SYNOD BISKUPÓW.doc

SYNOD BISKUPÓW
XII ZWYCZAJNE ZGROMADZENIE OGÓLNE SYNODU BISKUPÓW

Słowo Boże
w życiu i misji Kościoła

INSTRUMENTUM LABORIS

Watykan
2008

SPIS TREŚCI

PRZEDMOWA.

WPROWADZENIE

I. Oczekiwane i dobrze przyjęte przesłanie.
XII Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów

II. Czym jest Instrumentum laboris i jak z niego korzystać? 
Punkty odniesienia.
Wspólne oczekiwania.
Cel Synodu

WSTĘP: Rozwój historyczny

Dobre żniwo
Niepewności i pytania.
Zróżnicowany i wymagający stan wiary
Struktura Instrumentum Laboris.

CZĘŚĆ PIERWSZA
TAJEMNICA BOGA, KTÓRY DO NAS MÓWI.

ROZDZIAŁ PIERWSZY.

A. Bóg jako Ten, który do nas mówi. Tożsamość Słowa Bożego.

Słowo Boże jako śpiew polifoniczny.
Wnioski duszpasterskie

B. W centrum tajemnica Chrystusa i Kościoła.
W sercu Słowa Bożego tajemnica Chrystusa.
W sercu Słowa Bożego tajemnica Kościoła.
Wnioski duszpasterskie.

ROZDZIAŁ DRUGI.

A. Biblia jako natchnione Słowo Boże i jego prawdziwość.

Pytania.
Pismo Święte, Słowo przez Boga natchnione.
Tradycja, Pismo i Magisterium.
Stary i Nowy Testament, jedna ekonomia zbawienia
Wnioski duszpasterskie

B. Jak interpretować Biblię zgodnie z wiarą Kościoła? 

Problematyka hermeneutyczna w perspektywie  duszpasterskiej.
Wsłuchiwać się w doświadczenie.
Znaczenie Słowa Bożego i sposób jego odkrywania.
Wnioski duszpasterskie

ROZDZIAŁ TRZECI.

Postawa wymagana od tego, kto słucha Słowa.

Słowo skuteczne.
Wierzący: ten, kto z wiarą słucha Słowa Bożego.
Maryja jest dla wierzącego wzorem przyjęcia Słowa
Wnioski duszpasterskie.

CZĘŚĆ DRUGA
SŁOWO BOŻE W ŻYCIU KOŚCIOŁA.

ROZDZIAŁ CZWARTY.

Słowo Boże ożywia Kościół.

Kościół rodzi się i żyje ze Słowa Bożego.
Słowo Boże wspiera Kościół na przestrzeni dziejów
Słowo Boże przenika i ożywia, w mocy Ducha Świętego, całe życie Kościoła.
Wnioski duszpasterskie.

ROZDZIAŁ PIĄTY.

Słowo Boże w różnorodnych posługach Kościoła.

Posługa Słowa.
Doświadczenie w liturgii i w modlitwie.
Motywacja teologiczno-duszpasterska: Słowo, Duch, Liturgia, Kościoł .
Słowo Boże i Eucharystia.
Słowo i ekonomia sakramentalna.
Wnioski duszpasterskie.
Lectio Divina.
Słowo Boże i posługa miłości
Egzegezy Pisma Świętego i teologia.
Słowo Boże w życiu wierzących.

CZĘŚĆ TRZECIA
SŁOWO BOŻE W MISJI KOŚCIOŁA.

Misja Kościoła.

ROZDZIAŁ SZÓSTY.

Z myślą o “szerokim dostępie do Pisma świętego” (DV 22) .

Misją Kościoła jest głosić Słowo i budować Królestwo Boże.

Misja Kościoła urzeczywistnia się w ewangelizacji i w katechezie 

ROZDZIAŁ SIÓDMY.

Słowo Boże w posługach i w formacji Ludu Bożego.

Głód i pragnienie Słowa Bożego (cf. Am 8, 1): wrażliwość na potrzeby Ludu Bożego
“W Piśmie świętym objawia się (...)
przedziwne ‘zniżanie się’ wiecznej Mądrości” (DV 13).
Biskupi w posłudze Słowa .
Zadania kapłanów i diakonów.
Różni szafarze Słowa Bożego.
Rola świeckich.
Posługa osób konsekrowanych.

Słowo Boże musi być do dyspozycji wszystkich w każdym czasie.

ROZDZIAŁ ÓSMY.

Słowo Boże, łaska komunii.
Słowo Boże ogniwem ekumenicznym.
Słowo Boże źródłem dialogu między chrześcijanami i żydami.
Dialog międzyreligijny.
Słowo Boże zaczynem współczesnych kultur.
Słowo Boże i dzieje ludzi.

ZAKOŃCZENIE

Słowo Boże darem dla Kościoła.

PRZEDMOWA

          Słowem Bożym par excellence jest Jezus Chrystus, człowiek i Bóg. Wieczny Syn jest Słowem, które od zawsze istnieje w Bogu, ponieważ Ono samo jest Bogiem: “Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo” (J 1, 1). Słowo objawia tajemnicę Boga jedynego i troistego. Od zawsze wypowiadane przez Boga Ojca w miłości Ducha Świętego, Słowo oznacza dialog, opisuje komunię, wprowadza w głębię błogosławionego życia Trójcy Przenajświętszej. W Jezusie Chrystusie, Słowie Przedwiecznym, Bóg wybrał nas przez założeniem świata i przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów (cf. Ef 1, 4-5). Kiedy Duch unosił się nad wodami i ciemność panowała nad otchłanią (cf. Rdz 1, 2), Bóg Ojciec postanowił stworzyć niebo i ziemię za pośrednictwem Słowa, przez które stało się wszystko, co istnieje (cf. J 1, 3). Dlatego też ślady Słowa są obecne również w świecie stworzonym: “Niebiosa głoszą chwałę Boga, dzieło rąk Jego nieboskłon obwieszcza” (Ps 19 [18], 2). Największym dziełem stworzenia jest człowiek, uczyniony na obraz i podobieństwo Boga (cf. Rdz 1, 26-27), mogący nawiązać dialog ze Stworzycielem, dostrzec w stworzeniu znamię Twórcy, stwórczego Słowa, a przez Ducha żyć w komunii z Tym, który jest (cf. Wj 3, 14), z Bogiem żywym i prawdziwym (cf. Jr 10, 10).

          Przyjaźń ta została zerwana przez grzech prarodziców (cf. Rdz 3, 1-24), który utrudnił również dostęp do Boga poprzez stworzenie. Bóg, łaskawy i miłosierny (cf. 2 Krn 30, 9), ze względu na swą dobroć nie opuścił ludzi. Mając na względzie wszystkie narody, wybrał jeden naród (cf. Rdz 22, 18) i stale do niego przemawiał za pośrednictwem patriarchów i proroków, ludzi przez Niego wybranych, aby zachować żywą nadzieję, która niosła pocieszenie również w czasie dramatycznych wydarzeń historii zbawienia. Ich natchnione słowa zebrane zostały w księgach Starego Testamentu. Podtrzymywały one żywe oczekiwanie na przyjście Mesjasza, syna Dawida (cf. Mt 22, 42), różdżkę z pnia Jessego (cf. Iz 11, 1).

          Kiedy później nadeszła pełnia czasów (cf. Ga 4, 4) i Bóg zechciał odsłonić ludziom tajemnicę swego życia, ukrytą od wieków i wielu pokoleń (cf. Kol 1, 26), Jednorodzony Syn Boży wcielił się, “Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1, 14). We wszystkim do nas podobne z wyjątkiem grzechu (cf. Hbr 2, 17; 4, 15), Słowo Boże musiało wyrazić się w sposób ludzki poprzez słowa i gesty, o których opowiada Nowy Testament, a w szczególności Ewangelie. Chodzi tu o język we wszystkim podobny do języka ludzkiego, z wyjątkiem błędu. Patrząc oczami wiary, w kruchości ludzkiej natury Jezusa Chrystusa wierzący odkrywa blask Jego chwały, “jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy” (J 1, 14). Analogicznie, poprzez słowa Pisma Świętego chrześcijanin ma odkrywać Słowo Boże, blask chwalebnej Ewangelii Chrystusa, który jest obrazem Boga (cf. 2 Kor 4, 4). Jest to proces trudny, wymagający cierpliwości i stały, zakłada badania historyczne i krytyczne (również diachroniczne) oraz zastosowanie wszystkich dostępnych metod naukowych i  analiz literackich (służących pojmowaniu synchronicznemu), które stosuje się w wypadku wszelkich dzieł napisanych przez człowieka. Oświeceni przez Ducha Świętego, będącego darem zmartwychwstałego Pana, oraz pod kierunkiem Nauczycielskiego Urzędu Kościoła, wierni badają Pisma i starają się poznać jego pełne znaczenie, spotykając Słowo Boże, osobę Pana Jezusa, Tego, który ma słowa życia wiecznego (cf. J 6, 68).

          Dlatego też temat XII Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów” Słowo Boże w życiu i misji Kościoła, może mieć bardzo bogate znaczenie chrystologiczne: Jezus Chrystus w życiu i misji Kościoła. Interpretacji chrystologicznej musi towarzyszyć pneumatologiczna, a obie prowadzą do odkrycia trynitarnego wymiaru Objawienia. Taka lektura gwarantuje z jednej strony zachowanie jedności Objawienia, ponieważ Pan Jezus, Słowo Boże, łączy wszystkie słowa i gesty przekazane w Piśmie Świętym przez autorów natchnionych i wiernie zachowanych w Tradycji. Dotyczy to nie tylko Nowego Testamentu, który opisuje i głosi tajemnicę śmierci, zmartwychwstania i obecności Pana Jezusa pośrodku Kościoła, wspólnoty swych uczniów zwołanych na sprawowanie świętych tajemnic. Oni to, pozwalając, by łaska zgładziła grzech (cf. Rz 6, 6), starają się upodobnić do swego Mistrza, aby w każdym z nich mógł żyć Chrystus (cf. Ga 2, 20). W podobny sposób należy też odczytywać Stary Testament, który również, zgodnie ze słowami Jezusa, daje Mu świadectwo (cf. J 5, 39; Łk 24, 27). Z drugiej strony chrystologiczna interpretacja Pisma Świętego, w połączeniu z interpretacją pneumatologiczną, pozwala na przejście od litery do ducha, od słów do Słowa Bożego. W istocie, słowa nierzadko skrywają prawdziwe znaczenie, właściwe dla danego gatunku literackiego, dla kultury natchnionych pisarzy, sposobu pojmowania świata  i jego praw. Dlatego niezbędne jest odkrycie w różnorodności słów jedności Słowa Bożego, które w efekcie takiego niezbędnego i niełatwego procesu jaśnieje niespodziewanym blaskiem, który przewyższa znacznie trud badań.

          Ten dwoisty i komplementarny sposób docierania do Słowa Bożego został opisany w Instrumentum laboris, dokumencie roboczym Zgromadzenia synodalnego. Przygotowano go na podstawie odpowiedzi na Lineamenta, dokument wprowadzający do refleksji, nadesłane przez synody katolickich Kościołów wschodnich sui iuris, konferencje episkopatów, dykasterie Kurii Rzymskiej, Unię Przełożonych Generalnych, jak również poszczególne osoby, które zechciały wnieść swój wkład do refleksji Kościoła nad tym ważnym zagadnieniem. Refleksją kierował Ojciec Święty Benedykt XVI, Pasterz Kościoła powszechnego, który odniósł się do licznych wypowiedzi dotyczących tematu obrad synodu, pragnąc między innymi, by dzięki odkryciu Słowa Bożego, które jest zawsze aktualne i nigdy się nie przedawnia, Kościół mógł się odmłodzić i zaznać nowej wiosny. W ten sposób będzie mógł wypełnić z nowym dynamizmem swą misję ewangelizacji i służby człowiekowi we współczesnym świecie, który pragnie Boga i Jego słowa wiary, nadziei i miłości.

          Tekst Instrumentum laboris jest swoistą mozaiką, złożoną w większości z aspektów pozytywnych, odnoszących się do powszechnej świadomość znaczenia Słowa Bożego w życiu i misji Kościoła. Wspomina się w nim również o pewnych aspektach, które muszą zostać poprawione i zintegrowane, dotyczy to zwłaszcza większego dostępu do Pisma Świętego i lepszego rozumienia kościelnego, czego konsekwencją byłaby nowa gorliwość apostolska i duszpasterska w głoszeniu Dobrej Nowiny bliskim i dalekim, a także ożywczy wpływ na rzeczywistości ziemskie, przyczyniający się do budowania świata bardziej sprawiedliwego i pokojowego.

          Można mieć nadzieję, że Instrumentum laboris, zredagowany przez XI Radę Zwyczajną Sekretariatu Generalnego Synodu Biskupów z pomocą kilku ekspertów, będzie cennym dokumentem służącym refleksji synodalnej. Oby zdołał on poprowadzić ojców synodalnych po drodze zstępowania i wstępowania do odkrycia Słowa Bożego, czyli Jezusa Chrystusa, człowieka i Boga. Dokonuje się to w sposób szczególny w czasie sprawowania liturgii, których szczytem jest Eucharystia, w której Słowo objawia swą cudowną skuteczność. W istocie, zgodnie z jasno wyrażoną wolą Jezusa Chrystusa: “to czyńcie na moją pamiątkę” (Łk 22, 19), słowa wypowiedziane przez kapłana in persona Christi capitis: “Bierzcie, to jest Ciało moje” (Mk 14, 22), “To jest moja Krew” (Mk 14, 24), przemieniają, za sprawą Ducha Świętego, danego przez Ojca, chleb w ciało, a wino w krew zmartwychwstałego Pana. Z tego wiecznie żywego źródła łaski i miłości, Kościół czerpie nieustannie życiodajne soki i bodziec dla swej misji we współczesnym świecie, którego mieszkańcy mają odkryć w osobie Jezusa Chrystusa Słowo Boże,  będące “drogą i prawdą, i życiem” (J 14, 6) każdego człowieka i całej ludzkości.

+ Nikola Eterović
Arcybiskup tyt. Sisaku
Sekretarz Generalny

Watykan, w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, 11 maja 2008 r.

WPROWADZENIE

“[To wam oznajmiamy], co było od początku, cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy własnymi oczami, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce - bo życie objawiło się. Myśmy je widzieli, o nim świadczymy i głosimy wam życie wieczne, które było w Ojcu, a nam zostało objawione - oznajmiamy wam, cośmy ujrzeli i usłyszeli, abyście i wy mieli współuczestnictwo z nami. A mieć z nami współuczestnictwo znaczy: mieć je z Ojcem i Jego Synem Jezusem Chrystusem. Piszemy to w tym celu, aby nasza radość była pełna” (1 J 1,1-4).

I. Oczekiwane i dobrze przyjęte przesłanie

XII Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów

          1. Tematem przyszłego XII Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, które odbędzie się od 5 do 26 października 2008 r. będzie Słowo Boże w życiu i misji Kościoła. Temat wybrany przez Jego Świątobliwość Benedykta XVI bardzo przychylnie został przyjęty przez Episkopat i Lud Boży. Aby ukierunkować przygotowania do tego wydarzenia, sporządzone zostały Lineamenta, mające pomóc w refleksji, w świetle nauczania Soboru Powszechnego Watykańskiego II, nad tym, jak dziś doświadcza Słowa Kościół w jego różnych tradycjach i rytach, a także przypomnieć do czego zobowiązuje nas wiara, i pobudzić do wnikliwej refleksji nad różnymi aspektami spotkania ze Słowem Bożym.

          W odpowiedzi na Lineamenta oraz na załączony do nich kwestionariusz napłynęły odpowiedzi z katolickich Kościółów wschodnich sui iuris, konferencji episkopatów, dykasterii Kurii Rzymskiej oraz Unii Przełożonych Generalnych, a także uwagi od poszczególnych biskupów, kapłanów, osób konsekrowanych, teologów i wiernych świeckich. Można powiedzieć, że odzew Kościołów partykalrnych na wszystkich kontynentach był wielki, co świadczy, że Słowo Boże rzeczywiście szerzy się po całym świecie. W niniejszym Instrumentum laboris zebrane zostały i ujęte w sposób syntetyczny różne punkty widzenia.

II. Czym jest Instrumentum laboris i jak z niego korzystać?

Punkty odniesienia

2.       Trzeba podkreślić potrzebę słuchania Słowa Bożego w postawie posłuszeństwa. Należy to uczynić w jedności z całą Tradycją Kościoła, a w szczególności z nauczaniem Soboru Watykańskiego II, a dokładniej z Konstytucją dogmatyczną o Objawieniu Bożym Dei Verbum (DV), w zgodności z innymi dokumentami soborowymi, a zwłaszcza z Konstytucjami dogmatycznymi o Liturgii świętej Sacrosanctum Concilium (SC) i o Kościele Lumen gentium (LG), a także Konstytucją duszpasterską o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (GS). W sposób bezpośredni z tematem Synodu związane są dwie noty Papieskiej Komisji Biblijnej: Interpretacja Bibliii w Kościele oraz Lud żydowski i jego święte pisma w Biblii chrześcijańskiej. Należy do tego dołączyć Katechizm Kościoła Katolickiego, jego Kompendium oraz Dyrektorium ogólne o katechizacji, z uwzględnieniem właściwego każdemu z nich autorytetu.

          Szczególną uwagę należy poświęcić nauczaniu o Słowie Bożym papieży Piusa XII, Pawła VI, Jana Pawła II i Benedykta XVI, jak również dokumentom dykasterii Kurii Rzymskiej z minionych 40 posoborowych lat. Istnieją też teksty o Słowie Bożym w poszczególnych Kościołach partykularnych i innych organizacjach kościelnych o zasięgu kontynentalnym, regionalnym i narodowym. Synod ma natomiast jeszcze dwa inne punkty odniesienia. Pierwszy został określony przez poprzedni Synod o Eucharystii, z którą łączy się Słowo Boże, tworząc jeden stół Chleba życia (cf. DV 21). Ponadto istnieje też inne wydarzenie łaski, które będzie miało ożywczy wpływ na jego prace: będzie się on odbywał w Roku św. Pawła i dlatego będzie mu towarzyszyć żywa pamięć o Apostole, który był przykładnym świadkiem i głosicielem Słowa Bożego i na zawsze pozostaje nauczycielem Kościoła.

Wspólne oczekiwania

3....