgu, co w krótkim czasie może zakończyć się fatalnie.
14. Toksoplazmoza
-choroba wywołana przez organizm zaliczany do protistów - Toxoplasma gondii.
-występowanie: źródło zakażenia stanowią zwierzęta dzikie i domowe (gł. koty). Rezerwuarem pierwotniaka w przyrodzie są zwłaszcza drobne gryzonie np. myszy, szczury. Zakażenie jest również częste u ludzi, ale przeważnie przebiega bezobjawowo. W tkankach i krwi zakażonych zwierząt występują dwie postacie pasożyta- postać wolna o kształcie półksiężycowatym tj. postać inwazyjna (oocysta) oraz postacie otorbione (cysty).Żywicielem ostatecznym są koty. Tylko w przewodzie pokarmowym kota odbywa się pełny cykl rozwojowy toksoplazm, a w stolcach tych zwierząt okresowo wydalane są liczne oocysty (postacie inwazyjne.
-objawy: pierwotniak może tworzyć cysty w prawie wszystkich narządach wewnętrznych, ale przede wszystkim w mięśniach i mózgu zakażonych ludzi i zwierząt. Po wniknięciu do organizmu toksoplazmy drogą krwi i limfy przenoszone są do różnych narządów i tam wytwarzają ogniska zapalno- martwicze. U osób dorosłych ogniska te są małe i dają nieznaczne objawy lub zakażenie przebiega bezobjawowo. Toksoplazmoza nabyta daje objawy takie jak:
- powiększenie węzłów chłonnych (najczęściej szyjnych i karkowych),- osłabienie, brak apetytu, - powiększenie wątroby, śledziony, - wysypki, - bóle głowy, - bóle mięśni i stawów, - rzadko zapalenie mięśnia sercowego, płuc i mózgu
Toksoplazmoza wrodzona- główne objawy:
- wodogłowie,
- zwapnienia śródmózgowe (w miejscach ognisk martwicy)
- zapalenie oczu (naczyniówki i siatkówki) mogące prowadzić do ślepoty. Późne następstwa choroby u dzieci to upośledzenie rozwoju umysłowego, głuchota, zapalenie naczyniówki i siatkówki oka i padaczka.
15. Kokcydioza
-wysoce śmiertelna chorobą pasożytnicza wywołana przez dwa gatunki pasożytów, atakujący nabłonek wątroby Eimeria stiedae oraz atakujący nabłonek jelit Eimeria perforans.
-występowanie: wysoka śmiertelność występuje szczególnie u młodych królików, a czynnikami sprzyjającymi są: złe odżywianie i niehigieniczne, ciasne pomieszczenia.
-objawy: po aktywnym przejściu przez błony komórkowe komórek w ścianie jelita, zarodniki rozpoczynają bezpłciowe dzielenie się podczas jednej lub dwóch faz (shizogonia). Merozoity (faza rozwojowa) zostają uwolnione żeby zainfekować inne komórki błony śluzowej jelit- powstają stany zapalne. Faza końcowa schizogonii prowadzi do powstania gamet umożliwiających rozmnażanie płciowe. Oocysty są wydalane z kałem.
16. SARKOSPORYDIOZA
-kosmopolitycznym pasożytem.
-występowanie: najczęściej występuje u świń i dzikich kaczek. Pasożyty te stwierdzane są w mięśniach gatunków ptaków i ssaków, które są żywicielami pośrednimi. Ostatecznymi żywicielami tych pasożytów są zwierzęta mięsożerne. Sarcocystis hominis jest pasożytem, którego żywicielem pośredim i ostatecznym jest człowiek. Ssaki drapieżne, np. lisy lub psy stają się żywicielami ostatecznymi. Formy rozwojowe tego pierwotniaka występują w postaci cyst w mięśniach szkieletowych zwane cystami (cewami Mischera).
-objawy: przebieg zwykle bezobjawowy, jedynie w przypadku bardzo intensywnej inwazji występują bóle mięśni, sztywność chodu, zmniejszenie przyrostów wagowych, niekiedy trudności w oddychaniu. Przy dużej inwazji pasożyta dochodzi do zmian w mięśniach, są one szkliste i nie nadają się do spożycia. Postaciami inwazyjnymi Sarcocystis są sporozoity w oocystach, rzadziej bradyzoity w sarkocystach mięśni zwierząt, głównie świń i dzikiego drobiu. Inwazja u człowieka może powodować zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.
-uwagi: umiejscawiają się cysty we włóknach mięśniowych w kształcie wrzecionowatych form. Ich wnętrze podzielone jest na szereg komór zawierających trofozoity. Sarkosporidia wytwarzają w komórkach żywicieli pośrednich cysty lub pseudocysty. Twory te zlokalizowane są w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym oraz mięśniach gładkich. Wywołują charakterystyczne zmiany w mięśniach.
17. Dikrocelioza
-motyliczka wątrobowa (Dicrocoelium dendriticum) - Pasożytnicza przywra. Wywołuje chorobę zwaną dikroceliozą. –występowanie: U żywiciela ostatecznego żyje w przewodach żółciowych. Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Australii. Najczęściej występuje na terenach górzystych, z glebą o dużej zawartości wapnia. Wynika to ze środowiska życia ślimaka, który jest jednym z żywiciel.
-objawy: może przebiegać z zapaleniem dróg żółciowych, czemu towarzyszy ostry ból w nadbrzuszu, zaburzenia trawienia i funkcji wątroby przy wydzielaniu żółci, powiększenie wątroby, żółtaczka, gorączka. Najczęściej przebiega bezobjawowo.
marysiari