ZAWÓD NAUCZYCIEL.pdf

DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI

DYLEMATY WYCHOWANIA

Zawód nauczyciel

Wzawodzie nauczyciela nauczania zintegrowanego

pracuję osiemnaście lat. Początkowo – w niewielkiej

szkole w małej miejscowości, od ośmiu lat

–wjednej ze szkół warszawskich.

n Grażyna Staniucha

P rzejście z jednej placówki do drugiej

lonej o dwa kilometry. Uczniowie ci byli po-

czątkowo dowożeni do szkoły przez rodzi-

ców, ale już w drugiej klasie samodzielnie

przychodziły i wracały do domu. W szkole

działała świetlica, ale korzystały z niej

na ogół dzieci czekające na lekcje, na ro-

dzeństwo oraz te, które należały do grupy

świetlicowej (przygotowywały przedstawie-

nia, spędzały czas na wspólnych grach i za-

bawach, odrabiały lekcje). Dzieci takich nie

było dużo, ponieważ wszystkie na ogół mia-

ły zapewnioną opiekę w domu.

Praca z dziećmi była bardzo przyjemna.

Były w zasadzie zdyscyplinowane, grzeczne.

Owszem, zdarzały się i takie, które przyspa-

rzały kłopotów wychowawczych. Najczęstszy

problem, z jakim się stykałam, to niedojrza-

łość emocjonalna ucznia.

było jak wypłynięcie na głęboką,

wzburzoną wodę. Duża szkoła, liczne klasy,

zupełnie inne problemy z dziećmi oraz ro-

dzice czasami mniej chętni do współpracy.

To dla mnie nowe doświadczenie, ale jedno-

cześnie wyzwanie. Na początku było mi, nie

ukrywam, trudno się przyzwyczaić. Z dru-

giej jednak strony, miałam możliwość po-

równania.

Łatwiejsza praca

Praca w małej szkole (około 320–340

uczniów) z kilkunastoma, na ogół grzeczny-

mi i zdyscyplinowanymi uczniami w klasie

jest łatwiejsza, mniej stresująca. Nie musia-

łam borykać się z takimi problemami wy-

chowawczymi, z jakimi spotykam się obec-

nie w środowisku wielkomiejskim. Na

każdym poziomie były po dwie klasy, naj-

częściej 18–19-osobowe. Środowisko, z któ-

rego wywodziły się dzieci, nie było bardzo

zróżnicowane. Przeważały dzieci pochodzą-

ce z rodzin górników i rolników, ale byli tak-

że uczniowie, których rodzice są lekarzami,

adwokatami. Do szkoły uczęszczały dzieci

miejscowe oraz dzieci z miejscowości odda-

Smutny fakt

W owych czasach miałam także dziecko,

które, jak wykazały przeprowadzone dopie-

ro pod koniec klasy pierwszej badania psy-

chologiczne, powinno uczęszczać do szkoły

specjalnej. Rodzice tego dziecka nie zgodzi-

li się już w okresie przedszkolnym na sko-

rzystanie z pomocy poradni psychologiczno-

Życie Szkoły

Praca w małej szkole jest łatwiejsza,

mniej stresująca. Nie musiałam borykać

się z takimi problemami wychowawczymi,

zjakimi spotykam się obecnie

wśrodowisku wielkomiejskim.

-wyrównawcze, przy odrabianiu prac domo-

wych korzystały z pomocy wychowawcy

świetlicy. Ponieważ klasy były niezbyt liczne,

a dzieci w miarę grzeczne, miałam możli-

wość indywidualnej pracy ze słabym

uczniem w czasie lekcji. Dzięki temu

uczniów powtarzających klasę nie było, poza

wyjątkowymi przypadkami, np. odroczenia

obowiązku szkolnego (po badaniu po pierw-

szym semestrze klasy pierwszej). Żeby spro-

stać problemom, nie mogłam na bieżąco

umawiać się z metodykiem, psychologiem

i pedagogiem, tylko na własną rękę szuka-

łam rozwiązań. W szkole nie było etatu psy-

chologa ani pedagoga szkolnego. Psycholog

odwiedzał szkołę na początku roku oraz

pod koniec pierwszego semestru i w maju.

Pedagog zatrudniony był na pół etatu, tak że

-pedagogicznej, gdyż uważali, że syn w mia-

rę rozwoju wyrówna braki. Chłopczyk na za-

jęciach najczęściej nie pracował, przeszka-

dzał innym, głośno rozmawiając, chodził

na czworakach, naśladując odgłosy psa, wy-

rzucał kolegom zawartość tornistrów, wy-

biegał z klasy. Po rozmowie z mamą nastę-

powała chwilowa poprawa jego zachowania.

Matka przez cały pierwszy rok nauki syna

nie wyrażała zgody na wizytę w poradni, we-

dług niej dziecko nie sprawiało w domu żad-

nych kłopotów wychowawczych. Chłopiec nie-

chętnie zwierzał się z tego, co robi w domu,

jak reagują rodzice na uwagę w dzienniczku.

Dopiero po jakimś czasie „otworzył się”. Oka-

zało się, że w domu traktowany był bardzo su-

rowo. Kolejne rozmowy z mamą na temat wi-

zyty w poradni nadal nie przynosiły żadnych

rezultatów. Niestety, uczeń nie zdobył promo-

cji do klasy drugiej. Jego dalszy los nie poto-

czył się szczęśliwie – powtarzał klasę drugą,

trzecią i czwartą. Dopiero wtedy przeniósł się

do szkoły specjalnej. Smutny to fakt, ale ludzie

wywodzący się z tego (wiejskiego/małomia-

steczkowego) środowiska naprawdę niechęt-

nie korzystają z pomocy psychologa czy peda-

goga – wstydzą się, nie zdając sobie sprawy,

jaką krzywdę wyrządzają swemu dziecku.

Współpraca z rodzicami zazwyczaj

układała się pomyślnie. Rodzice

najczęściej stosowali się do zaleceń

i uwag nauczyciela, w miarę swoich

możliwości służyli pomocą.

często zdarzało mi się odwiedzać swoich

uczniów w ich rodzinnych domach, aby do-

wiedzieć się, jakiej potrzebują pomocy, zo-

baczyć warunki, w jakich się uczą (wiele

dzieci pochodziło z rodzin alkoholików).

Blaski i cienie

Kiedy podejmowałam pracę, a było to kil-

kanaście lat temu, szkoła była dość dobrze

wyposażona w pomoce dydaktyczne, ale mi-

mo to sporo pomocy musiałam wykonywać

sama, nie było kserokopiarki, więc wiele

rzeczy kopiowałam przez kalkę, nie było

zbyt dużo pomocniczych podręczników dla

nauczycieli. Za to był bardzo bliski kontakt

z naturą, wiele lekcji odbywało się w okre-

ślonym środowisku, na łące, nad stawem czy

wlesie i na polu, gdzie uczniowie mogli, ob-

serwując, zdobywać własne doświadczenia

i pogłębiać wiedzę. W zimie zabieraliśmy

sanki (był to szkolny sprzęt sportowy) i zjeż-

Jakiej pomocy potrzebują

Najczęściej spotykałam się z problemami

społecznymi. Nie wszystkie dzieci były do-

brze przygotowane do obowiązku szkolne-

go. Większość z nich opuszczała zajęcia

w przedszkolu, a podczas nauki w szkole

wielu rodziców nie mogło poświęcić czasu

dzieciom ze względu na obowiązki gospo-

darskie. Takie właśnie dzieci miały najczę-

ściej kłopoty w nauce – w dodatku wywodzi-

ły się z rodzin wielodzietnych. Dzieci te

chętnie uczęszczały na zajęcia dydaktyczno-

8/2008

Ukowala; wycieczka doskansenu wsi polskiej wSierpcu

Na wycieczce w Muzeum Archeologicznym; lepienie z gliny

dżaliśmy z górki w pobliżu szkoły. Organizo-

waliśmy w ramach zajęć SKS-u wyjazdy

na lodowiska, a w czasie ferii zimowych –

jednodniowe wyjazdy w góry, za które pła-

cili rodzice. Poza tym woziliśmy dzieci

do najbliższego miasta na pływalnię.

Można postawić pytanie: skąd były na to

pieniądze? W szkole bardzo sprawnie dzia-

łał komitet rodzicielski, który organizował

festyny dla rodziców. Dochód przeznaczał

na potrzeby szkoły, poszukiwał sponsorów.

Na festynach uczniowie sprzedawali własno-

ręcznie wykonane ozdoby, prace artystycz-

ne, prezentowali swoje umiejętności wokal-

ne i taneczne.

więc było to zawsze olbrzymie przeżycie. Ro-

dzice już od klasy pierwszej gromadzili fun-

dusze, ponadto każdy uczeń otrzymywał do-

finansowanie z wydziału ochrony

środowiska, a dzieci z biednych rodzin –

z opieki społecznej. W rezultacie zawsze wy-

jeżdżały całe dwie klasy (cały rocznik).

W czasie pobytu dzieci miały zajęcia lekcyj-

ne, a dodatkowo zwiedzały ciekawe miejsca,

Kiedy podejmowałam pracę, a było to

kilkanaście lat temu, szkoła była dość

dobrze wyposażona w pomoce

dydaktyczne, ale mimo to sporo pomocy

musiałam wykonywać sama.

Zielone szkoły

W czasie roku szkolnego organizowałam

wyjazdy do kina, rzadziej do teatru. Poza ty-

mi rozrywkami dzieci nie miały innego kon-

taktu z kulturą, ponieważ rodzice nie dyspo-

nowali wolnym czasem, a i sytuacja

finansowa nie pozwalała na takie rozrywki.

Oczywiście nie była to reguła. Byli i są rodzi-

ce, którzy robią bardzo wiele, aby ich dziecko

rozwijało się najpełniej, miało kontakt z kul-

turą i osiągnięciami techniki. Ponieważ re-

jon, w którym pracowałam i z którego pocho-

dzę, to Śląsk, organizowałam dzieciom

wklasie trzeciej trzytygodniowe wyjazdy

nad morze, do zielonej szkoły. Nie każde

dziecko mogło później wyjechać z rodzicami,

spędzały czas na plaży, wieczorami organizo-

wano dla nich dyskoteki, rozgrywki sportowe

iintelektualne oraz mnóstwo innych przy-

jemności. Dzieci wracały wesołe, zadowolo-

ne i opalone.

Razem z rodzicami

Współpraca z rodzicami zazwyczaj ukła-

dała się pomyślnie. Rodzice najczęściej sto-

sowali się do zaleceń i uwag nauczyciela,

w miarę swoich możliwości służyli pomocą

w czasie wycieczek, chętnie pomagali

przy organizacji różnych imprez klasowych

czy szkolnych. Grono pedagogiczne nie było

liczne i może dlatego – bardzo zgrane. Lubi-

Życie Szkoły

Dziewięć lat temu wpadła mi w ręce

książka opisująca techniki pedagogiczne

opracowane przez francuskiego

pedagoga Celestyna Freineta.

Zainteresowały mnie bardzo

ipodokładnym zapoznaniu się z nimi,

postanowiłam niektóre z nich

wprowadzić na swoich zajęciach.

liśmy spędzać wspólnie czas. W okresie mojej

pracy szkoła miała dwóch dyrektorów. Za-

wsze potrafili docenić nauczyciela i stanąć

wjego obronie. Wiele mogłam się od nich

nauczyć. Całe grono, pracownicy obsługi

oraz emerytowani pracownicy szkoły, spoty-

kaliśmy się okazjonalnie na poczęstunku

z okazji Dnia Nauczyciela czy Dnia Kobiet.

Co rok, po zakończeniu roku szkolnego orga-

nizowaliśmy całodniowe wyjazdy turystyczne.

Stosunki panujące między nauczycielami

i pracownikami obsługi były bardzo dobre.

w rozwiązywaniu problemów wychowaw-

czych może zawsze liczyć na pomoc szkolne-

go psychologa i pedagoga.

Po dziesięciu latach

Podjęłam trudną decyzję o zmianie miej-

sca zamieszkania i co za tym idzie, zmianie

miejsca pracy. Bardzo ciężko było mi się

rozstać z tamtą szkoła, ale do tej pory utrzy-

muję osobisty kontakty z koleżankami, cza-

sami odwiedzam szkołę i wracają wtedy bar-

dzo miłe wspomnienia.

Aby zacieśnić więzy

Grono pedagogiczne jest liczne i myślę,

że zgrane. Niestety, my, nauczyciele naucza-

nia zintegrowanego rzadko spotykamy się

zinnymi koleżankami w pracy, ponieważ

przerwy spędzamy z naszymi podopieczny-

mi w sali lekcyjnej albo na korytarzu. Aby

zacieśnić więzy, porozmawiać i odpocząć,

umawiamy się na spotkania w ulubionej her-

baciarni. Tak jak i w poprzedniej szkole, tak

i teraz wspólnie obchodzimy nasze święto –

Dzień Nauczyciela, organizujemy Wigilię,

wychodzimy do teatru czy kina, planujemy

wycieczki integrujące zespół.

W przeciągu ostatnich ośmiu lat miałam

pod swoją opieką różne dzieci. Musiałam

szukać dróg, które pozwolą mi dotrzeć

do ucznia, zrozumieć jego problemy i po-

móc mu je przezwyciężyć (rozwiązać). Wie-

le czasu poświęcałam na indywidualne roz-

mowy. Bardzo często lekcje zaczynały się

i kończyły pogadanką na tematy wychowaw-

cze. Prowadziłam zajęcia, na których reali-

zowałam program „Spójrz inaczej”. W cza-

sie kolejnych zajęć widziałam, że uczeń

„trudny” stawał się spokojniejszy, bardziej

ufny, chętny do rozmowy.

Jeden z takich uczniów opowiadał o swo-

ich smutkach i radościach, marzeniach,

oczekiwaniach. Swoje emocje, te pozytywne

i negatywne ujawniał na różne sposoby:

w pracy plastycznej, opowiadaniu, zabawie.

Podczas zajęć starał się dostrzegać w sobie

W szkole uczniowie mogą uczestniczyć

w różnorodnych zajęciach pozalekcyjnych,

zgodnie ze swoimi zainteresowaniami,

np. zajęciach plastycznych, tanecznych,

sportowych, przyrodniczych.

W szkole, w której obecnie pracuję, jest

po kilka klas na każdym poziomie. Oddziały

są liczne. Jednak dzieci już na starcie są le-

piej przygotowane do nauki czytania i pisa-

nia, co procentuje w dalszym etapie kształ-

cenia. Szkoła jest o wiele lepiej wyposażona

w pomoce naukowe, dysponuje kilkoma bo-

iskami sportowymi, uczniowie mają możli-

wość uczestniczenia w różnorodnych kołach

zainteresowań i zajęciach pozalekcyjnych.

Ponadto, uczniowie mogą poszerzać swoją

wiedzę, uczestnicząc w różnego rodzaju lek-

cjach muzealnych, spektaklach teatralnych

itp. Rodzice są zainteresowani postępami

swoich pociech w nauce i na ogół współdzia-

łają z wychowawcą. Nauczyciel ma ogromne

możliwości wzbogacania swojego warsztatu

pracy przez udział w szkoleniach, warszta-

tach, wykładach, konferencjach. W pracy,

8/2008

mocne strony i wzmacniać je. Podejmował

także walkę ze swoimi słabościami, a każdy,

najmniejszy nawet sukces dodawał mu sił

i wiary w siebie. Czuł się lubiany i docenia-

ny. I o to właśnie mi chodziło. Z czasem po-

prawie ulegało jego zachowanie na lekcjach,

kontakty z nauczycielami i rówieśnikami.

Każda pochwała wzmacniała go. Dużą rolę

odegrała współpraca z rodzicami ucznia: by-

li bardzo otwarci na uwagi, zalecenia na-

uczyciela, psychologa, dzielili się chętnie

swoimi uwagami i spostrzeżeniami. Kiedy

widziałam, niewielkie nawet, efekty pracy,

po prostu cieszyłam się! Teraz, gdy spoty-

kam „mojego” wychowanka w szkole,

uśmiech na jego twarzy, miłe pozdrowienie

sprawiają mi wiele radości i dają ogromną

satysfakcję z wykonanej pracy.

Zajęcia dodatkowe

W czasie roku szkolnego uczniowie

w szkole warszawskiej znacznie częściej wy-

chodzą do teatru, kina, muzeum czy domu

kultury; wyjeżdżają także na całodniowe wy-

cieczki. Ale wyjazd do zielonej szkoły w kla-

sie trzeciej trwa tydzień, a nie trzy. W szko-

le uczniowie mogą uczestniczyć w róż-

norodnych zajęciach pozalekcyjnych, zgod-

nie ze swoimi zainteresowaniami, np. zaję-

ciach plastycznych, tanecznych, sportowych,

przyrodniczych.

Od pewnego czasu ja sama prowadzę za-

jęcia dodatkowe: kółko teatralne. Wspólnie

z uczniami aktorami przygotowujemy insce-

nizacje, widowiska lalkowe, przedstawienia

okazjonalne. Dzieci z zapałem uczą się swo-

ich ról, samodzielnie wykonują kukiełki

i niektóre elementy dekoracji – działają

twórczo i zgodnie pracują w grupie rówie-

śniczej. Inscenizacja jako forma pracy lek-

cyjnej, jak i pozalekcyjnej, z dziećmi

w młodszym wieku szkolnym wywodzi się

z gier i zabaw, jest zatem dzieciom bliska

i chętnie w niej uczestniczą. Dzięki takiej

pracy dzieci uczą się odpowiedzialności

zbiorowej i indywidualnej, bo wiedzą,

że końcowy efekt – sukces z wystawienia in-

scenizacji – jest dziełem całej grupy.

Skansen w Sierpcu; lepienie garnków

Przedstawienie kukiełkowe „Jaś i Małgosia”

Na wzór Freineta

Przedstawienie z okazji Dnia Ziemi

Życie Szkoły

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: