OSPA – Variola
Pokswirus
· powstawanie swoistej osutki na skórze i graniczących z nią błonach śluzowych
· ospa bydła, koni i świń (+ ludzi) → zmiany wysiękowo-zapalne w naskórku
· ospa owiec i kóz → zmiany wysiękowo-zapalne w skórze właściwej
· ospa ptaków → zmiany wytwórcze w naskórku z rozplemem komórek nabłonkowych
· u ludzi i owiec, a także niekiedy kóz i świń osutka występuje na całym ciele
· u bydła, koni i wielbłądów osutka ma zazwyczaj charakter miejscowy
Stadia ospy u ludzi, bydła i koni
§ różyczkowe zaczerwienienie skóry (stadium erythematosum, roseola variolosa) – czerwone plamki
§ grudki (stadium papulosum) wielkości ziarna prosa
§ wielokomorowy pęcherzyk (stadium vesiculosum) o perłowym połysku, wielkości ziarna grochu, z charakterystycznym zagłębieniem na czubku (pępek)
§ ropna krosta (stadium pustulosum)
§ brązowy strup (stadium crustosum)
§ odpadanie strupów (stadium decrustationis), pozostawanie blizn poosiowych
§ ew. obecność krwi w pęcherzykach u ludzi – ospa czarna (variola nigra)
Ospa krów – Variola vaccinia
§ wirus ospy bydła (poxvirus bovis) i wirus krowianki (poxvirus officinale)
§ zakażają się głównie krowy w okresie laktacji
§ zakażenie poprzez rany na strzykach, oraz drogą oddechową (tylko dla wirusa ospy bydła)
§ ciałka wtrętowe (okrągłe / owalne / sierpowate) (barwiące się hematoksyliną / metodą Giemsy / barwnikami na tłuszcz)
o Paschena lub Prowazeka zwierzęta
o Borella lub Bollingera ptaki
o Guarnierego ludzie
§ ♂ dotyczy głównie moszny, ♀ dotyczy skóry strzyków i wymienia
§ w ciężkich przypadkach wykwity ospowe mogą pojawić się na skórze śluzawicy, głowy, szyi, przyśr. części ud, sromu
§ proces chorobowy trwa około 3 tygodni (krosty odpadają po około 2 tygodniach)
§ przebieg łagodny, o ile nie dojdzie do wtórnych zakażeń
Rzekoma ospa krów – Pseudovariola bovum
§ Virus paravacciniae
§ szerzy się głównie mechanicznie czasie doju
§ grudki koloru pomarańczowego ciemnieją, pokrywają się delikatnym strupem, który odpadając nie pozostawiają blizn
§ część grudek przechodzi w pęcherzyki (na ogół większe niż w ospie prawdziwej), bez zagłębień, nie przechodzą w krosty
§ ustępowanie zmian trwa 3-4 tygodnie
GRUDKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ BYDŁA – Stomatitis pustulosa bovum
Wirus z grupy ospy, wykazujący podobieństwo do wirusa niesztowicy
· szczególnie wrażliwe młode bydło oraz niekiedy człowiek
· przenoszenie przez kontakt bezpośredni, a także zakażoną paszę; duża zakaźność (100%), łagodny przebieg
· 2-20cm różyczko podobne przekrwienia na śluzawicy i w okolicy otworów nosowych
· plamki → grudki (1-2cm średnicy) otoczone przekrwieniem → martwica → nadżerki → wygojenie po 8 dniach
· charakterystyczne:
o tworzenie się koncentrycznych, różnobarwnych pierścieni
o nigdy nie powstają pęcherze
o obecność kwasochłonnych ciałek wtrętowych w cytoplazmie komórek nabłonkowych
· przebycie choroby daje tylko krótkotrwałą odporność
· diagnostyka różnicowa: początkowo pryszczyca lub ospa, w późniejszym etapie – Mucosal Disease
WIRUSOWA BIEGUNKA I CHOROBA BŁON ŚLUZOWYCH BYDŁA – Bovine virus diarrhea – Mucosal Disease
SYNDROM VD-MD
Togawirus
