I. BIOGRAFIA K. I. GAŁCZYŃSKIEGO
Ø Urodzony w Warszawie 1905 roku
Ø Syn Konstantego; jego bratem był Zenon, któremu poświęcił jeden ze swoich wierszy „Na śmierć braciszka” oraz „Przed zapaleniem choinki”
Ø W roku 1914 zostali ewakuowani do Moskwy, gdzie Konstanty zaczyna tworzyć pierwsze wiersze
Ø Uczył się w Szkole Komitetu Polskiego w Moskwie
Ø 4 lata później wracają do Warszewy, gdzie K. uczy się w szkole Giżyckiego
Ø Pierwszy utwór, „Szturm”, pochodzi z 1923 roku, został wydrukowany w „Rzeczpospolitej”
Ø Studiował na UW filologię klasyczną i angielską, ale ich nie ukończył
Ø Drukuje w „Twórczość Młodej Polski” i „Smok” swe pierwsze wiersze: „Tum”, „Pomysły”, „Lunatyk”
Ø Przyjaciele poety to: Aleksander Maliszewski, Stanisław Maria Saliński
Ø W 1926 roku zmarł jego ojciec – kompleks ojcostwa widoczny w wielu utworach poety
Ø Współpracował z „Cyrulikiem Warszawskim”
Ø Napisał powieść „Porfirion Osiełek, czyli Klub Świętokradców”
Ø Został powołany do służby wojskowej w szkole podchorążych, skąd zostaje karnie wydalony do Berezy Kartuskiej jako zwykły żołnierz; służbę pełni do połowy 1928 roku
Ø Potem przyłączył się do Kwadrygów (grupa poetycka; założona przez Stanisława Dobrowolskiego; wychodziło czasopismo o tym samym tytule); jego pierwszy wiersz tutaj to „Zaręczyny Johna Keatsa”
Ø Program artystyczny: żądanie poezji uspołecznionej, poezji pracy, dostępnej szerokim kręgom czytelników; występowali przeciwko Skamandrytom i Awangardzistom; roczna działalność
Ø Poeta przyłączył się do nich, aby pozyskać trybunę poetycką
Ø Pierwszy wieczór poetycki K. miał miejsce w 1929 roku w Klubie Artystycznym
Ø Rok później ożenił się z Natalią Awałow; jego matka ożeniła się z Czechem i wyjechała do Czechosłowacji, dlatego poeta tak polubił ten kraj w swoich wierszach
Ø Pracował jako urzędnik cenzury
Ø W wierszach pojawia się „nuta rodzinna” charakterystyczna dla jego poezji; napisał wtedy „Pieśń cherubińską”
Ø W 1931 roku wyjechał na placówkę konsularną do Berlina; powstaje wtedy „Bal u Salomona”, „Trzej królowie”, „Książka o mojej żonie”, „Muzeum Williamsa” – zaginęły
Ø Dwa lata później wrócił do Warszawy rezygnując z tej pracy, ale rok później wyjeżdża do Wilna: swoje wiersze drukował w prasie wileńskiej, krakowskiej i warszawskiej
Ø Wydaje poemat „Ludowa zabawa”
Ø Nawiązuje współprace z Hanka Ordonówną, dla której napisał „Buty szewca Szymona”
Ø W 1936 roku poeta zostaje ojcem i wówczas rozpoczyna współprace z „Prosto z Mostu”
Ø Wypowiedzi programowe należą do rzadkości (jedyne takie utwory to „Prosto z mostu” i „List do przyjaciół”)
Ø W 1937 roku w powyższym czasopiśmie wydaje „Utwory poetyckie”; dostał nagrodę czytelników „Prosto z Mostu”
Ø Przed wojną (1939) powstaje „Noctes Aninenses” i umiera matka poety w Pradze
Ø 17 września dostał się do niewoli; powstaje wtedy „Pieśń o żołnierzach z Westerplatte” i „Sen żołnierza”; w 1941 roku zostaje przewieziony do obozu w Altengrabow pod Magdeburgiem, tam napisał: „List jeńca”, „Srebrna akacja” i „Dzika róża”, zaprzyjaźnił się z Johnem Burtonem i wspomniał go w wierszu „Kolczyki Izoldy”
Ø Po wojnie podróżował po Europie, w Paryżu powstał szkic do „Notatek z nieudanych rekolekcji paryskich” (powrócić do kraju czy nie?); jednak powrócił i zamieszkał w Krakowie przy ulicy Krupniczej 22
Ø Zaczął współprace z „Przekrojem”, powstają pierwsze „Zielone gęsi” i „Listy z fiołkiem”; występuje w teatrzyku „Siedem Kotów” recytując swoje wiersze
Ø Napisał „Zaczarowana dorożkę” i „Kolczyki Izoldy”
Ø Drukuje w „Tygodniku Powszechnym”, „Odrodzeniu”, „Szpilkach”
Ø W latach 1946-47 miały miejsce jego największe sukcesy; rozpoczyna cykl wyjazdów autorskich
Ø Przenosi się z rodziną do Szczecina, gdzie poeta ma zawał serca i przewożą go do Warszawy; tam mieszka od te pory
Ø Podróżował do Moskwy i Czechosłowacji, a także do Nieborowa, gdzie wpada na pomysł napisania „Niobe”
Ø Ukazują się dwa tomiki poetyckie: „Zaczarowana dorożka” oraz „Ślubne obrączki”
Ø W 1950 roku odbywa się warszawski zjazd Związku Literatów Polskich; atakuje go Adam Ważyk w referacie programowym, dlatego z „Przekroju” zostaje usunięta „Zielona gęś”; w jego obronie staje Hieronim Michalski na kolejnym zjeździe ZLP
Ø Przenosi się na Mazury (1950), gdzie powstaje poemat „Kronika olsztyńska” oraz „Niobe”
Ø Napisał poemat „Wit Stwosz”
Ø Ma kolejny zawał serca
Ø Ostanie jego utwory powstały 1 1952 roku w Pradze „Pieśni” oraz „Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogordu”
Ø Zmarł nagle 6 grudnia 1953 roku; został pochowany na Powązkach
II. GAŁCZYŃSKIEGO LEGENDA OSOBOWOŚCI
Ø Autokreacja
Ø „poeta wśród świata”
Ø Bunt przeciw ustabilizowanemu społeczeństwu
Ø Mówi się, że poezja K. przed wojną jest poezją samotnika
Ø Można go nazwać poetą – cyganem, szarlatanem, błaznem
Ø Połączenie drwiny i powagi, postulat traktowania sztuki jako zabawy
Ø K. demonstruje postawę cyganerii w swoich utworach
Ø K. powoływał się na Rimbauda, ponieważ był buntownikiem, skłóconym ze światem, indywidualista uznającym w pierwszym rzędzie władzę poezji
Ø Deklaracje liryczne składające się na wizerunek cygańskiego poety są bardzo ogólnikowe, rządzi nimi przede wszystkim emocja i nastrój chwili
Ø Świat lirycznej tajemnicy, zostaje przeciwstawiony codziennemu porządkowi („Muzie nóżki całuję”); napiętnowane są dążeniem do ucieczki od codzienności
Ø Postawa dekadenta, była niewystarczająca dla poety
Ø Użyteczność, utylitaryzm
Ø Nie zrezygnował z humorystycznego dystansu, dowcipu
Ø Ukazywał najbardziej realną, dotykalną rzeczywistość a konkluzja odwoływała się do skomplikowanej sfery przeżyć sentymentalnych
Ø Dążenie do zrównania sielankowego świata poety ze światem prostych ludzi przybiera na sile w poezji powojennej
Ø W „Niobe” oraz „Wit Stwosz” poeta nie ukrywa realnego tła i miejsca swoich przeżyć, ale udostępnia je swym odbiorcą
Ø Zabieg odrealnienia, czyli re4zygnacja z rekwizytów życia codziennego
Ø Motyw ucieczki do raju, zmienia nazwy mitycznych krajów; kraje prawdziwe mieszają się z fantastycznymi, lecz wszystkie oznaczają to samo: rzeczywistość, której poeta nie przeżył, nie doznał
Ø Fantastyczny kraj poety to królestwo doskonałych, idealnych uczuć, które trudno spotkać w rzeczywistości
Ø Dążenie do odnalezienia prostoty, doskonałości
Ø Pozorny dekadent, poeta zafascynowany rzeczywistością
Ø Wiersze miłosne odznaczają się brakiem erotyzmu; relacjonują stany uczuciowe wciąż się powtarzające, utrzymane w tonacji sentymentalno – dziecinnej („O naszym gospodarstwie”)
Ø Motyw poety – rzemieślnika, artysty – rzemieślnika, wykonujący swój zawód również dla zarobku
III. PROBLEMATYKA I FUNKCJE SPOŁECZNE GROTESKI GAŁCZYŃSKIEGO
Ø Przewidywanie kataklizmu zmienia się w pewność
Ø Grupa, do której należał K. zadawała sobie pytania dotyczące moralności historii: nieodwracalność dziejów, niszczący wpływ czasu na jednostkę
Ø Poczucie zagrożenia jednostki tworzy charakterystyczną sytuację obrony indywiduum przed niebezpieczeństwami, które tłumią autentyczność przeżyć duchowych
Ø Pojawia się nuta filozoficznej rozterki odwołuje się do argumentacji charakterystycznej dla wszelkich pokoleń wstępujących w literaturę, znanej jako podstawowa forma buntu i niezgody na konwenanse i skostniałość starszej generacji
Ø Konflikt ojciec – syn
Ø Poeta drwi ze swoich poprzedników i ich zdobyczy poetyckich (szczególnie skamandryckich)
Ø Styl K. jest zjawiskiem pojedynczym nie tak jako u Czechowicza
Ø Pojawiają się nieliczne elementy katastrofizmu
Ø Stworzył program poetycki, szukają i odnajdując w grotesce poetyckiej wyraz osobowości twórczej i formułę niezależności
Ø Liryka sentymentalna miała mu zdobyć czytelnika i zaspokoić es kapiczne dążenia samego Gałczyńskiego
Ø Poprzez wiersz typu groteskowego wypowiadała się jego pasja demaskatorska, specjalnego rodzaju dydaktyzm, moralizatorstwo
Ø Uważał, że powinien poprawiać i normować świat codzienny
Ø Poetyka absurdu i nonsensu ma ochronić poetę przez rzeczywistością, której nie da się opanować, ujarzmić, wydrwić i ośmieszyć, która nie poddaje się żadnym zdroworozsądkowym i racjonalnym argumentom
Ø Grotesce mógł nadawać funkcje satyryczne
Ø Ukazywał śmieszność i absurdalność schematycznych czynności życiowych
Ø Stwierdzenie o niepełności, niedoskonałości istnienia
Ø Zaspokajał żądania czytelników
Ø Postawa antymodernistyczna
Ø Makabryczny i zaskakujący humor („Zielone Gęsi”)
Ø Wizje tragiczne pojawiają się także w twórczości groteskowej
Ø Dopuszcza się pewien dystans do interpretacji świata
Ø „Koniec świata”: złączone zostały zarówno przeczucia katastroficzne jak i propozycja ich przełamania
Ø na groteskowy rozdział poezji składa się: problem intelektualizmu i związany z nim wizerunek inteligenckiej kultury oraz opis sytuacji na rynku literackim
Ø problem nowoczesnego, dojrzałego polskiego inteligenta, będącego typowym produktem swojej epoki
Ø problem bezrobotnego inteligenta
Ø problem pozycji elity intelektualnej
Ø poeta pragnie odseparować się od norm kulturowych, które stanowiły własność wykształconego inteligenta polskiego („Ludowa zabawa”)
Ø tendencja do autokompromitacji
Ø inteligent jest dla Gałczyńskiego przedstawicielem „tęskniącej nacji”, „ginącej klasy”
Ø przeciwstawił inteligentowi jego pozytywny kontrast, upodobanie inteligenta do estetycznej nowoczesności zestawione zostało z kultem brzydoty i pospolitości
Ø gloryfikowanie jarmarków, ludowych zabaw
Ø „Zielone Gęsi”: zwrot do publiczności, dydaktyzm, humor, przedłużenie ataków na inteligencję; funkcja moralizatorska i prosocjalistyczna, naznaczone ambiwalencją, dwojakim widzeniem świata; bajki z morałem, próbuje pewnych kontynuacji cech oświeceniowej bajki, wplatając w to spektakl teatralny; prowokuje porównania; teatr absurdu tło obyczajowe, aktualne aluzje SA ważnym elementem; miał być to teatr oparty na parodii; zależny mu na formule zjawiska, umowności niż na konkretyzacji; mechanizm kukiełki to mechanizm umowny
Ø Cechy dramatu jako gatunku przedostają się do poezji; często ich podstawę stanowi dialog, powodujący dynamizację wiersza
Ø Marzył o napisaniu komedii
Ø Był satyrykiem i dydaktykiem
Ø Realizuje postulaty stawiane literaturze w latach 50.
Ø Groteska przedwojenna ustępuje miejsca satyrze
Ø Nazywał się wówczas „Trembeckim demokracji”; chciał publiczność bawić śmiechem
Ø Jego satyra bywa schematyczna i deklaratywna; zbliża się do liryki popularnej i sentymentalnej; apelował do wspólnych uczuć, do honoru i poczucia obywatelskiego
Ø Powojenna twórczość satyryczna reprezentuje połączenie dowcipu nonsensownego z zamierzeniem wyraźnie dydaktycznym; szopka satyryczna
Ø Kontynuował humor wzorowany na skamandryckim „pure - nonsense”; poprzestawała na słownikowej zabawie („Lisy z fiołkiem”)
Ø Przystosowanie się do nowych wymagań stawianych literaturze i pisarzom
IV. GAŁCZYNSKI WOBEC TTRADYCJI I WZORÓW LITERACKICH
Ø Ucodziennienie języka poetyckiego,
Ø Wprowadzenie do wiersza tematyki powszechnej
Ø Odwoływanie się do określonych wzorców kulturowych
Ø Zerwanie z impresjonizmem modernistycznym na rzecz nastrojów optymistycznych i witalistycznych
Ø Odwołania typu klasycznego przeważały
Ø Tęsknota do stabilności świata staje się programem poetyckim
Ø Poszukuje uniwersalnej normy postępowania twórczego
Ø Waha się pomiędzy parodią a aprobatą
Ø Z Kochanowskiego wywodzi się sielankowa nuta w opisach krajobrazów nie zmienionych ani symbolicznym, ani nadrealistycznym przetworzeniem
...
chahaviah