Weronika HincJoanna Szreder
SAMORZĄD TERYTORIALNY WŁOCH
Republika Włoska jako zjednoczone państwo powstało dopiero w 1861 roku, jako monarchia konstytucyjna, po połączeniu Półwyspu Apenińskiego i Sycylii. Jest to państwo położone w południowej Europie i otoczone jest pięcioma morzami: Śródziemnym, Liguryjskim, Tyrreńskim, Jońskim i Adriatyckim, od północy pasmem górskim Alp. Na terenie Włoch znajdują się dwa państwa: San Marino i Watykan.
Tworząc Konstytucję Włoch Zgromadzenie Konstytucyjne zdecydowane było nadać państwu ustrój oparty na idei daleko posuniętej decentralizacji władzy, o czym obecnie świadczy art. 114 Konstytucji, którego tytuł brzmi: „Republika składa się z gmin, prowincji, miast metropolitarnych, z regionów i z państwa”. Tytuł ten oznacza, iż jednostkami autonomicznymi Republiki Włoskiej są : gminy, prowincje, miasta metropolitarne i regiony. Posiadają one własne statuty, władze oraz kompetencje, ale podporządkowane są zasadom zawartym w konstytucji. Konstytucja podkreśla zasadę równości jednostek podziału terytorialnego. Charakter unitarny państwa podkreślony jest poprzez uwzględnienie miasta stołecznego Rzym jako jedną z lokalnych jednostek administracyjnych. Włochy podzielone są na 20 autonomicznych regionów ( w tym 5 regionów o statutach specjalnych), które z kolei dzielą się na 109 prowincji (z których 2 są autonomiczne) a te swoim zasięgiem obejmują 8092 gminy.
REGIONY- są to, więc jednostki autonomiczne z własnymi władzami i kompetencjami ustalonymi konstytucyjnie. Regiony dysponują :
· autonomią statutową, czyli stanowią o sobie w granicach określonych konstytucją w zakresie organizacji i funkcjonowania
· autonomią ustawodawczą - mogą wydawać własne ustawy mające moc ustaw zwykłych
· autonomią administracyjną – oznacza to, że każdy region ma własny aparat administracyjny i prawo do wydawania własnych aktów administracyjnych
· autonomią finansową –ale tylko w zakresie określonym ustawami i są to własne źródła dochodów, w tym własne podatki
Z 20 regionów istnieje 5 o statutach specjalnych. Statut regionów specjalnych uzasadniony jest przez wyspiarskie położenie, do takich regionów należą Sycylia oraz Sardynia, a także przez osadnictwo mniejszości narodowych, do tych regionów należy : Trydent- Górna Adyga, Dolina Aosty i Fruli- Wenecja Julijska.
Statuty dla regionów specjalnych uchwalane są przez Parlament w formie ustaw konstytucyjnych i mają zawierać dla nich „szczególne warunki autonomii”. Dla pozostałych regionów statuty uchwalane są przez rady regionalne, ale wymagają zatwierdzenia przez ustawę zwykłą.
Do organów administracyjnych regionów należą:
1. Rada regionalna, czyli consiglio regionale
2. Komitet regionalny, czyli giunta regionu
3. Przewodniczący giunty regionu
ad.1 Rada regionalna – pełni ona rolę parlamentu. Rada regionu zwykłego pochodzi z wyborów powszechnych i bezpośrednich dokonywanych przez pełnoletnich mieszkańców zamieszkujących w regionie. W radzie zasiada od 30 do 80 radców regionalnych. Rada wybierana jest na okres 5 lat. W składzie rady zasiada przewodniczący rady będący jej wewnętrznym organem. Dysponuje on uprawnieniami w zakresie kierowania dyskusją w radzie, jej pracami, nadzoruje działalność prezydium rady, przygotowuje budżet rady i sprawozdanie z jego wykonania, zarządza środkami przeznaczonymi na działalność rady. Poza tym w radzie istnieją grupy radców podobne do klubów parlamentarnych w Izbie Deputowanych i w Senacie Republiki. Wreszcie w radzie działają komisje stałe i specjalne wykonujące sporo zadań w sferze procedury ustawodawczej. Rada regionalna wykonuje kompetencje w zakresie ustawodawstwa i reglamentacji prawnej, dysponuje funkcją wewnątrz-organizacyjną, co oznacza, że decyduje o swojej organizacji wewnętrznej i funkcjonowaniu oraz dysponuje funkcją kontroli politycznej wobec giunty regionalnej i przewodniczącego tej giunty.
ad.2 Giunta regionu- stanowią organ wykonawczy regionu. Składają się z przewodniczącego giunty oraz z asesorów. Giunta będąc organem wykonawczym regionu dysponują kompetencjami w sferze administracyjnej, konstruują budżet i odpowiadają za jego wykonanie i rozliczenie przed radą, przygotowują plany gospodarcze, zarządzają na całym terytorium regionu oraz wykonują uchwały rady. Dysponują także regionalną inicjatywą ustawodawczą. Asesorzy swoją pozycją porównywani są do ministrów Republiki. Przewodniczący giunty reprezentują region, kierują polityką giunty i są za nią odpowiedzialni, promulgują(ogłaszają i obwieszczają akt prawny w dzienniku urzędowym) ustawy i wydają rozporządzenia regionalne, kierują działalnością administracyjną przekazaną przez państwo regionowi, stosując się do wytycznych Rządu Republiki.
ad.3 Przewodniczący giuntu regionu- łączy on urząd przewodniczącego rady regionu i przewodniczącego regionu. [czyli jego funkcje zostały opisane powyżej].
PROWINCJE Organy prowincji są jednocześnie organami nadzoru nad gminami na obszarze tej prowincji. Samorząd jest taki sam jak w gminie i te same organy. Spory kompetencyjne pomiędzy gminą a prowincją są rozstrzygane przez regiony i rozstrzygnięcie to może być zaskarżane do sądu administracyjnego.
Organami prowincji są:
a) rada prowincji - jako organ ustawodawczy, jest organem ukierunkowania i kontroli politycznej i administracyjnej oraz organem z ograniczoną kompetencją do uchwalania aktów podstawowych w postaci własnego statutu oraz statutów, organów specjalnych o lokalnym charakterze, regulaminów, planów finansowych, rocznych i wieloletnich budżetów.
b) komisja, czyli giunta prowincji to organ wykonawczy to na, którego czele stoi przewodniczącym. Grunty prowincji powstają poprzez mianowanie dokonane przez przewodniczących prowincji spośród osób nie wchodzących w skład rad prowincji.
c) przewodniczący prowincji - ponosi odpowiedzialność za funkcjonowanie całej administracji prowincjonalnej. Zwołuje on posiedzenia giunt, przewodniczy im, a także nadzoruje działalność administracji własnej i zleconej. Giunta prowincjonalna ma za zadanie współpracować z przewodniczącym prowincji w zarządzaniu prowincją. Czyni to zaś poprzez uchwały podejmowane kolegialnie.
GMINY
Według włoskiej konstytucji, gmina to podmiot autonomiczny, posiadający własny statut oraz uprawnienia i zadania, by działała zgodnie z konstytucyjnymi zasadami. Jest ona więc podmiotem lokalnym, reprezentującym wspólnotę, dbającym o jej interesy, inicjującym i realizującym zadania na rzecz własnego rozwoju.
Do elementów gminy zalicza się:
a) Terytorium, które jest częścią terytorium narodowego i pojmowane jest jako obszar działania, gdzie ważne są akty gminy, a także poza którym przestają one obowiązywać
b) Ludność, obejmującą wszystkie osoby, które zamieszkują (są zameldowane) na jej terytorium
c) Mienie, które obejmuje wszystkie składniki majątkowe gminy oraz prawa o charakterze majątkowym
Zadania gminy opierają się na zasadach:
- subsydiarności- zadania administracyjne muszą być wykonywane przez podmiot najbliższy obywatelowi
- odpowiedniości- zadania przypisane są administracji zdolnej do zagwarantowania ich wykonania
- zróżnicowania- alokacja zadań musi uwzględniać charakter więzi społecznych, cechy demograficzne, przestrzenne i strukturalne podmiotów
Funkcje gminy to uprawnienia publiczne przyznane podmiotom do realizacji interesów publicznych, których są przedstawicielami. Gmina to podstawowy szczebel administracji terenowej, posiadający kompetencję ogólną, który pełni wszystkie funkcje władzy publicznej dotyczące danego terytorium i zamieszkującej je ludności, które nie są przyznane innym podmiotom. Do gmin należą wszelkie zadania administracyjne dotyczące ludności i obszaru gminy, w zakresie własnych usług publicznych, które są świadczone na rzecz jednostki lokalnej społeczności, zagospodarowania przestrzennego, rozwoju gospodarczego, z wyjątkiem zadań przypisanych innym podmiotom prawa państwowego lub regionalnego. We Włoszech istnieje także wewnętrzny podział gminy na okręgi gminne. Związany jest on głównie z wyróżnieniem w gminie obszarów, charakteryzujących się odrębnymi cechami topograficznymi lub społecznymi. Ustanowienie takich okręgów jest konieczne we wszystkich gminach liczących ponad 100 000 mieszkańców.
Organy gminy:
1. Rada gminy (Consilio communale)
2. Zarząd gminy (Giunta municipale)inaczej zwany też komisją gminną.
3. Wójt (sindaco) inaczej nazywany syndykiem.
Ad.1. Rada gminy - jest to organ kolegialny pełniący funkcje uchwałodawcze, a także organ kontroli polityczno- administracyjnej w gminie. Ma ona wyłączny oraz ograniczony zakres działania dotyczący jedynie pewnych aktów. Rada gminy jest upoważniona do wydawania takich aktów podstawowych jak na przykład:
a) Statut gminy i statut zakładów samodzielnychb) Regulaminyc) Programy i raportyd) Plany przestrzenne i urbanistyczne
Zakres zadań rady dotyczy wszystkich istotnych spraw gminy, w tym budżetu, planowania przestrzennego, a także polityki personalnej. Do jej zadań należy między innymi:
· zawieranie umów między gminami oraz między gminami a prowincjami
· ustanawianie i ustalanie wysokości podatków
· nabywanie, zbywanie nieruchomości i związanych z nimi praw
· określanie zasad mianowania oraz wyznaczania przedstawicieli gminy przy podmiotach,
zakładach pracy i instytucjach
Kadencja rady gminy trwa 5 lat, a mandat radnego rozpoczyna się od daty wyboru. Podstawowym kryterium liczby radnych w danej gminie jest liczba mieszkańców. Rada składa się z wójta i radnych w liczbie:
1) 12 radnych w gminach z ludnością poniżej 3 000 mieszkańców,
2) 16 radnych w gminach z ludnością powyżej 3 000 mieszkańców,
3) 20 radnych w gminach z ludnością powyżej 10 000 mieszkańców,
4) 30 radnych w gminach z ludnością powyżej 30 000 mieszkańców,
5) 40 radnych w gminach z ludnością powyżej 100 000 mieszkańców
albo w gminach, które są głównymi miastami prowincji,
6) 46 radnych w gminach z ludnością powyżej 250 000 mieszkańców,
7) 50 radnych w gminach z ludnością powyżej 500 000 mieszkańców,
8) 60 radnych w gminach z ludnością powyżej miliona mieszkańców.
By rada mogła sprawnie funkcjonować w jej obrębie powołuje się komisje oraz zespoły. Wśród typów komisji można wyróżnić:a) Komisje stałeb) Komisje specjalnec) Komisje rewizyjne
W funkcjonowaniu rady gminy ważną rolę pełni przewodniczący rady gminy. Podczas obrad pełni on rolę przewodniczącego organu kolegialnego. Uprawnienia przewodniczącego powinny być wykonywane bezstronnie. Przewodniczący rady:a) Reprezentuje radę na zewnątrzb) Zbiera i dostarcza informacje o sprawach przedstawianych radziec) Posiada uprawnienia dyscyplinarne i policji wewnętrznej
Ad. 2. Zarząd gminy - Jest to organ kolegialny, wykonawczy. Pełni również funkcję organu wspomagającego wójta. Zarząd składa się z wójta, który mu przewodniczy oraz asesorów (assesori comunali). Ich liczba jest zależna od liczby przyjętej w statucie i wynosi:
a) Nie więcej niż 4 w gminach z ludnością poniżej 10 000 mieszkańców,
b) Nie więcej niż 6 w gminach z ludnością pomiędzy 10 001 i 100 000 mieszkańców,
c) Nie więcej niż 10 w gminach z ludnością pomiędzy 100 001 i 250 000 mieszkańców i w głównych miastach prowincjonalnych z ludnością poniżej 100 000 mieszkańców,
d) Nie więcej niż 12 w gminach z ludnością pomiędzy 250 001 i 500 000 mieszkańców,
e) Nie więcej niż 14 w gminach z ludnością pomiędzy 500 001 i 1 000 000 mieszkańców,
f) Nie więcej niż 16 w gminach z ludnością powyżej 1 000 000 mieszkańców.
Członkowie wybierani są ze składu zarządu. Zarząd pełni swe funkcje przez 5 lat, po upływie kadencji członkowie pozostają na swych stanowiskach, aż do czasu mianowania nowego składu. Członkowie zarządu nie mogą być urzędnikami gminnymi, sędziami, kierownikami banków komunalnych. Posiedzenia zarządu są tajne.
Ad.3. Wójt- syndyk - można go uznać za szefa rządu gminnego oraz urzędnika rządowego w terenie. Jest on wybierany przez obywateli w wyborach bezpośrednich i powszechnych, a jego kadencja trwa 5 lat i może być odnowiona. Rozdziela on zadania pomiędzy asesorów według kryterium resortowego.
Do zadań wójta należy:a) Reprezentowanie gminy na zewnątrzb) Zwoływanie i przewodniczenie zarządowic) Zwierzchnictwo na d wykonaniem aktów oraz funkcjonowaniem służb i urzędów...
djmathew18