Ekonomia skrypt - Begg.pdf - Mikroekonomia W - ania2828

David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch

EKONOMIA – MIKROEKONOMIA

Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne

1. WPROWADZENIE DO GOSPODARKI I EKONOMII

podstawowe pojĘcia i problemy rozwiniĘte w dalszych rozdziałach b.szczegółowo

EKONOMIA – nauka badajĄca, w jaki sposób społeczeŃstwo gospodarujĄce decyduje o tym, co, jak i

dla kogo wytwarzaĆ

ZASÓB RZADKI (ograniczony) – przy cenie równej 0 popyt naŃ przewyŻsza dostĘpna podaŻ (ropa po

drastycznym wzroŚcie cen)

PODZIAŁ DOCHODU – informuje, w jaki sposób dochód jest dzielony pomiĘdzy róŻne grupy i

jednostki – co, jak i dla kogo jest wytwarzane? (kluczowe zagadnienie!)- przesĄdza o tym stopieŃ

nierównomiernoŚci

-dochód na 1 mieszkaŃca przybliŻonym wskaŹnikiem stopy Życiowej w kaŻdej grupie krajów

-olbrzymie róŻnice w dochodach poszczególnych grup krajów (dla kogo gospodarka

wytwarza? – dla 15% mieszkaŃców Świata z kraii uprzemysłowionych, jak? – róŻnice w

technice i technologii, wykształceniu – wydajnoŚĆ

- róŻnice wewnĄtrzkrajowe (kwestia rozdziału własnoŚci pomiĘdzy grupy mieszkaŃców)

- wpływ okreŚlonej polityki rzĄdu

RZADKOŚĆ ZASOBÓW I ICH ALTERNATYWNE ZASTOSOWANIA :

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH: - przedstawia przy kaŻdej wielkoŚci produkcji jednego

dobra – maksymalna, moŻliwĄ produkcjĘ drugiego dobra

KOSZT ALTERNATYWNY danego dobra – iloŚĆ innego dobra, z którego trzeba zrezygnowaĆ, aby

moŻliwe stało siĘ wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra

RYNEK = proces prowadzĄcy do tego, Że decyzje gospodarstw domowych dotyczĄce konsumpcji

alternatywnych dóbr, decyzje przedsiĘbiorstw o tym, co i jak wytwarzaĆ oraz decyzje pracowników dot.

tego jak wiele i dla kogo pracowaĆ, zostajĄ wzajemnie uzgodnione dziĘki odpowiedniemu

dostosowaniu cen

-wiele perspektyw (pozycja kupca, sprzedawcy, ceny głównĄ przesłankĄ decyzji

brak rynku – GOSPODARKA NAKAZOWA – wszystkie decyzje dot. produkcji i konsumpcji sĄ

podejmowane przez paŃstwo. PaŃstwowy urzĄd planowania decyduje o tym , co, jak i dla kogo siĘ

produkuje. Szczegółowe nakazy sĄ nastĘpnie kierowane do gospodarstw domowych, przedsiĘbiorstw,

pracowników (niemoŻnoŚĆ realizacji, poziom skomplikowania paraliŻuje).

GOSPODARKA WOLNORYNKOWA = brak ingerencji paŃstwa, kierowanie siĘ własnymi celami,

maksymalne korzyŚci bez paŃstwowej pomocy, Adam Smith „Bogactwo narodów” (1776) –

prowadzenie jednostek przez „niewidzialna rĘke” rynku

GOSPODARKA MIESZANA = PaŃstwo i sektor prywatny współuczestniczĄ w rozwiĄzywaniu

problemów gospodarczych. PaŃstwo – kontrola znacznej czĘŚci produkcji za pomocĄ podatków,

płatnoŚci transferowych oraz dostarczania dóbr i usług publicznych (obrona narodowa,

bezpieczeŃstwo wewnĘtrzne), kontroluje teŻ zakres, w jakim jednostki mogĄ kierowaĆ siĘ w swoim

działaniu W odpowiedzi własnym interesem

EKONOMIA POZYTYWNA – EKONOMIA NORMATYWNA

EKONOMIA POZYTYWNA - obiektywne, naukowe objaŚnienie zasad gospodarki (bezstronny badacz

poszukujĄcy prawdy) – eksperci – jednoznaczne wnioski w kwestii zasadniczych problemów

- jak gospodarka działa?

-jak gospodarka zareaguje na zmianĘ warunków działania?

EKONOMIA NORMATYWNA – zalecenia i rekomendacje oparte na subiektywnych sĄdach

wartoŚciujĄcych (zaleŻne od preferencji i priorytetów) – obywatele – wieloŚĆ poglĄdów

-najszerszy podział:

MIKROEKONOMIA – szczegółowa analiza poszczególnych działaŃ gospodarczych, badanie

indywidualnych decyzji dot. Pojedynczych towarów, dla uproszczenia analizy moŻe pomijaĆ róŻne

współzaleŻnoŚci wystĘpujĄce w gospodarce

-ogólna teoria równowagi – badanie równoczesne wszystkich rynków poszczególnych

towarów (stworzenie ogólnego obrazu konsumpcji, produkcji i wymiany w całej gospodarce w danym

momencie – niebezpieczeŃstwo deformacji rzeczywistoŚci przez nadmiar szczegółów i złoŻonoŚĆ

ujĘcia)

-analiza czĄstkowa – analiza mikroekonomiczna ignorujĄca efekty poŚrednie

MAKROEKONOMIA – uwypukla te współzaleŻnoŚci kosztem uproszczenia opisu czĄstkowych zjawisk

i działaŃ (troska o przejrzystoŚĆ obrazu działania całej gospodarki), kładzie nacisk na wzajemne

stosunki zachodzĄce w gospodarce jako całoŚci

-jeden agregat – „dobra konsumpcyjne” – nie samochody, telewizory, buty…

-3 pojĘcia ilustrujĄce główne elementy konstrukcyjne makroekonomii:

* produkt narodowy brutto = wartoŚĆ wszystkich dóbr i usług wytworzonych wytworzonych gospodarce

w danym okresie, podstawowy miernik całkowitej produkcji dóbr i usług w gospodarce

*wskaŹnik cen = miernik przeciĘtnego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce. Porównuje ich poziom

w danym okresie z poziomem w wybranym okresie z przeszłoŚci

* stopa bezrobocia = procentowy udział bezrobotnych bezrobotnych całoŚci siły roboczej (ludnoŚĆ w

wieku produkcyjnym, która byłaby gotowa podjĄĆ pracĘ, gdyby jĄ mogła dostaĆ)

2. NARZ Ę DZIA ANALIZY EKONOMICZNEJ

MODEL = (inaczej teoria) zawiera szereg załoŻeŃ upraszczajĄcych, dotyczĄcych sposobów

zachowywania siĘ ludzi. Stanowi Świadome uproszczenie rzeczywistoŚci

-tworzy ramy organizujĄce sposób myŚlenia o zagadnieniu

-pkt wyjŚcia procesów analizy

-posługiwanie siĘ modelem pozwala okreŚliĆ, które informacje sĄ w danym przypadku najistotniejsze

-weryfikacjĘ modelu ułatwiajĄ fakty, zasoby danych (istotne dobranie odpowiedniego zasobu danych-

koniecznoŚĆ teoretycznego zwiĄzku, a nie „wpływ bólu paznokcia córki sĄsiada na okres wegetacji

twoich roŚlin balkonowych)

SZEREG CZASOWY = kolejne wartoŚci przyjmowane przez danĄ zmiennĄ w róŻnych momentach

(uwaga na manipulowanie wykresami – ostroŻnie interpretowaĆ)

DANE PRZEKROJOWE = pokazujĄ, jakie warunki przyjmuje analizowana zmienna u poszczególnych

osób lub teŻ ich grup w okreŚlonym momencie

WSKAŹNIKI = wyraŻajĄ wzglĘdnĄ wartoŚĆ danej zmiennej odniesione do jej wartoŚci w okresie

podstawowym

-Średnia cena (Średnia waŻona – uwzglĘdnienie relatywnego udziału poszczególnych

składowych)

-cen detalicznych(WCD) – wyciĄgniĘcie Śr.waŻonej ze wskaŹników cen róŻnych grup

towarowych; roczna procentowa zmiana wskaŹnika cen detalicznych jest powszechnie stosowanĄ

miarĄ stopy zmiany cen (inflacji)

gdy wyraŻone w wartoŚciach pieniĘŻnych - rozróŻnienie:

Koszty nominalne = mierzone w danej walucie („bieŻĄce złotówki”)

Koszty realne = skorygowanie kosztów nominalnych nominalnych zmiany poziomu cen („stałe

złotówki”)

Siła nabywcza pieniĄdza = wskaŹnik iloŚci dóbr, które moŻna nabyĆ za jednostkĘ pieniĘŻnĄ

STOPA WZROSTU = zmiana procentowa poziomu danej zmiennej w danym okresie (najczĘŚciej w

ciĄgu roku (ujemna = spadek zmiennej) ~ wzrost gospodarczy

WYKRES PUNKTOWY = przedstawia pary wartoŚci zaobserwowane równoczeŚnie dla dwóch

róŻnych zmiennych w układzie współrzĘdnych na podstawie nan punktów punktów odpowiednich

wartoŚciach

-wykresy sĄ czĘsto przydatne do konstruowania modelu. pokazujĄ one zaleŻnoŚĆ miĘdzy dwiema

zmiennymi przy załoŻeniu, Że pozostałe wielkoŚci nie zmieniŻ siĘ (Ceteris ParIbus)

Aby zrozumieĆ jak zachowuje siĘ gospodarka, potrzebujemy zarówno teorii i faktów. Teoria mówi nam

jakich faktów mamy szukaĆ w celu uzyskania prawidłowej odpowiedzi. Bez teorii zginlibyŚmy w

powodzi informacji.

3. POPYT, PODA Ż I RYNEK

Analiza mechanizmu rynku i cen , wykorzystywanego w procesie alokacji zasobów: gra

wzajemna popytu i podaŻy przesĄdza o iloŚci wytwarzanych dóbr i cenie ich sprzedaŻy

RYNEK = układ za pomocĄ, którego ceny sterujĄ alokacjĄ zasobów

= zespół warunków, które doprowadzajĄ do kontaktu kupujĄcy – sprzedajĄcy

w procesie wymiany dóbr i usług

kontakt: - bezpoŚredni

- poŚredni

Funkcja ekonomiczna rynku:

ustalenie cen, sprawiajĄcych, Że iloŚĆ dóbr, na które zgłaszane jest zapotrzebowanie, zostaje

zrównana z iloŚciĄ zaoferowanĄ do sprzedaŻy

Rynek w równowadze, gdy cena zrównuje popyt z podaŻĄ

Ceny kierujĄ decyzjami co, jak i dla kogo kupowaĆ

Typowy model rynku:

POPYT – postĘpowanie nabywców

== iloŚĆ dobra, jakĄ nabywcy sĄ gotowi zakupiĆ przy róŻnym poziomie ceny

=/= wielkoŚĆ zapotrzebowania (w odniesieniu do konkretnej ceny)

PODAŻ – postĘpowanie sprzedawców

== iloŚĆ dobra, jakĄ sprzedawcy sĄ gotowi zaoferowaĆ przy róŻnym poziomie ceny

=/= wielkoŚĆ oferowana (w odniesieniu do konkretnej ceny)

iloŚĆ tzn.: nieokreŚlona iloŚĆ, lecz zbiór róŻnych iloŚci (ograniczony przez opłacalnoŚĆ)

np. wyŻszy poziom ceny redukuje rozmiary zapotrzebowania, pomimo istnienia popytu

* CZYNNIK CENOWY – reakcja na zmianĘ ceny = przesuniĘcie wzdłu Ż krzywej w górĘ lub

w dół

> im niŻsza jest cena X, tym wiĘksze zapotrzebowanie (przejaw popytu)

- przy pozostałych wielkoŚciach niezmiennych np. kampanie dentystów; spadek dochodów

gospodarstwa domowego

> im wyŻsza jest cena X, tym wiĘksza iloŚĆ oferowana (przejaw podaŻy)

- przy pozostałych wielkoŚciach niezmiennych np. usprawnienia techniczne w pakowaniu; spadek cen

surowca

CENA RÓWNOWAGI = rozmiar zapotrzebowania = iloŚĆ oferowana

= cena równowaŻĄca rynek produktu. Brak nadwyŻki popytu

i nadwyŻki podaŻy

ILOŚĆ RÓWNOWAŻĄCA RYNEK = iloŚĆ, którĄ nabywcy chcĄ kupiĆ, a

sprzedajĄcy sprzedaĆ

NADWYŻKA POPYTU = przy danej cenie rozmiar zapotrzebowania przewyŻsza

oferowanĄ iloŚĆ

NADWYŻKA PODAŻY = przy danej cenie iloŚĆ oferowana przewyŻsza rozmiary

zapotrzebowania

Kształtowanie siĘ ceny równowagi (samoregulacja rynku):

-gdy cena wyŻsza – ograniczenie nadwyŻki podaŻy > obniŻenie ceny dla zlikwidowania zapasów >

wzrost zapotrzebowania i zmalenie iloŚci oferowanej

-gdy cena niŻsza – ograniczenie nadwyŻki popytu > podwyŻszenie ceny

Krzywa popytu – obrazuje zaleŻnoŚĆ cena – rozmiar zapotrzebowania przy innych

wielkoŚciach niezmiennych* (zaleŻnoŚĆ ujemna – ze wzrostem ceny popyt maleje

(nieopłacalne))

Krzywa podaŻy – obrazuje zaleŻnoŚĆ cena – iloŚĆ oferowanego towaru przy innych

wielkoŚciach niezmiennych* (zaleŻnoŚĆ dodatnia - ze wzrostem ceny podaŻ roŚnie

(opłacalne))

PoniŻej ceny równowagi > nadwyŻka popytu : odległoŚĆ (pozioma) pomiĘdzy krzywĄ podaŻy,

a krzywĄ popytu przy danej cenie

PowyŻej ceny równowagi > nadwyŻka podaŻy : odległoŚĆ (pozioma) pomiĘdzy krzywĄ

popytu, a krzywĄ podaŻy przy danej cenie

PrzeciĘcie krzywej popytu i krzywej podaŻy: cena równowagi, równowaga rynkowa

* INNE CZYNNIKI (kształtowane poza rynkiem) – reakcja na zmianĘ innych czynników =

przesuniĘcie krzywej w lewo lub w prawo

METODA STATYKI PORÓWNAWCZEJ = zmiana jednej z wielkoŚci przyjmowanych za

stałe (innych czynników) i badanie wpływu tej zmiany na cenĘ równowagi i odpowiadajĄce

jej wielkoŚci popytu i podaŻy (porównanie poprzedniego i nowego stanu równowagi)

POPYT

-ceny innych dóbr powiĄzanych z danym dobrem:

KOMPLEMENTARNOŚĆ - wzrost ceny jednego produktu powoduje obniŻenie popytu na drugi

wzglĘdem niego komplementarny (uzupełniajĄcy)

SUBSTYTUCYJNOŚĆ - wzrost ceny substytutu (produktu zastĘpczego) powoduje wzrost

popytu na produkt

-dochody konsumentów:

wzrost dochodów powoduje wzrost popytu

DOBRO NORMALNE (zwykłe) = na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu

DOBRO NIŻSZEGO RZĘDU = na które popyt maleje przy wzroŚcie dochodu

-gusty i preferencje konsumentów

kształtowane przez wygodĘ, zwyczaje, społ. Akceptowane wzorce zachowaŃ

PrzesuniĘcia krzywej popytu:

- w prawo – wzrost - zmiana ceny równowagi na wyŻszym poziomie podaŻy i popytu i

przy wyŻszej cenie

- w lewo – obniŻenie

zaleŻne od:

-ceny dobra

-ceny dóbr pokrewnych

-gustów

PODAŻ

-technika (wiedza i umiejĘtnoŚci, stan i dostĘpnoŚĆ maszyn):

wzrost produkcji przy danych kosztach całkowitych powoduje wzrost podaŻy

POSTĘP TECHNICZNY = usprawnienia umoŻliwiajĄce zwiĘkszenie efektów przy tych samych

nakładach

-koszty produkcji (siła robocza, maszyny i urzĄdzenia, energia, surowce):

spadek kosztów pobudza produkcjĘ

-interwencja paŃstwa (polityka fiskalna i monetarna)

PrzesuniĘcia krzywej podaŻy:

- w prawo – wzrost - zmiana ceny równowagi na wyŻszym poziomie podaŻy i popytu i

przy niŻszej cenie

- w lewo – obniŻenie

zaleŻne od:

-techniki

-kosztów produkcji

-zakresu interwencji paŃstwa

WOLNY RYNEK I KONTROLA CEN

WOLNY RYNEK = umoŻliwienie ustalenia siĘ cen wyłĄcznie w wyniku gry sił popytu i

podaŻy (bez bezpoŚredniej ingerencji paŃstwa; interwencja moŻliwa)

(istnienie mechanizmu samoregulujĄcego)

=/=

PAŃSTWOWA KONTROLA CEN = reguły i przepisy uniemoŻliwiajĄce dostosowanie siĘ

cen do poziomu równowagi rynkowej

np.:

- okre Ś lenie cen maksymalnych (brak pewnych dóbr na rynku – popyt przewyŻsza

podaŻ, ochrona konsumenta przed wysokimi cenami) > utrzymywanie siĘ nadwyŻki popytu >

koniecznoŚĆ racjonowania (rozwiĄzanie arbitralne) > tworzenie „czarnego rynku”

+ czĘsto:

REGLAMENTACJA = system ograniczeŃ iloŚciowych dla sprawiedliwego

rozdziału ograniczonej liczby towarów niezaleŻnie od wysokoŚci dochodów

ustalenie maksymalnego poziomu czynszu ( właŚciciele zamieszkujĄ lub sprzedajĄ > zmniejszenie

podaŻy – deficyt mieszkaŃ – nadwyŻka popytu; zaostrzenie problemu przy inflacji)

- moŻliwoŚĆ podnoszenia cen maksymalnych wraz z inflacjĄ, ale…

-wysokie koszty rozbudowanego systemu kontroli (kontrola reglamentacji)

CENA MAKSYMALNA = okreŚlany przez paŃstwo pułap cenowy , powyŻej

którego nie mogĄ byĆ zawierane transakcje

- okreŚlenie cen minimalnych (ochrona producentów lub dostawców)

płaca minimalna ( podniesienie stawki płacy dla zatrudnionych > obniŻenie popytu na pracĘ i wielkoŚĆ

zatrudnienia – nadwyŻka podaŻy

CENA MINIMALNA = okreŚlany przez paŃstwo pułap cenowy, poniŻej którego nie

mogĄ byĆ zawierane transakcje

- uzupełnianie prywatnego popytu lub podaŻy przez paŃstwo kupujĄce lub sprzedajĄce pewne iloŚci

dóbr

Ekonomia skrypt - Begg.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: