Zasady prawidłowego żywienia dzieci. Ryzyko wystąpienia chorób zależnych od diety
Janusz Książyk
Różnorodność masy urodzeniowej zależy przede wszystkim od środowiska wewnątrzmacicznego
Wzrost zależy od rozwoju obecnych komórek
Dzieci „krótkie” i z małym obwodem brzucha rosną wolniej
Wolny wzrost w okresie niemowlęcym wiąże się z większym ryzykiem choroby wieńcowej
Karmienie naturalne niemowlęcia oznacza karmienie wyłącznie mlekiem kobiecym przez okres pierwszych sześciu miesięcy życia, z wprowadzaniem pokarmów uzupełniających po rozpoczęciu siódmego miesiąca życia i z kontynuacją karmienia mlekiem kobiecym do końca pierwszego roku życia.
Co to znaczy, że pokarmy inne niż pokarm naturalny lub mleko sztuczne powinniśmy wprowadzać po 4 mies. życia ?
karmione sztucznie: w 4 miesiącu: 6 x 150 ml mleko początkowe
karmione piersią: wyjątkowo w 6 miesiącu: zupa - papka jarzynowa; sok owocowy - najlepiej przecierowy - lub przecier owocowy
Karmienie piersią i otyłość
Karmienie piersią pozostaje znaczącym czynnikiem ochronnym przed wystąpieniem otyłości i nadwagi
Karmienie piersią i cukrzyca typu II
Wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 2 miesiące życia: zmniejszenie ryzyka występowania cukrzycy insulino-niezależnej (typu II)
Wczesna ekspozycja na fytoestrogeny sojowe może mieć znaczenie ochronne
Strefy geograficzne wysokiego ryzyka raka piersi: USA i Europa
Strefy geograficzne niskiego ryzyka raka piersi: Azja
Czynniki ryzyka:
genetyka tylko 10-15%
środowisko:
żywienie
chemikalia
styl życia
Jaka jest rola soi w rozwoju raka piersi?
Rak piersi jest guzem hormonalnie zależnym (estrogenozależnym)
Wczesne dzieciństwo (być może życie płodowe) może mieć związek z rozwojem raka
duża aktywności receptora dla EGF (czynnik proliferacji komórkowej) zwiększa ryzyko raka
genisteina w dzieciństwie zwiększa aktywność receptora EGF, co zmniejsza jego ekspresję w wieku dojrzałym
Wczesna ekspozycja na fytoestrogeny sojowe oraz długotrwała ekspozycja może mieć znaczenie ochronne, poprzez obniżenie aktywności receptora estrogenowego
Miażdżyca
Generacja trombiny w miejscu uszkodzenia endothelium
To prowadzi do:
· aktywacji płytek
· powstania skrzepliny
· stymulacja produkcji czynników wzrostu płytek, fibroblastów
· proliferacja komórek mięśni gładkich
Wpływ soi na hiperlipemię
zmniejsza poziom cholesterolu
zmniejsza poziom LDL-cholesterolu
zwiększa aktywność receptora LDL
Profilaktyka choroby niedokrwiennej serca
Genisteina
hamuje produkcję trombiny i aktywację płytek
hamuje adhezję komórkową
zmniejsza aktywność czynników wzrostu
Rola homocysteiny w miażdżycy
Homocystynuria jest rzadką, wrodzoną chorobą metaboliczną prowadzącą do przedwczesnej śmierci z powodu miażdżycy
Podwyższony poziom HOMOCYSTEINY w osoczu jest czynnikiem ryzyka
Poziom HOMOCYSTEINY jest istotnym czynnikiem przepowiadającym śmiertelność u chorych z choroba wieńcową
Suplementacja witaminą E (i witaminą C) u ludzi w wieku 6 - 21 lat
wit. E w dawce 800 IU
wit. C w dawce 1000 mg dziennie przez 6 tygodni
zwiększyła „rozszerzalność” naczyń; poprawiła funkcję endothelium
Wskazania do ograniczenia spożycia
cukrów prostych i dwucukrów
cholesterolu > 300 mg / dzień
nasyconych kwasów tłuszczowych (C12 - C14)
kwasu palmitynowego (C16)
trans-kwasów tłuszczowych
PUFA powyżej 7% energii
nadmiar n-6 PUFA zmniejsza LDL ale także HDL cholesterol
Zachęta do spożywania
ryb (n-3 PUFA)
kwasu olejowego (z oliwek, rzepaku)
złożonych węglowodanów
witamin (wit. E)
nie więcej niż 30 % energii z tłuszczu
nie więcej niż 10 % z wysyconych kwasów tłuszczowych
EWOLUCJA SPOŻYCIA Długołańcuchowych Wielonienasyconych Kwasów Tłuszczowych
TŁUSZCZ ROŚLINNY
Kwasy tłuszczowe - spadek zachorowalności na raka piersi o 40% przy zmniejszeniu spożycia tłuszczu o 50%
nadmiar kwasu linolowego 18:2n-6
czynnik ryzyka raka piersi
czynnik ryzyka miażdżycy
oliwa z oliwek (zawiera 18:1w nadmiarze wobec 18:2n-6) - działanie ochronne wobec raka piersi, wobec rozwoju miażdżycy
ochronne znaczenie kwasów n-3
Kwasy tłuszczowe trans
Brak podstaw do ustalenia roli trans-kwasów tłuszczowych w karcinogenezie
znana rola trans- kwasów tłuszczowych w aterogenezie
SKONIUGOWANY KWAS LINOLOWY CLA
Żywieniowy paradoks
CLA występuje w tych pokarmach, których spożycie często zaleca się ograniczać:
mleko ssaków (szczególnie w mleku krowim), nabiał, wołowina, tłuszcz indyka
CLA jest produktem bakterii: Butyrivibrio fibrisolvens (przeżuwacze)
CLA zmniejsza poziom cholesterolu LDL i rozwój miażdżycy u królików karmionych dietą aterogenną
Dieta wegetariańska
Z drugiej strony ...rak jelita grubego i prostaty częstszy u nie-wegetarian
częste spożywanie wołowiny - częściej rak pęcherza
duże spożycie owoców i owoców suszonych - mniejsze ryzyko raka płuc, prostaty i trzustki
Ujemne efekty konsumpcji mięsa
związek pomiędzy czerwonym mięsem a rakiem jelita grubego
możliwy związek konsumpcji mięsa z rakiem prostaty
Pieczone mięso i ryby(szczególnie na wolnym ogniu) powstają heterocykliczne aminy aromatyczne N-acetyltransferaza
mutagenne produkty amin aromatycznych- 80% większe ryzyko raka jelita grubego
Mutageny powstają:
Brązowienie owoców i warzyw w temperaturze pokojowej
Brązowienie warzyw i mięsa w czasie pieczenia
Tłuste mięso pieczone na ogniu zawiera więcej karcinogenów (benzopyren) niż mięso grilowane
Pośrednie karcinogeny (nitrosamina, benzo(a)pyren)
uaktywniają się jako karcinogeny w wątrobie
wysokie stężenia witamin antyoksydacyjnych w wątrobie zmniejszają ryzyko raka
dawki witamin - skuteczne w zapobieganiu raka - mogą być toksyczne
Witaminy antyoksydacyjne i karotenoidy
POMIDOR:
wit. C
lykopen
b-karoten
kw. foliowy
potas
luteina
a-karoten
szpinak, brokuły, sałata, pomarańcze, marchewka
marchewka
pomidor
Lykopen rozpuszczalny w tłuszczu pigment czerwony, wchłania się łatwiej w środowisku tłustym i po ogrzaniu (np. ogrzany sok pomidorowy z oliwą), nie jest pro-witaminą A
Syntetyczny b-karoten (20 mg/d przez 5-8 lat) zwiększył ryzyko raka płuc u palaczy tytoniu, hepatotoksyczny u konsumentów alkoholu
Ca 1800 mg/d + 800 j.m. wit. D (rak jelita grubego)
Ca 1000 mg/1000 kcal + 800 j.m. wit. D (kobiety)
kasia.diet