Wzdęcie żwacza bydło.docx

Wzdęcie żwacza s tympania ruminis (bębnica s meteorismus)

·         Dwie postacie ostrego wzdęcia żwacza:

o        Wielkopęcherzykowe – szybkie i nadmierne gromadzenie gazów fermentacyjnych ponad treścią pokarmową żwacza i czepca

o        Drobnopęcherzykowe – fermentacja z tworzeniem się stabilnej i drobnopęcherzykowej piany,  powstałej z wydzielającego się gazu i płynnej,przetykanej cząstkami pokarmowymi treści żwacza

·         Na skutek silnego rozciągnięcia żwacza dochodzi do znacznego zaburzenia krążenia i oddychania

·         Z reguły występuje u pojedynczych zwierząt w stadzie

·         Może być objawem towarzyszącym wielu chorobom pierwotnym

·         Przyczyna:

o        Wielkopęcherzykowe wzdęcie żwacza :

§         Zaburzenia odbijania gazów (a nie jak wcześniej sądzono – nadmierna produkcja gazów fermentacyjnych)

§         Niezaburzone odbijanie gazów : obecność wolnego gazu w żwaczu i czepcu -> podrażnienie receptorów motorycznych w okolicy wpustu do żwacza -> skurcz grzbietowego worka żwacza -> zwiotczenie wpustu do żwacza -> pasaż gazów przez przełyk

§         Zatkanie wpustu do żwacza (treść pokarmowa, nowotwory,tępe ciała obce, tył zwierzęcia wyżej niż przód)

§         Zaburzenie odbioru i przewodzenia bodźców do i od receptorów żwacza (np. przy bardzo niskich lub bardzo wysokich wartościach pH treści żwacza,zapaleniu żwacza, pokryciu śluzówki olejem mineralnym,porażeni nerwu błędnego(Syndrom Hoflunda))

§         Zniesienie skurczów antyperystaltycznych worka grzbietowego żwacza z powodów :

• Hamujące ośrodkowo czynność czepca i żwacza:

v      Ksylazyna !!!

v      Pirogeny

v      Endotoksyny

v      Substancje zawarte w roślinach

v      Hipokalcemia(?)

• Hamujące obwodowo

v      Nadmierne rozciągnięcie żwacza

v      Lotne kwasy tłuszczowe (kwas masłowy) , kwas mlekowy lub amoniak w wysokich stężeniach w treści żwacza

v      Nadmierne zakwaszenie dwunastnicy

v      Atropina,saponina, opiaty

v      Histamina, gastryna, somatostatyna

v      Antycholinergiki

§         Chorób przełyku (zatkanie, zgniecenie,zranienie, zapalenie, kurcz, porażenie)

o        Drobnopęcherzykowe wzdęcie żwacza:

§         Trzy grupy przyczynowe – pasza, żwacz, zwierze:

• Bogate w węglowodany łatwo fermentujące i rozpuszczalne białko i ubogie we włókno surowe pasze prowadzące do szybko rozwijającego się procesu fermentacji i tworzenia się dużych ilości gazów; dzięki dużej lepkości treści żwacza pęcherzyki gazu zostają „zamknięte” w drobnych cząstkach treści pokarmowej tworząc stabilną,drobnopęcherzykową pianę
• Rośliny/pasze powodujące wzdęcia:

v      lucerna i jej siano

v      koniczyna łąkowa

v      koniczyna biała

v      młody,bogato ulistniony rzepak lub buraki

v      zielona pszenica

v      rośliny okopowe : ziemniaki, buraki cukrowe lub pastewne

v      produkty przemysłu gorzelnianego lub cukrowniczego

v      zboża wzbogacane w koncentraty białkowe

• właściwości roślin/zawartych w nich substancji:

v      rośliny młode, lub te które powoli rosną (prz niskich temperaturach) – rośliny są miękkie,zawierają duże ilości wody – rośliny takie są łatwiej dostępne dla procesów trawienia przez bakterie żwaczowe niż rośliny o bardziej zbitym utkaniu (rośliny starsze, mające więcej włókna)

v      nadmierne rozdrobnienie paszy – białko rozpuszczalne w nich zawarte powodujące zwiększe lepkości płynnej treści żwacza

v      stosunek Na:K w treści żwacza na korzyść K -> potas stabilizuje złożone związki koloidalne

• trawienie w przedżołądkach

v      różnica przebiegu procesów trawienia bakteryjnego i biochemicznego u zwierząt o wysokiej i niskiej podatności na wzdęcia

v      bakteryjne szczepy o właściwościach pektynolitycznych np. Lachnospira multiparus zasiedlające liście roślin powodując tworzenie się piany

• czynnik wspomagające lub hamujące wzdęcie swoiste dla organizmu zwierzęcia:

v      Predyspozycje osobnicze – osobniki „wysoko podatne” i „słabo podatne”

v      Intensywnośc przeżuwania, ilość i właściwości śliny, anatomia i motoryka żwacza, skład populacji mikroorganizmów itd.

·         Patogeneza:

o        Wzdęcie wielkopęcherzykowe:

§         Na początku odbijanie gazów rzadsze lub wstrzymane

§         Nad treścią pokarmową gromadzi się wolny gaz( skład: głównie dwutlenek węgla i metan)

§         Wraz ze zwiększającą się ilością gazu, wzrasta ciśnienie wewnątrzżwaczowe

§         Dochodzi do zniesienia motoryki przedżołądków i – ze wzgledów mechanicznych – zanikają skurcze prowadzące do odbijania gazów

o        Wzdęcie drobnopęcherzykowe:

§         Zwiększa się aktywność skurczowa żwacza co wspomaga tworzenie się piany

§         Częstsze odruchy odbijania lub odłykania(nawet wymiotów)

§         Przedżołądki wypełniają się coraz bardziej – na skutek zwiększonej lepkości płynnej treści żwacza – gaz zostaje „uwięziony” w postaci małych pęcherzyków

§         Prowadzi to do wytworzenia z płynu(w którym zawarte są cząstki pokarmowe/chloroplasty) i gazu stabilnej piany

§         Piana wypełnia w końcu całą przestrzeń czepca i żwacza

§         Wzrasta ciśnienie wewnątrzżwaczowe

§         Dochodzi do rozciągnięcia ścian obu przedżołądków

o        Rozciągnięte przedżołądki spychają przeponę doczaszkowo i doprowadzają do ucisku dużych żył, upośledzają czynności oddechowe i krążeniowe

o        Upośledzenie wymiany gazowej w płucach, spada liczba uderzeń serca i minutowa pojemność wyrzutowa serca i wzrasta ciśnienie tętnicze krwi

o        Skutkiem jest hipoksemia, hiperkapnia, oddechowa kwasica krwi tętniczej

o        Zwierzę umiera na skutek niewydolności krążeniowo-oddechowej

·         Objawy kliniczne:

o        Narastające napięcie,uwypuklenie się ściany brzucha po lewej stronie

o        Zaprzestanie pobierania pokarmu

o        Bojaźliwe spojrzenie, częste oglądanie się na brzuch

o        Lekkie wygięcie grzbietu do góry, wyciągnięcie głowy i szyi do przodu

o        Wielkopęcherzykowe wzdęcie: 

§         znaczne uwypuklenie ściany jamy brzusznej w lewym dole głodowym;

§         niepokój,

§         częste oddawanie moczu i kału,

§         podobnie jak przy kolkach uderzenia kończynami w powłoki jamy brzusznej,

§         pokładanie się i wstawanie,

§         zlewne poty,

§         stękanie towarzyszące wydechom

o        Drobnopęcherzykowe wzdęcie:

§         Zwiększenie częstotliwości prób odbijania

§         Ślinotok i dławienie się

§         Ruchy żuchwy

§         Wzrost częstość skurczów (coraz bardziej powierzchowne aż wkońcu ustają)

§         Zanikają nadmiernie wyraźne odgłosy żwaczowe

§         Odgłosy trzeszczenia (obecność piany)

§         Równomierne, znaczne uwypuklenie całej ściany jamy brzusznej po stronie lewej(przy opukiwaniu całej lewej strony głuchy odgłos bębenkowy) a także po stronie prawej

o        Oddechy piersiowe (żebrowe) krótkie i powierzchowne

o        Czynność serca szybsza, tony serca kołaczące, tętno małe i twarde

o        Po 1-2 godzinach zwierze pokłada się z objawami kurczy na tle duszności i pada

·         Rozpoznanie

o        Wywiad+ objawy kliniczne(szybko pojawiające się wydęcie lewej strony jamy brzusznej z jednoczesnym postępującym pogarszaniem się stanu ogólnego)

o        Badanie per rectum

o        Sondowanie żwacza 

·         Rozpoznanie różnicowe

o        Pieniste wymieszanie treści czepca i żwacza,czemu towarzyszy lekkie wzdęcie może występować również przy zaburzeniach pasażu treści pokarmowej z czepca do ksiag, a także w przypadku rozkładu gnilnego treści przedżołądków

o        Wielkopęcherzykowe wzdęcie żwacza może być zarówno objawem towarzyszącym w przebiegu innych chorób układu pokarmowego jak i uogólnionych jednostek chorobowych (tężec!!)

o        Dislocatio abomasi sinistra znacznego stopnia!

·         Leczenie

o        Wielkopęcherzykowe wzdęcie żwacza:

§         Leczenie zachowawcze:

v      Natychmiast odstawić podejrzaną paszę

v      Obwiązanie pyska liną lub przywiązanie do niego kołka (zwiększa się w ten sposób wydzielanie śłiny, która działa jako substancja odpieniająca)

v      Dożwaczowe podawanie substancji zmieniających napięcie powierzchniowe

v      Ustawić zwierzę przednią połową ciała wyżej i usunąć gaz poprzez założenie sondy przełykowej

§         Trokarowanie żwacza: (tylko wzdęcie wielkopęcherzykowe!)

v      Miejsce nakłucia : trzy palce do tyłu od ostatniego żebra i trzy palce poniżej wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych

v      Trokar kierować na prawy guz łokciowy

v      Gaz upuszczać powoli (ryzyko wstrząsu!) – w pogotowiu mieć środek o działaniu sympatykomimetycznym (adrenalina)

§         Leczenie operacyjne (przy zagrożeniu życia)

v      Rumenotomia

v      Wytworzenie czasowej przetoki żwacza

·         Badanie sekcyjne

o        Zwierzęta dopiero co padłe:

§         Leżą na boku  z wysuniętym językiem

§         Z jamy ustnej wypływa pienista, wymieszana z treścią żwacza ślina

§         Błony śluzowe głowy zasiniałe

§         Brzuch wzdęty

§         Zastój krwi w mm szkieletowych

§         Wybroczyny w tchawicy, nasierdziu

§         Przekrwienie brzusznego worka żwacza oraz przewodu pokarmowego

§         Niedokrwienie tylnych partii ciała

§         Bladość wątroby(powodowana uciskiem)

§         Ściśnięte,niedodmowe płuca

§         Blada wewnątrzpiersiowa część przełyku

§         Nerki o miękkiej konsystencju