Diagnostyka laboratoryjna 08-02-2012
Anna Grzywacz
Podstawy diagnostyki laboratoryjnej.
Jest to dział medycyny zajmujący się dostarczaniem informacji o stanie zdrowia pacjenta na podstawie badan materiału biologicznego.
Przedmiotem badań są wybrane cechy fizyczne, morfologiczne, biochemiczne, immunologiczne przydatne w różnicowaniu zdrowia i choroby oraz w ocenie funkcji narządów i tkanek.
Aby racjonalnie wykorzystać informacje dostarczone przez diagnostykę lekarz powinien posiadać podstawowa wiedzę zakresu:
· Zaburzeń na poziomie molekularnym i subkomorkowym, które powodują choroby lub są ich następstwem
· Zmian wywołanych przez te zaburzenia w ilościowym lub jakościowym składzie materiału biologicznego
· Rodzaju stosowanych i dostępnych testów laboratoryjnych oraz właściwych dla nich wymagań przedanalitycznych
· Zasad doboru badań odpowiednich do rozwiązania określonego problemu medycznego
· Zasad interpretacji wyników badań z uwzględnieniem czynników wpływających i wiarygodności diagnostycznej.
Racjonalna diagnostyka laboratoryjna
Uzyskanie prawidłowego rozpoznania przy optymalnym nakładzie Śródków, czyli:
· Stosowanie właściwych metod diagnostycznych (badania powinny się uzupełniać a nie powielać)
· Interpretowanie wszystkich wyników
· Nie zalecanie badań diagnostycznych przed zakończeniem pełnego badania lekarskiego
Diagnostyka laboratoryjna fazy
1. Faza przedanalityczna
i. Krew – DNA z krwinek białych
ii. Mocz – widzimy podstawową filtracje nerek, możemy sprawdzić pH, dietę, czy bierze jakieś leki, badania biochemiczne w moczu,
iii. Płyn mózgowo-rdzeniowy – problem z pobraniem, bardzo powazny materiał do badania.
iv. Punktaty – materiał z róznych zmian (kolana, zatoki)
v. Ślina – DNA ze śliny,
vi. Kał -
vii. Rozmazy -
2. Faza analityczna –
i. absolutna
ii. porównywalna
iii. ograniczona przez metodę
i. odchylenie standardowe
ii. współczynnik zmienności
3. Faza postanalityczna (poanalityczna)
4. *znajomość kosztów
Badania biochemiczne to są inne badania niż morfologia. Te badania są robione w surowicy.
Surowica to jest osocze pozbawione fibrynogenu.
Badanie gazometryczne pobieramy w kapilary.
Faza przedanalityczna – możliwość popełnienia błedu
Czynniki wpływające zmieniające się w krótkim czasie
· Błąd przy przygotowaniu chorego
· Czas pobrania w przebiegu choroby
· Hemoliza wywołana sztucznie
· Zbyt późne oddzielenie surowicy
· Metabolizm In vitro
· Niedostateczne wymieszanie próbek
· Zanieczyszczenie próbek
· Rozcieńczenie
· Niewłaściwy rodzaj próbki
· Transport i przechowywanie
· Używki, leki, choroba
· Wysiłek fizyczny, stres
Czynniki wpływające nie zmieniające się lub utrzymujące się długotrwale:
· wiek, płeć
· faza cyklu miesięcznego, ciąża
· masa, powierzchnia ciała
· pochodzenie etniczne
czynniki zakłócające
faza postanalityczna
· zakresy referencyjna
· czułość i swoistość
czułość diagnostyczna (%) = prawdziwie dodatnie /prawdziwie dodatnie +falszyw ujemne *100
swoistość diagnostyczna (%) = prawdziwie ujemne /prawdziwie ujemne + fałszywie ujemne *100
· wartość predykcyjna
dodatnia warosc predykcyjna = czułość x cząsteczki występujące / czułość x cz.wyst. +(100-sw)x(100-cz.wszy)
ujemne wartośc predykcyjna = sw x (100-cz.wszy)/sw. x(100-cz.wszy)+ (100 – czuł) x cz.wszyst.
Interpretacja wyników
· częstość występowania choroby i wskazania do badań
· krytyczna różnica
· wiarygodność
o wartości skrajne
o konstelacje wyników
o kontrola przebiegu, porównanie z poprzednim wynikiem
o wyniki oczekiwane w odniesieniu do choroby
· wybór badań i interpretacja
Morfologia :
pobieramy pełna krew
· krwinki czerwone
o MCV średnia objętość krwinki czerwonej
o MCH średnia masa hemoglobiny
o MCHC średnie stężenie hemoglobiny
· krwinki białe
· krwinki płytkowe
WBC – biale krwinki
RBC – czerwone krwinki
PLT – płytki krwi
nicpon444