terminologia-reprezentacja spolki.pdf

TERMINOLOGIA I FRAZEOLOGIA REPREZENTACJI SPÓŁKI ( PEŁNOMOCNIK,

PROKURENT I PRZEDSTAWICIEL ) ORAZ ICH ANGIELSKIE EKWIWALENTY

Łucja Biel

Autorka jest doktorem nauk humanistycznych, adiunktem w Zakładzie Translatoryki przy

Instytucie Anglistyki Uniwersytetu Gdańskiego i czynnym zawodowo tłumaczem przysięgłym.

Jest członkiem ekspertem TEPIS; na gdańskiej translatoryce prowadzi zajęcia praktyczne i

teoretyczne z tłumaczeń prawniczych i unijnych. Ukończyła translatorykę na Uniwersytecie

Jagiellońskim, School of American Law (Chicago-Kent School of Law i UG) oraz Diploma in

English and European Union Law (University of Cambridge). E-mail: anglb@ug.edu.pl .

Celem artykułu jest zbadanie podstawowej terminologii i frazeologii dotyczącej

reprezentacji spółki w prawie polskim, a następnie identyfikacja stosowanych angielskich

ekwiwalentów, czyli uzusu translacyjnego, oraz jego ocena. W badaniu terminologii polskiej

skorzystano z następujących aktów prawnych: Kodeks spółek handlowych (k.s.h.), Kodeks

cywilny (k.c.) i ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym (u.k.r.s.).

Reprezentacja spółki kapitałowej na zewnątrz może być realizowana: przez członków

zarządu, na podstawie umocowania opartego na oświadczeniu woli — przez pełnomocników i

prokurentów, przez przedstawicieli ustawowych, np.: kuratora czy likwidatora (Kidyba 2005:

486). Czynności podejmowane przez zarząd są dokonywane za spółkę , a przez inne osoby —

w imieniu spółki (Kidyba 2005: 486). Reprezentacja może być jednoosbowa , gdy czynności

prawne są dokonywane samodzielnie, np. przez członka zarządu, pełnomocnika, kuratora, lub

łączna , gdy przy dokonywaniu czynności współdziałają co najmniej dwie osoby.

Wyróżnia się reprezentację czynną , czyli składanie oświadczeń woli w tym m.in.

podpisywanie w imieniu spółki, jak i reprezentację bierną , czyli przyjmowanie oświadczeń

skierowanych do spółki. Ponadto można mówić o reprezentacji sądowej , która obejmuje

dokonywanie czynności procesowych, np. przez zarząd (Potrzeszcz i Siemiątkowski (red.)

2003: 373).

1. Polska terminologia związana z reprezentacją

Umocowanie do działania w cudzym imieniu może mieć formę przedstawicielstwa

ustawowego , jeżeli opiera się na ustawie, lub pełnomocnictwa, jeżeli opiera się na

oświadczeniu reprezentowanego (art. 96 k.c.). Pełnomocnictwo ogólne , które musi być

udzielone w formie pisemnej, obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu,

natomiast pozostałe czynności wymagają pełnomocnictwa określającego ich rodzaj —

pełnomocnictwo rodzajowe lub pełnomocnictwa do dokonania poszczególnych czynności —

pełnomocnictwo szczególne (art. 98). Osobę udzielającą pełnomocnictwa nazywa się

mocodawcą , a osobę, która dokonuje czynności w imieniu mocodawcy — pełnomocnikiem .

Zwróćmy uwagę na wyrażenia przyimkowe: mocodawca działa przez pełnomocnika.

Pełnomocnik działa za mocodawcę/ w imieniu mocodawcy w zakresie/w granicach

umocowania; reprezentuje spółkę jako pełnomocnik i ma upoważnienie do działania w

charakterze pełnomocnika. Mocodawca może udzielić pełnomocnictwa do dokonania

czynności prawnych, zawierania umów, reprezentowania spółki, udziału w przetargu.

W kontekście polskich spółek kapitałowych mamy do czynienia z następującymi

rodzajami pełnomocników:

1. pełnomocnik spółki powoływany przez zarząd  prokurent .

2. pełnomocnik powoływany uchwałą wspólników/akcjonariuszy do reprezentowania

spółki (w wyjątkowych sytuacjach) lub kurator wyznaczany przez sąd.

3. pełnomocnik (wspólnika/akcjonariusza) do głosowania lub inni przedstawiciele do

wykonywania prawa głosu.

A zatem termin pełnomocnik jest polisemiczny, czyli ma wiele znaczeń zakres umocowania

różni się w zależności od sposobu ustanowienia. Mając do czynienia z terminami

polisemicznymi, należy pamiętać, że języki różnie organizują pola semantyczne i zamiast

jednego wieloznacznego terminu jak w języku źródłowym język docelowy może mieć

odrębne terminy na oznaczenie każdego znaczenia. Z uwagi na język angielski należy w

szczególności rozróżnić pełnomocnika reprezentującego spółkę od pełnomocnika

reprezentującego wspólnika/akcjonariusza podczas głosowania.

