ROZMNAŻANIE WEGETATYWNE(1).docx

ROZMNAŻANIE WEGETATYWNE
- rośliny heterozygotyczne (mieszańce)
- rośliny mateczne są bezpłodne lub wytwarzają mało nasion
- prostsze, szybsze, bardziej ekonomiczne
SPOSOBY:
1. Przy wykorzystaniu zdolności do regeneracji (in vitro; ukorzenianie- sadzonkowanie, odkłady; szczepienie i okulizacja)
2. Przez podział roślin
3. Przy wykorzystaniu wegetatywnych organów podziemnych i nadziemnych (cebule, kłącza, bulwy, rozłogi, odrośla)
SADZONKOWANIE
- łatwość rozmnażania licznych gatunków i odmian
- proste, mało kosztowne
- szybkie zgromadzenie dużej liczby materiału roślinnego przy małej liczbie roślin matecznych
* liściowe *pędowe * korzeniowe
SADZONKI LIŚCIOWE
- z całych liści (peperomia, sansewieria)
- z fragmentów liści (begonia królewska, skrętnik, sansewieria)
- u odmian żółtobrzegich wycinamy zieloną część, zostawiamy brzegi aby zachować powtarzalność cech
SADZONKI PĘDOWE
- fragment pędu z pąkiem szczytowym (sadzonki wierzchołkowe)
- fragment pędu z pąkami bocznymi (sadzonki pędowo-pąkowe)
ZDREWNIAŁE
- dobrze zdrewniałe pędy jednoroczne
- pędy z dobrze wykształconymi pąkami
- pobierane późną jesienią, wczesną zimą
- minimum 2 węzły, dł. 15-25 cm
- górne cięcie skośne, dolne prostopadłe
- przechowywanie 2-9 st. C
- wysadzanie wiosną
* forsycja, pigwa, jaśminowiec, tawuła, ligustr, śnieguliczka, trzmielina, podkładki róży
PÓŁZDREWNIAŁE
- pobierane z ulistnionych pędów drzew i krzewów liściastych, pędów zimozielonych
- II – IV wiosenny przyrost, II połowa lata – po okresie wzrostu
- 7 – 15 cm, kilka węzłów, dolne liście usuwamy, górne skracamy
- sporządzane z zakończeń pędów lub z dolnej części
* pelargonia rabatowa II-III, azalie II-III i VII-VIII, róże szlachetne, figowiec sprężysty (usuwamy sok mleczny), araukaria wyniosła (usuwamy żywicę), kroton, mirt, laur, bukszpan, oleander
SŁABO ZDREWNIAŁE
- sporządzamy od wiosny do końca VI
- z miękkich, niezdrewniałych pędów wiosennego przyrostu
- drzewa i krzewy liściaste zrzucające liście i zimozielone
* clematis, magnolia, krzewuszka, kalina, lilak pospolity
ZIELNE
- z roślin zielnych, 4-12 cm
- przy maks. ograniczeniu transpiracji
- stosowanie ukorzeniaczy nie jest konieczne
* chryzantema wielokwiatowa, hortensja ogrodowa, goździk szklarniowy, poinsecja, gerbera, filodendron
KORZENIOWE
- późną zimą lub wczesną wiosną
- korzenie wykopujemy i dołujemy jesienią
- grube korzenie tniemy na odcinki 5 - 15 cm pionowo (mak wschodni)
- cienkie korzenie 3 -7 cm poziomo (floks)
- na ukorzenianie ma wpływ podłoże, wilgotność i temp.
ODKŁADY
- korzenie tworzą się na pędzie nie odciętym od rośliny
* ziemne zwykłe – powojniki, winorośl, magnolia, azalia, dereń biały
* ziemne powtarzalne – bluszcz, cis
* powietrzne – figowce, dracena, kroton, filodendron
* pionowe (kopczykowanie) – piwonia chińska, hortensja, magnolia, pigwowiec japoński, porzeczka alpejska
* poziome – perukowiec, oczar, jabłoń, pnącza
SZCZEPIENIE I OKULIZACJA
- łatwiej rozmnaża się piwonia drzewiasta, lilaki, róże
- stosuje się, gdy rośliny z sadzonek słabo rosną
- gdy chcemy uzyskać pewne formy pokroju (np. róże na wysokim pniu)
- gdy chcemy zastąpić system korzeniowy danego gatunku systemem korzeniowym innego (odporność na choroby)
* lilaki, róże, formy pienne – migdałek, wiśnia wonna
PODZIAŁ ROŚLIN
- prosty sposób
* karpa – organ trwały, obejmujący wieloletnie nasady pędów z korzeniami przybyszowymi i pierwotnymi, pąki odnawiające się w górnej części korzenia (gerbera, piwonia chińska, chryzantema)
- podział prosty lub intensywny
- byliny kwitnące wiosną - dzielimy jesienią
- kwitnące latem i jesienią – dzielimy wiosną
- piwonie – podział karp od poł. VIII do końca IX
ROZMNAŻANIE PRZEZ SPECJALNE ORGANY
CEBULA
- zmodyfikowany, skrócony pęd
- u roślin jednoliściennych
- magazynuje subst. pokarmowe
- pozwala przetrwać okres suszy i niskich temp.
* łuski – przekształcone liście
* piętka – silnie skrócony pęd
* na wierzchołku piętki stożek wzrostu (nowe liście i zawiązki pędu kwiatowego)
* w kątach liści stożki wzrostu (z nich nowe cebule)
* korzenie z dolnej części piętki
PODZIAŁ CEBUL
- jednoroczne – ginie po wydaniu części nadziemnej, a na jej miejsce tworzy się cebula zastępcza i cebule przybyszowe (tulipan, kosaciec)
- wieloletnie – nie zamierają po wydaniu kwiatów lub kwiatostanów, po osiągnięciu char. dla danego gat. Wielkości nie powiększają swoich rozmiarów (hiacynt, narcyz, lilia)
- cebule tunikowe – osłonięte jedną lub kilkoma suchymi łuskami (tulipan, hiacynt, narcyz)
- cebule łuskowe – złożone tylko z łusek mięsistych (szachownica cesarska, lilia)
- cebule zamknięte – łuski zewnętrzne okrywają całkowicie wewnętrzne ( narcyz, tulipan, hiacynt)
- cebule otwarte – łuski zewnętrzne nie obejmują całkowicie wewnętrznych (lilia)
ROZMNAŻANIE ROŚLIN CEBULOWYCH
- oddzielenie cebul przybyszowych po zakończeniu wegetacji (tulipan, narcyz, hiacynt, irys, czosnek, lilia)
- niszczenie stożka wzrostu przez drążenie, nacinanie (hiacynt, szachownica cesarska, cebulica)
- cięcie cebul na części i sadzonkowanie fragmentów łusek połączonych kawałkiem piętki (narcyz, hipeastrum)
- sadzonkowanie łusek (lilia, szachownica cesarska, hipeastrum)
WYKOPYWANIE CEBUL
- gdy 1/3 łusek zbrązowiała (cebule tunikowe)
- najlepiej w bezdeszczową pogodę
- cebule oczyszczamy z ziemi, pędów, liści
- osuszamy w miejscu przewiewnym
- sortujemy, przechowujemy
PRZECHOWYWANIE CEBUL
- cebule tunikowe w ażurowych skrzynkach
- cebule łuskowe w torfie lub trocinach w temp. ok. 2 st. C, wilgotność 80-90%
- pozostałe gatunki – przechowalnia sucha i przewiewna
SADZENIE CEBUL
- zasada 3 wysokości cebuli
- mniejsze płycej
- na glebach lżejszych głębiej
- w pojemnikach – ułatwiają wykopanie, chronią przed gryzoniami
Zbyt wczesne sadzenie:
*przedwczesne wybicie liści i pędów, a zahamowanie wzrostu korzeni
* „jesienne liście” narażone na mróz

BULWY
* organ spichrzowy, służący do gromadzenia substancji pokarmowych
* bulwy hypokotylowe - powstaje w wyniku pierwotnego lub wtórnego przyrostu na grubość części podliścieniowej
* bulwy epikotylowe - grubienie podstawy pędu składającej się z kilku międzywęźli nad hypokotylem
* bulwy korzeniowe - grubienie korzeni
Bulwy hypokotylowe: begonia bulwiasta, cyklamen (w praktyce z nasion), glorioza rotszylda
Bulwy epikotylowe (bulwocebule, łuskobulwy): krokus, mieczyk, frezja, zimowit jesienny
Bulwy korzeniowe: zawilce, jaskry, dalia ogrodowa, rannik, liatra kłosowa

KŁĄCZA
- poziomy pęd rosnący nad lub pod powierzchnią ziemi
- ma węzły i międzywęźla
- z pąków bocznych na węzłach tworzą się pędy nadziemne
- korzenie przybyszowe pojawiają się zwykle w pobliżu wezła
- stare części kłączy stopniowo zamierają
* irys, konwalia, alstremeria, kalia, sansewieria, jukka, canna (wykopujemy na zimę)

ROZŁOGI
- zmodyfikowane pędy zdolne do wytworzenia nowych roślin
- wyrastają u roślin, które mają skrócone pędy i liście zebrane w rozetę
- tworzą długie międzywęźla
- w węzłach zredukowane, łuskowate liście
- z węzłów wyrastają nowe pędy i korzenie
* fiołek wonny, dąbrówka rozłogowa, skalnica rozłogowa, nefrolepis wysoki
PSEUDOBULWY
- u storczykowatych
...