tgv.pdf

(1568 KB) Pobierz
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
Marek Graff
30 lat kolei dużych prędkości we Francji
TGV PSE 118, Boujailles, region Franche-Comté (21.03.2007 r.)
Fot. Sylvain Assez
wyczerpywała się, mimo dobudowania drugiej pary torów,
a znaczne zwiększenie prędkości było niemożliwe ze względu na
trudny teren, przez który linia przebiegała (łuki o małych promie-
niach, tunel długości 6,5 km pod Blaisy, a także liczne wzniesie-
nia). Obciążenia linii PLM nie zmieniło wybudowanie w latach
60. XX w. autostrady biegnącej z Paryża na południe kraju, a linia
kolejowa – zbudowana dla pociągów obsługiwanych parowozami
– nie kwalifikowała się do przyjęcia szybkich pociągów elektrycz-
nych.
Założono, że całkowicie nowa linia będzie przebiegać przez
bardziej górzysty teren, niż istniejąca linia klasyczna, oraz przyję-
to maksymalne pochyłości na 35‰. Z jednej strony wykluczało
to korzystanie z linii przez pociągi towarowe, a z perspektywy cza-
su okazało się posunięciem korzystnym. Przykład Niemiec, które
założyły u siebie ruch mieszany na nowych liniach (towarowy
i pasażerski) pokazał, że znacznie opóźniło to budowę linii du-
żych prędkości, a nowo wybudowana linia Kolonia – Frankfurt
jest przeznaczona już tylko dla pociągów pasażerskich. Finalny
projekt linii nazwanej LGV PSE przedłożono do wglądu dla DUP
( déclaration d’utilité publique ) na przełomie kwietnia i maja 1975
r. Linia miała przebiegać przez 175 gmin ( communes ), zgrupo-
wanych w 6 departamentach: Seine–et–Marne, Yonnne, Côte-
–d’Or, Saone–de–Lôire, Ain i Rhône. Wymagało to budowy 409
km torów i wykupienia 2400 h gruntów:
161 km w regionie paryskim, Combs-la-Ville – Pasilly;
15 km Pasilly – Aisy, wzdłuż linii klasyczne;
176 km Pasilly – Mâcon;
6 km połączenie Mâcon – Pont-de-Veyle, na linii do Bourg-
-en-Bresse;
Pomysł uruchomienia szybkich pociągów narodził się we
Francji w latach 60. XX w. Pociągi te, nazwane TGV (Train
Grande Vittese), pomimo dużych kosztów budowy infra -
struktury i konieczności opracowania zupełnie nowego
taboru, szybko zyskały sobie uznanie pasażerów i stały
się symbolem nowoczesnej kolei. Koncepcja TGV okazała
się na tyle udana, że także sąsiadujące z Francją kraje
zdecydowały się zbudować podobne systemy u siebie.
Obecnie trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie państwa
francuskiego bez TGV, które stało się integralną częścią
krajobrazu i czynnikiem pozytywnie wpływającym na roz -
wój regionów.
Budowa linii dużych prędkości Paryż – Południowy
Wschód (LGV Paris Sud Est, LGV PSE)
Na początku lat 60. XX w. we Francji pojawiły się pomysły budo-
wy nowych linii kolejowych – pierwszej, biegnącej z Paryża na
południe do Lyonu, a drugiej – na północ od stolicy Francji, do
krajów Beneluksu i Wlk. Brytanii, przez planowany tunel pod ka-
nałem la Manche. Istniejąca linia konwencjonalna Paryż – Lyon
– Marsylia (PLM), będąca najważniejszą linią kolejową we Fran-
cji, została w latach 1949–1952 etapami zelektryfikowana (odci-
nek Paryż – Lyon) napięciem 1,5 kV DC. Znaczenie tej linii w ka-
tegorii przewozów pasażerskich było duże, ponieważ linia ta łączy
kurorty w Alpach francuskich, oraz Lazurowe Wybrzeże (Côte d’A-
zur) ze stolicą Francji. Wraz z upływem czasu liczba osób podró-
żujących linią PLM szybko zwiększała się: w 1955 r. wynosiła
5,5 mln, a w 1976 r. – 12 mln. Zatem przepustowość linii szybko
12 /2011
21
830728623.135.png 830728623.146.png 830728623.157.png 830728623.168.png 830728623.001.png 830728623.012.png 830728623.023.png 830728623.034.png 830728623.045.png 830728623.056.png 830728623.067.png 830728623.078.png 830728623.089.png 830728623.094.png 830728623.095.png 830728623.096.png 830728623.097.png 830728623.098.png 830728623.099.png 830728623.100.png 830728623.101.png
51 km linii Mâcon – Sathonay do Lyonu.
Odległość Paryż – Dijon skróciłaby się z 314 km do 284 km,
a Paryż – Lyon z 512 km do 425 km. Zdecydowano, że nowa linia
będzie przebiegać z pominięciem dużych miast (nie będzie du-
żych dworców), jednak w pobliżu nich powstaną stacje przesiad-
kowe. Zastanawiano się, który z dworców w Lyonie może przyj-
mować przyszłe pociągi – nazwane TGV – czy Perrache czy
Brotteaux: ostatecznie wybrano Perrache, który także zmodernizo-
wano. Dodatkowo, na przedmieściach miasta powstał nowy dwo-
rzec Part-Dieu, a później dworzec Brotteaux został zamknięty.
Problemem pozostał zakup gruntów pod nową linię. Przykła-
dowo, gdy SNCF zamierzała zakupić działkę od właściciela X,
wtedy właściciele Y i Z, których działki znajdowały się tuż przy
działce X, widząc błogosławieństwo losu swego sąsiada w posta-
ci szczodrej rekompensaty za teren sprzedany SNCF, również po-
czynili kroki, aby spotkało ich podobne szczęście. Konsekwencją
tego postępowania były tajemnicze powiększania się powierzchni
działek, a innymi słowy, lawina spekulacji. Dla SNCF miało to
takie konsekwencje, że stworzyło niebezpieczeństwo skoku cen
gruntów, a w efekcie zwiększenie kosztów budowy linii (problem
został rozwiązany przez zamrażanie cen gruntów wraz z ogłosze-
niem projektu budowy linii).
W latach 1972–1974 nad koncepcją pierwszej francuskiej li-
nii dużych prędkości zebrały się czarne chmury. Ówczesny mini-
ster finansów i gospodarki Francji ogłosił, że plan budowy linii
dużych prędkości zostanie ponownie rozpatrzony i zaktualizowa-
ny’. Ostatecznie w marcu 1976 r. rząd francuski ostatecznie zaak-
ceptował plan budowy linii dużych prędkości, przeznaczając
2,9 mld franków francuskich na budowę linii oraz 1,9 mld fran-
ków na zakup taboru. Linia LGV PSE została wytyczona w ten
sposób, aby uwzględnić przebieg przyszłej autostrady A5 (Paryż
– Troyes, długości 60 km) oraz drogi ekspresowej Digoin –
Mâcon (długości 40 km). Na przełomie 1976 i 1977 r. uzgadnia-
no szczegóły przebiegu linii oraz aspekty ochrony środowiska.
Podpisano kontrakt z dwoma producentami taboru kolejowego –
Alsthom i Francorail na dostawę dwóch jednostek prototypowych
i kolejnych 85–95 pociągów nowej generacji – TGV (ostatecznie
zdecydowano się na 85). W tej liczbie zawarto także 6 zespołów,
w tym 3 jednostki, które miały kursować między Dijon i Vallorbe
oraz Lozanną w Szwajcarii. Dodatkowo, 6 pociągów zamówiono
w wersji zestawionej wyłącznie z wagonów 1. kl., przy czym więk-
szość pociągów zawierała wagony 1. kl. i 2. kl.
Budowa linii LGV PSE została podzielona na 3 odcinki, z ba-
zami w Sens, Avallon i Mâcon, nadzorowanymi przez GET (G ro-
upes d’etudes et travaux – przedsiębiorstwo projektowo-budow-
lane):
GET 3 z ośrodkiem w Mâcon (część południowa), 162 km li-
nii; prace rozpoczęto w grudniu 1976 r. i odcinek podzielono
na 2 mniejsze (Écuisses i Sâone–et–Loire). Wybudowano 3
duże wiadukty, Digoine, Arroux i Drée oraz 8 mniejszych,
w tym Sâone i Mâcon;
GET 2, 139 km (część środkowa), podzielono na 2 mniejsze
odcinki (Côte d’Or i Yonne) i powstały połączenia do Aisy
przez Pasilly (linia Paryż – Dijon);
GET 1, 116 km (część północna), podzielono na 3 mniejsze;
wybudowano między innymi most na Sekwanie oraz połącze-
nia do Combs-la-Ville i Saint Florentin.
Prace nad budową linii LGV PSE rozpoczęły się w 1976 r.
i 1978 r. (w zależności od odcinka), a zakończyły w 1979 r.
i 1981 r. Podczas budowy korzystano również z istniejącej infra-
struktury SNCF, a zwłaszcza linii Lyon – Strasburg, która częścio-
wo stała się drogą dowozu materiałów budowlanych. Średnio bu-
dowano w ciągu dnia 500 m podłoża pod dwa tory. Układanie
torów rozpoczęło się latem 1979 r. z bazy Montchanin, Saint Flo-
rentin (grudzień 1979 r.) i na początku 1980 r. w Sathonay, po
czym zrealizowano elektryfikację linii oraz budowę podstacji zasi-
lających. Linię otwarto we wrześniu 1981 r., rozpoczyna się ona
29 km na południowy-wschód od paryskiego Dworca Liońskiego,
i przebiega w pobliżu Combs-la-Ville i Lieusaint, dalej biegnie
w pobliżu St Florentin, Montbard, Le Creusot i Mâcon, po czym
osiąga Lyon. Linia ma połączenia (długości 15 km od linii du-
żych prędkości do linii konwencjonalnej) do Dijon, Besançon
i Lozanny w Szwajcarii (w pobliżu stacji Montbard) oraz Mâcon
– (łącznik 6 km) do Savoyen, Chambéry i Genewy. W Mâcon
znajdują się dwa dworce kolejowe. Na linii nie ma jednopozio-
mowych przejazdów kolejowych, a na całej długości ma zabez-
pieczenia przed dzikimi zwierzętami. Przy budowie starano się
minimalnie ingerować w środowisko naturalne – linia przebiega
około 60 km wzdłuż autostrady Paryż – Troyes oraz 15 km wzdłuż
innej drogi w okolicach Mâcon. Na linii nie ma ani jednego tune-
lu, co zostało podyktowane tym, że SNCF obawiała się potencjal-
nych problemów aerodynamicznych z wjazdem pociągów z duży-
mi prędkościami do tuneli. Ów fakt wiązał się także z tym, że
musiano zdecydować się na dość duże pochylenia – do 35‰.
Turbinowy TGV 001 na terenie lokomotywowni PSE, Paryż (1978 r.)
Fot. Georges Nadeau
TGV PSE 94 i 11 w pierwotnym malowaniu, Gare de Lyon/Dworzec Lioński, Paryż
(25.07.1998 r.)
ot. Marek Graff
12 /2011
22
830728623.102.png 830728623.103.png 830728623.104.png 830728623.105.png 830728623.106.png
Pierwszy ukończony odcinek linii LGV PSE, długości 190 km,
wyposażony w 4 podstacje zasilające, oddano do użytku w marcu
1981 r., choć inauguracyjny przejazd pociągu TGV PSE nr 16
(skrócony do pięciu wagonów pasażerskich i dwóch silnikowych)
odbył się w lutym 1981 r. Osiągnięto prędkość 380 km/h, przy
maksymalnej eksploatacyjnej dla linii 260 km/h – na początku
lutego osiągnięto 310 km/h, a 25.02.1981 r. – kolejno 310, 328,
340, 360, 371 km/h. Nowy rekord – 380 km/h ustanowiono
dzień później. Pociąg wyposażono w dokładne prędkościomierze,
czujniki temperatury kół oraz czujniki położenia pantografu. Ze-
społy TGV PSE rozpoczęły kursowanie 27.09.1981 r. – pierwsze
pociągi relacji Paryż – Lyon przemierzały tę trasę w 2 godz.
40 min, kursując między Paris Gare de Lyon i Lyon Perrache,
a od 1983 r. także Lyon Part-Dieu (w latach 1981–1983 również
Brotteaux). Jako pierwszy uruchomiono odcinek południowy –
pociągi TGV kursowały po linii LGV PSE między Saint Florentin
i Sathonay (kierunek Paryż – Lyon). Odcinek północny oddano do
eksploatacji we wrześniu 1983 r. Po całej linii pierwszy pociąg
– niedostępny dla pasażerów – przejechał z prędkością maksy-
malną 300 km/h w styczniu 1983 r.
Na linii LGV PSE znajdują się 2 stacje i 7 posterunków odg-
gałęźnych ( bifurcation ):
bif. de Combs, 0,0 km, 29,4 km od Gare de Lyon;
le Creusot – Montchanin – Monceau-des-Mines, 273,8 km;
Mâcon – Loch’e, 334,0 km;
bif. de Montanay, 380,5 km;
bif. de Crisanoy, 17,1 km;
bif. du racc. de Montreau, 4,7 km;
bif. de Verigny, 117,9 km;
bif. de Pasilly, 161,7 km;
bif. de Mâcon, 333,7 km.
Już w pierwszych dwóch latach eksploatacji liczba pasażerów
na linii Paryż – Lyon zwiększyła się o 57%, co rokowało sukces
całemu projektowi. Przejazd na trasie Paryż – Lyon (427 km)
skrócił się do 2 godz. (wcześniej wynosił ok. 4 godz.). Obecnie
obsługę trakcyjną na linii LGV PSE zapewniają praktycznie
wszystkie zespoły TGV (oprócz TGV POS), przy czym zespoły Eu-
rostar i Thalys kursują jedynie sezonowo (okres letnich wakacji
oraz zimowych okresów urlopowo-świątecznych).
Schemat linii dużych prędkości LGV Paris – Sud Est (LGV PSE)
Testy pociągów turbinowych na sieci SNCF
i narodziny TGV
Pierwszymi szybkimi pociągami we Francji miały być pociągi na-
pędzane silnikami odrzutowymi, kursujące między Paryżem
i Lyonem. Pojawiły się jednak w czasach, gdy nigdzie na świecie
nie kursował tego typu tabor, a pociągi typu Shinkansen w Japo-
nii znajdowały się w fazie wstępnych projektów. Jeden z francu-
skich inżynierów, Robert Geais, zaproponował opracowanie szyb-
kich pociągów, które kursowałyby między Paryżem i Lille w około
godzinę i byłyby konkurencją dla potencjalnej autostrady łączącej
te dwa miasta. Władze SNCF wyraziły wstępną aprobatę dla pro-
jektu w sierpniu 1966 r., jednak francuski program rozbudowy
pociągów dużych prędkości uzyskał realny kształt po zaangażo-
waniu się weń Jeana Bouley’a, wpływowej osoby w kierownictwie
SNCF, który mieszkając w Lyonie, dojeżdżał do pracy do Paryża
– wówczas pokonanie tego 512 km odcinka zabierało minimum
3 godz. 45 min (ekspres Mistral rel. Paryż – Lyon – Nicea). Było
to uciążliwe, nawet gdy podróżowało się w pociągach prowa-
TGV Atlantique 391 na linii LGV PSE, Savigneux, region Rodan-Alpy (6.05.2007 r.)
Fot. Sylvain Bouard
12 /2011
23
830728623.107.png 830728623.108.png 830728623.109.png 830728623.110.png 830728623.111.png 830728623.112.png 830728623.113.png 830728623.114.png 830728623.115.png 830728623.116.png 830728623.117.png 830728623.118.png 830728623.119.png 830728623.120.png 830728623.121.png 830728623.122.png 830728623.123.png 830728623.124.png 830728623.125.png 830728623.126.png 830728623.127.png 830728623.128.png 830728623.129.png 830728623.130.png 830728623.131.png 830728623.132.png 830728623.133.png 830728623.134.png 830728623.136.png 830728623.137.png 830728623.138.png 830728623.139.png 830728623.140.png 830728623.141.png 830728623.142.png 830728623.143.png 830728623.144.png 830728623.145.png 830728623.147.png 830728623.148.png 830728623.149.png 830728623.150.png 830728623.151.png 830728623.152.png 830728623.153.png 830728623.154.png 830728623.155.png 830728623.156.png 830728623.158.png 830728623.159.png 830728623.160.png 830728623.161.png 830728623.162.png 830728623.163.png 830728623.164.png 830728623.165.png 830728623.166.png 830728623.167.png 830728623.169.png 830728623.170.png 830728623.171.png 830728623.172.png 830728623.173.png 830728623.174.png 830728623.175.png 830728623.176.png 830728623.177.png 830728623.178.png 830728623.002.png 830728623.003.png 830728623.004.png 830728623.005.png 830728623.006.png 830728623.007.png 830728623.008.png 830728623.009.png 830728623.010.png 830728623.011.png 830728623.013.png 830728623.014.png 830728623.015.png 830728623.016.png 830728623.017.png 830728623.018.png 830728623.019.png 830728623.020.png 830728623.021.png 830728623.022.png 830728623.024.png 830728623.025.png 830728623.026.png 830728623.027.png 830728623.028.png 830728623.029.png 830728623.030.png 830728623.031.png 830728623.032.png 830728623.033.png 830728623.035.png 830728623.036.png 830728623.037.png 830728623.038.png 830728623.039.png 830728623.040.png 830728623.041.png 830728623.042.png 830728623.043.png 830728623.044.png 830728623.046.png 830728623.047.png 830728623.048.png 830728623.049.png 830728623.050.png 830728623.051.png 830728623.052.png 830728623.053.png 830728623.054.png 830728623.055.png 830728623.057.png 830728623.058.png 830728623.059.png 830728623.060.png 830728623.061.png 830728623.062.png 830728623.063.png 830728623.064.png 830728623.065.png 830728623.066.png 830728623.068.png 830728623.069.png 830728623.070.png 830728623.071.png 830728623.072.png 830728623.073.png 830728623.074.png 830728623.075.png 830728623.076.png 830728623.077.png 830728623.079.png 830728623.080.png 830728623.081.png
dzących wagony restauracyjne ze znakomitymi daniami kuchni
francuskiej.
Władze SNCF uznały, że prędkością optymalną na nowej linii
byłoby 200 km/h, jednak inżynierowie otrzymali dużą swobodę
w projektowaniu nowych pociągów i wskazywali, że można ją bez
problemu znacząco zwiększyć. Idąc za przykładem specjalistów
brytyjskich, którzy założyli lekką konstrukcję własnego pociągu
(APT-E), inżynierowie francuscy także podążyli tą drogą. Pociąg,
który miałby osiągać prędkości 250–300 km/h powinien mieć
stosunkowa małą masę, zwłaszcza wózów, oraz maksymalny na-
cisk na oś 16 t. Założenia te były częściowo rezultatem testów,
jakie SNCF wykonała w latach 1955–1957 – przeprowadzono
około 400 prób jazdy z prędkością ponad 200 km/h. Pociąg do-
stosowany do osiągania prędkości, np. 260 km/h musiałby –
oprócz niewielkiej masy, mieć:
opływowy kształt (dla zmniejszenia oporu aerodynamicznego);
stosunkowo dużą moc, bowiem wraz ze zwiększeniem prędko-
ści, zwiększa się energia kinetyczna pociągu (proporcjonalnie
do kwadratu prędkości), a równoważną energię pociąg musi
pobrać z sieci trakcyjnej jako energię elektryczną.
Przyjęto większą prędkość maksymalną – 260 km/h – niż ko-
leje japońskie na liniach Shinkansen (210 km/h), ponieważ we-
dług wstępnych założeń podróż między Paryżem i Lyonem po-
winna trwać około 2 godz. (odległość między tymi miastami
wynosi ok. 450 km). Podczas prac projektowych przyjęto kolejne
założenia:
nowa linia kolejowa zostanie wybudowana do prędkości mak-
symalnej 300 km/h, podobnie tabor zostanie przystosowany
do tej prędkości;
niewielka masa pociągu oraz duża moc jednostki pozwoliła
przyjąć wartość wzniesień maksymalnych do 35‰, co umoż-
liwiło zmniejszenie kosztów budowy linii o 15%.
Ostatnie założenie (wzniesienia do 35‰) umożliwiło popro-
wadzenie linii przez tereny o znacznych wzniesieniach, bez ko-
nieczności budowy tuneli.
Przy projektowaniu taboru powrócono do idei pociągu napę-
dzanego turbiną gazową ( Aéro-train ). Zaletą takiego napędu jest
niewielka masa turbiny, niezbyt skomplikowana konstrukcja
i możliwość uzyskania stosunkowo dużych mocy. Pomysł pocią-
gu turbinowego rozwijano od 1964 r., a na linię Paryż – Lyon
podobny pociąg wydawał się idealny. Dochodził jeszcze brak ko-
nieczności elektryfikacji linii, a zastosowanie lokomotyw spalino-
wych na nowej linii było niemożliwe, ponieważ silniki spalinowe
przy założeniu odpowiednio dużych do uzyskania mocy, miałyby
zbyt dużą masę, co przekreślałoby możliwość zachowania małe-
go nacisku na oś. Koleje francuskie w latach 60. XX w., mimo że
prowadziły wcześniej testy z prędkościami 200–300 km/h (elek-
trowozy CC 7121, CC 7107 i BB 9004), zdecydowały się jednak
na rozwijanie programu rozwoju dużych prędkości przy użyciu
trakcji spalinowej. Jednym z argumentów była niska i stabilna
cena ropy naftowej. Jako źródło napędu pociągu zamierzano ad-
optować turbinę gazową, stosowaną już wtedy w lotnictwie. Wy-
brano firmę krajową Turboméca, założoną przez J. Szydłowskiego
w 1938 r., która 10 lat później skonstruowała pierwszą francuską
turbinę lotniczą. Na początku 1966 r. zaproszono także do współ-
pracy instytut badawczo-rozwojowy DEA ( division des Étudies au-
torails ). Pierwszą konstrukcją, zbudowaną w zakładach napraw-
czych w Le Mans, była prototypowa turbina o masie 4 t i mocy
1150 KM, oznaczona Turbomeca Turmo III, a pociąg – TGS ( Tur-
bine á Gaz Spéciale ) o parametrach:
masa 82,63 t;
nacisk na oś 12 t;
długość 44,35 m (pojazd dwuczłonowy o konfiguracji X 4365
+ XR 8579);
silnik spalinowy o mocy 330 kW;
przekładnia hydrauliczna Voith.
W wagonie doczepnym XR 8579 zamontowano turbinę Turmo
III C3 Turboméca o mocy 810 kW. Wagon silnikowy X 4365 wy-
posażono w nowoopracowane wózki Y 214, specjalnie w celu ba-
dania zachowania wagonu podczas jazdy z dużymi prędkościami.
W celu nadania opływowych kształtów kabin maszynisty oraz
ścian czołowych zastosowano tworzywo sztuczne.