1.1 Prokurent i pełnomocnik spółki

Specjalnym rodzajem pełnomocnictwa, a zarazem najszerszym pełnomocnictwem w

prawie polskim (Okolski et al. 2008: 124), jest prokura , która wymaga formy pisemnej i

wpisu do rejestru przedsiębiorców ( zgłoszenie o udzieleniu prokury ). Jest udzielana przez

przedsiębiorcę podlegającemu obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, a więc nie

może być udzielana przez osoby fizyczne będące przedsiębiorcami (Okolski et al. 2008: 123).

Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z

prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 191 k.c.), „z jej zakresu zatem implicite są wyłączone

czynności alienacji przedsiębiorstwa, prowadzące do zaprzestania jego prowadzenia”

(Okolski et al. 2008: 125).

przedstawicielstwo:

przedstawiciel — reprezentowany

pełnomocnictwo :

mocodawca — pełnomocnik

prokura :

mocodawca — prokurent

W spółkach kapitałowych prokurenta powołuje zarząd spółki (art. 208 i 371 k.s.h.). Prokurent

nie może przenieść prokury – czyli jej substytuować (Okolski 2008:125), ale może ustanowić

pełnomocnika do określonych czynności. Pełnomocnictwo lub prokura może wygasnąć (np.

ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru,

ogłoszenia upadłości czy otwarcia likwidacji) lub może zostać odwołane .

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje prokury: jednoosobową (zwaną również

samoistną ), gdy prokurent może dokonywać czynności samodzielnie, oraz łączną — gdy

wymaga współdziałania. Przykładowo w spółkach kapitałowych pojawia się reprezentacja

mieszana, która wymaga współdziałania dwóch członków zarządu lub jednego członka

zarządu łącznie z prokurentem. Istnieje również prokura oddziałowa, która jest ograniczona

do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (art. 109 k.c.).

1.2. Pełnomocnik zgromadzenia do reprezentowania spółki i kurator spółki

Szczególnym rodzajem pełnomocnika jest pełnomocnik ustanowiony na mocy uchwały

zgromadzenia wspólników (w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością) lub walnego

zgromadzenia (w spółkach akcyjnych) do reprezentowania spółki w ściśle określonych

sytuacjach, gdyż z reguły spółkę reprezentuje pełnomocnik ustanawiany przez zarząd (cf.

Kidyba 2005: 160). Wspomniane wyjątki dotyczą reprezentowania spółki w organizacji (art.

161 i 323 k.s.h.), reprezentowania spółki w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz

w sporze z nim (art. 210 k.s.h.), a także w sporze dotyczącym uchylenia lub stwierdzenia

nieważności uchwały wspólników/akcjonariuszy (art. 253 i 379 k.s.h.). Jak podkreśla Kidyba,

„pełnomocnik zgromadzenia nie jest pełnomocnikiem spółki sensu stricto , ze względu na to,

że jego umocowanie wynika z uchwały zgromadzenia wspólników, a nie z pełnomocnictwa

udzielonego przez organ czy osobę uprawnioną do reprezentowania spółki” (2005: 524).

Pełnomocnika w sporach dotyczących uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały

zgromadzenia nazywa się w literaturze specjalnym pełnomocnikiem (Kidyba 2006: 487,

Potrzeszcz i Siemiątkowski (red.) 2003: 425). W razie niewyznaczenia pełnomocnika

uchwałą zgromadzenia, jeżeli pozwanej spółki nie może reprezentować zarząd (art. 253 i 426

k.s.h.), sąd wyznacza kuratora spółki . Jest to kurator procesowy spółki (Potrzeszcz i

Siemiątkowski (red.) 2003: 426). Kurator może być również ustanowiony przez sąd, jeżeli

spółka pomimo wezwań i grzywien nie złoży wniosku o wpis do rejestru lub wymaganych

dokumentów (art. 26 u.k.r.s.) oraz gdy nie może prowadzić swoich spraw z powodu braku

powołanych organów (art. 42 k.c.).

1.3 Pełnomocnik do głosowania

W wyżej opisanych przypadkach mieliśmy do czynienia z pełnomocnikami, którzy

reprezentują spółkę. Pełnomocnik może być również powołany przez

wspólnika/akcjonariusza do udziału w zgromadzeniu i do wykonywania prawa głosu; takim

pełnomocnikiem nie może być ani członek zarządu, ani pracownik spółki. Pełnomocnictwo

musi być udzielone w formie pisemnej i dołączone do protokołu zgromadzenia. W

poprzedniej wersji k.s.h. w Kodeksie handlowym pełnomocnik był określany mianem

przedstawiciela , jednak, jak podkreślają Potrzeszcz i Siemiątkowski (red.) (2003: 730),

poprawnym terminem jest właśnie pełnomocnik , „gdyż umocowanie wynika z oświadczenia

woli akcjonariusza”. Poniżej przykład pełnomocnictwa do głosowania:

ABC Sp. z o.o. z siedzibą w ... udziela pełnomocnictwa Janowi Kowalskiemu

zamieszkałemu w ... do uczestnictwa i wykonywania prawa głosu na najbliższym

Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników ABC Sp. z o.o.

1.4 Przedstawiciel

Prawo głosu na zgromadzeniu może być również wykonywane przez „innego

przedstawiciela ” (art. 243 i 412 k.s.h.). Może to być: „przedstawiciel ustawowy

wspólników/akcjonariuszy małoletnich lub ubezwłasnowolnionych, likwidator, kurator osoby

prawnej, syndyk masy upadłości, wykonawca testamentu, kurator spadku nieobjętego”

(Potrzeszcz i Siemiątkowski (red.) 2003: 734). Ponadto prawa głosu przez przedstawiciela

wykonują również współuprawnieni z udziału/akcji (art. 184 i 333 k.s.h.). Tego rodzaju

przedstawiciela nie należy mylić z przedstawicielem handlowym ( sales representative, sales

rep ).

2. Odpowiedniki angielskie

Powyższa dyskusja pokazuje, że zakres pojęciowy omawianych terminów nie jest

identyczny i nie można ich traktować jako synonimów (zwłaszcza gdy tłumaczymy na język

polski). W tej części zajmiemy się angielskimi ekwiwalentami, badając tłumaczenia k.s.h.

wydawnictw Translegis, Zakamycze, Beck, tłumaczenia statutów największych spółek

notowanych na warszawskiej GPW, polsko-angielskie słowniki prawnicze i popularny serwis

dla tłumaczy www.proz.com .

2.1 Ekwiwalenty terminu pełnomocnik (do głosowania)

Omawianie ekwiwalentów rozpoczniemy od najmniej problematycznego terminu

pełnomocnik do głosowania , charakteryzującego się bardzo dużym stopniem przystawalności,

gdyż ma swój odpowiednik w języku angielskim. Analogiczną instytucją zarówno prawa

brytyjskiego, jak i amerykańskiego jest proxy ( proxy for a member, person appointed as

proxy of the member , w USA oprócz proxy spotyka się również proxyholder, holder of the

proxy ). Jeżeli wspólnik/akcjonariusz jest osobą prawną, na zgromadzeniu reprezentuje go

corporate representative / duly authorised representative (ponieważ spółka nie może

fizycznie uczestniczyć), jednak przyjmuje się, że w takiej sytuacji wykonuje on prawo głosu

osobiście ( to vote in person ). Wspólnik/akcjonariusz może również wykonać prawo głosu

przez pełnomocnika ( proxy voting, to vote by proxy ). Warto podkreślić, że w terminologii

brytyjskiej i amerykańskiej proxy jest pełnomocnikiem wspólnika/akcjonariusza, a nie jak

błędnie twierdzi Bączkowska (2008) „pełnomocnikiem dyrektora”.

Pochodzący od łacińskiego słowa procurare (Clarkson 2009: 806) , termin proxy jest

wieloznaczny oznacza zarówno pełnomocnika do głosowania, jak i dokument

stwierdzający udzielenie pełnomocnictwa („The word ‘proxy’ is used indiscriminately to

describe both the agent and the instrument appointing it”, Davies 2008: 455, przyp. 230), a

także sam fakt ustanowienia pełnomocnika („the grant of authority by which a person is so

authorised”, BLD 2004: 1263).

Poniżej zamieszczono ustawowy wzór brytyjskiego pełnomocnictwa, pochodzący z

tzw. Table A modelowych Articles of Association .

............ PLC/Limited

I/We, ............, of ............, being a member/members of the above-named company, hereby

appoint ............ of ............, or failing him ............ of ............, as my/our proxy to vote in

my/our name[s] and on my/our behalf at the annual/any other general meeting of the company,

to be held on ............ 19............, and at any adjournment thereof.

This form is to be used in respect of the resolutions mentioned below as follows:

Resolution No. 1 *for *against

Resolution No. 2 *for *against.

*Strike out whichever is not desired.

Unless otherwise instructed, the proxy may vote as he thinks fit or abstain from voting.

Signed this ............ day of ............ 19.............

Ustanowienie pełnomocnika to appointment of a proxy , forma czasownikowa to appoint a

proxy (to vote/to act at the general meeting ), z kolei akcjonariusz/wspólnik ustanawiający

pełnomocnika appointor . Pełnomocnictwo powinno być należycie sporządzone ( duly

executed proxy ), aby było ważne ( validity of proxies ). W celu weryfikacji ważności

pełnomocnictw muszą one być złożone odpowiednio wcześniej przed rozpoczęciem

zgromadzenia ( to lodge a proxy (UK) / to submit a proxy (US)). W prawie amerykańskim

pełnomocnictwo do głosowania jest z reguły ważne przez jedenaście miesięcy i może być

odwoływalne ( revocable ) lub nieodwoływalne ( irrevocable ). W przypadku odwołania

pełnomocnictwa należy spółkę o tym fakcie powiadomić ( notice of termination, notice of

termination of proxy’s authority ). Istnieją specjalne firmy, które reprezentują

wspólników/akcjonariuszy w charakterze pełnomocnika lub doradzają im, jak należy

głosować ( proxy

firm ) oraz firmy, które zajmują się mobilizowaniem

wspólników/akcjonariuszy do powołania pełnomocników do głosowania, np. w celu

zapewnienia kworum ( proxy solicitation firm ). W przypadku spółek o rozproszonym

akcjonariacie pojawia się zjawisko pozyskiwania pełnomocnictw od akcjonariuszy ( proxy

fight, proxy battle, proxy contest ) przez zarząd spółki lub inne zainteresowane strony w celu

uzyskania wpływu na decyzje zgromadzenia lub w celu przejęcia spółki („a struggle between

two corporate factions to obtain the votes of uncommited shareholders”, BLD 2004: 1263).

Na zakończenie tej części warto podkreślić, że w brytyjskim i amerykańskim prawie

spółek termin proxy pojawia się wyłącznie w kontekście pełnomocnictw do głosowania na

zgromadzeniach, do czego wrócimy przy omawianiu prokurenta.

W przypadku terminów o bardzo dużym stopniu przystawalności powinniśmy stosować

ekwiwalenty funkcjonalne, czyli analogiczne terminy języka docelowego. Jak podkreśla

Jopek-Bosiacka, w takiej sytuacji „tam gdzie to możliwe, należy odwoływać się do

analogicznych instytucji prawa anglosaskiego (...) [w] przeciwnym razie narazimy się jako

tłumacze na zarzut braku profesjonalizmu” (2006: 134). Sprawdźmy zatem, jakie są

angielskie ekwiwalenty trzech terminów: pełnomocnik do głosowania, pełnomocnictwo i

wykonywać prawo głosu przez pełnomocnika , w tłumaczeniach k.s.h.

Translegis

Beck

Zakamycze

pełnomocnik

(art. 243 i 412)

proxy

Nie może on również

być pełnomocnikiem

pozostałych

akcjonariuszy na

walnym zgromadzeniu

przy podejmowaniu

takich uchwał. (art. 142)

He cannot act as a

proxy

Nor shall he act as a

proxy

He may not act as

attorney-in-fact for

the remaining

shareholders

the

for

the

remaining

shareholders at the

general

remaining

shareholders at the

general assembly in

the

meeting

general

meeting

when

such

vote

such

when

such

resolutions

are

resolutions.

resolutions

are

made.

adopted.

wykonywać

prawo

exercise their voting

right by proxy

exercise the voting

right by proxy

exercise their voting

rights by proxy

głosu

przez

pełnomocników

(art. 243 i 412)

pełnomocnictwo

 udzielone przez

wspólnika (art. 243)

 udzielone

 proxy

 power of attorney

 power

attorney

 proxy

przez

akcjonariusza

(art.

421)

Pomimo iż są to stosunkowo proste terminy, tabela pokazuje pewne rozbieżności

wynikające najprawdopodobniej z nierozpoznania, że chodzi o pełnomocnika do głosowania,

ponieważ informacja „do głosowania” jest często implicite i wynika z kontekstu. Za przykład

może posłużyć attorney-in-fact w tłumaczeniu Zakamycze. Jeżeli chodzi o nazwę dokumentu

pełnomocnictwa, nieuzasadnione jest różnicowanie ekwiwalentu w zależności od tego, czy

udziela go wspólnik (sp. z o.o.) czy akcjonariusz (S.A.). W języku angielskim takie

rozróżnienie nie istnieje. Jak już wcześniej wspomniano, dokument stwierdzający udzielenie

pełnomocnictwa to po prostu proxy ; inne możliwe nazwy instrument of proxy, proxy form,

AGM/EGM form of proxy lub w amerykańskiej angielszczyźnie appointment form .

Tłumaczenie pełnomocnictwa do głosowania jako „power of attorney” należy uznać za brak

konsekwencji terminologicznej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: