POLSKIE UMOCNIENIA OBRONNE z 1939 r. w rejonie Wągrowiec-Gołańcz.pdf

ROMAN CHWALISZEWSKI, WOJCIECH KICMAN

POLSKIE UMOCNIENIA

OBRONNE

z 1939 r.

w rejonie Wągrowiec — Gołańcz

Opracowanie tekstu:

ROMAN CHWALISZEWSKI — część I

WOJCIECH KICMAN — część II i III

Rysunki techniczne i mapka:

WOJCIECH KICMAN

Opracowanie redakcyjne:

ANDRZEJ MILCZYŃSKi

Zdjęcia:

BOGDAN PIECHOWIAK

Reprodukcje zdjęć:

ZBIGNIEW ZAJKOWSKI

WOJCIECH BESZTERDA

Na okładce: Schron typu „B" w rej. Gołańczy

Foto: B Piechowiak

W rejonie Wągrowiec — Gołańcz, do chwili obecnej zachowały się

unikalne już a zarazem jedyne na terenie województwa pilskiego umoc-

nienia obronne z 1939 r. Stanowi je 14 betonowych schronów bojowych

piechoty 4 typów będących przykładem kunsztu polskiej sztuki inżynie-

ryjnej w wojskowym budownictwie obronnym tamtego okresu.

Obiektami tymi zainteresowali się członkowie Wojewódzkiego Oby-

watelskiego Komitetu Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Pile

— R. Chwaliszewski, St. Kabaciński, W. Kicman i B Piechowiak.

W wyniku przeprowadzonych penetracji terenowych powstała szcze-

gółowa dokumentacja po miarowo-fotograficzna, która wzbogacona

relacjami mieszkańców tych terenów oraz literaturą przedmiotu stano-

wiła materiał dla niniejszego opracowania.

Prace tę podjęto dla bliższego poznania, udokumentowania i popu-

laryzacji pomników polskiej sztuki inżynieryjno-wojskowej z 1939 r.

zachowanych na obszarze województwa pilskiego.

GENEZA POWSTANIA UMOCNIEŃ OBRONNYCH

Ogólna sytuacja polityczna, jaka wiosną 1939r. zaistniała w stosun-

kach polsko-niemieckich, zmusiła polskie władze wojskowe do powzięcia

gorączkowych przygotowań obronnych. Oznaczały one miedzy innymi

częściową tzw. cichą mobilizację sił zbrojnych (23 III 1939r.); utworzono

także sztaby dla siedmiu zorganizowanych w wojsku polskim armii.

Obszary pomiędzy Notecią a Wartą znalazły się w zasięgu działania

armii „Poznań" dowodzonej przez gen. Tadeusza Kutrzebę.

Zadaniem tej armii było przede wszystkim osłanianie się na kierunku

Frankfurt-Poznań oraz ubezpieczanie skrzydeł armii „Łódź" i „Pomorze"

pozostających w bezpośrednim sąsiedztwie. W celu opóźniania działań

nieprzyjaciela nakazano, aby armia „Poznań" wykorzystała wszystkie

nadające się do tego celu linie terenowe. Na ostateczną pozycję obrony

armii wyznaczono linię biegnącą od przedmościa Bydgoszcz do jeziora

Żnin, jeziora Gopło-Kałału, Gopło-Warta i rzeką Wartą z wysunięciem

w rejonie Konin-Turek.

Aby sprostać temu zadaniu, gen. T. Kutrzeba przystąpił do opraco-

wania i natychmiastowej realizacji planu przygotowań obronnych swej

armii.

Przedmiotem szczególnej troski dowództwa armii „Poznań" była

organizacja linii osłonowej między Poznaniem a Bydgoszczą (w rejonie

Wągrowiec -Gołańcz-Kcynia) bowiem istniała tam luka wynikająca

z pokojowej dyslokacji wojsk na terenie Wielkopolski. Była to dyslo-

kacja operacyjnie nieodpowiednia, gdyż jak wspominał gen. T. Kutrzeba:

„Wybitny kierunek wypadowy nieprzyjaciela na Wągrowiec i Żnin

garnizonu nie posiadał. Wypad niemiecki mógłby bez trudu dojść do

Gniezna, nie natrafiwszy uprzednio na żaden oddział wojska". W tej

sytuacji na ten newralgiczny, 60-kilometrowy odcinek skierowano da

Skierniewic 26 Dywizję Piechoty, przewidywaną dotąd jako część odwo-

dową Naczelnego Wodza.

Natychmiast po 23 marca 1939r. do Wągrowca przybył 37 łęczycki

pułk piechoty im ks. J Poniatowskiego pod dowództwem ppłk S. Kurcza.

Płk dypl. Adam Brzechwa-Ajdukiewicz

dowódca 26 DP

Jeden z batalionów tego pułku wraz z dywizjonem artyrerii stanął

w Żninie. Siły te przystąpiły do montowania frontu osłony oraz nawiąz-

ania kontaktu ze swymi sąsiadami a armii „Pomorze" (na północy)

i armii „Poznań" (na południu).

W lipcu 1939 r w rejonie Wągrowiec-Gołańcz-Żnin przewiezione

zostały pozostałe siły 26 DP, której dowódcą był płk dypl. Adam

Brzechwa-Ajdukiewicz a szefem sztabu mjr dypl. Witold Bronisław

Sujkowski. Miejscem postoju dowództwa dywizji było Wapno Nowe.

(budynek szkoły).

W skład dywizji, oprócz 37 łęczyckiego pp wchodziły:

- 10 łowicki pułk piechoty (dowódca płk Marian Krudowski)

- 18 skierniewicki pułk piechoty dowódca ppkł dypl. Adam W. Ma-

jewski)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: