ZARZĄDZENIE NR 20

Rektora Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki

z dnia 19 maja 2003 r.

znak R05-0141-47/2003

w sprawie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy

w Politechnice Krakowskiej.

Na podstawie:

1. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz.94; ze zm.), art. 226,
2. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129 poz. 844; ze zm.), § 39 ust. 1,
3. Polskiej Normy PN-N-18002:2000 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego”,
4. Polskiej Normy PN-80/Z-08052 „Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy. Klasyfikacja",

w celu zapewnienia poprawy bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia pracowników Politechniki Krakowskiej:

§ 1

1. Zarządzam obowiązkową ocenę ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w PK oraz na stanowiskach, na których odbywają się zajęcia dydaktyczne w PK.
2. Zobowiązuję kierowników jednostek organizacyjnych PK do prowadzenia oceny ryzyka zawodowego - wspólnie z Działem BHP, stosownie do nw.  załącznika.
3. Wprowadzam - określone w załączniku do niniejszego zarządzenia - zasady i tryb przeprowadzania oceny ryzyka, o jakim mowa w pkt.1, oraz sposób dokumentowania oceny tego ryzyka. Pełny tekst załącznika znajduje się na stronie internetowej PK www.pk.edu.pl/admin/dokument/zarz

§ 2

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

                                                                                                                R E K T O R

                                                                              prof.zw.dr hab.inż. Marcin Chrzanowski

Załącznik

                                                                                                                do zarządzenia Nr 20

                                                                                                                Rektora PK z dn. 19 maja 2003 r.

Zasady i tryb przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego

na stanowiskach pracy

INFORMACJE WSTĘPNE

1.     Ocenę ryzyka prowadzi się na wszystkich stanowiskach pracy jako proces ciągły.

Przeprowadzają ją:

1)     zespoły o jakich mowa w ust.4 - okresowo, stosownie do ust.2,

2)     kierownicy jednostek organizacyjnych - na bieżąco, odpowiednio do zmian wprowadzanych na podległych im stanowiskach.

2.     Termin złożenia przez poszczególne jednostki organizacyjne informacji, o jakich mowa w ust.7 pkt 1, potrzebnych do podjęcia oceny ryzyka przez ww. zespoły, upływa z dniem 5 czerwca 2003 r.

3.     Udokumentowana ocena ryzyka stanowi, w rozumieniu zarządzenia, obowiązującą informację:

-       o rodzaju i zakresie zagrożeń występujących w środowisku pracy,

-       o skutkach dla zdrowia i życia jakie może wywołać praca w kontakcie z tymi zagrożeniami,

-       o środkach zapobiegających ww. zagrożeniom, w tym o sposobach stosowania środków ochrony indywidualnej i zbiorowej,

-       o dopuszczalności ryzyka.

4.     Dla każdej jednostki organizacyjnej powołuje się odrębny dwuosobowy zespół do oceny ryzyka, zwany dalej „zespołem”.                                                               

W skład zespołu wchodzą:

a)  pracownik jednostki, w której ocenia się ryzyko (mający wiedzę niezbędną do identyfikowania występujących w niej zagrożeń i umiejący ocenić szkodliwe następstwa tych zagrożeń), wyznaczony imiennie przez jej kierownika,

b)  jeden z pracowników Działu BHP, to jest (o ile kierownik tego działu nie ustali inaczej):

§                inż. Andrzej Mielczarek - dla jednostek wydziałów: WA, WIL i WM oraz  pionu DA,

§                mgr inż. Krzysztof Koczocik - dla jednostek wydziałów: WFTiMK, WIEiK i WIŚ oraz pionów PD i PO,

§                mgr Zbigniew Kowalczyk - dla jednostek WIiTCh oraz pionów R, PN i PR.

5.     Zespół przeprowadza ocenę ryzyka na danym stanowisku pracy na podstawie wymagań określonych w przepisach prawnych i normach, kierując się zasadami podanymi w Polskiej Normie PN-N-18002:2000 oraz w niniejszym zarządzeniu.

6.     Ocenę ryzyka zatwierdza odpowiednio: dziekan wydziału lub kierownik pionu, któremu podlega dana jednostka organizacyjna. 

7.     Każdy kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany organizować prace w sposób nie powodujący przekroczenia granicy ryzyka dopuszczalnego i w tym celu: analizować ryzyko zawodowe na podległych mu stanowiskach pracy i podejmować działania w celu ograniczenia tego ryzyka. W szczególności kierownik jednostki organizacyjnej jest obowiązany:

1)     sporządzić - zgodnie z  załącznikiem nr 2 do niniejszych zasad - informację potrzebną do podjęcia oceny ryzyka oraz wyznaczyć pracownika do zespołu oceniającego ryzyko i  zgłosić te dane do Dz. BHP na piśmie,

2)     zapewnić zespołowi dostęp do stanowisk pracy i związanej z nimi dokumentacji oraz dostarczyć innych żądanych informacji i udzielić wszechstronnej pomocy niezbędnej do oceny ryzyka,

3)     zapoznać podległych pracowników, za potwierdzeniem na piśmie, z dokonaną oceną ryzyka,

4)     wdrożyć określone w ocenie ryzyka wnioski oraz zalecenia dotyczące stosowania środków ochrony ograniczających ryzyko,

5)     nie zezwolić na wykonywania pracy, gdy ryzyko jest niedopuszczalne,

6)     przechowywać dokumentację oceny ryzyka na podległych mu  stanowiskach pracy.

8.     Dział BHP jest obowiązany:

1)     brać udział w ocenie ryzyka, w porozumieniu z kierownikami jednostek organizacyjnych,

2)     udzielać wyjaśnień w sprawie oceny ryzyka,

3)     przechowywać dokumentację oceny ryzyka przeprowadzonej przez zespoły.

9.     Każdy pracownik jest obowiązany zapoznać się z oceną ryzyka przeprowadzoną na jego stanowisku pracy i stosować się do niej w celu ograniczenia własnego narażenia, a w szczególności stosować środki ochrony wskazane w tej ocenie.

10. Do nadzoru i koordynacji działań związanych z oceną ryzyka, o jakich mowa w zarządzeniu, uprawniony jest Dyrektor Administracyjny.

ZASADY OGÓLNE

1. Ocenę ryzyka zawodowego prowadzi się jako proces wieloetapowy, na który składają się kolejno:

1)     sporządzenie wykazu stanowisk pracy,

2)     zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka,

3)     rozpoznanie (identyfikacja ) zagrożeń,

4)     określenie możliwych skutków każdego zagrożenia,

5)     oszacowanie ryzyka związanego z każdym zidentyfikowanym zagrożeniem, z uwzględnieniem stosowanych środków ograniczających ryzyko,

6)     wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego,

7)     określenie działań korygujących i/lub zapobiegawczych,

8)     sporządzenie dokumentacji oceny ryzyka.

2. Ocena ryzyka dotyczy zagrożeń związanych z procesem pracy, z uwzględnieniem dających się przewidzieć awarii, ale z wyłączeniem zdarzeń losowych oraz przypadkowych i/lub chwilowych zakłóceń warunków środowiska pracy spowodowanych przez czynniki pochodzące spoza stanowiska pracy.
3. W celu usprawnienia przebiegu oceny dopuszcza się wyróżnienie grupy stanowisk, na których wykonywane są w tych samych warunkach te same zadania i na których występują te same zagrożenia. Wystarczy wówczas przeprowadzić identyfikację zagrożeń i ocenę ryzyka dla jednego stanowiska z każdej grupy.
4. W porozumieniu z dziekanem danego wydziału / kierownikiem pionu i na jego koszt, zespół oceniający ryzyko ma prawo korzystać z opinii ekspertów.
5. Po przeprowadzeniu oceny ryzyka i sporządzeniu dokumentacji ww. zespół przekazuje ją kierownikom: danej jednostki organizacyjnej i działu bhp. 
6. Ocenę ryzyka przeprowadza się okresowo oraz wtedy, gdy informacje wykorzystane do jego oceny utraciły swą aktualność.

ZASADY SZCZEGÓŁOWE - ETAPY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

1.     Sporządzenie wykazu stanowisk pracy oraz ich szczegółowego opisu (zgodnie z załącznikiem nr 2 do niniejszych zasad) zawierającego informacje zaznaczone poniżej*, jest zadaniem jednostki organizacyjnej, której podlegają dane stanowiska.

2.     Zebranie informacji

Do oceny ryzyka zawodowego wykorzystuje się informacje dotyczące:

-          lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań*,

-          osób pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych osób, dla których przyjmuje się inne szczególne kryteria, np. kobiet w ciąży, młodocianych lub osób niepełnosprawnych*,

-          stosowanych środków pracy, materiałów oraz wykonywanych eksperymentów, doświadczeń, operacji technologicznych*,

-          wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez osoby pracujące na stanowisku *,

-          wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanego stanowiska,

-          zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane, i ich źródeł*,

-          możliwych skutków występujących zagrożeń,

-          stosowanych środków ochronnych,

-          wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz innych związanych z warunkami pracy, a  także awarii.

Źródłami tych informacji mogą być:

-          dane techniczne o stosowanych na stanowisku maszynach i urządzeniach,

-          dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stanowiskowe,

-          wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych, a także uciążliwych, występujących na stanowisku pracy,

-          dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz awarii,

-          przepisy prawne i inne dokumenty normatywne,

-          literatura naukowo-techniczna,

-          karty charakterystyk substancji chemicznych itp.,

oraz ustalenia własne, a zwłaszcza:

-          obserwacja środowiska pracy,

-          obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku pracy,

-          obserwacja zadań wykonywanych poza stanowiskiem pracy,

-          wywiady z pracownikami,

-          obserwacja czynników zewnętrznych, które mogą wpłynąć na stanowisko pracy (np. prace wykonywane przez pracowników na innych stanowiskach pracy, czynniki atmosferyczne),

-          analiza organizacji działań, których celem jest zapewnienie właściwych warunków pracy,

a także opinie ekspertów.

3.     Identyfikacja zagrożeń

1)     zagrożenia identyfikuje się na podstawie analizy zebranych informacji.

2)     do identyfikacji zagrożeń stosuje się metodę list kontrolnych, które opracowuje się z wykorzystaniem wykazów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych, zawartych w odpowiednich przepisach i normach dotyczących bhp. W szczególności, zgodnie z Polską Normą PN-80/Z-08052 bierze się pod uwagę następujące czynniki stwarzające zagrożenie:

Niebezpieczne i szkodliwe czynniki fizyczne występujące w procesie pracy:

-          położenie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni ziemi lub podłogi pomieszczenia,

-          ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy),

-          powierzchnie, na których jest możliwy upadek pracujących,

-          ostrza, ostre krawędzie, wystające elementy, chropowatość i szerokość wyrobów, urządzeń i narzędzi,

-          oświetlenie (natężenie, luminacja, olśnienie, kontrast, tętnienie strumienia),

-          mikroklimat (umiarkowany, zimny lub gorący),

-          poruszające się maszyny i mechanizmy,

-          ruchome elementy urządzeń technicznych,

-          temperatura powierzchni wyposażenia technicznego i materiałów,

-          ciśnienie (gazy pod ciśnieniem, płyny pod ciśnieniem),

-          hałas (słyszalny, infradźwiękowy, ultradźwiękowy),

-          drgania (miejscowe lub ogólne),

-          jonizacja powietrza,

-          promieniowanie jonizujące,

-          promieniowanie (laserowe, nadfioletowe, podczerwone),

-          pole elektromagnetyczne,

-          pole elektrostatyczne,

-          elektryczność statyczna,

-          napięcie w obwodzie elektrycznym,

-          pyły (np. pyły drewna, pyły zawierające wolną, krystaliczną krzemionkę),

-          aerozole stałe i ciekłe,

-...