WYKŁAD 3
T: Społeczne treści wychowania.
Treść wychowania – wartości, które przekazuje się w procesie edukacyjnym(rozumienie tych wartości na gruncie pedagogiki jest inne niż na gruncie filozofii).
Istnieje nauka filozoficzna – aksjologia , zajmująca się wartościami i wartościowaniem, z tym ,że filozofowie widzą wartości relatywistycznie, w sposób względny, czyli zależy ten relatywizm od kultury, najpierw od samego człowieka –jego filozofii życiowej można rzec . Były kultury w których pewne wartości były naczelne ,inne kultury w których te same nie były naczelne. Wydaje się ,że wielką wartością jest życie ludzkie ( w społeczeństwach demokratycznych to wartość najważniejsza), ale były cywilizacje , w których życie ludzkie nie miało znaczenia.
· Rozumienie wartości na gruncie filozoficznym – wartość traktowana jako coś cennego, pewna właściwość zjawiska czy przedmiotu, która świadczy o cenności ich dla człowieka i społeczeństwa ,ale czasami to co jest wartościowe dla człowieka nie jest wartościowe dla obydwu. Np. poświęcenie się wartościowe dla społeczeństwa ale dla poświęcającego już niekoniecznie .
· W pedagogice jest inaczej : wartości postrzegane tylko w wymiarze pozytywnym- to co zyskuje społeczeństwo ,co uważa za wartościowe, takie treści są „sprzedawane” w procesie wychowania – jest to poddane pewnej grupie ludzi, którzy ustanawiają cele i treści wychowania. Jakie treści wychowania przekazywane są w procesie wychowania? W zależności od nurtów i kierunków pedagogicznych przekazywane są różne treści.eIstnieje potrzeba znalezienia wspólnej płaszczyzny dla wartości , teorii, nurtów.
Źródła do tematu : Propozycje dla przyszłości K. Valaskakis , Encyklopedia XXI wieku ,hasło: Zespół GAMMA raport .
K. Valaskakis – profesor ekonomii, kiedyś szef Zespołu GAMMA( zespół pracujący w Montrealu, zespół ekspertów z różnych dyscyplin naukowych -naukowcy nauk humanistycznych, psychologii ,psychologii humanistycznej, socjologii ,filozofii , przedstawiciele nauk przyrodniczych –nauk interdyscyplinarnych ) . Zebrali się razem by odpowiedzieć na pytanie rządu kanadyjskiego : jakie są perspektywy rozwoju współczesnych społeczeństw w tym społeczeństwa kanadyjskiego ? Decyzja o położeniu nacisku na to, by ten rozwój był harmonijny i ta harmonia dotyczyła też odniesienia się do przyrody, natury i pomyślności człowieka .Naukowcy po kilku latach badań opracowali raport mający charakter uniwersalny (dotyczył nie tylko społeczeństwa Kanady ale i USA i w zasadzie wszystkich społeczeństw na ziemi.
Treści wychowania w pedagogice to wartości , które powinny być opracowane naukowo, jedną z takich propozycji , dość gruntownie opracowaną naukowo jest propozycja zespołu Valaskakisa, który kiedyś wraz ze swoim zespołem opublikował raport, który odbił się wielkim echem.
Zespół Gamma wprowadził kategorię :
Społeczeństwo konserwacyjne -jest zawarta pewna idea w stosunku człowieka do świata społecznego i przyrody, oparta na idei konserwy (puszka konserwy ) Idea przedłużenia przydatności do użycia czy spożycia . Właśnie ta idea w odniesieniu do dóbr przyrody jest osią napędową społeczeństw konserwacyjnych.
Zespół GAMMA odwołując się do prac naukowców różnych dziedzin nauki, stwierdził ,że najważniejsza relacja człowieka to jest relacja z naturą .Bez natury człowiek nic nie może , nie może nawet przeżyć. Wobec tego ważny jest ten rodzaj relacji człowieka z naturą . W zależności od tego jaki to rodzaj, naukowcy wyszczególnili pięć typów społeczeństw (te typy społeczeństw określają politykę państwową tych społeczeństw, ale również rodzaj edukacji). Oznaczyli te społeczeństwa poprzez SK .
!(natomiast : społeczeństwa konserwatywne opierają się na swym ustroju społ-pol , na tradycyjnych wartościach , monarchiach, formach państwa, republikach ).
PL 15 UE (stare kraje UE)
SK (-1) SK(0) SK(1) SK(2) SK(3)
Ubogie społeczeństwo Obfitość
Mało prod . dużo konsum. materializm
P< P> P> Pπ p<p’
z> z> z< z< z<
|______________|
Społeczeństwo konsumpcyjne
i nie ekologiczne
|_______________________________________________________|
Społeczeństwo konsumpcyjne i ekologiczne
|______________________________________|
Społeczeństwo konserwacyjne
P- produkcja wytwarzanych dóbr materialnych w oparciu o dobra przyrody(przetwarzanie ich)
z- zużywać, konsumować ,wskazuje na aspiracje konsumpcyjne społeczeństwa
*Zasada analogiczności tzw. mikro i marko perspektywy- co oznacza, że jeżeli jakichś procesów w skali społecznej i globalnej nie rozumiemy, to próbujemy zmniejszyć tą skalę.
* Świadomość ekologiczną rozważa się w kategoriach wąskiej i szerokiej świadomości ekologicznej i takie to podejście pragmatyczne lub systemowe:
-wąskie rozumienie : wybiórcza wiedza jednostki lub grup społecznych lub całych społeczeństw na temat środowiska naturalnego ,często nieprawdziwa ,wybiórcza wiedza.
-szerokie : próbuje się uwzględnić wiedzę naukową , możliwie szeroko formować związek człowieka ze środowiskiem , ma mieć charakter nie tyle jednostkowy co społeczny <kształtowana przez państwo lub edukację>
-świadomość ekologiczna pragmatyczna – odbija się ona w takich doraźnych działaniach ludzkich gdy powstaje problem ekologiczny , np. gdy tankowiec się rozbija, to trzeba zebrać tą ropę
-systemowe rozumienie świadomości ekologicznej – to co próbuje się wprowadzić jako kategorie do nauk pedagogicznych, to rozumienie uwzględniające wręcz wizje światopoglądowe czy wizje edukacji w celu kształtowania się stosunku człowieka do przyrody, takiego by i ta przyroda i człowiek harmonijnie funkcjonowali. To systemowe podejście często odnosi się do dorobku wielu nauk i takie właśnie podejście zaproponował Zespół GAMMA, tworząc wizję społeczeństw ekologicznych.
Podstawowe założenia charakteryzujące 5 typów społeczeństw wg Zespołu GAMMA .
SK(-1) – społeczeństwo konserwacyjne ujemne typu pierwszego –społeczeństwo antykonserwacyjne ,marnotrawne , marnotrawiące dobra przyrody .
SK(0) – społeczeństwo „zero” – zerowe społeczeństwo konserwacyjne, ciągle nie jest jeszcze konserwacyjne ale taki typ społeczeństwa istnieje i ma swoje założenia : produkować więcej (typ społeczeństwa efektywny gospodarczo) i zużywać więcej ,czyli idea ochrony przyrody jeszcze nie występuje, jedynie próbuje się ograniczać marnotrawstwo , z punktu widzenia filozoficznego wartości w SK(-1) marnotrawstwo jest wartością-bo świadomość ekologiczna jest określana jako marnotrawna. Natomiast w SK(0) wartością jest redukowanie marnotrawstwa i świadomość ekologiczna jest redukującą marnotrawstwo – dostrzega się je, próbuje się coś z tym zrobić ale nie można jeszcze mówić o oszczędzaniu – ideał społeczeństwa materialnego dobrobytu.
SK(1) – wizja społeczeństwa, którą powinniśmy realizować, w jakimś stopniu ekologiczne społeczeństwo ( produkcja -> więcej pieniędzy -> większe podatki na środowisko ) . Rekultywacja środowiska , pojawia się idea oszczędzania w różny sposób realizowana w poszczególnych typach społeczeństw – produkować więcej , zużywać mniej . Aspiracje związane z dobrobytem materialnym w społeczeństwach dalej występują, ale ludzie są już uwrażliwieni na oszczędzanie dóbr przyrody – zachowania konsumpcyjne które to uwzględniają (kupno samochodu ekologicznego). Oszczędza się przede wszystkim w procesie produkcji ; wprowadza się także technologie produkcyjne ,żeby mniej dóbr przyrody poświęcać na wytwarzanie dóbr materialnych, technologie energooszczędne, miniaturyzacja (ilość części maleje) , recyklizacja (gałąź gospodarki polegająca na odzyskiwaniu dóbr przyrody ze śmieci) . Zmieniają się warunki konsumpcyjne ,wzrasta świadomość ekologiczna- oszczędzająca .(kosmetyki bez dodatków szkodliwych itd.) – po co kupować coś z czego tylko częściowo korzystamy?
SK(2) – surowe oszczędzanie , dóbr materialnych jest mało, cecha π – postęp materialny społeczeństwa ściśle ustalony (pułap materialnego dobrobytu , cele ściśle określone ) postęp ściśle określony i tam się pozostaje. Strategia wielu zer – zerowy rozwój przemysłu, zerowy przyrost energii, zerowy rozwój miast, zerowy rozwój ludności , ograniczenia co wolno a co nie.(system autorytarny albo demokratyczny). Zespół GAMMA podaje dwa przykłady SK(2) :
- model platoński (autorytarny) –utopia Platona
-model millowski (utopia J.S. Milla) – społeczeństwo może opierać się na współpracy ludzi różnych stanów, różnych płci- równorzędność ,praca na rzecz własną i społeczeństwa).
Poziom dobrobytu dokładnie określony
cele społ. Ścisły, nieprzekraczalny pułap
π
SK(3) – strategia ujemnych wzrostów : mniej przemysłu, energii , ujemny przyrost naturalny ,redukcja potrzeb ludności , wartości związane z rodziną , religią , wskazuje się na te sfery zaniedbane współcześnie przez człowieka.
Karolina814