· chorują głównie zwierzęta młode
· zakażenie najczęściej drogą pokarmową, namnażanie wirusa w błonie śluzowej przewodu pokarmowego, poprzez krew do innych błon śluzowych, do których ma szczególne powinowactwo
· nieżytowe zapalenie bł. śluzowej j. ustnej, ogniska martwicowe otoczone obwódką przekrwienia i czerwone nadżerki na podniebieniu twardym, dziąsłach i błonie śluzowej policzków
o podłużne, brudno brązowe nadżerki w przełyku
o szarobiałe, łatwo oddzielające się wyniosłości z komórek martwiczych w przełyku
· diagnostyka różnicowa opiera się na wykluczeniu innych schorzeń, zwłaszcza pomoru i głowicy bydła
Virus diarrhea
§ enzootycznie, szerzy się bardzo szybko w stadzie (do 100% pogłowia), śmiertelność niska – kilka %
§ utrata apetytu, ↑ temp. ciała, biegunka
§ kał płynny, brunatno-zielonkawy, domieszka krwi i strzępy włóknika
§ niekiedy ślinienie, zapalenie spojówek, skąpy wypływ z nosa
Mucosal disease
§ sporadycznie, zakaźność i zachorowalność mniejsza, ale śmiertelność może dochodzić do 90%
§ wzrost temp. ciała (42˚C) i brak apetytu
§ klinicznie dominują objawy ze strony błon śluzowych j. ustnej, górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego
§ obfite ślinienie, łzawienie, wypływ z nosa (zasycha w postaci strupów na śluzawicy), biegunka
§ odwodnienie organizmu, śmierć po 1-2 tygodniach
PRYSZCZYCA – Stomatitis aphthosa epizootica / Aphthae epizooticae
Picornawirus
· ostra choroba zakaźna o dużej zakażalności (drogą alimentarną lub aerogenną), występująca u przeżuwaczy i świń
· liczne wektory (zakażone bezobjawowo bydło, ludzie, zwierzęta domowe, ptactwo dzikie, owady, woda, pasza, odpadki)
· pęcherze pierwotne na błonie śluzowej podniebienia miękkiego, w jamie nosowej, przełyku oraz tylnej części jamy ustnej → krew → namnożenie w narządach → wiremia → pęcherze wtórne w tkankach nabłonkowych widoczne makroskopowo (głównie bł. śluzowa jamy ustnej oraz skóra wymienia i okolicy racic)
· największe stężenie wirusa w płynie pęcherzy w okresie tworzenia się pęcherzy wtórnych
· u krów ciężarnych dochodzi do ronień w skutek uszkodzenia przez wirus płodu
· pęcherze rozwijają się w warstwie kolczystej nabłonka – rozpad i liza leżących obok siebie komórek
· sąsiadujące pęcherzyki łączą się w wielokomorowe pęcherze
· warstwa rozrodcza nie ulega uszkodzeniu – szybkie gojenie się ran
· pojedyncze lub mnogie pęcherze, wielkości nawet jaja kurzego, występują głównie na bezzębnym brzegu szczęki
· 12-24h → pękanie pęcherzy, powstawanie nadżerek → restitutio ad integrum / wtórne zakażenie
· nadżerki obrzeżone strzępkami resztek sklepienia pęcherzy są charakterystyczne dla pryszczycy
· śladem po wygojeniu się nadżerek są leukoplakie (ogniskowe, białawe zgrubienia naskórka)
· okrągłe, ciemnobrunatne strupy w żwaczu i księgach
· pęcherze, nadżerki, owrzodzenia, strupy przede wszystkim na szczytach fałdów żwacza
· pęcherze również na skórze u podstawy rogów, szpary miedzyracicznej, na wymieniu i strzykach – czasami może dojść do oddzielenia się koronki od rogu racicy – powikłania bakteryjne – zejście puszki rogowej lub zanokcica
· dno nadżerek stanowi warstwa brodawkowata
· złośliwa postać pryszczycy przebiega z nierodnym zapaleniem mięśnia sercowego – martwica rozpływna
o bez pęcherzy, ale z częstymi zejściami śmiertelnymi
o głównie młode, dobrze odżywione bydło
o zmiany głównie na terenie ściany lewej komory i w przegrodzie serca
PĘCHERZYKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ – Stomatitis vesicularis
Rabdowirus
· u człowieka przebiega grypopodobnie (dreszcze, złe samopoczucie, zapalenie bł. śluzowej j. ustnej i migdałków)
· zarażenie przez kontakt bezpośredni (lub owady ssace krew) – poprzez drogi oddechowe lub przewód pokarmowy
· w zakażonych stadach choroba może objąć nawet 30-75% zwierząt
· pęcherzyki pierwotne w miejscu wniknięcia (wargi, podniebienie twarde, śluzawica, nozdrza) → krew → błona śluzowa jamy ustnej i skóra strzyków i racic (kopyt) → pękanie po 24h → nadżerki gojące się przez 3 tygodnie
· diagnostyka różnicowa: pryszczyca, ospa u koni, oraz wysypka pęcherzykowata i choroba pęcherzykowata u świń
ENZOOTYCZNE ZAPALENIE PŁUC BYDŁA – Bronchopneumonia enzootia bovum
ENZOOTYZNA BRONCHOPNEUMONIA CIELĄT / PARAINFLUENZA BYDŁA
Mykso- i Paramyksowirus parainfluenzy (PI-3), ponadto rinowirusy, adenowirusy, mikoplazmy, wirus zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy (IBR), reowirusy, wirus biegunki i choroby błon śluzowych (wirus YD-MD) i inne
· łagodny przebieg – zapalenie oskrzeli, tkanki około oskrzelowej i śródmiąższowej
· zakażenia głównie drogą aerogenną – ułatwione wejście dla zakażeń bakteryjnych
· wzrost temperatury ciała, osłabienie, brak apetyt, łzawienie, surowiczo-śluzowy wypływ z nosa
· objawy nieswoiste:
o limfohistiocytarne nacieki tk. śródmiąższowej + szkliste, kwasochł. bł. w prz. pęcherzykowych i pęcherzykach
o proliferacja nabłonków pęcherzyków i oskrzeli – zwężenie światła i możliwa niedrożność
· objawy swoiste dla poszczególnych wirusów
o PI-3 → komórki olbrzymie
→ kwasochłonne śródplazmatyczne i śródjądrowe ciałka wtrętowe, zanikające po 7 dniach
o adenowirusy → powinowactwo także do przewodu pokarmowego, śródjądrowe ciałka wtrętowe
→ martwica nabł. z następowym zarostowym zap. oskrzelików (bronchiolitis obliterans)
o rinowirusy → złuszczanie nabłonków, powstawanie komórek olbrzymich
→ silna proliferacja okołooskrzelowa komórek limfoidalnych
BIAŁACZKA – Leucaemia bovum
Wirus białaczki bydła – Bovine leukemia virus (BLV)
· wirus ma szczególne powinowactwo do komórek układu limfatycznego i można go stale wykazać w limfocytach chorego
· forma enzootyczna (enzootyczna białaczka bydła – EBB) oraz forma sporadyczna (białaczka sporadyczna)
· morfologicznym wykładnikiem jest rozplem kom. układu limfatycznego w postaci guzków w różnych narządach
(u < 5% zakażonych zwierząt – „chłoniakomiesak (lymphosarcoma)” / „chłoniak złośliwy (lyphoma maligan)”)
· stadium przedkliniczne (hematologiczne) i stadium kliniczne (guzowate)
· w powstawaniu i rozwoju białaczki biorą udział liczne czynniki usposabiające
· bydło jest prawdopodobnie najbardziej narażone w pierwszych dniach swojego życia
· przenoszenie choroby następuje zarówno drogą pionową (z matki na potomstwo), jak i poziomą
Zmiany w węzłach chł...
magilla7