Antologia SF - W hołdzie królowi.pdf - Ebooki - rs38R

O POWIEŚCI POŚWIĘCONE J.R.R. T OLKIENOWI

POD REDAKCJĄ M ARTINA H. G REENBERGA

W HOŁDZIE KRÓLOWI

T YTUŁ ORYGINAŁU A FTER THE K ING . S TORIES IN H ONOUR OF J.R.R. T OLKIEN

Stephen R. Donaldson

(After the King)

Czasami zapomina się, że fantasy pisano, zanim jeszcze wybuchł talent Tolkiena. Wcześniej

także istniały książki ważne, opowieści dzieciństwa, takie jak O czym szumią wierzby lub Księga

dżungli . Powstały również powieści dla dorosłych pełniące funkcję swoistego mitu, jak Studnia

na końcu świata , powieści gotyckie, na przykład Dracula lub cudowne anachronizmy Jankesa na

dworze króla Artura . Przy kominku czytano wspólnie fantastyczne książki familijne znanych

pisarzy, jak Karol Dickens, lub nieznanych matematyków, jak Charles Dogson.

Historia literatury to pole książek fantasy.

Jednakże to, co przy swej maszynie do pisania, w gabinecie urządzonym w garażu, stworzył

John Ronald Reuel Tolkien — ów „wielki, lecz niesystematyczny i leniwy człowiek”, jak go

określił przyjaciel, C.S. Lewis — stało się fenomenem fantasy w dziedzinie literatury.

Autor twierdził, że wymyślił świat, zaludnił go, spisał jego dzieje i prawa. Zawsze podkreślał

stanowczo, że Śródziemie to nie alegoria. Nie znosił alegorii. Chociaż był krytykiem i

profesorem, nienawidził tropienia alegorii w swych książkach. Dla niego ważne było tylko

opowiadanie historii. Zapomniał jednak, że choć stworzył świat jak Bóg, świat ten będzie dalej

istniał bez niego.

Urodziłam się zbyt wcześnie, by czytać Tolkiena w dzieciństwie, jednak pierwszy raz

usłyszałam o jego powieściach od dobrego przyjaciela. Potem przeczytałam o nich we wspaniałej

książce Petera Beagle’a I see by my Outfit opisującej jego podróż po Ameryce na motorze. Kiedy

w latach 1964–65 razem z mężem zdecydowaliśmy się przejechać wzdłuż i wszerz Europę i

Bliski Wschód, zdobyłam egzemplarz Władcy Pierścieni i przeczytałam go, płynąc do Anglii na

„Castel Felice”. Podczas gdy inni pasażerowie tańczyli przy muzyce „Anastasio E Sui Happy

Boooys”, ja pochłaniałam powieść. Dziesięć dni później, kiedy zawinęliśmy do Southampton, nie

byłam w najmniejszym stopniu zaskoczona, że domy przypominały hobbicie norki, i z trudem

powstrzymałam się od poproszenia jednego z miejscowych o zdjęcie butów, żebym mogła

sprawdzić, czy nie ma owłosionych stóp.

Wszelkie zmiany, jakie zaszły we mnie po przeczytaniu Tolkiena, były jedynie słabym

odbiciem wpływu, jaki wywarł on’ na pisarzach w ogóle, a na pisarzach fantasy w szczególności.

Po sukcesie Władcy Pierścieni zaczęła się pogoń za zyskiem. Wydawcy i księgarze wykorzystali

popularność nowego gatunku. Pisarze fantasy, chcąc nie chcąc — a trzeba przyznać, że niektórzy

z nich gardzili Tolkienem i stanowczo odcinali się od jego wpływu — stali się bractwem

potolkienowskim. Pisaliśmy książki z samej natury tolkienowskie: opowieści o wyraźnie

mitycznym charakterze, których sceneria, najczęściej wiejska i/lub pseudośredniowieczna,

opierała się na motywach rodem z sag i folkloru, a w głębi kryło się przekonanie, iż magia

zawsze pociąga za sobą określone konsekwencje — i jest to tak pewne jak fakt, że pierścień

niesiony do ciemnej góry powoli niszczy tego, kto go niesie. I nawet jeśli wpływy te sięgały

daleko poza Tolkiena, w głąb mrocznych początków legend, mitów i ludowych opowieści, to

wszystkie te książki głosiły hasło — wydrukowane lub wyczuwalne: „w stylu Tolkiena”.

Oczywiście wkrótce to, co zaczęło się na wyżynach mocy i piękna, szybko zeszło na poziom

mitycznego bajania: elfy w futrzanych płaszczach, pastelowo malowane jednorożce, podrabiane

mówiące miecze i rysowane grubą kreską niby–średniowieczne krajobrazy z ogromną liczbą

brudnych zajazdów, złymi czarodziejami i subtelnymi magicznymi istotami najprzeróżniejszych

orientacji seksualnych. Tolkien nie byłby zachwycony.

Zachwycony? Byłby przerażony.

Jednak pośród zalewu potolkienowskiej fantastyki lat sześćdziesiątych wybiło się kilku

autorów, piszących historie, które spodobałyby się może nawet samemu Tolkienowi. Pisarze tacy

jak Andre Norton, królowa przygodowej fantasy, Poul Anderson, który odcisnął swe piętno na

mitycznej północy, Robert Silverberg, bajarz zmienny jak kameleon, czy Peter S. Beagle, którego

dług wobec Tolkiena widać wyraźnie w jego książce i niewielu — zbyt niewielu powieściach,

które po niej powstały. Tych i innych doskonałych autorów poproszono o napisanie opowiadania

w stylu Tolkiena; nie chodziło o naśladownictwo mistrza — nikt z nas nie jest naśladowcą lecz o

złożenie hołdu jego dziełu. Tak powstał tom urodzinowy, prezent na sto pierwszą rocznicę

urodzin pisarza dla jego niezliczonych rzesz czytelników.

Mamy nadzieję, że czytelnicy przyjmą te opowiadania tak, jak pewien elektryk w Oksfordzie,

którego wezwano do naprawienia przewodów w bibliotece instytutu filologii angielskiej.

Zauważywszy tam popiersie Tolkiena, odłożył narzędzia, podszedł do niego, poklepał po

brązowym ramieniu i przemówił bez skrępowania, jak do dobrego znajomego: „Dobra robota,

profesorze! Napisał pan naprawdę niezły kawałek”.

Jane Yolen,

Phoenix Farm

kwiecień 1991

Stephen R. Donaldson

Reave Sprawiedliwy

(Reave the just)

Spośród osobliwych, pełnych okrucieństwa opowieści dotyczących Reave’a Sprawiedliwego,

żadna nie opisuje jego wyjątkowego charakteru lepiej niż ta, która mówi o jego kuzynie, Jillecie z

Forebridge.

Jej niezwykłość wynika między innymi z tego, że Reave i Jillet byli tak do siebie niepodobni,

iż trudno uwierzyć, że mogą być kuzynami.

Bez zbytniej złośliwości można stwierdzić, że Jillet był po prostu sympatycznym głupcem.

Ostrożni mieszkańcy Forebridge nie pokochaliby nikogo, kto nie byłby sympatyczny, a nie ulega

wątpliwości, że Jilleta kochali. W przeciwnym razie nigdy nie naraziliby się na

nieprzewidywalne i często dramatyczne skutki wizyty Reave’a, po to tylko, by zawiadomić go o

zniknięciu Jilleta. Nikt zaś, kto nie byłby głupcem, nie zadarłby z Kelvenem Divestulatą,

doprowadzając do tego, że ten ostatni poczułby się zmuszony pozbyć intruza.

Z drugiej strony ani wrogowie Reave’a — a jego czyny przysporzyły mu wielu nieprzyjaciół

— ani jego przyjaciele nigdy nie nazwaliby go sympatycznym.

W Północnych Hrabstwach z pewnością istniały wioski, być może też miasteczka albo nawet

jedno czy dwa miasta, w których Reave’a Sprawiedliwego darzono podziwem, a nawet czcią.

Forebridge jednak do nich nie należało. Decyzje Reave’a były zbyt szalone, a jego

nieustępliwość nazbyt wielka, by mógł zyskać aprobatę nieufnych rolników, kowali, młynarzy i

murarzy, którzy znali Jilleta od urodzenia.

Reave był jak moc natury, wykraczał poza granice pojmowania tak daleko, że ludzie

zaprzestali prób zrozumienia go. Zamiast zastanawiać się, dlaczego uczynił to, co uczynił — czy

też jak mu to uszło na sucho — mieszkańcy Forebridge zadawali sobie pytanie, jak równie

niewiarygodny osobnik mógł być kuzynem Jilleta, którego jedyną nieprawdopodobną cechą było

połączenie miłego charakteru z całkowitym brakiem rozsądku.

W gruncie rzeczy nikt nie miał pewności, czy Reave i Jillet faktycznie są spokrewnieni.

Mówiąc niedawno o Reavie, Jillet użył kilkakrotnie słów: „Reave Sprawiedliwy, mój kuzyn”. To

było wszystko, co wiedziano w Forebridge. Jillet nie zdradził nic więcej. Lukę tę próbowano

wypełnić plotkami i pogłoskami sugerującymi, że siostra matki Jilleta, kobieta, która pochodziła

z innego miasteczka, pozwoliła się uwieść klownowi z wędrownej trupy, który cierpiał na manię

wielkości — bądź też podróżującemu incognito błędnemu rycerzowi — i powiła bękarta

imieniem Reave pod jakimś nędznym żywopłotem albo gdzieś w nie znanym z nazwy klasztorze,

czy też, być może, w prywatnej sypialni któregoś z możnowładców. Ani plotki, ani pogłoski nie

potrafiły jednak wyjaśnić, jak to się stało, że cechy, które otrzymał z krwią Reave, u Jilleta nie

ujawniły się w ogóle.

Niemniej obu tych ludzi w istocie musiały łączyć więzy krwi, gdy bowiem Reave’a wezwano

w imię Jilleta, zjawił się bez zwłoki.

Kiedy jednak przybył na miejsce, Jillet nie mógł wiedzieć, czy komuś w miasteczku zależało

na nim na tyle, by powiadomić kuzyna o jego losie.

Nikt właściwie nie wiedział, jak udało mu się zasłużyć na wrogość Kelvena. To prawda, był

głupi, wszyscy p tym wiedzieli, jak jednak zdołał się wplątać w szaleństwo na tak wielką skalę?

Kilka kiepskich interesów z lichwiarzami byłoby do pojęcia, podobnie jak parę wizyt u magów i

alchemików, którzy prowadzili swą podejrzaną działalność we wszystkich miasteczkach

Antologia SF - W hołdzie królowi.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: