· Prekursorzy psychologii rozwojowej
· Gisela Lanurvie-vief (wzrost i regres to elementy każdej restrukturyzacji występujące we wszystkich okresach życia. Rozwój ludzi dorosłych dokonuje się mimo występujących zmian uwsteczniających)
· Paul Baltes (rozwój nie jest monolitem wyłącznie progresywnych lecz pewnym cyklem zmian, w tym również regresywnych występujących w każdym punkcie ontogenezy)
· Maria Żebrowska
· Stefan Szuman
· Podstawy pesymistycznego podejścia tradycyjnej psychologii do możliwości rozwojowych człowieka dorosłego.
„Wyłączywszy sprawy własnego zawodu jedynymi ideami, które w praktyce ludzie posiadają są te, które nabyli przed 25 rokiem życia. Nie mogą oni nauczyć się niczego nowego (...)” William James
3.Podstawy współczesnego ujęcia rozwoju człowieka w pełnym cyklu życia
· ogólny wzrost wykształcenia (ważny element w systemie wartości ludzi dorosłych)
· wzrost automatyzacji w zakładach pracy (człowiek wykonuje zadania wymagające zaangażowania myślenia)
· dostępność szkół instytucji oświatowych, kulturowych, umożliwiających rozwijanie zainteresowań
4. Współcześni przedstawiciele psychologii rozwoju człowieka w cyklu życia
Psychologia światowa: Psychologia polska
-Robert Havigurst -Zbigniew Pietrasiński
-Daniel Lewinson - Maria Tyszkowa
-Erik Erikson - Maria Przetacznik-Gierowska
-Helen Bee - Anna Brzezińska
5. Zadania psychologii rozwojowej.
· poznawcze-zrozumienie i wyjaśnienie rozwoju psychicznego (jak przebiega ten proces i czym sie charakteryzuj, jakie sa prawidłowości kształtowania się i rozwijania, właściwości psychiki w różnych okresach rozwojowych, w jakich warunakch i pod jakim wpływem jakich czynników dokonuje się rozwój psychiczny)
· praktyczne:
· prognozowania rozwoju
· planowania różnych form interwencji w przebieg rozwoju
· organizowania procesu nauczania i wychowania
· organizowania srodowiska wychowawczego
6. Współczesna periodyzacja rozwoju człowieka.
a)dzieciństwo
-okres prenatalny- od poczecia do narodzin-pierwsze 9 miesięcy życia,
-okres wczesnego dzieciństwa- od narodzin do 3 rż.
+podokres wieku niemowlecego- od narodzin do końca 1rż.
+podokres wieku poniemowlęcego od 2 do 3 rż.
-okres sredniego dzieciństwa- od 4 do 6 rż.(wiek przedszkolny)
-okres póznego dzieciństwa- od 7 do 10-12 rż.
b) Adolescencja
-podokres wczesnej adolescencji- od 10-12 do 15rż.(wiek dorastania)
-podokres póznej adolescencji- od 16 do 20-23rż.(wiek młodzieńczy)
c)Dorosłość
-okres wczesnej dorosłości- od 20-23 do 35-40rż.
-okres średniej dorosłości- od 35-40 do 55-60rż. (wiek średni)
-okres póznej dorosłości- od 55-60rż.i wiecej.. (wiek starzenia się)
7.Pojęcie rozwoju psychicznego
Rozwój to wszelki długotrwały proces kierunkowych zmian, w którym można wyróżnić prawidłowo po sobie następujące etapy przemian, wykazujące obiektywne stwierdzalne różnicowanie się danego obiektu pod określonym względem.
8.Cechy rozwoju psychicznego
-długotrwałość
-ukierunkowanie
-etapowość
-różnicowanie
9.Rodzaje zmian rozwojowych
a)kryterium wystepowania
· Filogenetyczne- dotyczy różnic w przejawach psychiki obserwowanych w ewolucji od najprostszych do najbardziej złożonych
· Antropogenetyczne- przemiany jakie dokonały się i dokonują w historii rozwoju gatunku ludzkiego od człekokształtnych do homo sapiens
· Ontogenetyczne- zmiany zachodzące w indywidualnej historii zycia człowieka jako jednostki od poczęcia do śmierci
b)kryterium zakresu zmian
· Uniwersalne- zmiany wystepujące powszechnie w rozwoju każdego człowieka w określonym wieku
· Wspólne- zmiany odnoszące się do określonej grupy jednostek o podobnych doświadczeniach, podobnym wieku i czasie historycznym
· Indywidualne- zmiany o charakterze unikatowym,specyficzne dla danej jednostki
c)kryterium natury zmian
· Ilościowe- wzrost zakresu i sprawnosci procesów psychicznych (np.wzrost zakresu słownictwa)
· Jakościowe- zmiany funkcjonowania i charakteru czynnosci psychicznych (np.pamięć mechaniczna przekształca sie w logiczną)
· Ciągłe- narastanie i kumulowanie wzdłuż kontinuum
· Skokowe- Przeobrażanie, metamorfoza
10.Pojęcie okresów krytycznych w ontogenezie.
Okres gotowości rozwojowej, a więc wzmożonej wrażliwości na określonego rodzaju bodźca. Dla każdej funkcji okresy krytyczne są w różnym wieku.
11. Zegar biologiczny i społeczny w rozwoju człowieka
a) Zegar biologiczny - wyznacza tempo wzrostu organizmu, kolejność kształtowania różnych sprawności, czas ich powstania oraz jakość powiązań między nimi, tempo i rytm dojrzewania. Wpływa także na osiągnie funkcjonalnej dojrzałości CUN. Osoby w tym samym wieku osiągają podobny poziom sprawności w danym obszarze. Działanie zegara biologicznego leży u podłoża zmian uniwersalnych.
Wydarzenia punktualne to – urodzenie dziecka między 20-30rokiem, pojawienie się siwych włosów, zmarszczek po 40roku, pogorszenie pamięci krótkotrwałej, zmniejszenie sprawności fizycznej
Wydarzenie niepunktualne – bardzo późne lub wczesne wyrzynanie się zębów, śmierć dzieci, osób młodych, występowanie oznak starości we wczesnym wieku
b) Zegar społeczny- wyznacza jakim oczekiwaniom społecznym podlegamy w kolejnych okresach naszego życia. Wyznacza jakim oczekiwaniom podlegają osoby w tym samym wieku ale należące do różnych społeczności lokalnych, kulturowych, żyjących w różnym czasie historycznym. Osoby podlegające tym samym oczekiwaniom społecznym, uczestniczące w podobnych wydarzeniach społecznych i podejmujące zbliżone zadania stają się do siebie podobne. Działanie zegara społecznego u podłoża zmian wspólnych lub pokoleniowych.
Wydarzenia punktualne – wstępowanie do szkoły w wieku 6-7lat, opuszczenie domu w wieku wczesnej dorosłości, pojawienie się wnuków w wieku 40-50lat, przejście na emeryturę w wieku 55-65lat
Wydarzenia niepunktualne – zawarcie małżeństwa pod koniec średniej dorosłości, urodzenie pierwszego dziecka w wieku 14lub 45lat, podjęcie pierwszej pracy pod koniec wczesnej dorosłości
12.Pojęcie tempa i rytmu rozwoju
Tempo rozwoju- szybkość z jaką dokonują się zmiany w ontogenezie człowieka. Charakteryzując rozwój ze względu na tempo mówimy o rozwoju zgodnym z wiekiem życia albo o globalnym zahamowaniu lub przyspieszeniu rozwoju jednostki.
Rytm rozwoju- stopień regularności zachodzenia różnorodnych zmian w tym samym czasie. Charakteryzując rozwój ze względu na rytm mówimy o rozwoju harmonijnym, równomiernym bądź nieharmonijnym, nierównomiernym, heterochronicznym.
13. Deprywacja emocjonalno-społeczna.
DEPRYWACJA EMOCJONALNA – rozumiemy pozbawienie dziecka w znacznym stopniu przyjemnych doświadczeń emocjonalnych zwłaszcza ciekawości, miłości, szczęścia, przynależności, opieki. Deprywacja anakrytyczna to największe zaburzenia, zerwanie kontaktu ze światem fizycznym. Czynnikami które prowadzą do wczesnej deprywacji są :okres życia w którym wystąpiła deprywacja, czas jej trwania, całokształt warunków które towarzyszyły deprywacji.
14. Skutki wczesnej deprywacji emocjonalno- społecznej.
Badania nad dziećmi – badanie R.A.Spitza prowadzone w przytułku wojennym, sprawdzano rozwój dzieci po 2latach deprywacji emocjonalno-społecznej. Dobre warunki sanitarno-higieniczne, Skutki to duża śmiertelność dzieci, początkowa liczba to 91, zmarło 34. LOKOMOCJA : nie chodziło5, chodziło lepiej lub gorzej16. SAMOOBSŁUGA: nie jedzą same12, jedzą same 9. TOALETA: zanieczyszczają się 6, przyuczone częściowo 15. MOWA: brak 6, dwa słowa5, trzy do pięciu słów 8. Martwa maskowata mimika, dziwaczne ruchy palców, przybieranie bezwładnej pozycji ciała, utrata kontaktu z ludźmi.
15. Tradycyjne teorie rozwoju (Krytyczna analiza torii natywizmu, empiryzmu i teorii konwergencji)
a)Natywizm:
· całokształcie zmian w ontogenezie człowieka decydują własciwości genetyczne odziedziczone po przodkach,
· człowiek przychodzi na świat z gotowym wyposażeniem w postaci odziedziczonych dyspozycji,właściwości i zdolności psychicznych,
· rozwój psychiczny polega na stopniowym ujawnianiu się wrodzonych właściwości,
Krytyka Natywizmu:
Wady:
· jednostronna, nie liczyła się z oczywistymi wpływami środowiska,
· w sposób mechaniczny przenosiła prawa dziedziczenia cech fizycznych,sformułowane przez ówczesną genetykę, na życie psychiczne człowieka,
· fatalistyczna prowadziła do pesymizmu pedagogicznego,
· tworzyła podstawy do podziału na klasy 'lepsze" i "gorsze" ze względu na wyposażenie genetyczne,
Zalety: -nawiązywała do postulatow filozoficznych J.J.Rousseau poznania 'naturalnego rozwoju dziecka".
b)Empiryzm:
· decydujacą rolę w rozwoju odgrywa środowisko,
· umysł dziecka w chwili przyjścia na świat jest czystą, białą, niezapisaną kartą (tabula rosa),Dopiero doświadczenia życiowe człowieka zapisują kartę. Suma i jakość doświadczeń zależą od środowiska, w którym żyje człowiek,
Krytyka Empiryzmu:
· skrajnie jednostronna, nie uwzględniała roli innych czynników rozwojowych,
· traktowała człowieka przedmiotowo,jako bierny wytwór oddziaływań środowiska,
· fatalistycznie zakłada niezmienność środowiska,
· sankcjonowała podział społeczeństwa na klasy "lepsze" i "gorsze",
c)Teoria Konwergencji:
· nie istnieje żadna właściwość psychiczna człowieka, o której można było by powiedzieć, że jest tylko wrodzona lub tylko nabyta,
· dziedziczność i srodowisko to dwa czynniki warunkujące sie nawzajem,
· dziedziczność nie należy rozumieć jako gotowych właściwości a raczej jako związki cech psychicznych,które przekształcają się w stałe właściwości pod wpływem czynnika zewnętrznego jakim jest srodowisko,
Krytyka teorii Konwergencji:
Zalety:
· przezwyciężała jednostronność natywizmu i empiryzmu i stanowiła krok naprzód w wyjasnianiu warunków w jakich zachodzi rozwój,
· przezwyciężała izolację czynników
· związki cech psychicznych, z którymi człowiek przychodzi na świat, to bliżej nieokreślone tendencje psychiczne,
· w pojedynczych cechach psychicznych nadal szukano elementów wrodzonych i nabytych,
· nadal nie doceniano znaczenia aktywności własnej jednostki w rozwoju
16. Czynniki rozwoju człowieka w ujęciu współczesnym. Założenia.
• Analiza kondycjonalna – analiza warunków zewnętrznych i wewnętrznych w jakich przebiega rozwój.
• Analiza kauzalna – analiza związków przyczynowo- skutkowych, jakie zachodzą między zjawiskami rozwojowymi w ontogenezie.
Czynniki rozwojowe:
· dziedziczne i wrodzone zadatki anatomiczno-fizjologiczne (biologiczne)
· własna aktywność
· środowisko
· wychowanie i nauczanie
17. Uwarunkowania i wyznaczniki rozwoju.
• Zadatki biologiczne • Wpływy środowiska
Wyznaczniki :
• Aktywność własna jednostki • Wychowanie i nauczanie
18. Biologiczne czynniki patogenne.
· pasożyty
· płazińce (włosień, tasiemiec uzbrojony, tasiemiec nieuzbrojony)
· stawonogi (kleszcze, komar, muchy tse-tse, pająki)
· obleńce (glista ludzka, owsiki)
· pierwotniaki (ameba)
· priony - białka infekcyjne
· mikroorganizmy patogenne
· wirusy (ospa, WZW, różyczka, grypa, AIDS, żółtaczka, wścieklizna, wirusowe
zapalenie opon mózgowych
19. Kompetencje psychoruchowe dziecka przed urodzeniem.
· Trzeci miesiąc : Doskonali się zmysł dotyku. Dziecko wykonuje wiele ruchów, „tańcząc” w macicy podciąga i wyprostowuje ręce i nogi, rusza palcami. To okres największych transformacji w zakresie rozwoju motorycznego.
· Czwarty miesiąc; Jeśli jakaś funkcja nie zostanie wyćwiczona na poziomie nieświadomym w okresie prenatalnym, to nie rozwinie się ona ani świadomie, ani instynktownie po urodzeniu. Dziecko kołysane ruchem i oddechem matki ćwiczy zmysł równowagi. Zaczyna funkcjonować narząd Cortiego, w którym mieszczą się receptory słuchowe.
· Piąty miesiąc: matka zauważa kiedy dziecko śpi, kopie, ma czkawkę. Dziecko trenuje ssanie.
· Szósty miesiąc: Dużo przestrzeni wokół dziecka pozwala na nieskrępowane ćwiczenia ruchowe. Ruchy stają się wyraźnie wyczuwalne dla każdej matki. Aktywność dziecka staje się zależna od bodźców zmysłowych. Aktywność matki i dziecka w tym okresie jest zharmonizowana naprzemiennie. Dzie...
dariok114