Nauka o społeczeństwie 29.04.2010r.
Funkcjonowanie społeczeństwa polskiego w ramach oddziaływań empirycznych
1. Przedstawienie pewnych wskaźników jak społ. Polskie wygląda współcześnie
2. Próby pewnej interpretacji tych wskaźników w kontekście pewnych specyficznych cech społ. polskiego
3. Trendy na
Badania:
a) Spis powszechny – prowadzony przez instytucję rządową, w jego ramach dokonywany jest pomiar wskaźników obiektywnych, pokazuje w jaki sposób wyglądają wskaźniki odnośnie miejsca zamieszkania, kwestii dochodów (wszystkich kwestii demograficznych) jest to jedyne badanie w PL, które jest robione na pełnej populacji ludności Polski; wszystkie osoby są zobowiązane do uczestniczenia w tym spisie, wszystkie osoby dorosłe przekazują te dane, także odnośnie osób niepełnoletnich; mamy do czynienia z pewną specyficzną sytuacją, specyfika ta przejawia się w tym, że poza tym spisem nie można w inny sposób przeprowadzić tych badań; dostępne są dane statystyczne, narzędzia badawcze itp.
b) diagnoza społeczna- jest regularnie prowadzona od 2000r.; prezentacja z roku 2009 jest najbardziej aktualna; jest badaniem nakierowanym na to aby opisać warunki/ jakoś funkcjonowania pewnych zmian, które zachodzą; w pewnym sensie łączy w sobie dwa wymiary: istnieją tam odwołania od wskaźników instytucjonalnych, które są wytworzone w ramach innych badań, instytucji państwowych; cały ten projekt badawczy jest próbą połączenia i zjednoczenia społeczeństwa polskiego; te badania maja pewną swoją specyfikę, mają charakter panelowy – czyli oznacza, to że po latach wraca się do tych badań i przeprowadza się nową edycję badania; coraz większa liczba osób była uwzględniania w trakcie badania; podstawową jednostką badania są gospodarstwa domowe (są one badane, jak także osoby, które na to gospodarstwo się zawierają) początkowo w roku 2000r. przebadano 3005 gosp. dom. i w ramach tych badań przeprowadzono kilkaset tysięcy wywiadów domowych; w 2009r. zbadano ponad 12tys. (próba badania jest bardzo duża, ponad 25tys. Wywiadów, ponad 10tys. Gospodarstw) jednakże ponad 1000 osób wystarcza do takich badań;
Badane są 3 podstawowe zagadnienia:
^ cechy społeczno-demograficzne
^ warunki życia gospodarstw domowych
^ jakość życia, styl życia i pewne indywidualne cechy osób badanych (indywidualnie)
Otrzymane dane dotyczą dwóch kwestii po 1. Jest tam próba opisania sytuacji życiowych w kontekście pewnych wskaźników indywidualnych dotyczących życia + ocena życia pewnych respondentów. Badane są też strategie walki ze stresem itp.
Ogólne wnioski z tych badań ( badanie było prowadzone w 2009r. -> nie mieliśmy wtedy do czynienia z jakąś istotną korektą kryzysu który dotknął Polskę. W żaden sposób nie zmieniła się sytuacja w PL od dłuższego czasu. Obok Warszawy jest Opole (wskaźnik najwyższy życia)
Najmniejszy jest w Szczecinie, Tychach. Kolejne kilka elementów dotyczących bezpośrednio państwa to wnioski związane z wykształceniem, istnieje wyraźna korelacja miedzy wykształceniem, a dochodem (utrzymuje się to w postaci stabilnej, ta korelacja jest cały czas dostrzegalna) zasadniczo mamy do czynienia z sytuacja gdzie stopa zatrudnienia jest nadal wysoka, inwestowanie w wykształcenie wyższe w perspektywie czasowej przynosi duży zwrot. (najbardziej opłacalnym kierunkiem jest studiowanie medycyny, a najmniej nauk biologicznych gdyż przynoszą najmniej dochodów) od dłuższego czasu mamy mało inżynierów (opłaca się studiować na kierunkach ścisłych) stopa zysku utrzymuje się na tym samym poziomie od lat 90.
Pojawianie się kierunków za które studenci dostają pieniądze z perspektywy jednostkowej . Nastąpił radykalny wzrost zysków z e studiów medycznych. Ekonomia, marketing, zarządzenia, finanse -> do 2003r. stopa zysków rosła ale od 2003r. ciągle malała. Istnieje różnica między kobietami, a mężczyznami z niekorzyścią dla kobiet w kwestii inwestowania, kobiety zdecydowanie zyskują więcej od mężczyzn studiując na 2 kierunkach, na prawie i medycynie; ciągle mamy do czynienia z sytuacją taką, że inwestycje w edukację zwracają się z nawiązką.
Kwestia ubóstwa. Różnica pomiędzy stanem rzeczy, wskaźnikami subiektywnymi i obiektywnymi-> wg nich w 2009r. ok. 3% gospodarstw domowych znajdowało się poniżej granicy ubóstwa określonych w sposób ustawowy, w ramach ujęcia subiektywnego? We wszystkich znanych nam badaniach społ. Osoby zaniżają swoją pozycję materialną (zaniżana jest sytuacja o dochodach itp.)
Istnieje bardzo znacząca dysproporcja między tymi dwoma wskaźnikami. Jeżeli punktem odniesienia byłyby osoby, które żyją w sąsiedztwie to takiego wskaźnika byśmy tu nie mieli, musiałby być on zdecydowanie niższy; punktem odniesienia jest pewien obraz medialny (radio, tv, net, prasa) obraz, który się widzi w tv jest o wiele lepszy i mamy wrażenie, że my żyjemy w slumsach hah;]
Problem migracji
Po przystąpieniu do UE myśleliśmy, że sytuacja się o wiele polepszy, że rynki pracy zachodnich krajów będą się otwierać, migracje stały się popularne. Spada systematyczna liczba osób, która widzi siebie jako migrantów. Kiedy porównuje się te wskaźniki -> to tylko niewielka część zdeklarowała. Zrealizowała swoje plany wyjazdowe. Problem migracji nadal jest zjawiskiem masowym, pewien odsetek populacji
Biorąc pod uwagę rozmaite kryteria prawne czy to biologiczne ok. 12% mężczyzn i kobiet powyżej 18 roku życia są to osoby niepełnosprawne, w porównaniu z Europą jest to bardzo duży odsetek, szczególnie w porównaniu Europy zachodniej. Istnieje większa korelacja z wiekiem, jes to zazwyczaj niepełnosprawność załatwiona, wynegocjowana.
Religijność
Społ. Zmienia się w sposób znaczący, co jest po części dostrzegane. W 2009r. 39% roku deklarowało uczestnictwo w nabożeństwach religijnych, jest to wielkość porównywalna z rokiem 2007. Jest to prawie o 25% mniej niż w roku 1992, wówczas było to powyżej 50% - spadek jest zauważalny, można go nazwać spadkiem instytucjonalności religijnych. Do roku 2005r. sytuacja wygląda tak: z 1. Strony malała liczba osób deklarujących udział w życiu religijnym, jednocześnie mieliśmy do czynienia z odsetkiem osób które deklarowało, że nie uczestniczą w tym życiu ale się modlą indywidualnie. W ostatnich 5 latach mamy do czynienia z ogólnym upadkiem religijność, jest to proces nowy, od 2005r. zaczął być wyraźny. Istnieje tu również bardzo istotna korelacja z wiekiem. Najbardziej religijne miasta to Rzeszów, Opole (obok Warszawy najwyższa jakoś życia) Najmniej to: Łódź, POZNAŃ. Istnieje bardzo wyraźna korelacja z jednym czynnikiem, próbowano zmierzyć jak praktyki religijne są skorelowane ze stresem, wiara indywidualna nie była czynnikiem, który polepszał ten dobrostan religijny, o pozytywnej funkcji religii można mówić kiedy ma ona charakter wspólnotowy, przyczynia się to do lepszej jakości życia.
Używki.
Palenie papierosów – 1/3 polaków pali, zachodnio-pomorskie i kujawsko-pomorskie najmniej pali. Świętokrzyskie i podkarpackie- najmniej pali.
Alkohol- 4,5 x częściej faceci pija częściej niż laski. Korelując to z wiekiem to nadużywanie Alku oraz innych używek – mamy w Polsce do czynienia z kontekstem płci. Kiedy badamy osoby młode to w ciągu ostatnich 10lat mamy do czynienia z wyrównaniem się proporcji między obiema płciami (do roku 30) U młodych kobiet – picie Alku, palenie, dragi i agresja zaczyna się coraz częściej ujawniać. Ilość młodych kobiet palących, pijących jest porównywalny do ilości młodych mężczyzn.
Narkotyki – wzrost, które deklarują że zażywają lub zażywały, od roku 1990 nastąpił znaczny wzrost osób które deklarują wzrost zużycia. Najbardziej zagrożeni narkomania są osoby z województwa Mazowieckiego, zasadniczo z badań wynika, że po przekroczeniu 35 roku życia liczba osób biorących narkotyki nagle spada. Kwestia n. dotyczy zazwyczaj osób młodych.
Jednym z najlepszych sposób, zjawiskiem które jest pozytywnie skorelowane z brakiem stresu, jest zakupoholizm -> czasami przedstawia się jako groźną chorobę, ale z tych badań wyniknęło coś odmiennego, że jest to pozytywne z koroskalem psychicznym. Kobiety są o wiele częściej dotknięte tym zjawiskiem.
Korzystanie z mediów, Internetu (będzie za tydzień) mamy do czynienia bardziej z telewizją niż z netem. Wiąże się to z wiekiem, osoby młodsze – wolą Internetem, im osoby starsze to ta sytuacja jest odwrotna. Woj. Kujawsko-pomorskie jest liderem jeżeli chodzi o ilość godzin spędzonych przed tv. Została zauważona korelacja-> im więcej ktoś ogląda tv tym ma mniejsze poczucie szczęście, osoby szczęśliwe mniej czasu spędzały przed tv. Z Internetem była odwrotna sytuacja. Są to kwestie bardzo ogólne
Społeczeństwo obywatelskie – jest definiowane to pojęcie na różne sposoby, po 1. Badaczy interesowało w jaki sposób Polacy są nastawieni na dobro innych.
Po 1. Dobro wspólne- pytania dotyczące tego w jaki sposób Polacy reagują na pewne zachowania skierowane przeciwko dobru wspólnemu( np. ze ktoś jeździ na gapę, płaci mniejsze podatki, ktoś nie płaci czynszu za mieszkanie choć może) we wszystkich pytaniach zauważono że połowa badanych mówiła że ich to nie obchodzi, lub prawie nie obchodzi. Cały czas wzrasta w PL brak wrażliwości na naruszalnie dobra wspólnego. Najbardziej wrażliwe są osoby najmłodsze. Wskazuje to na większa indywidualizacje społ. Polskiego, to co istnieje jest to perspektywa rodziny, z 2. Stro. Persp. Swojej własnej drogi życiowej. Perspektywa państwa nie jest Az taka ważna. Najmniejsza wrażliwość na łamanie dobra wspólnego jest w warminsko-mazurskie. Nie ma zróżnicowania względem płci. Istnieje różnica względem miasto-wieś. W mieście jest większa wrażliwość. Najważniejszą zmienną jest zmienna wykształcenia- im ono wyższe tym większa wrażliwość. Różnica między laskami a facetami jest wtedy jeśli chodzi o wykształcenie, wykszt. Podstawowe- kobiety są bardziej wrażliwe
Po 2. Kwestia wartości- w jaki sposób osoby odnoszą się do zjawisk kategoryzowania ludzi
Wskaźnik ten pozostał niezmienny od 2005r. nie ma istotnych różnic w kontekście cech społeczno demograficznych , jedyną zmienną jest wykształcenie im ktoś bardziej wykształcony tym wyższ akceptacja. Ten element wydaje się być stabilny.
Po 3. Kwestia zrzeszania się oraz działań w ramach struktur zorganizowanych – ilość obywateli, którzy należą do danej organizacji dobrowolnej, w 2009r. 13,2% badanych zadeklarowało, ż należy do jakiś grup, organizacji (od kółka różańcowego po klub golfowy). Sprawą istotną jest to, że ta ilość jest niezmienna, z tych 13% większość(10%) to osoby, które należą do 1 organizacji. Ten odsetek jest zasadniczo niski i nie następuje jego zwiększenie. Ok. 40% z osób które zadeklarowało, że należą do tej org. -> brali udział w jakieś funkcji z wyboru w ramach tej organizacji. Mamy do czynienia cały czas ze wskaźnikiem bardzo niskim, istnieje jedna korelacja wyraźna w obrębie cech – jest to wykształcenie. Im osoba jest bardziej wykształcona to bardziej angażuje się w funkcjonowanie jakieś określonej organizacji
Po 4. Kwestia kapitału społecznego – np. spotkania z politykami (jakiekolwiek zebrania publiczne poza miejscem pracy) co 5-ty badany brak udział w jakimś zebraniu publicznym, od roku 2003 ten odsetek (20%) się nie zmienił. Połowa zadeklarowała, że biorą w tych zebraniach udział aktywny. Zasadniczo zauważamy tu pewien spadek dotyczący aktywności (wcześniej było to 60%)
Po 5. Kwestia udziału w wyborach – w roku 2007 -> 66% badanych bierze udział w wyb. Parlamentarnych, frekwencja to 54% mamy tu do czynienia z wyraźnym zawyżeniem; obecnie podobny odsetek populacji zadeklarował uczestnictwo w wyborach, mamy do czynienia z utrzymaniem się pewnego, określonego statusu. Wykształcenie jest najbardziej istotną zmienną. Badanie to pokazuje, że Polacy mają mały odsetek udziału w wyborach. Frekwencja wyborcza w 2007. Była zadziwiająco wysoka w porównaniu z innymi wyborami.
Kapitał społeczny: Robert Putnam – zaufanie ludzi do instytucji i innych form, które sprzyjają
Polska jest na szarym końcu pod wpływem kapitału społecznego, Grecja, Bułgaria jest niżej. Kiedy porównujemy się, np. z Danią to w PL wg diagnozy społecznej to widzimy, że różnica jest wielka, pod względem statystycznym ona bije po oczach. Brak zaufania poza więziami rodzinnymi występuje w PL bardzo często. Im niższy poziom zaufania w sferze biznesowej to? W pl jest niewielki odsetek populacji, który należy d
Poziom zaufania względem innych osób – poczucie szczęścia ale jednostkowe
Polsce jest na dnie pod względem zaufania, a pod względem szczęścia znajdujemy się na wyższym poziomie niż wiele państw, które maja większy poziom zaufania. Kapitał w PL względem dobrobytu materialnego-> Poznań ma największy wskaźnik. Kapitał Społeczny ma duże znaczenie. W roku 2005 osoby działające jako wolontariusze zajmowały duży odsetek populacji, które deklarowały, ż należą do jakiś stowarzyszeń, organizacji. W 2007r. wiele osób deklarowało, ż należy tylko i wyłącznie do wolontariatu.
Kapitał społeczny w pl jest bardzo niski, odstajemy bardzo od europy, średni poziom zaufania w UE wynosił 32% średnio w danym państwie względem innych osób, w PL było to wahaniem od 10-15%. Kapitał społ. Jest w dużej mierze rekompensowany przez więź rodzinną, zmniejszył się poziom skolaryzacji, poziom ubóstwa itp. W PL nastąpiła znacząca poprawa wzrostu kapitału ludzkiego (inwestowanie w siebie, wzrost dobrobytu materialnego itp.)
umkc