4-18.12.docx

4 – 18 XII

Inteligencja – wybrane narzędzia diagnostyczne

•         Czy inteligencję dziecka można zwiększyć ?

•         Czy można przyspieszyć rozwój inteligencji dziecka ?

Wiele różnych inteligencji

•         Inteligencja „akademicka”

•         Inteligencja społeczna/ interpersonalna (Edward Thorndike)

•         Inteligencja emocjonalna (Daniel Goleman)

•         Inteligencja płynna/ skrystalizowana (Charles Spearman, Raymond Catell)

Wiele różnych narzędzi

Testy mierzące poszczególne zdolności (werbalne, liczbowe, przestrzenne), np.:
             

à skale Wechslera, WISC-R, WAIS-R

Testy mierzące zdolność ogólną,  np.:
             

à TMS Raven, mierzy inteligencję ogólną rozumianą jako inteligencja płynna
              „do oceny aktualnych zdolności spostrzegania i poprawnego myślenia”
             

à bateria APIS-P, APIS-Z, mierzy inteligencję ogólną rozumianą jako inteligencja                                           skrystalizowana

Rozwój małego dziecka

WISC – R Skala Inteligencji Wechslera  dla Dzieci, wersja zrewidowana

·         Dzieci 6 – 16 lat

·         Inteligencja ogólna mierzona poszczególnymi testami; pomiar umiejętności wykorzystania posiadanych informacji

·         Ograniczenie czasowe, premia za szybkie wykonanie

·         Zwykle czas wykonania 50-75 min.

·         Skala Słowna (5 testów), Bezsłowna (5 testów), ułożone naprzemiennie; dodatkowo 2 testy zastępcze
- Wiadomości
- Uzupełnianie obrazków
- Podobieństwa
- Porządkowanie obrazków
- Arytmetyka
- Wzory z klocków
- Słownik
- Układanki
- Rozumienie
- Kodowanie
- Powtarzanie cyfr (zastępczy)
- Labirynty (zastępczy)

Test Matryc Ravena

·         Opiera się na koncepcji inteligencji Spearmana (Spearman, 1923)

·         Wspólny czynnik g leżący u podstaw zdolności umysłowych:

o        Zdolności edukcyjne: uzyskiwanie nowego wglądu, dostrzeganie sensu w chaosie, wychodzenie poza dostarczone informacje, tworzenie nowych pojęć; niezależne od doświadczenia

o        Zdolności reprodukcyjne: przypominanie sobie i posługiwanie się kulturowym zasobem jasno sprecyzowanej, zwerbalizowanej wiedzy

o        Zdolności edukcyjne, a inteligencja płynna (Catell, 1971) – zdolności uwarunkowane biologicznie

o        Zdolności reprodukcyjne, a inteligencja skrystalizowana  (Catell, 1971) – zdolności oparte na wiedzy i doświadczeniu

·         TMS operuje materiałem niezależnym od doświadczenia à niezależny od czynników kulturowych test do pomiaru inteligencji ogólnej,
test czysty kulturowo

·         Nie jest wyrażony poziomem IQ; dostarcza wyniku na skali centylowej lub stenowej odnoszonego do norm

•         TMS – wersja Standard, klasyczna
- do badania osób o zróżnicowanym poziomie zdolności edukcyjnych
- 5 serii po 12 zadań
- bez ograniczeń czasowych

•         TMK – wersja Kolorowa
- do badania małych dzieci, osób o obniżonej sprawności intelektualnej i osób starszych;
- 3 serie po 12 zadań, w kolorze
- wersje układankowe
- bez ograniczeń czasowych

•         TMZ – wersja dla Zaawansowanych
- do badania osób uzdolnionych bardziej niż przeciętnie
- 2 serie: pierwsza – 12 zadań, treningowa; druga – 36 zadań właściwych
- bez ograniczeń czasowych

•         Wynik surowy à skala centylowa i stenowa

•         Opis kategorii:
- poniżej 5 centyla: osoba intelektualnie upośledzona
- 5 – 24 centyl: osoba znacząco poniżej przeciętnej w zakresie zdolności intelektualnych
- 25 – 75 centyl: osoba intelektualnie przeciętna
- 75 – 94 centyl: osoba zdecydowanie powyżej przeciętnej
- powyżej 95 centyla: osoba wybitna intelektualnie

Skala Poczucia Kontroli u Dzieci Przedszkolnych – SPK-DK

•         4;5 – 7 lat

•         Badanie poczucia kontroli i jej umiejscowienia (przypisywanie sobie lub czynnikom zewnętrznym rezultatów własnych działań):
- wewnętrzne
np. Dostałem 5tkę z klasówki, bo dobrze się do niej przygotowałem.
- zewnętrzne
np. Dostałem 5tkę z klasówki, bo kolega pozwolił mi ściągać.

Międzynarodowa Wykonaniowa Skala Leitera P-93

•         3-15 lat; dzieci głuche 6-14 lat

•         Niewerbalny test inteligencji do badań indywidualnych

•         Inteligencja płynna: analiza i synteza wzrokowa oraz rozumowania indukcyjne

•         Bez użycia słów

Skala Dojrzałości Umysłowej COLUMBIA

•         Przeznaczony dla dzieci (3;5 – 9;11)
z MPDz i upośledzeniami powodującymi osłabienie funkcji motorycznych
i werbalnych; dzieci zdrowe

•         Rekomendowana jako narzędzie rozwoju umysłowego dzieci głuchych – instrukcja podatna na łatwe przekształcenia

•         Normy dla dzieci głuchych w grupach wiekowych 3;5 – 12;6

•         Badanie polega na wskazywaniu rysunku, który nie pasuje do zestawu – 92 zadania

•         Niewerbalny test klasyfikacji:
- zdolność dokonywania prostych klasyfikacji na               podstawie danych percepcyjnych
- zdolność do abstrakcyjnej manipulacji               pojęciami symbolicznymi

Dziecięca Skala Rozwojowa

•         2 m-ce  - 3 lata

•         Skala Wykonaniowa – zbiór 10 testów: Percepcja, Mowa, Zachowania społeczne, Motoryka, Pamięć, Bazgranie i rysowanie, Słownik, Klocki, Porównywanie, Manipulacja; łącznie 181 zadań

•         Skala Obserwacyjna – temperamentalnie uwarunkowane właściwości zachowania:
aktywność
reagowanie na nowość                             WIGOR
siła reakcji                                             
łatwość przystosowania
jakość nastroju                                          ADAPTACYJNOŚĆ
odporność na rozproszenie uwagi             
wytrwałość
RYTMICZNOŚĆ, WRAŻLIWOŚĆ

Stosunki rodzinne

·         Teoria przywiązania J. Bowlby'ego

·         System zachowań przywiązaniowych
(attachment behaviors)

·         Dziecko nawiązuje i wzmacnia ten specyficzny
i intymny związek między nim, a środowiskiem,
w którym żyje i od którego jest zależne:

-     Ssanie

-     Przywieranie

-     Podążanie

-     Uśmiechanie się

-     Płacz - krzyk

·         Rola reaktywności otoczenia - kontakt emocjonalny musi być dwustronny (sygnały, odczucie zainteresowania opiekuna sobą- reakcja)

·         „Jakość" więzi zależy od wzajemnej relacji matki i dziecka, wrażliwości oraz komunikatywności.

Więź

•          Trzy pierwsze lata życia dziecka są okresem krytycznym, po upływie którego wytworzenie się więzi staje się praktycznie niemożliwe

•          od 3 m.ż. odróżniana jest matka;
pozytywna odpowiedź na innych
z otoczenia; w 6 m.ż. pojawia się lęk – 3 r.ż. ; (8, 18 m-c szczyt lęku)

Prawidłowy rozwój więzi ma olbrzymie znaczenie:

              1.  warunkuje ukształtowanie się zdrowej = adaptacyjnej osobowości

              2. określa charakter przywiązania w bliskich związkach w dorosłości = internalizacja doświadczenia więzi

Style przywiązania

Badania Mary Ainsworth

•          zależne od emocjonalności matki, jej zachowania wobec niemowlęcia i stylu wychowania

•          Wyznacznikiem S.P. jest jakość i intensywność reakcji na opiekuna lub jego brak

•          Procedura Obcej Sytuacji
- matka z dzieckiem
- matka z dzieckiem + opiekun
- matka z dzieckiem + opiekun               uczestniczący
- dziecko + opiekun à powrót matki
- dziecko à powrót opiekuna

Style przywiązania

•          Bezpieczne
(smutek w czasie rozstania; szybkie i łatwe ukojenie po powrocie opiekuna)

•          Lękowo - ambiwalentne
(lęk w sytuacji opuszczenia, przy spotkaniu przywieranie/odpychanie)

•          Lękowo - unikające
(brak emocji negatywnych w czasie rozstania; unikanie zbliżenia)

•          Zdezorganizowane
(brak typowego, jednoznacznego wzorca zachowań)

Nowe podejście do badań nad przywiązaniem
(Bartholomew i Horowitz, 1991)

•          Rozwój przywiązania w dorosłym życiu

•          Propozycja wyróżnienia 4 rodzajów przywiązania

•          2 wskaźniki (wyrażone wewnętrzną reprezentacją):
- wizerunek siebie (wart miłości i wsparcia lub nie)
- wizerunek innych (godny zaufania i przystępny lub nie)

4 style przywiązania
...