INSTYTUCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO
Specyfika i architektura rynku kapitałowego
1) Rynek kapitałowy jako element systemu finansowego
2) Segment rynku finansowego
3) Uczestnicy rynków finansowych
4) Akta prawne regulujące funkcjonowanie rynku finansowego w Polsce
Rynek finansowy – jest jednym z elementów systemu finansowego
Głównym zadaniem systemu finansowego jest współuczestniczenie w tworzeniu pieniądza oraz umożliwenie jego przemieszczania się między podmiotami gospodarczymi głównie niefinansowymi : gosp. domowymi, przedsiębiorstwami, budżetem.
Na system finansowy składa się (elementy systemu finansowego):
– Rynki finansowego
– instrumenty finansowego
– instytucje finansowe
– zasady funkcjonowania
Modele systemu finansowego:
1) System oparty o rynek kapitałowy – występuje głównie w USA i Wielkiej Brytanii (zwany także amerykańskim)
2) system bankowy zorientowany – występuje prawie we wszystkich krajach UE
POLSKI SYSTEM FINANSOWY -wybrane, ważniejsze cechy
– dominująca rola sektora bankowego w polskim systemie finansowym
– System bankowy jest systemem dwuszczeblowym – NBP i banki komercyjne
– przewaga kapitału zagranicznego w sektorze bankowym i wysoka koncetracja usług bankowych
– rynek finansowy należy do najszybciej rozwijających się segmentów polskiej gospodarki
– rosnąca rola inwestorów instytucjonalnych na rynku finansowym, w tym szczególnie funduszy inwestycyjnych
RYNEK FINANSOWY
Rynek – to mechanizm (proces) obejmujący ogół zrealizowanych transakcji kupna-sprzedaży oraz warunków na jakich są one zawarte
Rynek finansowy – obejmuje te transakcje których przedmiotem są instrumenty finansowe (np. akcje, obligacje, itd.)
Cechy charakterystyczne rynku finansowego:
1) nie musi istnieć miejsce w sensie fizycznym (rynek finansowy jest pojęciem abstrakcyjnym i nie oznacza konkretnego miejsca ale procesy kupna-sprzedaży kapitału za koszt (wynagrodzenie, którym jest procent)
2) wysoki stopień standaryzacji produktów
3) wysoki stopień formalizacji i instytucjonalizacji (czyli transakcje przeprowadzane są za pośrednictwem określonych instytucji finansowych)
4) wysoki stopień „umiędzynarodowienia” (postępująca globalizacja i liberalizacja przepływów finansowych)
5) rosnąca rola rynków finansowych w gospodarce (mierzona m.in. za pomocą relacji wartości zawartych transakcji do PKB)
Segmenty rynku kapitałowego:
– rynek pieniężny
– rynek kapitałowy
– rynek kredytowy
– rynek instrumentów pochodnych
– rynek walutowy
RYNEK PIENIĘŻNY -definicja i specyfika
Rynek pieniężny – to ten segment rynku finansowego, który ma charakter krókoterminowy – pożycza się na nim i lokuje środki o krótkim terminie czyli do 1 roku. Jest to rynek instrumentów finansowych o bardzo wysokim poziomie płynności i bezpieczeństwa, w większości o charakterze wierzytelnościowym. Emitentami są podmioty o bardzo wysokiej wiarygodności finansowej ( NBP i Skarb Państwa)
Rynek pieniężny – segmenty ze względu na przedmiot obrotu
– rynek bonów skarbowych
– rynek bonów pieniężnych (max 28 dni)
– rynek papierów komercyjnych
– rynek certyfikatów depozytowych
– rynek weksli
RYNEK KAPOTAŁOWY – definicja i specyfika
Rynek kapitałowy – to ten segment rynku finansowego, który ma charakter długoterminowy.
Zwyczajowo (ale także w przepisach prawnych wielu krajów) cenzurą czasową oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok.
Kryterium dodatkowe – cel przeznaczenia uzyskanych środków. Na rynku pieniężnym celem jest finansowanie bieżącej działalności na rynku kapitałowym środki są przeznaczone na cele rozwojowe.
Rynek kapitałowy w tradycyjnym rozumieniu jest często utożsamiany z rynkiem papierów wartościowych. Stąd też czasami dla jego określenia stosuje się termin rynek papierów wartościowych definiowanych zwykle jako dokument reprezentujący prawa majątkowe, które z racji jego posiadania przysługuje posiadaczowi. Należy jednak pamiętaż, że nie wszystkie instrumenty finansowe są papierami wartościowymi.
Cechy charakterystyczne rynku kapitałowego:
1) jest to rynek instrumentów finansowych o wysokim poziomie płynności (ale niższym niż na rynku pieniężnym) i różnym stopniu ryzyka (bezpieczeństwa) – raczej wysokim
2) stopa zwrotu (dochód) – relatywnie wysoka
3) instrumenty rynku kapitałowego nie mają charakteru jednorodnego, są wśród nich zarówno instrumenty o charakterze wierzytelnościowym (dłużnym) jak i włąsnościowym (udziałowym)
4) inna rola uczestników – liczą się również osoby fizyczne, ważnym podmiotem są przedsiębiorstwa
5) rynek kapitałowy powiązany jest z bankiem centralnym tylko w sposób pośredni ( pieniężny w sposób bezpośredni)
Rynek kapitałowy – segmenty ze względu na przedmiot obrotu
– rynek akcji
– rynek obligacji
– rynek kwitów depozytowych
– rynek certyfikatów inwestycyjnych
RYNEK FINANSOWY – podział:
– ze względu na sposób (czas) rozliczania transakcji
*rynek kasowy (natychmiastowy
*rynek terminowy
– ze względu na podmiot oferenta:
*rynek pierwotny (nowych emisji)
*rynek wtórny
– ze wględu na zakres i formę procedur
*rynek publiczny
*rynek prywatny (niepubliczny)
– ze względu na formę zorganizowania rynku i zakres nadzoru:
*rynek zorganizowany
– ●giełdowy
●pozagiełdowy
●alternatywny system obrotu (New Connect)
Uczestnicy rynku finansowego
Uczestnikami rynku finansowego są różne grupy podmiotów gospodarczych tj. przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, państwo oraz osoby fizyczne.
Można ich klasyfikować w różny sposób podstawowe kryteria klasyfikacji pozwalają dzielić ich ze względu na:
– ze względu na rolę:
*emitenci – podmioty poszukujące kapitału na realizację określanych przedsięwzięć uprawnione do emisji papierów wartościowych
*inwestorzy – podmioty dysponujące wolnymi środkami finansowymi poszukujące możliwości ich korzystnego ulokowania (indywidualni i instytucjonalni)
* pośrednicy – podmioty pośredniczące w zawieraniu transakcji ułatwiające kontrakt emitentów i inwestorów
–
-uczestnicy profesjonalni -uczestnicy indywidualni
-uczestnicy nieprofesjonalni -uczestnicy instytucjonalni
*finansowi *finansowi( banki zarówno komercyjne *niefinansowi jak i centralny, fundusze inwestycyjne fundusze ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne
INSTYTUCJA RYNKU I ICH ROLA
1) nadzorujące rynek – KNF
2) organizujące rynek – GPW, BondSpot
3) wspomagające – KDPW, bank rozliczeniowy
4) pośredniczące – firmy inwestycyjne, domy maklerskie
5) inwestujące – fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe, banki)
6) społeczne – Związek Maklerów i Doradców Inwestycyjnych, Izba Zarządzających Funduszami i aktywami, Izba Domów Maklerskich, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych
Ważniejsze akty prawne rynku finansowego
-Ustawa z dn. 21 lipca 2006 r o nadzorze nad rynkiem finansowym (dz.U. 2006 r., nr157, poz. III 9)
-Ustawa z dn. 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. 2005 r. nr 183, poz. 1538)
-Ustawa z dn 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej, warunkach wprowadzania instrumentów do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. 2005 r.)
Nadzór nad rynkiem finansowym
Podstawy prawne nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce
Głównym aktem prawnym regulującym zasady nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce jest Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad wynikiem finansowym, która zastąpiła inną już nie obowiązującą starą z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym.
Przepisy ustawy dotyczące nadzoru sektora bankowego wyszły dni 1.1.2008 r.
Cele nadzoru nad rynkiem finansowym:
Podstawowym celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości i zaufania do rynku finansowego a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.
Głównym celem danej ustawy było dokonanie organizacyjnej ingerencji organów nadzoru nad rynkiem finansowym i tym samym wprowadzenie tzw. systemu nadzoru zintegrowanego nad tym rynkiem ( wmiejsce funkcjonującego wcześniej nadzoru zróżnicowanego)
MODELE NADZORU
– zróżnicowany, czyli sprawowany przez różne wyspecjalizowane instytucje
– zintegrowany, inaczej scentralizowany, czyli sprawowany przez jeden organ nadzoru
– pośredni
Model nadzoru w Unii Europejskiej
Unia Europejska nie narzuca żadnego z tych modeli, stąd w różnych krajach występuje odmienna regulacja organizacyjna nadzoru:
– zróżnicowany – Grecja. Hiszpania, Holandia
– zintegrowany – Dania, Niemcy, Wielka Brytania, Polska
– pośredni – Belgia, Irlandia, Finlandia (od roku 2007 również Polska)
Generalnie w UE można zauważyć tendencję przechodzenia od nadzoru zróżnicowanego do nadzoru zintegrowanego.
1)NADZÓR ZINTEGROWANY
Można rozpatrywać w dwóch ujęciach (różnych) i wyróżnić :
a) nadzór zintegrowany w sensie organizacyjnym – (inaczej instytucjonalnym) polega na tym, że istnieje tylko jedna instytucja zajmująca się nadzorem nad całym rynkiem tzn. sprawująca kontrolę nad jego wszystkimi obszarami (segmentami)
b) nadzór zintegrowany w sensie prawnym – (inaczej legislacyjna) polega na tym, że istnieje spójny jeden akt prawny odnoszący się do wszystkich nadzorowanych obszarów (segmentów)
Zalety nadzoru zintegrowanego:
• wyższa pozycja jednego organu w strukturze instytucjonalnej kraju nie w przypadku kilku odrębnych instytucji...
spencerreid