Harrison Harry - Kosmiczne szczury.pdf - Harrison Harry(1) - uniwers1_u1

Harry Harrison

Kosmiczne szczury

The Best of Harry Harrison

Przełożyli Radosław Kot i Jarosław Kotarski

The Streets of Ashkelon

Ulice Aszkelonu

1961

Trudno w to dziś uwierzyć, ale science fiction była niegdyś gatunkiem wręcz pruderyjnym,

wiele spraw i tematów uznającym za tabu. W magazynowym wydaniu (w odcinkach) mojej

pierwszej powieści, Planety śmierci, usunięto wszystkie zwroty typu „cholera”. Bardzo niewielu

pisarzy buntowało się przeciwko tej swoistej cenzurze, bowiem upór, by wytrwać przy swoim,

oznaczał zwykle, że po prostu nie sprzedadzą ani utworu. Pozostawało przystać na warunki i

zakazy dyktowane przez wydawców magazynów, będących wówczas monopolistami na rynku

literatury popularnej. Wyrok przez nich wydany był nieodwołalny.

W latach sześćdziesiątych powiał jednak nowy wiatr. Algys Budrys, pisarz młody, obdarzony

nieprzeciętnie bujną wyobraźnią i w żadnym wypadku nie zmanierowany przez rynek

popularnych magazynów, został redaktorem działu pewnego nowego wydawnictwa (obecnie już

od dawna nie istniejącego) w Chicago. Judy Merrill była wówczas uznaną autorką antologii, nie

cierpiała przy tym wszystkich tabuistycznych obwarowań pulp fiction. Szykowała właśnie

antologię zatytułowaną, jeśli pamiętam, The Thin Edge [Wąski margines] i Budrys zgodził się

wydać tę książkę. Miała ona obalać wszelkie tabu (lub je ignorować), przez co głównym

kryterium doboru opowiadań stała się ich obrazoburczość. Hurra! Judy rozesłała zawiadomienia

do wszystkich chyba znanych jej pisarzy, którzy w komplecie, jak sądzę, przyjęli jej propozycję z

radością i westchnieniem ulgi.

Pamiętam, że też uznałem pomysł za znakomity i zaraz posłałem szkic opowiadania, które już

od dłuższego czasu pragnąłem napisać. Judy odpowiedziała, że w porządku i że mam siadać do

roboty. Wstyd przyznać, ale za najbardziej bluźnierczy (z możliwych) uznałem pomysł ukazania

w opowiadaniu SF ateisty jako postaci pozytywnej. Zaiste szokujące! Śmiejcie się z tego, wy,

wychowani na pangalaktycznym (i intergalaktycznym) kopulatorium! W owych odległych

czasach, ledwie piętnaście lat temu, była to rzeczywiście poważna sprawa.

Jak wspomniałem, opowiadanie to z dawna już we mnie dojrzewało, ale czasem bywa i tak, że

podobne dziełka stawiają niespodziewany opór, gdy wreszcie zacznie się je spisywać. Z Ulicami

Aszkelonu szczęśliwie tak nie było. Wygładziłem tekst, przepisałem ręcznie, potem na maszynie i

powierzyłem go ostatecznie urzędowi pocztowemu. Judy stwierdziła, że opowiadanie jej się

podoba i nawet zapłaciła, ale antologia nigdy nie ujrzała światła dziennego. Nie odtworzę już

dzisiaj dokładnie, dlaczego tak się stało, pamiętam tylko, jak przez długi czas starałem się

dowiedzieć, co weszło w paradę, a następnie walczyłem, chcąc odzyskać tekst. Ostatecznie udało

mi się, po to tylko, by z niejaką rezygnacją patrzeć potem, jak mój agent marnuje papier listowy,

koperty i znaczki, próbując wydać fatalne opowiadanie gdziekolwiek indziej, na przyzwoitym

rynku. Biedaczysko, robił wszystko, co w jego mocy, ale koniec końców maszynopis wylądował

z powrotem na moim biurku, do tego cały pomięty i w plamach od kawy.

Co robić? Musiałem wspomnieć coś o moim kłopocie w jednym z listów do Briana Aldissa,

poprosił mnie bowiem o tekst. Składał właśnie pierwszą swoją antologię dla wydawnictwa

Penguin Books, do Ulic… zatem podszedł, przede wszystkim jako wydawca. Utwór mu się

spodobał. Uczynił tylko kilka słusznych uwag tyczących postaci księdza, ja zaś zastosowałem się

do sugestii, i poprawiłem tekst.

Brian gotów był wziąć dzieło, ponieważ jednak miało się ono znaleźć w antologii zawierającej

opowiadania z magazynów, wciąż miałem prawo sprzedać je jakiemuś czasopismu. Chciwość

mnie opętała, ale sami przyznajcie: czy to nie miło otrzymać dwukrotnie zapłatę za tę samą

pracę? Opowiadanie spodobało się Tedowi Carnellowi, wówczas wydawcy „New Worlds”

(magazynu brytyjskiej awangardy stylistycznej), uznał je jednak za nieco nazbyt śmiałe jak na

granice tolerancji czytelników. Kiedy jednak usłyszał, że Penguin i tak je wyda, uniósł się

honorem i nabrał śmiałości, zamieszczając utwór na łamach magazynu (płynie z tego zapewne

morał taki, że wydawcy brytyjscy potrzebują czasem bodźca, który pobudzi ich do

samodzielnego myślenia. Jest to morał budujący, wydawcy amerykańscy bowiem nieczuli są na

wszelkie bodźce, a to dlatego, że jeśli słyszeli nawet o sztuce samodzielnego myślenia, to pewnie

nie dali wiary). Tak zatem opowiadanie pojawiło się i w magazynie, i w antologii, świat jakoś

przetrwał to wydarzenie, a apokalipsa nie nadeszła.

W istocie utwór spodobał się wielu czytelnikom, którzy uznali za stosowne mi o tym

powiedzieć. Przetłumaczono je na osiem języków (do roku 1975). Ostatecznie wydałem je nawet

w USA, włączając tekst ukradkiem do mojego pierwszego amerykańskiego zbioru opowiadań.

Dziwnym trafem i wtedy nie doszło do żadnych zamieszek ulicznych. Więcej nawet, gdy już

wydawcy zza oceanu zauważyli istnienie tego opowiadania, zaczęli zamieszczać je w różnych

swoich antologiach.

Miary szczęścia dopełniło włączenie utworu do spisu lektur szkolnych (wraz z komentarzem i

przypisami). Wbrew przewidywaniom, nie spowodowało to szeregu pożarów trawiących budynki

szkolne i świątynne.

Kłopoty związane z przełamywaniem pierwszych barier wydają się już dzisiaj tak odległe…

Gdzieś ponad wieczną osłoną chmur Świata Weskera dał się słyszeć narastający, przytłumiony

łoskot. Handlarz Garth zatrzymał się raptownie, pozwalając butom zagłębić się w błotnistej mazi,

i przyłożył dłoń do ucha. Zniekształcony przez gęstą atmosferę grzmot był coraz głośniejszy.

— To brzmi podobnie jak hałas czyniony przez twój podniebny statek — powiedział Itin

przetrawiając powoli skrawki informacji, by z zachowaniem wszelkich zasad tutejszej logiki

przeanalizować dokładnie każdy z osobna. — Ale przecież twój statek stoi wciąż tam, gdzie

wylądowałeś, i chociaż w tej chwili go nie widzimy, musi tam stać, jesteś bowiem jedyną osobą,

która potrafi go obsługiwać. Nawet gdyby ktoś jeszcze to umiał, słyszelibyśmy najpierw odgłosy

jego startu. Ponieważ tak nie było, a ten hałas jest niewątpliwie wydawany przez pojazd

kosmiczny, zatem musi to być…

— …jakiś inny statek — uciął Garth, zbyt zajęty własnymi myślami, by cierpliwie czekać, aż

Itin dobrnie do końca łańcucha logicznego. Z całą pewnością był to jakiś inny gość z przestrzeni,

kierujący się, podobnie jak on przedtem, na sygnał radaru S.S. Pojawienie się kogoś takiego było

tylko kwestią czasu. Nowo przybyły niewątpliwie szybko dojrzy na ekranach statek handlarza i

postara się wylądować jak najbliżej.

— Lepiej się pospiesz, Itin — stwierdził Garth. — Najszybciej dotrzesz do wioski wodą.

Powiedz wszystkim, by schowali się w bagnie, byle dalej od stałego lądu. Urządzenia tego statku

wytwarzają podczas lądowania tak wysoką temperaturę, że każdy, kto znajdzie się w miejscu

przyziemienia, zostanie dosłownie ugotowany.

Była to groźba, którą niewielki, ziemnowodny mieszkaniec Świata Weskera zrozumiał od

razu. Zanim jeszcze Garth skończył mówić, Itin zwinął żebrowane uszy niczym nietoperz

skrzydła i bez szmeru dał nurka do pobliskiego kanału. Garth ruszył dalej przez hamującą kroki

maź, docierając do skraju wioski w chwili, gdy łoskot przeszedł w ogłuszający ryk, a statek

kosmiczny wyłonił się spośród nisko zalegających chmur. Przesłoniwszy oczy dłonią, by nie dać

się oślepić długiemu językowi tryskającego z dysz ognia, przyglądał się z mieszanymi uczuciami

szaro–czarnej sylwetce pojazdu.

Po spędzeniu na Świecie Weskera prawie całego standardowego roku, brak towarzystwa

innych ludzi zaczynał poważnie mu doskwierać. Niemniej, podczas gdy odziedziczony po

małpich przodkach instynkt stadny domagał się swoich praw, umysł kupca liczył pilnie słupki i

dodawał zyski. Ten statek też mógł należeć do jakiegoś handlarza, co oznaczałoby koniec

monopolu na handel z tą planetą. Z drugiej jednak strony, równie dobrze mógł to być ktokolwiek

Harrison Harry - Kosmiczne szczury.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: