42
ZARZĄDZANIE - jest to ciągły proces podejmowania decyzji dla realizacji celu przy optymalnym wykorzystaniu wszystkich zasobów. A zasoby, którymi organizacja dysponuje to;
Zasoby ludzkie: głownie ludzie i szereg ich zachowań składających się ich osobowość
Zasoby rzeczowe: budynki, budowle, inaczej mówiąc aktywa trwałe
Zasoby informacyjne: informacja co dzieje się we wszystkich obszarach
Zasoby finansowe: żadna komercyjna organizacja nie może działać w tym zasobie
KIEROWANIE - kierować możemy wyłącznie ludźmi, czyli zasobami ludzkimi.
STEROWANIE - jest to zespolenie człowieka z maszyną lub urządzeniem.
ORGANIZACJA - organizacje pozwalają działać człowiekowi efektywniej. Całość jaką tworzą organizacje okazuje się większa od sumy jej elementów. Ponieważ wyniki osiągane przez organizację z reguły przewyższają rezultaty wszystkich jej członków działających indywidualnie, to zjawisko to nazywa się efektem organizacyjnym..
Efekt organizacyjny nazywany również efektem synergetycznym, który przedstawiony jest najczęściej w postaci równania “2+2=5”. Domniewa się, że efekt ten wywiera wpływ na dwa czynniki:
1. Zjawisko tzw. Facylitacji społecznej - polega ono na tym iż zwykle pracuje się szybciej i lepiej, gdyż jakaś grupa ludzi wykonuje tę samą pracę w tym samym miejscu i czasie, niż gdy te same osoby robią to osobno.
2. Decyzyjnym źródłem efektu synergetycznego jest podział pracy. Dzięki podziałowi całości pracy na proste czynności i przydzielenie ich do wykonania pojedynczym osobom, możliwe jest szybkie, przyspieszone wykonanie pracy.
Aby uporządkować rozważania na temat pojęcia organizacja można mówić o organizacji w znaczeniu:
1. Rzeczowym, czyli o istniejących realnie w czasie i przestrzeni określonego typu celowych grupach ludzkich, np. organizacją w znaczeniu rzeczowym jest: AWF, Uniwersytet Warszawski, Urząd Wojewódzki, PKP, huta Częstochowa, itp.
2. Atrybutowym, czyli organizacja wg określonej cechy organizacyjnej (wg wewnętrznie organizowanej struktury nazywanej organizacją w znaczeniu atrybutowym)
3. Czynnościowym, odnosi się do czynności i procesów. I w tym znaczeniu pojęcia organizacja występuje w przyrodzie: organizacja szkolenia, imprezy sportowej, wycieczki turystycznej, meczu sportowego, itd.
Model organizacyjny najogólniej można scharakteryzować wg 4składowych elementów:
Ø Ludzie (zasoby ludzkie)
Ø Struktura w sensie atrybutowym
Ø Cele lub zadania do spełnienia, których dana organizacja została powołana
Ø Technologia
LUDZIE są to uczestnicy organizacji, wraz z ich kwalifikacjami, umiejętnościami, postawami i wzorcami zachowań, systemami wartości, motywacją do pracy i interesami grupowymi. Ludzie tworzą w organizacji system społeczny.
ZADANIA są podstawą zamierzenia i celów organizacji oraz wynikające z nich cele i zadania dla niższych szczebli hierarchii organizacyjnych. Realizacja założonych celów i zamierzeń wymaga, by były one równomiernie rozłożone w całej organizacji.
STRUKTURA to organizacja w sensie atrybutowym i stanowi wzór, zbiór elementów składowych organizacji i wzajemnych pomiędzy tymi elementami oraz między strukturą a otoczeniem uporządkowanych wg przyjętych kryteriów. Powstanie struktury jest skutkiem rozmieszczenia władzy w układzie pionowym (hierarchicznym) oraz na każdym szczeblu poziomym, a także na każdym szczeblu przebiegu procesów organizacyjnych.
TECHNOLOGIA - to zbiór metod i technik wytwarzania lub świadczenia usług (lekarskich, sportowych, dydaktycznych) dystrybucji podejmowania decyzji. Technologia to realizowanie funkcji i ról wykonywania zadań, osiąganie celu, podejmowania decyzji związanych z realizacją funkcji zarządzania.
Wymienione 4elementy występują w każdej organizacji i oddziaływają na siebie. Zmiany w jednym z nich wywołują zmiany w pozostałych elementach.
Organizacja w znaczeniu rzeczowym ma kilka charakterystycznych cech:
Ø Wyodrębniony element społeczeństwa
Ø Posiada swoiste cele
Ø Ma ograniczoną autonomię
Ø Jest uporządkowana wewnętrznie
Ø Działania członków organizacji są bezosobowe
Ø Trwałość i ciągłość funkcjonowania organizacji
Wyodrębniony element społeczeństwa to charakter i stopień wyodrębnienia organizacji z otoczenia. Wiele organizacji bardzo precyzyjnie określa granice zajmowanego przez siebie terytorium. Wiele organizacji nie tylko o charakterze zmilitaryzowanym (wojsko, komenda policji, straż pożarna) stosuje dla swoich członków mundury, ale i w sporcie stosowany jest symboliczny ubiór dla tej grupy dla danej organizacji.
Swoiste cele organizacje są narzędziem, który służy do osiągnięcia mniej lub bardziej sprecyzowanych celów. Cele określają rację bytu organizacji. Cel podstawowy dla danej organizacji, niezależnie od tego jaki będzie jego charakter ekonomiczny, sportowy, polityczny, kulturowy, można rozłożyć na pewną ilość celów pośrednich, a te z kolei na cele bardziej szczegółowe. W rezultacie powstaje piramida celów na szczycie której znajdują się cele ogólne, niżej cele pośrednie prowadzące do osiągnięcia celów wyższego rzędu.
Ograniczona autonomia. Względne wyodrębnienie organizacji z otoczenia jest konieczne dlatego, by posiadała ona pewną dozę autonomii. Całkowita niezależność organizacji od otoczenia wydaje się niemożliwa, stąd autonomia organizacji ma jedynie charakter względny.. Wraz z autonomią organizacji wiążą się pewne oczekiwania społeczne dotyczące informacji o funkcjonowaniu organizacji, oraz przestrzeganiu zasad etycznych i moralnych.
Uporządkowanie wewnętrznie. Źródło tego uporządkowania tkwi w podziale pracy, które jak wiadomo jest konieczne dla organizacyjnej efektywności. Podziałowi pracy służą wewnętrzne mechanizmy regulacyjne, do których zalicza się formalną strukturę organizacyjną, w ramach której w organizacji dokonuje się podziału pracy, władzy, prestiżu oraz dostępu do informacji.
Bezosobowe działania członków organizacji ułatwiają wzajemne kontakty pomiędzy osobami zajmującymi różne pozycje organizacyjne. Działania członków organizacji są grupowe, jej los nie zależy od jakiejkolwiek pojedynczej osoby. Osoby nie wypełniające swoich zadań i celów mogą być w każdej chwili wykluczone z danej organizacji.
Trwałość i ciągłość funkcjonowania. Organizacje mogą trwać o wiele dłużej od uczestniczących w nich osób. Stabilność i ciągłość funkcji jest fenomenem, ponieważ każdy system społeczny, a takim jest organizacja, posiada względną niezależność od ludzi, którzy wchodzą w jej skład. Fluktuacje (wahania) nie powodują destrukcji systemu. Zapewniają to niektóre mechanizmy organizacyjne, m.in.. formalizacja.
CEL ORGANIZACJI można zdefiniować jako określony przedmiotowo i podmiotowo przyszły pożądany stan, rezultat działania organizacji, możliwy i przewidziany do osiągnięcia w terminie lub określeniem mieszczącym się w przedziale czasu objętym wieloletnim lub krótkookresowym planem działania. Cele pełnią w organizacji kilka istotnych funkcji:
Zapewniają członkom organizacji poczucie kierunku wyrażone świadomością co chcą osiągnąć. Dzięki ustaleniu celów członkowie organizacji zyskują źródło motywacji pozwalające pokonywać im przeszkody.
Wpływają na koncentrację wysiłków członków organizacji. Każda organizacja ma określoną i ograniczoną ilość zasobów, sposobów wykorzystania. Stąd określając cel lub wiązkę celu ustalamy priorytety i jednocześnie koncentrujemy się na ich ograniczonych sposobach, zasobach organizacji.
Wpływają na plany i decyzje członków organizacji. Cele są jednym z podstawowych kryteriów branych pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o wyborze różnych działań organizacji.
Ułatwiają członkom organizacji ocenę osiągniętych rezultatów.
W każdej organizacji występują cele ciągłe, o które zawsze powinni troszczyć się menagerowie i cele te można podzielić na dwie grupy:
Þ Cele właściwe tylko dla organizacji gospodarczych (komercyjnych)
Þ Cele właściwe dla wszystkich organizacji (łącznie z organizacjami non profit)
Cele ciągłe organizacji gospodarczych kładą nacisk na wyniki osiągane przez nie. Obok właściwego poziomu zysku najważniejsze jest trwanie organizacji w danym systemie gospodarczym. A obok tych parametrów ważne są również:
1. RENTOWNOŚĆ mierzona jako stosunek zysku brutto lub netto zainwestowanych kapitałów.
2. POZYCJA NA RYNKU określana jako procent opanowanego rynku w porównaniu z organizacjami konkurencyjnymi
3. PRODUKTYWNOŚĆ definiowana jako stosunek ilości wytworzonych dóbr i usług do nakładów pracy, materiałów i funduszy.
4. STAN ZASOBÓW, który związany jest z utrzymaniem zasobów będących wyznacznikiem odpowiedzialności kierownictwa i troski o zasoby organizacji.
5. SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA rozumiana jako terminowe i jakościowo odpowiednie reagowanie na potrzeby klientów i odbiorców.
6. INNOWACJA rozumiana jako opracowanie i dostarczanie klientom nowych wyrobów i usług
7. ŚWIADCZENIE NA RZECZ SPOŁECZEŃSTWA, które utożsamiane jest z odpowiedzialnością społeczną, poprawą lub pogorszeniem środowiska i jakości życia.
Wymienione cele ciągłe wszystkich organizacji mają charakter proceduralny i pokazują w jaki sposób organizacje powinny funkcjonować by oczekiwane wyniki były osiągane przez dłuższy okres. Cele ciągłe wszystkich organizacji to:
1. IDENTYFIKACJA, która utożsamiana jest z zapewnieniem jasności i zgodności poglądów członków organizacji oraz ich zaangażowaniem osiągniętych celów organizacji.
2. INTEGRACJA oznaczająca integrowanie indywidualnych potrzeb z celami organizacji.
3. WPŁYW SPOŁECZNY, który kojarzony jest z podziałem w organizacji władzy i autorytetu.
4. WSPÓŁPRACA, która oznacza wytwarzanie mechanizmów kontroli nad konfliktami w organizacji.
5. DOSTOSOWANIE rozumiane jako odpowiednie reagowanie na zmiany wywołane przez otoczenie.
6. ODNOWA czyli zajmowanie się sprawami rozwoju organizacji i przeciwdziałanie upadkowi.
Wiązka celów działalności organizacji to zbiór celów, które powinno się realizować jednocześnie. Zalicza się do nich:
Ø Powiększenie zysku
Ø Wzrost rentowności
Ø Wzrost sprzedaży
Ø Odtwarzanie i powiększanie potencjału
Ø Poprawa warunków bezpieczeństwa pracy
Ø Pewność istnienia
Ø Samodzielność i renoma
Ø Wzrost zarobków pracowników i rozpowszechnianie etosu pracy
W każdej organizacji ustalone są różne rodzaje celów, najogólniej różnią się one między sobą szczeblami, dziedziną oraz ramami czasowymi.
CELE Z PUNKTU WIDZENIA SZCZEBLA
Można wskazać rożne szczeble organizacji, najczęściej 3 (dla których formułowane są cele).
PODSTAWOWE SZCZEBLE CELÓW ORGANIZACJI to misja, cele strategiczne, taktyczne i operacyjne. Misja to podstawowy cel organizacji, który spełnia w aspekcie zapotrzebowania społecznego. Cele strategiczne to cele ustalane na najwyższym szczeblu i dla najwyższego szczebla zarządzających organizacją. Cele taktyczne ustalane są na średnim szczeblu zarządzania i dla menagerów tam zatrudnionych, zaś cele operacyjne ustalane są na najniższym szczeblu i dla menagerów najniższego szczebla.
PRZEDSIĘBIORSTWO. Najbardziej znanym rodzajem organizacji dochodowej jest przedsiębiorstwo. Przedsiębiorstwo oznacza podmiot gospodarczy wyodrębniony prawnie i ekonomicznie prowadzący działalność w co najmniej 7niżej wymienionych celach:
1. Badanie i rozwój.
2. Marketing - zaopatrzenie i sprzedaż.
3. Wytwarzanie, przetwarzanie czynników produkcji w wyroby gotowe i usługi.
4. Dystrybucja jest to sprzedaż i obsługa serwisowa klientów.
5. Utylizacja i recykling produktów wytwarzanych przez siebie lub przez innych wytwórców.
6. Szkolenia - przygotowanie personelu do wykonywania określonych czynności.
7. Szczeble kierowania do zarządzania zmianami.
Podział przedsiębiorstw
Przedsiębiorstwa można charakteryzować wg wielu celów:
1. Z uwagi na strukturę własności dzielimy je na: przedsiębiorstwa państwowe, prywatne, do których zaliczamy wszystkie spółki prawa cywilnego: to komandytowe i rodzajowe, spółki fizyczne (jednoosobowe) oraz spółki prawa handlowego dzielące się na spółki z o.o. oraz spółki akcyjne i spółdzielnie (spółdzielnie pracy, mieszkaniowe). To są przedsiębiorstwa i firmy.
2. Z punktu widzenia wielkości dzielimy je na: małe, średnie i duże.
3. Wg rodzajów działalności dzielimy je na przedsiębiorstwa wydobywcze i przetwórcze. Wszystko to co nie jest wydobywcze jest przetwórcze.
OTOCZENIE dzieli się na bliższe i dalsze. Do otoczenia dalszego, na które organizacja nie ma wpływu, ale musi je przestrzegać zaliczamy następujące uwarunkowania:
Polityczne - ustalenie podstawowych ustaw regulujących życie gospodarcze przez parlament
Gospodarcza - realizowane przez rząd czyli przez premiera i poszczególnych ministrów
Prawne 9legislacyjne) to zespół prawników usadowionych przy radzie ministrów oprzyrządowujących odpowiednie ustawy
Kulturowe
Historyczne
Geograficzne
Związane z postępem technicznym i organizacyjnym w świecie
Ochrony środowiska naturalnego
Otoczenie bliższe to otoczenie, do którego zaliczamy naszych dostawców, odbiorców, kooperantów, banki i instytucje finansowe, samorządny terenowe, na których dana organizacja jest realizowana, organizacje naukowe, badawcze, gospodarcze tj. cechy rzemiosła, przemysłowe, (izby handlowe). Otoczenie bliższe jest to otoczenie, które wybiera sobie i dobiera sobie każda firma samodzielnie wg własnych potrzeb, zainteresowań i możliwości.
Elementy funkcjonowania procesu organizacji.
Zasoby Proces konwersji Rezultat
- ludzkie - podstawowe osiągnięte cele
- rzeczowe - pomocnicze firmy (organizacji)
- finansowe - regulacyjne
- informacyjne
Składniki procesu zarządzania
Organ zarządzający realizuje proces zarządzania oraz
proces gospodarowania,
Obiekt zarządzania realizowany przez obiekt zarządzania
Ansoff oceniając zjawiska jakie zaszły w otoczeniu współczesnej organizacji stwierdza, że wzrost turbulencji (zmienności) może zmienić niektóre kierunki działania firmy i przewiduje iż stan ten będzie trwał jeszcze co najmniej 10do15lat.
TURBULENCJA oznacza dla organizacji odejście ...
Lajza1983