Zaplanowano budowę dwóch kolejnych pociągów turbino-
wych typu TGS, z których każdy miał być zestawiony z 5 wago-
nów. Zastanawiano się także nad wyposażeniem pociągów w me-
chanizm przechyłu pudła (nie zrealizowano). Ostatecznie siedem
kooperujących ze sobą firm w marcu 1967 r. przyjęło wspólnie
zamówienie na jeden egzemplarz pociągu RTG, mimo wahań rzą-
du francuskiego aż do 1969 r. Nowy pociąg wyprodukowano
w kwietniu 1972 r., a jego odbiór nastąpił na terenie fabryki Al-
sthoma w Belfort. Pociąg ten miał kursować z prędkością 250–
–300 km/h. Projekt o nazwie C03, wspólnego autorstwa Recher-
che i DEA, zakładał opracowanie pociągu przeznaczonego na
przyszłą linię dużych prędkości Paryż – Lyon. W połowie lipca
1969 r. firmy Alsthom, Brissonneau, Matériel de Traction Électri-
que (MTE) i Turboméca opracowały 2 egzemplarze RTG:
wariant A, liczący 5 wagonów i przystosowany do osiągania
prędkości 200 km/h; w pociągu tym zastosowano wiele no-
wych rozwiązań, które zamierzano przy tym przetestować;
wariant B, liczący 8 wagonów zbudowano stosując bardziej
wyrafinowane rozwiązania techniczne (poc. A zbudowano na
bazie rozwiązania ekonomicznego); zastosowano w nim prób-
nie mechanizm przechyłu nadwozia, opracowany do wagonów
z 1947 r. i 1956 r. ( Chartet ) – był to system przechyłu działa-
jący przez wykorzystanie elementów podparcia pudła pociągu
na wózkach poprzez ogromne siłowniki, zlokalizowane przy
ścianach bocznych wagonu; system ten rozwinięto na począt-
ku lat 70. XX. w.
Ze względu na fakt, że projektowane linie dużych prędkości
miały mieć duże promienie, czyli stosowanie przechyłu nadwozia
nie byłoby uzasadnione. Zatem zrezygnowano z prac nad mecha-
nizmem przechyłu. Pod koniec maja 1967 r. osiągnięto prędkość
16a TGV PSE 116 w okolicach Sierre, Szwajcaria (26.06.2004 r.) Fot. Theo Stolz
12 /2011
24
830728623.082.png 830728623.083.png 830728623.084.png 830728623.085.png
160 km/h, miesiąc później między Les Aubrais i Vierzon –
236 km/h, a w październiku 1973 r. pojazd osiągnął prędkość
252 km/h. Ogółem TGS odbył:
581 jazd z prędkością powyżej 200 km/h,
184 jazdy z prędkością powyżej 230 km/h.
7.12.1972 r. stan licznika kilometrów TGS był równy
277 670 km. W sierpniu 1969 r. wymieniono turbinę na odpo-
wiednik Turmo III F1 o mocy 860 kW i zmieniono oznaczenie
pociągu na XAS 2061 + XBSD 4365. Pociąg został w sierpniu
1983 r. skasowany, ze stanem licznika 359 779 km. W ostatnim
okresie eksploatacji nosił oznaczenie T 101 + T 102 i używano
go jazd specjalnych.
Innym pociągiem, który był także rozpatrywany jako poten-
cjalny tabor dla nowej linii, był pociąg oznaczony jako ETG ( Éle-
ment à turbine à gaz ), wyposażony w napęd turbinowy oraz silnik
spalinowy, podobnie jak TGS. 10 pociągów typu ETG zostało
przetestowanych na odcinku Paryż – Caën – Cherbourg. Zanoto-
wano skrócenie czasu jazdy o 20%, co zachęciło władze SNCF
do złożenia zamówienia na drugą partię takich pociągów.
W 1973 r. pojawił się kolejny pociąg z napędem turbinowym,
oznaczony jako RTG ( Rame à turbine à gaz ), który już nie był wy-
posażony w pomocniczy silnik spalinowy. Pociąg RTG zamierza-
no przeznaczyć od obsługi linii Nantes – Lyon czy Lyon – Borde-
aux. Składał się z dwóch wagonów silnikowych, umieszczonych
skrajnie, oraz doczepnego wagonu środkowego. Jednostką napę-
dową były dwie turbiny Turmo X o mocy 2200 kW. RTG testowa-
no na liniach:
wjazd na stacje: Lyon, Belfort, Paryż, Lérouville, Limoges,
16b Należące do kolei szwajcarskich TGV PSE, w tym 112 na stacji granicznej Vallor-
be, Szwajcaria, 22.08.2009 r. fot. Theo Stolz
TGV Eurostar 3009/3010 na linii LGV1 w Belgii (16.08.2005 r.)
Fot. Tommy Ravache
Souilaas – badano stabilność podczas przejazdu przez łuki;
wjazd do Paryża i Orléans – badano zależność prędkości
w funkcji nacisku na oś;
testy na nizinnym terenie Alzacji – badano zachowania wago-
nu podczas jazdy z dużymi prędkościami.
W styczniu 1974 r. pociąg RTG osiągnął prędkość maksy-
malną 260 km/h.
Podsumowanie charakterystyki dynamicznej wagonu
przyczepność wagonu powyżej prędkości 260 km/h jest nie-
dostateczna,
wagony wyposażone w wózki Jacobsa, oprócz własności aero-
dynamicznych, zachowują się przy prędkości >260 km/h le-
piej, niż wagony wyposażone w wózki tradycyjne (zastosowa-
nie lżejszych wózków tradycyjnych wybitnie poprawiło ich
stabilność przy większych prędkościach);
dla RTG opracowano nowe wózki – Y 224, różniące się nie-
znacznie od zastosowanych w przyszłym TGV 001 – Y 225;
korzystniejsze okazało się zastosowanie hamulców tarczowych
zamiast klockowych.
Pociąg RTG ogółem przejechał 115 000 km oraz odbył:
196 jazd z prędkością >200 km/h,
82 jazdy z prędkością >230 km/h,
10 jazd z prędkością >250 km/h.
Doświadczenia zdobyte podczas testów z TGS i RTG wykorzy-
stano później przy projektowaniu TGV 001 (turbinowego).
Na podstawie doświadczeń, uzyskanych z pociągami turbino-
wymi, zbudowano pociąg turbinowy dużych prędkości i oznaczo-
no jako TGV 001. Otrzymał on zewnętrzną pomarańczową kolory-
stykę pudła, a wagony oparto na wózkach Jacobsa. Pociąg
TGV 001, zanim jeszcze poddano go testom, został oficjalnie za-
prezentowany w marcu 1972 r. Zaraz po tym skierowano go na
TGV Eurostar 3223/3224 na dworcu St. Pancras, Londyn (20.09.2007 r.)
Fot. David hydock
przeprowadzenie prób na liniach biegnących przez nizinne tereny
Alzacji z prędkościami do 240 km/h. Zwracano uwagę nie tylko
na poprawną pracę urządzeń pokładowych, ale także określono
drogę hamowania awaryjnego – 1750 m z prędkości 220 km/h
i 840 m ze 160 km/h.
3.08.1972 r. między Lamothe i Morcenx osiągnięto prędkość
307,5 km/h, przy czym z prędkością 250 km/h przejechano oko-
ło 200 tys. km. Ów rekord został wkrótce poprawiony –
8.12.1972 r. zespół TGV 001 osiągnął prędkość 318 km/h. Rów-
nocześnie pociąg TGV 001 między kwietniem i lipcem 1972 r.
zaprezentowano około 150 osobom (politykom, biznesmenom)
12 /2011
25
830728623.086.png 830728623.087.png 830728623.088.png 830728623.090.png 830728623.091.png 830728623.092.png 830728623.093.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin