Drukarze polscy poza granicami kraju
· pierwszymi drukarzami w Polsce byli przeważnie Niemcy, tymczasem pionierami druku byli także, działający w zach. i środkowej Europie, drukarze pochodzenia polskiego
· płd. Włochy i Hiszpania: Maciej z Moraw - Czech, Jan Adam, Stanisław Polak (Stanislaus Polonus) – Polacy; Wiedeń, Węgry, Chorwacja (XVI w.): Rafał i Rudolf Skrzetuscy-Hoffhalterowie
· Maciej z Moraw – mnich spod Ołomuńca; przebywał w Wenecji, w Genui; w 1474 r. – na zaproszenie tamtejsze go króla, Ferdynanda II, przenosi się do Neapolu, gdzie zakłada drukarnię (1475)
· sporządził garnitury czcionek o kroju weneckiej antykwy i gotyku (właściwe dla stylu Włoch płn.)
· wydawał:
- dzieła literackie (np. Seneki)
- Officia Beatae Mariae Virginis w małej ósemce, wielokrotnie przedrukowywane; służyły jako modlitewniki
· w oficynie Macieja z Moraw zaczynał karierę drukarską Stanisław Polak (Stanislaus Polonus)
· wiemy o tym. gdyż czcionki ostatnich druków Macieja pojawiają się w drukarni Meinarda Unguta i Polaka w Sewilli (Ferdynand V Aragoński i Izabela Kastylijska, królowie hiszpańscy, szerzyli na podbitych terenach wiarę chrześcijańską i chcieli podnieść poziom kultury; werbowali fachowców, aby ożywić produkcję rodzimej książki)
· z Neapolu przybywają do Sewilli uczniowie Macieja, Meinard Ungut, Niemiec, i Stanisław Polak; mają prasę, stemple, matryce i czcionki
· 1491 r. – zakładają oficynę drukarską; pierwszy wytwór: Defensiones Sancti Thomae Diego de Deza (zaopatrzone sygnetem z inicjałami M. S. na dwóch tarczach); przez 10 lat wydali 79 większych i wiele okolicznościowych dzieł
· 1499 r. – po śm. Unguta Stanisław sporządza nowy sygnet z napisem „S. Polonus” ( po raz pierwszy w dziele Improbatio Alcorani Ricoldusa)
· 1502 – Stanisław zakłada filię w Alcalá de Henares k. Madrytu; tam ukazuje się jego ostatnie dzieło o wojnie francuskiej (1504); Stanisław wraca do Sewilli
· druki owe reprezentowały wysoki poziom kunsztu typograficznego (piękny skład, doskonałe rozplanowanie stronicy, umiejętne stosowanie dwubarwnego druku bez przeładowania czerwienią); charakterystyczne są drzeworytowe inicjały o białym rysunku na czarnym tle; drukowali po łacinie i po hiszpańsku
· Polak bywał też notowany jako: Estanislaus, Ladislaus, Lancalaus, Alanzalogus, Polonius, Opolus, Estan Yolan
· pod przewodnictwem spadkobierców Unguta: Jakuba Crombergera i jego syna Jana drukarnia przetrwała do poł. XVI w.
· Jan Adam – w XV w., w Neapolu, prowadził drukarnię do spółki z Włochem
· 1555-85 – Rafał i Rudolf Skrzetuscy-Hoffhalterowie, ojciec i syn z Poznańskiego – pionierzy drukarstwa w językach narodowych węgierskim i serbsko-chorwackim
· Rafał opuścił Polskę z powodów wyznaniowych; przez Niderlandy i Szwajcarię przybył do Wiednia (1555); uzyskał przywilej na prowadzenie drukarni i księgarni; przyjmuje nowe miano do sygnowania druków (Hoffhalter); znak drukarski – herb Jastrzębiec
· Rafał był drukarzem, grawerem, giserem, drzeworytnikiem; sam też zajmował się typografią i ilustracją; miał czcionki hebrajskie, cyrylickie; próbował drukować nuty; druki: ładna szata graficzna, poprawność tekstu; w Wiedniu pracuje w środowisku katolickim dworu Habsburskiego; wydał 120 pozycji (w językach niemieckim, hebrajskim, węgierskim)
· 1563 r. - z powodu sympatii dla ruchu reformacyjnego uchodzi do Debreczyna; prowadzi tu drukarnie kalwińską (1561); wydał tu:
- Biblię po węgiersku
- Tripartitum – pierwszy przekład zbioru praw węg., oprac. przez S. Werböczy’ego (tzw. Kodeks Werböczy’ego); kunsztowna szata typograficzna
· po pobycie w Wielkim Waradynie, na zaproszenie księcia Jana Zygmunta Zapolyi, przybywa do Alba Julia w Siedmiogrodzie (1566 lub ‘67); jako „typographus regius” drukuje polemiczne dzieła wyznaniowe
· syn Rudolf przejmuje drukarnię w Alba Julii, ale opuszcza ją ze względów wyznaniowych; w Chorwacji, w oficynie Jerzego Zrinyiego wydaje druki w jęz. serbsko-chorwackim (np. przekład Tripartitum)
· 1576 r. – Rudolf zakłada własną drukarnię w Debreczynie; drukuje głównie popularną literaturę „romansową” w jęz. węgierskim
· jego druki: poprawność tekstu, różnorodność tematyki; typograficznie uboższe niż ojca
Choniczek.pl