БЕЛОРУССКИЙ ИНСТИТУТ ПРАВОВЕДЕНИЯ
О. Э. МОРОЗОВА
ХРЕСТОМАТИЯ
ПО ПОЛЬСКОЙ
ЛИТЕРАТУРЕ
Минск
2005
Учебное пособие
ООО «БИП-С Плюс»
Рекомендовано к изданию редакционно-издательским советом
Белорусского института правоведения
Морозова О.Э.
Хрестоматия по польской литературе. Учебное пособие /
О.Э. Морозова. – Мн.: БИП-С Плюс, 2005. – 114 с.
Пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, изучающих польский язык в качестве второй специальности, а также для широкого круга читателей, интересующихся польской литературой.
Содержит произведения и отрывки из произведений классиков польской литературы разных эпох.
© Морозова О.Э., 2005
SPIS TREŚCI
BOGURODZICA 4
Jan Kochanowski 5
NA ZDROWIE 6
Adam Mickiewicz SAD 7
TRZECH BUDRYSÓW 8
STEPY AKERMANSKIE ……………………………………………………………10
BAJDARY …………………………………………………………………………….11
ŚMIERĆ PUŁKOWNIKA 12
Józef Ignacy Kraszewski DZIAD I BABA 13
Leonard Podkorski-Okołów O, TY DALEKA... 16
Wincenty Pol PIEŚŃ O ZIEMI NASZEJ 17
Juliusz Słowacki BALLADYNA 18
ANIOŁ ZIEMI SREBRNY ŚPIEW 31
ZA ANIOŁEM 31
NIEBO 33
ROZMOWA Z ANIOŁEM 33
Teofil Lenartowicz ZŁOTY KUBEK 34
Władysław Syrokomla LALKA 36
KRADZIONE 38
KRUK 41
Bronisława Ostrowska NOC MIEJSKA 42
DZIEWANNA 42
NIEŚMIERTELNIKI 43
Maria Pawlikowska - Jasnorzewska 44
Tadeusz Kubiak ŚNIEG 47
Dorota Gellner ŚNIEŻNE DZIEWCZYNKI 48
Stefan Żeromski SWAWOLNY DYZIO 49
PRAKTYKA 56
Józef Mackiewicz CHŁOP 60
Krzysztof Kamil Baczyńskl MATCE 62
«Niebo złote…» 63
Krystyna Krahelska 64
Zofia Nałkowska GRANICA 66
Witold Gombrowicz OPĘTANI 77
Jerzy Szaniawski «MATKA» 88
Julian Tuwim ŚWIT W NOCY 99
POD GWIAZDAMI 100
RZEŹ BRZÓZ 101
BURZA 101
ZAWIEJA 102
Z WIERSZY OKRESU DOJRZAŁEGO 102
CIEMNE NIEBO 103
Wiech CAFE „ POD MINOGA” 103
Bolesław Leśmian W MALINOWYM CHRUŚNIAKU 107
ODJAZD 107
Zbigniew Herbert SIÓDMY ANIOŁ 108
Miron BiałoszewskiCYKL „ULIZESY” 108
Konstanty Ildefons Gałczyński ROZMOWA LIRYCZNA 108
BOGURODZICA
Tekst z XII-XIII wieku.
Transkrypcja tekstu według najstarszego przekazu rękopiśmiennego, z 1407 roku. Opracował prof. dr hab. Antoni Czyż.
Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,
U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja
Ziści nam, spuści nam.
Kyrie eleison.
Twego dzieła Krzciciela, Bożycze
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze,
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, czegóż prosimy:
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
JAN KOCHANOWSKI
(1530 – 1584)
Urodził się w Sycynie koło Radomia, jako syn zamożnego szlachcica. Otrzymał staranne wychowanie, a kształcił się nie tylko w Akademii Krakowskiej, lecz i kilka lat studiował na uniwersytecie w Padwie. Zwiedził Włochy, Francję, Niderlandy, spędził jakiś czas w Królewcu. Po powrocie do kraju przebywał na dworze królewskim, wreszcie osiadł w rodzinnej wsi Czarnolas w powiecie zwolenskim.
Podczas pobytu we Włoszech znalazł się Kochanowski w centrum renesansowej kultury, rozprzestrzeniającej się stąd na inne kraje Europy.
Włoscy artyści i uczeni przypomnieli światu dzieła kultury starożytnej, przedchrześcijańskiej. Następowało jakby odrodzenie (po franc. renaissance – czyt.: renesans) kultury starożytnej. Termin odrodzenie lub renesans ma jednak o wiele szersze znaczenie, gdyż starożytne dzieła przypomniane w innych warunkach społeczno-politycznych dawać musiały zjawiska nowe. W tym czasie chwiać się zaczynał wsparty o Kościół i cesarstwo ustrój feudalny, dochodziły do głosu nowe warstwy społeczne, powstawał potężny ruch reformatorski. Na tym tle rozwinął się, sięgając po starożytne wzory, lecz przybierający nowoczesne formy, prąd kulturalny, zwany humanizmem (od łac. huma-nus – ludzki). Podczas gdy w średniowieczu główne zainteresowania były skupione wokół spraw wiary i religii, humaniści uwierzyli w potęgę ludzkiego umysłu.1 W utworach swych poświęcali wiele miejsca sprawom działalności człowieka, jego uczuć, myśli i zwyczajów.
Twórczość Kochanowskiego przesiąknięta jest tymi nowymi ideami. Humanistyczny charakter mają, pisane w różnych okresach życia, Pieśni. Są to wiersze patriotyczne i obyczajowe, miłosne i refleksyjne (o treści filozoficznej). Jest wśród nich i Pieśń świętojańska o Sobótce wprowadzająca do poezji polskiej opis ludowych obyczajów. Dużą popularność zdobyły sobie drobne utwory poetyckie Kochanowskiego, nazwane Fraszkami. Arcydziełem poezji lirycznej, a więc wyrażającej najgłębsze uczucia i przeżycia poety, są Treny, napisane po śmierci niespełna trzyletniej córeczki, Urszuli. Wyrazem jego patriotyzmu i zrozumienia sytuacji politycznej jest dramat Odprawa posłów greckich.
Poetycki język Kochanowskiego odznacza się wielkim bogactwem i subtelnością. Umiejętnie stosowane porównania i przenośnie, urozmaicone słownictwo czynią z jego XVI-wiecznej polszczyzny język zdolny w najwierniejszy sposób wyrazić myśl i uczucia. Dlatego Kochanowski jest nazywany „ojcem poezji polskiej”.
NA ZDROWIE
Szlachetne zdrowie,
Nikt się nie dowie,
Jako smakujesz,
Aż się zepsujesz.
Tam człowiek prawie [1]
Widzi na jawie
I sam to powie,
że nic nad zdrowie
Ani lepszego,
Ani droższego;
Bo dobre mienie,
Perły, kamienie,
Także wiek młody
I dar urody,
Mieśca wysokie...
www.polonistyka.com