Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia.pdf

PRZEDMOWA DO PRACY

Władysława Siemaszki i Ewy Siemaszko

LUDOBÓJSTWO

DOKONANE PRZEZ NACJONALISTÓW UKRAIŃSKICH

NA LUDNOŚCI POLSKIEJ WOŁYNIA 1939-1945

I. Monumentalna praca Władysława i Ewy Siemaszków (ojca i córki)

o ludobójstwie ukraińskim na Wołyniu w okresie II wojny światowej jest

jakby woluminem w nieistniejącym wielotomowym dziele o

całokształcie ludobójstwa na Polakach w tamtych latach. Polacy byli

wówczas obiektem ludobójstwa - w różnych postaciach i rozmiarach -

niemieckiego, sowieckiego oraz ukraińskiego. Dwa pierwsze są nieźle

znane i udokumentowane. Natomiast ludobójstwo ukraińskie, jak dotąd -

znacznie gorzej. To ostatnie, terytorialnie, nie ograniczało się zresztą, jak

wiadomo, do obszaru Wołynia (i części południowego Polesia), lecz

objęto również całą Małopolskę Wschodnią, a nawet część powiatów

południowowschodniej Polski w jej obecnych pojałtańskich granicach.

Ale trzeba pamiętać, iż teren byłego województwa wołyńskiego był

pierwszym obszarem ukraińskiego ludobójstwa na Polakach, z ilością

zamordowanych znacznie wyższą niż na terenach poszczególnych byłych

województw Małopolski Wschodniej (województwa: tarnopolskie,

stanisławowskie i wschodnia część lwowskiego) (1) . Zatem słusznie

Autorzy wzięli to właśnie województwo w pierwszym rzędzie na

warsztat.

Pojęcie i sam termin "ludobójstwo" (angielskie genocide ) stworzone

zostały we wczesnych latach czterdziestych przez Rafała Lemkina.

Lemkin (1901-1959) był w latach trzydziestych podprokuratorem Sądu

Okręgowego w Brzeżanach (woj. tarnopolskie), później delegowanym na

równorzędne stanowisko w Warszawie, wreszcie adwokatem i

wykładowcą Wolnej Wszechnicy Polskiej tamże. Nad problematyką

ludobójstwa (określaną przez niego wówczas jako "akty barbarzyństwa")

pracował już przed wojną. Do Stanów Zjednoczonych przedostał się w

1941 r. i tam w 1944 r. wydał swoje przełomowe dzieło (2) . Był również

1/157

głównym twórcą podstawowego w tej dziedzinie traktatu

międzynarodowego: Konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni

ludobójstwa, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 9 grudnia 1948

r. W związku z tym w latach pięćdziesiątych dwukrotnie proponowano

go do Pokojowej Nagrody Nobla (3) . Zapisy cytowanej K o n w e n c j i ,

która jest ratyfikowana przez olbrzymią większość państw świata, muszą

być dziś traktowane jako ius cogens , innymi słowy takie, od których "nie

może być odwrotu" (przeciwieństwem jest ius dispositiuum ) (4) .

Jednocześnie zbrodnia ludobójstwa wpisana jest do większości kodeksów

karnych państw współczesnego świata (5) .

W rozumieniu art. II tej K o n w e n c j i "ludobójstwem jest

którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia

w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub

religijnych jako takich", dokonanych w różnych postaciach: na

pierwszym miejscu (art. II, pkt a/) figuruje, rzecz jasna, "zabójstwo

członków grupy", dalej jednak (punkty b/-e/) ujęte są również: "b/

spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia

psychicznego członków grupy; c/ rozmyślne stworzenie dla członków

grupy warunków życia obliczonych na spowodowanie ich całkowitego

lub częściowego zniszczenia fizycznego; d/ stosowanie środków, które

mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy; e/ przymusowe

przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy".

Trzeba tu wyraźnie powiedzieć, że ludobójstwo ukraińskie na

Polakach ma w stosunku do ludobójstwa niemieckiego i sowieckiego

szereg fatalnych wyróżników (okoliczności obciążających):

Po pierwsze , w swoim założeniu obejmowało ono jak najszybszą

eksterminację fizyczną (wymordowanie) - "tam i wtedy" - wszystkich

Polaków , których udało się dosięgnąć (6) , od niemowląt po starców, bez

jakiejkolwiek różnicy płci lub wieku. Pod tym względem porównywalne

jest ono jedynie do niemieckiego totalnego ludobójstwa na Żydach - lecz

nie na Polakach (7) . Zresztą, dodajmy, jeśli chodzi o eksterminację Żydów

- obywateli polskich - na Kresach południowowschodnich RP, Ukraińcy

mieli nie tylko olbrzymi udział we wszystkich masowych aktach

ludobójstwa wspólnie z Niemcami lub samodzielnie pod niemieckim

nadzorem (8) , ale dokonywali również podobnych aktów na własną rękę,

już latem 1941 r. w momencie wkraczania wojsk niemieckich (9) . Później,

2/157

już po wspólnej z Niemcami likwidacji gett, a więc głównie od drugiej

połowy 1942 r., Ukraińcy wyłapywali i mordowali jeszcze pojedynczych

ukrywających się Żydów (10) . Wszystkie te "akcje" połączone były,

przypomnijmy, z olbrzymim rabunkiem mienia (11) .

Po drugie , ludobójstwo ukraińskie połączone było z reguły ze

stosowaniem najbardziej barbarzyńskich tortur. Chodzi tu o sięgające

XVII i XVIII w. tradycje hajdamackie (powstania Chmielnickiego (12) i

"koliszczyzny" (13) ), stosowane już wtedy rąbanie ofiar siekierami,

wrzucanie rannych do studzien, przerzynanie piłą, wleczenie koniem,

wydłubywanie oczu, wyrywanie języków itp. (14) . Takich barbarzyńskich

czynów Niemcy, a nawet Sowieci (z reguły) nie dokonywali. Oczywiście

było bicie i często bestialskie znęcanie się w czasie śledztw (15) oraz w

obozach koncentracyjnych (gdzie dochodziło jeszcze wielkie głodowanie

i praca ponad siły, zbrodnicze eksperymenty medyczne u Niemców etc.),

ale nie miało miejsca mordowanie połączone z obcinaniem czy

wyrywaniem części ciała, przepiłowywaniem, rozpruwaniem brzuchów i

wywlekaniem wnętrzności itp. (16) .

W ogóle, dodajmy, w skali europejskiej - rozpatrywane pod kątem

stosowanych straszliwych tortur - ukraińskie ludobójstwo na Polakach

porównywalne jest jedynie częściowo z ludobójstwem chorwackim

(ustasze Ante Pavelicia) na Serbach w okresie II wojny światowej od

wiosny 1941 r. Jednak tam praktykowano szeroko masowe wypędzanie

oraz "nawracanie" na katolicyzm, co oznaczało pozostanie przy życiu

dużej większości Serbów, którzy znaleźli się w granicach stworzonego w

kwietniu 1941 r. - z łaski Niemiec i Włoch państwa chorwackiego (17) .

Natomiast w przypadku ludobójstwa ukraińskiego praktycznie

wszystkich Polaków, którzy wpadli w ręce siepaczy - mordowano.

Bowiem, wbrew kłamstwom strony ukraińskiej, całkowicie obalonym w

pracy Siemaszków, nie było żadnych "wezwań do opuszczenia" Wołynia

przez Polaków czy wprost ich "wysiedlania". Odwrotnie, bardzo często

Polaków chcących uciekać przed ludobójstwem mającym już miejsce w

sąsiednim powiecie czy gminach zachęcano do pozostania, "gwarantując"

im bezpieczeństwo

(sporadycznie nawet na piśmie!) lub wręcz grożono, że ucieczka

traktowana będzie jak "zdrada" wobec Ukraińców - wszystko po to, by

ich wszystkich na miejscu wymordować! (o czym jeszcze dalej).

3/157

Po trzecie , o ile ludobójstwo niemieckie i sowieckie dokonywane było

wyłącznie przez "wyspecjalizowane" zbrodnicze formacje mundurowe:

po stronie niemieckiej w szczególności tzw. Einsatzgruppen der

Sicherheitspolizei oraz SD ( Sicherheitsdienst ); po stronie sowieckiej

wojska NKWD - to inaczej było jeśli chodzi o ludobójstwo ukraińskie. W

tym przypadku obok dominującej scenę banderowskiej Ukraińskiej

Powstańczej Armii i (na Wołyniu) konkurencyjnych formacji bulbowców

i melnykowców oraz stworzonej przez Niemców w drugiej połowie 1941

r. policji ukraińskiej (która w początkach 1943 r. zdezerterowała),

zwłaszcza przy większych ludobójczych akcjach, uczestniczyły w nich

również w sumie dziesiątki tysięcy lokalnych ukraińskich chłopów, w

tym tzw. Somooboronni Kuszczowi Widdiły (formalnie wiejskie oddziały

"samoobrony", które jednak w praktyce stanowiły siły pomocnicze UPA

w ludobójstwie na Polakach), sąsiedzi, bandy uzbrojone w siekiery, widły

itp. - rodzaj ukraińskiego pospolitego ruszenia. Mało tego, towarzyszyły

im czasem kobiety, wyrostki, a nawet dzieci ukraińskie, zajmujący się

masowym rabunkiem mienia, podpaleniami i dobijaniem rannych

Polaków (18) . Działo się tak mimo nieraz wzajemnej wieloletniej

rzekomej przyjaźni, czy wręcz istniejących w stosunku do pewnych

Polaków długów wdzięczności (19) .

Dlatego ludobójstwo na Wołyniu w okresie II wojny światowej

określam jednoznacznie jako ludobójstwo u k r a i ń s k i e (a nie, na

przykład, jako dokonane przez UPA, banderowców, nacjonalistów

ukraińskich, czy podobnie). Wbrew bowiem temu, co niejednokrotnie

zaznacza w swych publikacjach Wiktor Poliszczuk (pochwalnie

cytowany dalej w tej Przedmowie ), genocyd na Wołyniu - jak to

dokumentuje praca Siemaszków - dokonany został przez szerokie rzesze

tamtejszych Ukraińców, nie tylko "bojowników" UPA, ale również grube

tysiące zwykłych chłopów (często zresztą do tego przez UPA

przymuszanych), oraz nieraz niestety wspomagających ich w dobijaniu,

podpalaniu, a zwłaszcza rabunku masy kobiet, wyrostków, a czasem

nawet dzieci.

Dla całkowitej jasności: 1) Nikt nie twierdzi, że w ludobójstwie i

zjawiskach temu towarzyszących uczestniczyła większość Ukraińców

wołyńskich, tym bardziej iż, jak już o tym była mowa (por. przypis 6),

ludobójstwo na Polakach ograniczyć się musiało w zasadzie do terenów

wiejskich; niemniej chodziło tu o poważny segment ludności ukraińskiej

4/157

Wołynia. A więc fakty oraz pewna uczciwość nakazują, a co najmniej

pozwalają mówić w tym przypadku o Ukraińcach tout court, podobnie

jak cytowany dalej prezydent RFN Roman Herzog mówi nie o

zbrodniach popełnionych przez nazistów czy podobnie, ale o zbrodniach

popełnionych przez Niemców. 2) Jednocześnie trzeba wyrazić wysokie

uznanie dla tych Ukraińców, którzy-dość liczne takie przykłady

znajdujemy w pracy Siemaszków - pomagali Polakom przez ostrzeżenie,

krótkie ukrywanie, czy przetransportowywanie do najbliższego miasta.

Za taką pomoc fanatycy z OUN i UPA (zwłaszcza tzw. Służba Bezpeky )

często karali swoich rodaków śmiercią (por. np. Rozdział V, wieś Lisznia,

gm. Uhorsk ). Ale cała ta pomoc była, niestety, tylko kroplą w morzu

wobec dziesiątków tysięcy wymordowanych wówczas Polaków.

Po czwarte , osobnej wzmianki wymaga zjawisko szczególnie

zbrodniczego podejścia do małżeństw mieszanych polsko-ukraińskich. W

takich mianowicie przypadkach ukraińscy ludobójcy nierzadko

mordowali - gdzie się dało - całe takie rodziny, łącznie z dziećmi (!), lub

dochodziło co najmniej do mordu na polskim współmałżonku. Mało tego,

niekiedy pod groźbą kary śmierci zmuszali ukraińskiego męża czy nawet

ukraińską żonę do własnoręcznego zamordowania polskiego

współmałżonka (20) (!!). Takie barbarzyństwo nie miało, w podobnych

sytuacjach małżeństw mieszanych (na przykład polsko-rosyjskich), nigdy

miejsca u Sowietów (21) , lub w przypadku małżeństw niemiecko-

żydowskich u Niemców. U tych ostatnich w przypadkach maleństw

mieszanych niemiecko-żydowskich (mimo quasi totalnej Ausrottung

niemieckich Żydów) wydaje się, że większość owych małżeństw, choć

mocno szykanowanych i doprowadzanych do stanu głodowego, jednak

przetrwała do końca wojny (22) . Jako charakterystyczny można tu

przytoczyć znany casus prof. Karla Jaspersa, który ożeniony był z

Żydówką; jednak małżeństwo to było przez lata w tragicznej

Suizidbereilschafl (gotowości do popełnienia samobójstwa) (23) . Zaś

żądanie zabicia przez Niemca czy Niemkę swego żydowskiego

współmałżonka - było nie do pomyślenia.

Po piąte , w przypadkach ludobójstwa niemieckiego i sowieckiego na

Polakach chodziło o zbrodnie dokonane przez okupantów. Tymczasem

ludobójstwo ukraińskie dokonane zostało przez Ukraińców - obywateli

polskich, mieszkańców tamtych terenów w okresie II RP, którzy nie

wykazali choćby minimalnej lojalności (24) . Ale, dodajmy, gdy było to dla

5/157

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: