Kulpa - Przypisy do fassbindera. Barthes. Foucault. Girard.pdf - mihnoi

„Kulpa: Przypisy do Fassbindera. Barthes. Foucault. Girard. Jeu de massacre et desire ”. Czas Kultury . 1/2004.

Kulpa: Przypisy do Fassbindera. Barthes. Foucault. Girard.

Jeu de massacre et desire .

Fassbinder: Brecht był duŜo bardziej religijny niŜ ja, on wierzył. A ja nie wiem, w co mam

„wierzyć”. Elementy, które umieszczam w moich filmach, są pytaniami stawianymi samemu

sobie, a moja technika polega na tym, Ŝeby widzowie teŜ je sobie postawili.

***

Fassbinder: Nigdy nie próbuję w moich filmach odtworzyć rzeczywistości; intencją moją jest w

taki sposób odsłonić mechanizmy, aby ludzie zrozumieli konieczność zmiany ich własnej

rzeczywistości. [ wulgarno•• dosłowno•ci filmowej, zreszt•, jakiejkolwiek ]

***

Przypuszczam wi ę c, Ŝ e nie stara si ę pan robi ć kina realistycznego?

Robię filmy, które mają związek z rzeczywistością widza. Z takiego połączenia powstaje

nowa rzeczywistość, znajdująca się w jego umyśle. Rzeczywistość kinematograficzna

funkcjonuje na ekranie w sposób sobie właściwy. Kino realistyczne fałszuje ją. Ja odrzucam

tautologię.

[ Fassbinder pytany w jednym z wywiadów o „Querelle” stwierdził, •e głupot•

byłoby prezentowanie na ekranie jego wizji i skojarze• z tekstem Geneta, bo te

mogłyby zosta• zwyczajnie niezrozumiane; artysta powinien pobudza• imaginarium

odbiorców dzieła, aby tworzyli swe własne realno•ci ]

***

Girard: Sacrum to coś, co panuje nad człowiekiem tym mocniej, im bardziej człowiek sądzi, Ŝe

zdolny jest nad nimi zapanować. Są to więc, oprócz zjawisk drugorzędnych, burze, poŜary i

epidemie dziesiątkujące ludzi. Lecz jest to takŜe i przede wszystkim przemoc samych ludzi,

przemoc uwaŜana za coś zewnętrznego i mylona odtąd z tymi wszystkimi siłami, które zagraŜają

ludziom z zewnątrz. To wła ś nie przemoc stanowi ukryte serce i dusz ę sacrum.

Foucault: OtóŜ w świecie, który nie dostrzega juŜ pozytywnego sensu sacrum, czyŜ profanacja

nie jest tym prawie, co moŜna by nazwać transgresją?

[Czym jest profanacja?; czym jest transgresja?; transgresja czego?; gdzie s•

rzeczy oczywiste? ]

***

Foucault: By spróbować myśleć to tak czyste i zawiłe istnienie [ Istnienie? ] – myśleć

„Kulpa: Przypisy do Fassbindera. Barthes. Foucault. Girard. Jeu de massacre et desire ”. Czas Kultury . 1/2004.

wychodząc od niego i w przestrzeni, którą ono zarysowuje – trzeba uwolnić je od podejrzanych

pokrewieństw z etyką. Wyzwolić je z tego, co skandaliczne bądź przewrotne, to znaczy, co

oŜywione jest mocą negatywności. (...) Dlatego Ŝe właśnie nie jest przemocą w świecie

podzielonym (w świece etycznym) ani triumfem nad granicami, które zaciera (w świece

dialektycznym lub rewolucyjnym), ujmuje bezmierną miarę dystansu, jaki otwiera się w samym

centrum granicy i zarysowuje oślepiający rys, powołujący ją do istnienia. W transgresji nie ma

nic negatywnego. Afirmuje ona ograniczony byt, afirmuje ona bezgraniczność, w jaką rzuca się,

pierwszy raz otwierając ją na istnienie.

***

Foucault: Nie to charakteryzuje współczesną seksualność, Ŝe odnalazła – od Sade’a po Freuda –

język

swojej

ratio

czy

swojej

natury,

ale Ŝe

została

przemocą

owych

dyskursów

„odnaturalizowana” – wrzucona w pustą przestrzeń, gdzie natyka się juŜ tylko na delikatną formę

granicy, drugą stronę zaś i przedłuŜenie znajduje wyłącznie w rozbijającej ją frenezji. Nie

wyzwoliliśmy seksualności, ale – ściśle mówiąc – doprowadziliśmy ją do granicy: to granica

naszej świadomości, bo seksualność dyktuje w końcu jedyną moŜliwą do przyjęcia przez naszą

świadomość lekturę naszej nieświadomości; to granica prawa, bo seksualność okazuje się jedyną

absolutnie uniwersalną treścią zakazu; to granica naszego języka – seksualność zarysowuje linią

piany, pokąd da się sięgnąć na piasku milczenia [ nie mamy j•zyka, wi•cej, nie ma

j•zyka, •eby mówi• o seksualno•ci, wi•c zamiast w obliczu kryzysu scientiam

sexualis rozwija• ars eroticam postanowili•my o niej „zapomnie•” ]. Nie dzięki

niej zatem łączymy się z uporządkowaniem i szczęśliwie świeckim ( profane ) światem

zwierzęcym; seksualność jest juŜ raczej szczeliną, choć nie wokół nas, iŜby nas izolować i

wyróŜnić, lecz by wrysować w nas granicę i wetknąć nas sobie samym jako granicę

[ zniewolenie – nie móc uwolni• si• od siebie; idealne wi•zienie: JA ].

QUERELLE (1982)

„Mario – Jesteś nienormalny.

Nono – To dobrze. Co jest normalne?”

Bukowiecki: Nie ukrywajmy faktu, Ŝe QUERELLE (...), jest katastrofą filmową pod kaŜdym

względem [ Genet by si• ucieszył na ten syk jadu ]. (...)Uroda urodą [ to a propos

„Kulpa: Przypisy do Fassbindera. Barthes. Foucault. Girard. Jeu de massacre et desire ”. Czas Kultury . 1/2004.

szczytuj•co pi•knego Brada Davisa ], ale Querelle nie ma przestrzeni Ŝyciowej, gdyŜ

Fassbinder postanowił całość nakręcić w ściśle scenicznych dekoracjach, głównie na pokładzie

okrętu przycumowanego przy molu, na którym tak zwane „pachołki” przybrały kształt[ ne ]

wybujałych członków męskich. Drugą dekoracją jest podejrzany bar portowy, w którym Querelle

oferuje gościom swe wdzięki. W ten sposób „erotyczne” przygody mają charakter działalności

mechanicznej z podkreślonym elementem bólu [ orgazmu ], podczas gdy przygląda się temu z

olimpijską wyŜszością Ŝona właściciela baru (Jeanne Moreau), która swoją obecnością

błogosławi „niebezpieczne związki”. Będąc nią lub Franco Nero (który mając stale ochotę na

Querelle’a nie moŜe się – jako oficer – na jawną propozycję zdecydować), nie przyjąłbym tego

typu ról. Nie chodzi mi tu o staroświeckie potępienie homoseksualizmu, gdyŜ na ten temat były

juŜ filmy godne [ jak•e pi•kne okre•lenie: „by• godnym”! ] (PROCES OSCARA

WILDE’A), zabawne (SUNDAY, BLOODY SUNDAY – „Niedziela, ta przeklęta niedziela”) a

nawet tragiczne (NOCNY KOWBOJ), ale film Fassbindera zasługuje tylko na jedno określenie:

„plugawy”. [ PLUGAWY! PLUGAWY!! PLUGAWY!!! Czy mo•e by• wspanialsze okre•lenie na

ten film? PLUGAWY. Po stokro• plugawa hosanna! na cze•• Geneta i Fassbindera! ]

Sztuka filmowa nie powinna tak nisko upadać, zwłaszcza jeśli reprezentuje „testament” bądź co

bądź wybitnego twórcy.

Kieffer: Davis często pozuje, ale nie udaje mu się zidentyfikować z postacią. Z zapałem godnym

lepszej sprawy stara się uwznioślić Ŝenujący i mistyczny homoseksualizm, zanurzony w

atmosferze mizoginizmu i sado-masochizmu. QUERELLE irytuje mnie i nudzi [ „Nie s• w tym

całkiem naturalne – Bogu dzi•ki” Fassbinder o swoich aktorkach i aktorach].

Takie niepokoje są dla mnie niezrozumiałe [ ”Jean Genet’s Querelle de Brest is perhaps

the most radical novel in the world’s literature so far as the discrepancy

between objective action and subjective fantasy is concerned. Separated from

Jean Genet’s world of images, the outward events produce an uninteresting,

rather third-class crime story, and it is scarcely worthwhile to become

involved with it” Fassbinder in Haymann ].

[ wracamy do imaginarium odbiorcy – uto•samienie zabija odbiorc•; programowa

sztuczno•• aktorów, dekoracji i w konsekwencji „teatralizacja filmu” maj•

uwolni• widza od dominuj•cego obrazu rzeczywisto•ci; gra wyzwala emocje; gra

prowadzi do katharsis ]

Niemniej na ten krzyk samotności i wołanie o rozkosz nie moŜna pozostać całkiem obojętnym.

„Kulpa: Przypisy do Fassbindera. Barthes. Foucault. Girard. Jeu de massacre et desire ”. Czas Kultury . 1/2004.

[ oboj•tnym, ani oboj•tn•, cho• nie chc• wyrokowa• o tym, czy pani Ann Kieffer

nie identyfikuje si• przypadkiem jako osoba transseksualna K/M, dlatego u•ywa

formy m•skiej, czy to kwestia •lamazarnego tłumaczenia, w którym tekst pisany

przez

kobiet•

tłumaczy

si•

formie

m•skiej;

wszechwładny,

zinstytucjonalizowany patriarchalny j•zyk – nasza •wiadomo•• ].

Girard: Dlaczego np. nie analizuje się wzajemnych uwarunkowań rytuału ofiarniczego i gwałtu?

[ gwałtu zadawanego sobie w imi• rozkoszy; samo-gwałt – ksi••a lubi• to słowo,

cho• nie taki przybiera kształt w ich ustach; sadyzm i masochizm; zadawanie i

do•wiadczanie ]

Girard: Dlaczego np. nie analizuje się wzajemnych uwarunkowań rytuału ofiarniczego i gwałtu?

[ fantazja: Brutalnie rzucony na podłog•, moja twarz przywiera do Jego buta.

Moje usta s• rozwarte, gotowe zlizywa• jego słon• sperm• z błyszcz•cych

glanów. Wysuwam mokry j•zyk, dr••, czuj• jak mnie kopie, jego dło• spada na

moj• twarz, raz jeszcze i raz, jego twarde r•ce zwini•te w pi••ci pieszcz•

moje ciało. Czuj• ból w kroku – mój kutas ju• nie mo•e wytrzyma• tego

wi•zienia obcisłych spodni, ciało spinaj• skurcze przyjemno•ci. Kto• zrywa mi

koszul•, inny przerzuca na bok: dr••. Czuj• na szyi ciepł• stró•k• – jej

delikatno•• jest onie•mielaj•ca. Jeszcze jeden celny cios: czarny but wrzyna

si• w mój brzuch: jakie zaskoczenie! Jak dobrze do siebie pasuj•! Boli-ból-

chce mi si• rzyga•; ju• nie chc•. Nie. Chc•. Chc•:potrzebuj•:zawł•dn•łe• moim

ciałem bólem czyni•c rozkosz nie do zniesienia. Znowu czuj• jak łapie mnie za

włosy i ci•gnie w gór•, próbuj• si• wyrwa•, wykr•ca mi mocniej r•k•: krzycz•.

Owijasz si• wokół mnie: jego rami• spowija si• wokół mojej szyi: trac• oddech,

krztusz• si•, jaka• czerwona piana rozbryzguje si• po ustach. Mój kutas

rozdziera spodnie – boli, tak bardzo chciałbym •eby• mi go wyj•ł. Co robisz?!

Nie! Błagam, tak! Tak, tylko... nie mog• oddycha•, prosz•... ci•gnie mnie za

włosy do góry: czuj• jak moja głowa wali o co• twardego. Otwieram oczy:

otwieram oczy: tylko mgła. Jeszcze chwil•. Znów czuj• delikatne ciepło

spływaj•ce po mojej twarzy... to jego •lina. Ci••ka flegma rozci•ga si•, po

chwili delikatnie muska j• moja krew: mieszaj• si•. Znowu kto• mi rozrywa

ubranie: nó•. Darty materiał moich spodni! Wraca mi •wiadomo•• przyjemno•ci:

pami•• rozkoszy, której za chwil• mi dostarczysz. Podniecaj•ce sw•dzenie:

szybciej! Szybciej! Zedrzyj ze mnie ten ostatni kawałek szmat kr•puj•cych

mojego kutasa – niech w ko•cu si• stanie! Rozstawiasz mi szeroko nogi: twoja

r•ka ci••ko opada na mój tyłek... le•• na stole zbroczony twoj• •lin• i krwi•,

nagi, przestaj• odró•nia• pragnienie od doznania: jest mi tak niewyobra•alnie

dobrze: nie ma ju• bólu i rozkoszy. Tak mi dobrze... obok twojej r•ki poczułem

co• zimnego, lekkie ukłucie. Syk. Nó• zje•d•a ni•ej, w dół pleców, ni•ej...

„Kulpa: Przypisy do Fassbindera. Barthes. Foucault. Girard. Jeu de massacre et desire ”. Czas Kultury . 1/2004.

tak bardzo pragn•, •eby• mnie wylizał... metal... rozsadza mojego kutasa.

Słysz• spluni•cie. Tak. Za chwil• poczuj• twojego kutasa, poczuj• jak mnie

b•dziesz posuwał. Ból. Rozdziera mnie ból. I ciepło twojego ciała wokół mojego

tyłka. Ekstaza.

[ „Upodobanie ciała do trwania w bezruchu, w oczekiwaniu na przyjemno••, u•cisk

miłosny, które b•d• mu dane” „Querelle” ]

[ Robert

– Nie wierz•, •e przeleciałe• Querelle’a.

Nono

– Przysi•gam. Wło•yłem mu całego w dup•... Wyj•łem go całego

umaczanego w gównie. Uwierz mi. ]

[ gdzie le•y granica? granica czego? fikcji i realno•ci? czemu ona słu•y? komu

ona słu•y? ]

Fassbinder: I always make the same film again and again, obviously. In my opinion it’s not a film

about murder and homosexuality. It’s a film about someone trying, with all the means that are

possible in this society, to find his identity ... And in order to became identical with

himself, Querelle has to see everything he does from two sides . (in:

Hayman)

Girard: Dwoistość sobowtóra i monstrum są tym samym . (...) Nie ma monstrum, które by nie

dąŜyło do rozdwojenia się i nie ma natury dwoistej, pozbawionej tajemnej potworności.

Pierwszeństwo naleŜy przyznać dwoistej naturze sobowtóra, nie eliminując jednak monstrum, bo

z rozdwojenia się bestii wynurza się prawdziwa struktura doświadczenia. (...) ToŜsamość i

wzajemność, których skłóceni bracia nie chcieli przeŜyć jako przyjaźni lub bliskości bliźniego, w

końcu narzucają się im w formie rozdwojenia monstrum w nich samych i poza nimi, w formie

najbardziej niesamowitej i niepokojącej.

Girard: NaleŜy teraz przybliŜyć podstawowy mityczny motyw skłóconych braci [ Querelle i

Robert – prawie identyczni; Gil i Querelle – „mój brat-morderca” (Q na widok

G: „Przepełniało go wzruszenie i miło••”); Robert i Gil – jeden aktor,

symboliczne lustrzane odbicia Querelle’a ] (...). Wielka liczba skłóconych ze sobą braci

w pewnych mitach greckich i tragediach je adaptujących sugeruje nam stałą obecność kryzysu

ofiarniczego, który wskazywany jest nam przez ten symboliczny związek, ale w zawoalowany

sposób. Motyw braci nie jest mniej „zaraźliwy”, jako sam temat w tekście, od złowrogiej

Kulpa - Przypisy do fassbindera. Barthes. Foucault. Girard.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: