15.Operator maszyn_02-Instrukcje dźwigania.doc

23

Zagrożenia zdrowotne związane z ręcznym transportem

Najcięższe i przewlekłe bóle pleców spowodowane są zwykle zmianami w obrębie krążków międzykręgowych. Częstymi przyczynami bólu są również nieprawidłowości lub przeciążenia stawów międzykręgowych, krzyżowo-biodrowych, wiązadeł oraz mięśni. Krążki międzykręgowe najszybciej ulegają uszkodzeniu podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów a stawy międzykręgowe przy ruchach skręcania kręgosłupa. Najczęstszym źródłem ciężkiego lub przewlekłego bólu pleców jest tylko część krążka międzykręgowego oraz przylegające do niego więzadło podłużne, bolesne są również stawy międzykręgowe oraz krzyżowo-biodrowe. Ból wywołany może być przez uszkodzenia mechaniczne (najczęściej występują uszkodzenia wiązadeł łuku kręgowego stawu międzykręgowego przy skręcaniu i zginaniu ku tyłowi) lub po uszkodzeniu kompresyjnym trzonu kręgu. W każdym z tych przypadków do uszkodzenia może dojść nawet przy jednokrotnym obciążeniu. Niektóre osoby usposobione są do bólu pleców ze względu na czynniki takie jak: ciężar ciała, słaba ruchomość kręgosłupa lub szybko występująca nużliwość mięsni grzbietu (czyli męczenie mięśni). Słaba ruchomość kręgosłupa prowadzi do zwiększonego naprężania przy zginaniu, oddziaływującego na krążki międzykręgowe oraz więzadła w odcinku lędźwiowym, a zmęczone mięśnie grzbietu są w mniejszym stopniu zdolne do ochrony kręgosłupa podczas zginania lub przy powtarzających się ruchach związanych z podnoszeniem.

Zagrożony kręgosłup

Kręgosłup składa się z 26 kręgów. Każdy kręg składa się z trzonu kręgu, który stanowi główną strukturę utrzymującą masę ciała, oraz z trzonu łuku kręgowego ochraniającego rdzeń kręgowy. Od łuku kręgowego odchodzą wyrostki kostne, które służą jako dźwignie, dzięki którym mięsnie mogą poruszać kręgosłupem. Trzony kręgów oddzielone są od siebie krążkami międzykręgowymi, które zapewniają kręgosłupowi giętkość oraz pełnią rolę amortyzacji podczas wstrząsów mechanicznych. Kręgi związane są ze sobą wiązadłami, które zapobiegają nadmiernym ruchom oraz parą stawów miedzykręgowych, które mają za zadanie stabilizować kręgosłup i chronić krążki międzykręgowe przed nadmiernymi ruchami, szczególnie w zakresie skręcania i zginania. Obszarem o największym prawdopodobieństwie wystąpienia uszkodzenia i bólu jest kręgosłup w odcinku lędźwiowym, składającym się z 5 najniżej położonych kręgów i krążków międzykręgowych. Jest to najbardziej ruchomy obszar kręgosłupa poddawany również największym siłom.

Najpoważniejsze czynniki ryzyka bólu pleców natury mechanicznej to:

1.     Zginanie i podnoszenie ciężarów.

2.     Ręczne podnoszenie i przemieszczanie.

3.     Wibracje również zwiększają ryzyko bólu pleców

Wiek pracownika oraz zmiany zwyrodnieniowe wpływają na właściwości mechaniczne i funkcjonalne kręgosłupa. Wraz z wiekiem w kalogenie i proteoglikanach krążków zachodzą zmiany ilościowe i jakościowe, które mogą być związane z pogorszeniem odżywiania lub działania enzymów rozkładających. Z wiekiem tkanki kręgosłupa stają się coraz słabsze i mniej rozszerzone, a ruchomość kręgosłupa ulega zmniejszeniu.

Latem jest więcej urazów typu skaleczenia – pracownicy pracują bez bluz roboczych, często z podwiniętymi rękawami koszul oraz  niechętnie zakładają rękawice ochronne.

Zasady bezpiecznego dźwigania w pigułce

1.     Odpręż się – unikaj napinania mięśni przed wykonaniem czynności.

2.     Kontroluj środek ciężkości. Tam, gdzie jest to możliwe punkty styku z inną osobą powinny znajdować się w obrębie tułowia.

3.     Zachowaj stabilność – stopy rozstawione zbyt daleko od siebie lub zbyt głęboko ugięte kolano powodować może niestabilność ciała.

4.     Staraj się poruszać płynnie.

5.     Unikaj skręcania i bocznego zginania, powoduje to bowiem ucisk na kręgosłup.

6.     Wykorzystuj tarcie – im jest ono większe, tym mniej jest niepotrzebnego ruchu, a im mniejsze, tym łatwiej jest spowodować ruch.

7.     Należycie wykorzystuj tylko większe grupy mięśni – mięsnie bardziej oddalone od tułowia, nie są przewidziane do dźwigania ciężarów.

Główną przyczyną objawów nerwowo-mięśniowych jest wpływ nieefektywnych lub wadliwych nawyków, związanych z poruszaniem się. Występujące objawy stanowią ogólne wskaźniki adaptacji tkanek. Tkanki przy nadmiernym napięciu rzadko wracają do pierwotnego stanu co prowadzi do zmęczenia i przeciążenia. Przy występowaniu adaptacji tkanek istnieje większe ryzyko powstania urazów u pracownika.

Zasady bezpieczeństwa

podczas ręcznych prac transportowych

Postęp techniczny i nowoczesna organizacja pracy przyczyniają się do zdecydowanej redukcji prac uciążliwych. Mimo to jednak ręczne przemieszczanie przedmiotów pozostanie chyba na zawsze jedną z form transportu wewnątrzzakładowego, zwłaszcza w małych firmach.

Ręczne prace transportowe przedmiotów, ma­teriałów i ładunków występują niemal w każdym zakładzie pracy i niestety przys­parzają wielu problemów w zakresie ochrony zdrowia i życia pracow­ników.

Ręczne prace transportowe - w rozumieniu przepi­sów prawa pracy - to każdy rodzaj transportowania lub podtrzy­mywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym:

-               unoszenie, czy podnoszenie,

-               układanie,

-               pchanie lub ciągnięcie,

-               przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie.

Zagadnienia związane z ręcz­nymi pracami transportowymi regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14.03.2000r. w sprawie bhp przy ręcznych pra­cach transportowych.

Obowiązujące normy dźwigania i wysiłku fizycznego są zamiesz­czone w wykazach prac wzbronionych, będących załącznikami do roz­porządzeń Rady Ministrów:

-               z 10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545),

-               z 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047).

Ogólne normy i wymagania techniczne

Normy podane w przepisach są najwyższymi do­puszczalnymi wartościami, których nie można nigdy przekraczać.

Wartości dopuszczalne mas przedmiotów (w kg)

W przypadku konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego (uchwyconego) w odległości większej niż 30cm od tułowia należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu lub zapewnić wy­konywanie tej czynności przez co najmniej dwóch pracowników.

WAŻNE: Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przez jednego pracownika przedmiotów o masie przekraczającej 30kg na wysokość powyżej 4m lub na odległość przekraczającą 25m.

DEFINICJA: Przez pracę dorywczą należy rozumieć ręczne prze­mieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę, a jeżeli dotyczy młodocianego ­połowy jego dobowego wymiaru czasu pracy.

DEFINICJA: Przez pracę stałą należy rozumieć powtarzalne obciąże­nia pracownika ręcznymi pracami transportowymi częściej niż 4 razy na godzinę,  a także w przypadku, gdy łączny czas wykonywania tych prac przekracza  4 godziny na dobę (lub połowę dobowego wymiaru czasu pracy młodocianego).

Przetaczanie przedmiotów o kształtach okrągłych dozwolone jest, gdy:

-               masa ręcznie przetaczanych przedmiotów po terenie poziomym nie przekracza 300kg na jednego pracownika,

-               masa przedmiotów ręcznie wtaczanych na pochylnie przez jednego pracownika (kąt nachylenia do 15°) nie przekracza 50kg.

Zespołowe przenoszenie przedmiotów

Masa przemieszczanego przedmiotu nie może przekraczać 500kg, przy czym na jednego pracownika nie może przypadać więcej niż:

-               25kg – przy pracy stałej,

-               42kg – przy pracy dorywczej.

Ważne jest też, aby odstępy pomiędzy pracownikami wynosiły co najmniej 75cm.

Przewożenie ładunków na taczkach

Masa ładunku łącznie z masą taczki nie może przekraczać:

-       po twardej nawierzchni:

·           100kg – dla mężczyzn,

·             50kg – dla kobiet;

-       po nieutwardzonej (nierównej) nawierzchni:

·           75kg – dla mężczyzn,

·           30kg – dla kobiet.

Norma dla kobiet w ciąży lub w okresie karmienia wynosi 12,5kg, co w praktyce oznacza, że przewożenie ładunków na taczkach (a nawet przepychanie pustej taczki) wzbronione jest kobietom w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią.

Pamiętaj: W dopuszczalnej normie musi mieścić się nie tylko masa samego ładunku, ale także użytego urządzenia transportowego.

Pamiętaj: Norma ta przewożenia ciężarów po powierzchni równej, twar­dej i gładkiej o pochyleniu nie przekraczającym 2%

Młodocianym pracownikom wzbronione jest prze­wożenie ładunków na taczkach.

Przewożenie ładunków za pomocą wózków

Masa ładunku (łącznie z masą wózka) przetaczanego po utwardzonej nawierzchni o pochyleniu:

-               do 5% - nie może przekraczać 450kg na pracownika,

-               większym niż 5% - 350kg na pracownika.

UWAGA: Niedopuszczalne jest przemieszczanie ładunków na wóz­kach po pochyleniach większych niż 8% oraz na odległość większą niż 200m.

Dla kobiet, masa ładunku (łącznie z masą przetaczanego wózka) nie może przekraczać:

-               80 kg - po utwardzonej i gład...