WPROWADZENIE
Decyzje w biznesie:
§ finansowe
§ inwestycyjne
§ personalne
§ produkcyjne
§ marketingowe
Wymiary sytuacji decyzyjnych:
1. Złożoność
§ Liczba i złożoność wariantów decyzyjnych oraz liczba stanów rzeczy od których zależą skutki decyzji
2. Niepewność
§ sytuacje pewności
§ sytuacje ryzyka
§ sytuacje niepewności (gdy nieznane są prawdopodobieństwa)
3. Dynamika informacyjna
§ decyzje statyczne (stała liczba informacji)
§ decyzje dynamiczne (zmieniająca się liczba informacji)
4. Liczba decydentów
§ jednoosobowe
§ wieloosobowe
5. Presja czasu
§ syt. Pozbawione presji czasowej
§ obiektywna presja czasu
§ subiektywna presja czasu
Decyzje:
- racjonalne (algorytmy)
- intuicyjne (heurystyki)
Wartość oczekiwana:
EV=Σi[xi*P(xi)]
Eksperyment z małpami:
- aktywność neuronów (LIP – Lateral Intraparietal- obszar ciemieniowy) rośnie wraz z szansami wygranej
- aktywność neuronów (LIP) rośnie wraz z nagrodą
Hans Breiter (fMRI na ludziach)
- aktywność neuronalna mózgu jest dodatnio skorelowana z wartością oczekiwaną wyniku (w korze oczodołowo-czołowej)
Dlaczego ludzie nie są racjonalni?
- dążenie do najwyższej wygranej
- EMOCJE
PROCES DECYZYJNY
1) GENEZA PROBLEMU
· odkrywanie źródeł problemu
o wewnętrzne
o zewnętrzne
· niepewność
o wewnętrzna
o zewnętrzna
2) ANALIZA PROBLEMU
· typowy vs. nietypowy
· doświadczenie (czy już rozwiązywaliśmy kiedyś podobny?)
· konsekwencje nierozwiązania
3) GENEROWNIE WARIANTÓW
· twórcze generowanie wariantów (+ określenie hamulców)
o metody twórczego myślenia:
§ metoda delficka – gdy jest obawa, że zadziała autocenzura, wypowiedzi zapisywane są na kontach anonimowo, moderator sporządza raport, który przedstawiany jest na kolejnym spotkaniu
§ metoda myślenia przez analogie
§ metoda burzy mózgów
· ocena wariantów pod względem:
§ płynności – im więcej wariantów tym większa płynność
§ giętkości – generowane pomysły idą w różne kierunki
§ oryginalności – kreatywność tych pomysłów
4) OCENA WARIANTÓW
· określenie listy kryteriów
· sprawdzenie kompletności listy
· ocena szans realizacji wariantów
5) WYBÓR
· ocena sytuacji
· ocena posiadanych informacji
· dopasowanie strategii do sytuacji
KATEGORIE STRATEGII WYBORU:
1) oparte na kalkulacji
· kalkulacja wartości wyników i ich prawdopodobieństwa – w warunkach ryzyka
· maksymalizacja korzyści i minimalizacja kosztów
· zastosowanie algorytmów lub heurystyk ale zawsze: dekompozycja wariantów wyboru, ocena i integracja ocen w kierunku najwyższej wartości
2) oparte na rozpoznawaniu i klasyfikacji
· decydent przypisuje sytuacje do kategorii, dla której zna sposób działania (reguła typu „jeżeli- to”)
· rodzaje:
o oparte na normach – sytuacja powiązana z konkretną normą
§ na poziomie indywidualnym – normy wiążą się z samokontrolą (np. uzależnienia)
§ na poziomie organizacji – często w przypadku konfliktu interesów
o oparte na przypadkach (case study) – wyszukiwanie w pamięci podobnych bądź identycznych problemów z przeszłości, które udało się rozwiązać
§ typowy sposób działania ekspertów
o oparte na rolach – sytuacja toruje określoną rolę społeczną dla której można wskazać typowe reguły wyboru (np. menedżer zmienia decyzję pod wpływem przełożonego)
§ odbywa się w sposób automatyczny i nie jest poprzedzone analizą korzyści i kosztów
§ blokowanie dbania o własne korzyści i promowanie dbania o korzyści ogółu
3) oparte na emocjach
· natychmiastowa, uogólniona, afektywna reakcja na sytuację
· mechanizm: dążenie- unikanie
· mogą być oparte na afekcie pozytywnym lub negatywnym
OD CZEGO ZALEŻY SPOSÓB DECYDOWANIA?
1) Treść decyzji
· Instrumentalne (np. inwestowanie pieniędzy) - częściej strategia kalkulacyjna
· Osobiste (np. wybór partnera) – częściej strategia roli lub emocjonalna
2) Cechy sytuacji (np. presja czasu, złożoność lub typowość sytuacji, ryzyko)
· Gdy presja czasu – strategie oparta na rozpoznawaniu
· Poczucie zobowiązania do określonego sposobu działania – strategie oparte na rolach
3) Motywy decyzji ( np. potrzeba utrzymania więzi społecznych)
4) Kultura
· Kultury kolektywistyczne – częściej strategie rozpoznawania
· Kultury indywidualistyczne – częściej kalkulacyjne
SZCZEGÓŁOWE REGUŁY DECYZYJNE:
1. Sumowania ważonych cech
· Ustalenie ważności kryteriów
· Wykorzystanie wszystkich informacji
· Powolność i złożoność
2. Satysfakcjonującego wyboru
· Warianty są analizowane w zadanej kolejności
· Wybrany zostaje pierwszy wariant spełniający poziom aspiracji
· Gdy nie ma, możemy obniżać progi
3. Leksykograficzna
· Określenie kluczowego kryterium oceny
· Wpływ wyrazistych kryteriów
4. Eliminacji
· Ustalenie wartości granicznych dla kluczowych kryteriów
· Eliminowanie wariantów niespełniających
5. Porównywania ocen
· porównywanie wariantów parami
6. Korzyści – strat
· Określenie zalet i wad każdego wariantu
· Możliwość wyboru ze względu na zalety lub wady
7. Uśredniania
· Wybór wariantu najlepszego w sensie przeciętnym
RÓŻNICE MIĘDZY REGUŁAMI
1. Reguły kompensacyjne (rozpatrzenie wszystkich opcji) vs. niekompensacyjne
· Ludzie nie lubią kompensacyjnych
· Za AG:
§ Niekompensacyjne:
§ Kompensacyjne:
· Przewaga pozytywnych cech
· Suma użyteczności
2. Całościowe – Częściowe wykorzystanie info o wariantach
3. Ilość przetwarzanych informacji
4. przetwarzanie ze względu na warianty bądź ze względu na kryteria (ze wzgl. na kryteria jest łatwiejsze)
5. „Myślenie ilościowe” vs. „Myślenie jakościowe”
SKRAJNIE PROSTE R.D.:
Wybieraj:
1) losowo
2) to, co najlepsze
3) to, co się sprawdziło poprzednio
4) to, co znasz (poznajesz)
Efektywność reguły rozpoznawania na giełdzie:
Laicy (kierujący się rozpoznawaniem nazw spółek) i eksperci, z tego samego kraju mięli podobne wyniki po 6 miesiącach. (podobne dotyczące spółek z USA i podobne dotyczące spółek z Niemiec).
...
mimi_mimi66