Dystrybucja gazu butan.doc

5

WYTYCZNE DO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

NA STANOWISKU

TANKOWANIE ZBIORNIKÓW SAMOCHODOWYCH GAZEM PŁYNNYM

1.              Zagadnienie układów, służących zasilaniu silników mecha­nicznych, szczególnie w samochodach, mieszaniną propanu i butanu, obejmuje urządzenia o różnej konstrukcji i przeznacze­niu, gdyż bardzo istotny jest dobór rodzaju układu zasilania do danego typu samochodu, jego silnika, a montaż urządzenia i regu­lacji zapewnia bezpieczeństwo użytkowania pojazdu.

2.              Dla ułatwienia m.in. zapisu układu zasilania silników propanem-butanem, przyjęto skrót tej metody jako LPG.

3.              Układ zasilania LPG dzieli się na odpowiadający za przygoto­wanie mieszanki palnej i za magazynowanie paliwa.

4.              Bardzo ważne jest określenie podstawowych właściwości fizy­kochemicznych gazu propan-butan, które rzutują na prawidło­wość eksploatacji silnika, a więc:

a.               Skład chemiczny – węglowodory (propan, butan, izibutan, etan, izomery butanu i inne). LPG pod ciśnieniem atmos­ferycznym w temperaturze pokojowej posiada postać gazu, a pod niewielkim ciśnieniem (kilka atmosfer) skrapla się (skroplony gaz).

b.              Prężność par paliwa – przy stałej temperaturze w zbiorniku istnieje stan równowagi termodynamicznej, czyli bez zmiany temperatury szybkość parowania cieczy jest równa szybkości skraplania pary, wtedy w zbiorniku znajdują się dwie fazy: ciekła i gazowa.

c.               Paliwo gazowe po zatankowaniu jest bogate w propan i powo­duje, że całe pobierane paliwo LPG przechodzi w stan gazowy w zbiorniku. W przypadku zasilania silnika spalinowego pa­liwem LPG, stosowany jest pobór fazy ciekłej.

d.              Ciepło właściwe – ciepło właściwe przy ogrzewaniu pod sta­łym ciśnieniem jest inne niż przy ogrzewaniu przy stałej ob­jętości.

e.               Temperatura wrzenia – jest zależna od ciśnienia. W zbior­niku paliwa parowanie LPG powoduje wzrost ciśnienia, co spowalnia i w końcu doprowadza do warunków równowagi faz.

f.               Wartość opałowa – miarą jakości paliwa jest ilość energii wydzielającej się podczas spalania paliwa. Wartość opałową paliwa stanowi ciepło spalania pomniejszone o ciepło paro­wania pary wodnej znajdującej się w spalinach.

g.              Liczba oktanowa – wskaźnik liczbowy jako miara odporno­ści na spalanie stukowe paliw przeznaczonych do silników o zapłonie iskrowym. Liczba oktanowa paliwa LPG jest zależna od właściwości jego komponentów oraz ich zawartości w pali­wie.

h.              Stała stechiometryczna – ilość powietrza potrzebna do cał­kowitego i zupełnego spalenia przyjętej jednostki paliwa.

i.                Prędkość spalania – na którą składa się: współczynnik nad­miaru powietrza, energia zapłonu, właściwości fizykoche­miczne paliwa, kształt komory spalania, ukształtowanie ka­nałów dolotowych, stopień zawirowania mieszanki.

j.                Granice zapalności – określają zakres składu mieszanki, w której możliwe jest jej zapalenie.

k.              Zapach – propan i butan są gazami bezwonnymi, nieprzy­jemna woń jest nadawana po to, aby sygnalizować przecieki paliwa LPG.

l.                Normy – są trzy rodzaje mieszanin:
A - butan techniczny,

B - propan-butan techniczny;

C - propan techniczny

m.            Dla okresu np. zimowego, norma określa paliwa silnikowe mieszaniny B i C.

n.              Przedmiotem normy są ponadto zawartość: siarkowodoru, siarki ogólnej, oleju mineralnego, wody, minimalna wartość opałowa, sprawdzanie zapachu i zawartości amoniaku.

5.              Na stacjach paliw, na których tankuje się gaz płynny do pojaz­dów mechanicznych (autogaz), można go przechowywać w zbior­nikach: podziemnych, naziemnych, przewoźnych lub w butlach stalowych.

6.              Zbiorniki muszą być oryginalne, właściwie oznakowane, szczel­nie zamknięte, w chłodnym miejscu, suchym i dobrze wentylowa­nym, a gdy znajdują się w pomieszczeniu, to instalacja elektryczna winna być zabezpieczona przeciwwybuchowe. Zbiorniki powinny być usytuowane z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.

7.              Obligatoryjnie stacja paliw musi być wyposażona w odpowiedni sprzęt przeciwpożarowy:

a.               Dwa agregaty proszkowe lub śniegowe (25kg).

b.              Jedną gaśnicę proszkową lub śniegową (6kg) na jeden odmierzacz paliw.

c.               Dwie gaśnice proszkowe lub śniegowe na dwa lub więcej odmierzaczy paliw.

d.              Trzy koce gaśnicze, w tym jeden koc dla stanowiska wydawa­nia gazu płynnego.

e.               Dwie gaśnice proszkowe lub śniegowe (6kg) na każde stano­wisko wydawania gazu płynnego.

8.              Ważniejsze zasady i ustalenia dla stanowisk tankowania zbior­ników samochodowych gazem płynnym:

a.               Pracodawca obowiązany jest wyposażyć stanowisko w pod­ręczny sprzęt gaśniczy, który musi być w pełnej sprawności technicznej.

b.              Pojazdy na stacji muszą poruszać się w wydzielonych pa­sach.

c.               Prace związane z napełnianiem, przechowywaniem i rozpro­wadzaniem gazu płynnego mogą wykonywać wyłącznie pra­cownicy o właściwych kwalifikacjach, określonych w odręb­nych przepisach.

d.              Zbiorniki do magazynowania gazu płynnego muszą być wy­posażone w armaturę i osprzęt, zgodnie z przepisami technicznymi i Polskimi Normami, a dopuszczone do eksploata­cji zgodnie z przepisami o dozorze technicznym.

e.               Do armatury i osprzętu musi być zapewniony łatwy dostęp.

f.               Szczególne zagrożenia: jest on skrajnie łatwo palnym gazem, tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem, niebezpiecz­nie reaguje z utleniaczami, gromadzi się przy powierzchni ziemi.

g.              Podczas przeglądu lub naprawy agregatu i innych urządzeń (przez osoby upoważnione), należy je odłączyć od instalacji armaturą odcinającą, opróżnić z gazu i wyłączyć zasilanie elektryczne.

Wstępne czynności do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na stanowisku tankowania zbiorników samochodowych gazem płynnym

1.              Ocenę ryzyka zawodowego dla określonych stanowisk czy za­wodów, można przeprowadzić różnymi metodami i sposobami. Zależy to od wielu czynników: wielkości zakładu, ilości zatrud­nionych pracowników, techniki wyposażenia, rodzaju zagrożeń itp.

2.              Stacje tankowania paliw gazowych są zazwyczaj połączo­ne z dystrybucją płynów ropopochodnych (benzyna, ropa, oleje), dlatego też wszyscy pracownicy tam zatrudnieni muszą posiadać odpowiednie przeszkolenia i kwalifikacje do tankowania zbiorników samochodowych odpowiednim paliwem.

3.              Traktując stację jako zakład pracy można przyjąć, że najprost­szą metodą oceny ryzyka zawodowego jest system tzw. „Pięciu kroków", pozwalający na uzyskanie realnych danych o istnieją­cych zagrożeniach i uciążliwościach.

4.              Aby jednak ocena była miarodajna, wyznaczeni do dokonania oceny pracownicy muszą spełniać określone wymogi i posiadać odpowiednie predyspozycje, a mianowicie mieć:

a.               Pełną wiedzę na temat propanu-butanu, znać jego charakte­rystykę, właściwości fizyko-chemiczne itp.

b.              Rozeznanie w występujących na takiej stacji zagrożeniach i uciążliwościach, częstotliwości wypadków przy pracy czy chorób zawodowych.

c.               Odpowiednią praktykę i wiedzę, aby rozróżnić czynniki szko­dliwe dla zdrowia, występujące podczas dystrybucji i gospo­darki płynnym gazem.

d.              Zdolności do podjęcia właściwych działań korygujących, za­pobiegających występującym, a stwierdzonym zagrożeniom i uciążliwościom podczas realizowania pracy na stacji przy dystrybucji gazu.

e.               Taką wiedzę i umiejętności, które umożliwią skorzystanie z opracowań ekspertów i fachowców w celu właściwej oceny zagrożeń występujących na stacji.

5.              Za właściwe, rzetelne, poprawne i skuteczne przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stacji dystrybucji gazu, zawsze jest odpowiedzialny pracodawca, mimo że lustrację może przeprowa­dzać zespół spoza stacji.

Praktyczne przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stacji dystrybucji gazu płynnego

KROK 1: Identyfikacja istniejących zagrożeń i uciążliwości na stacji dystrybucji gazu płynnego:

1.              Należy zidentyfikować wszystkie występujące na stacji czyn­niki środowiska materialnego, ustalając ich rzeczywistą wartość. Między innymi trzeba skontrolować:

a.               Stan techniczny dystrybutorów.

b.              Przyłącza spustowe przewodów wlewowych.

c.               Drożność przewodów.

d.              Stan węży nalewczych przy odmierzaczach.

e.               Stan zbiorników magazynujących gaz.

f.               Urządzenia zabezpieczające przenikanie gazu do gruntu lub powietrza.

g.              Uziemienie dystrybutorów oraz to, czy jest do nich wolny do­stęp.

h.              Ilość i stan obowiązkowego wyposażenia ppoż.

i.                Czy gaz jest przechowywany w zbiornikach odpowiednio i właściwie oznakowanych, szczelnych, z dala od źródeł ciepła i zapłonu,

j.                Prawidłowość gospodarowania opakowaniami.

k.              Czy są przestrzegane zasady, że podczas tankowania gazu sil­nik pojazdu jest unieruchomiony.

l.                Porządek na całej stacji.

m.            Czy na terenie stacji nie są instalowane urządzenia grzewcze.

n.              Czy na terenie stacji są instalowane prowizoryczne urządze­nia elektryczne.

o.              Czy tankowanie gazu nie odbywa się podczas wyładowań at­mosferycznych.

p.              Inne występujące na stacji zagrożenia i uciążliwości

2.       Uwaga: Upewnić się, że podczas dystrybucji gazu pracownicy nie piją, nie palą, nie jedzą, stosują konieczne ochrony osobiste (rękawice, maski, kombinezony gazoszczelne itp.).

KROK 2: Określenie rodzaju zawodu oraz wykonywanych czynności przy dystrybucji gazu

1.              Należy określić wymagany zawód oraz kwalifikacje i uprawnie­nia przy dystrybucji gazu. Trzeba ustalić m.in.:

a.               Wymogi zawodowe z zakresem zadań, obowiązków i odpo­wiedzialności.

b.              Występujące niedogodności przy dystrybucji gazów, jak rów­nież jego magazynowaniu.

c.               Pełny wykaz pracowników zatrudnionych na stacji paliw, ich wykształcenie, praktykę, umiejętności, predyspozycje do obsługiwania stanowiska.

d.              Obowiązujące zasady i przepisy dotyczące magazynowania i dystrybucji gazu oraz znajomość jego właściwości przez pra­cowników stacji.

...