Wyróżniamy 2 grupy leków o działaniu uspakajającym i nasennym:
1 BENZODIAZEPINY ( BDZ )
2 POCHODNE KWASU BARBITUROWEGO
Jako leki uspokajające, nasenne a także przeciw lękowe znalazły zastosowanie BDZ, natomiast pochodne kw. barbit. mają w chwili obecnej niewielkie znaczenie w leczeniu bezsenności stosowane są m/innymi jako środki przeciw drgawkowe ( padaczka)
BDZ- kwas γ amino-masłowy ( GABA ) jest przekaźnikiem który pełni funkcje hamującą OUN. Mechanizm działania tych leków polega na nasilaniu przekaźnictwa w którym bierze udział GABA w OUN. Nasilone zostaje przekaźnictwo hamujące.
Ten mechanizm jest odpowiedzialny za następujące działanie farmakologiczne BDZ:
a) uspakajające
b) nasenne
c) przeciw lękowe
d) przeciw drgawkowe
e) rozluźniające m.szkieletowe
f) amnestyczne
WŁASNOŚCI FARMAKOKINETYCZNE –leki te dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, silnie wiążą się z białkami krwi, metabolizowane są w wątrobie. Niektóre BDZ metabolizowane są do aktywnych metabolitów co znacząco wydłuża czas działania(DIAZEPAM). Wydalają się głównie z moczem
PODZIAŁ BDZ- jako kryterium podziału przyjmuje się czas działania i tak je dzielimy na:
a) krótko działające MIDAZOLAM
b) średnio-długo działające LORAZEPAM,ESTAZOLAM
c) długo działające DIAZEPAM ( RELANIUM ), KLONAZEPAM
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE- ogólnie BDZ są mało toksyczne. Podczas stosowania preparatów długo działających może wystąpić: nadmierna senność, zaburzenia psychomotoryczne np. zaburzenia koordynacji ruchów czy spowolnienia psychoruchowe. Natomiast po zastosowaniu leków krótko działających może dojść do nasilenia bezsenności czy lęku co uwidacznia się po nagłym odstawieniu czy zmniejszeniu dawki leku. Wszystkie BDZ mogą wywołać tolerancję która najczęściej prowadzi do nadużywania tej grupy leków i powstania uzależnienia. Zależność po BDZ może być psychiczna i fizyczna. Nagłe odstawienie powoduje występuje wystąpienie zespołu abstynencyjnego. Charakteryzuje się on: lęk, stany napięcia, niepokój obniżonego nastroju, zaburzenia uwagi, snu a najpoważniejsze drgawki i zaburzenia świadomości. Objawy abstynencji po odstawieniu BDZ krótko działających występują wcześniej i mają bardziej gwałtowny przebieg niż po odstawieniu leku długo działających związku z powyższym kończąc terapię należy dawki BDZ stopniowo zmniejszać.
INTERAKCJE BDZ Z ALKOHOLEM ETYLOWYM- działanie ogólno hamujące BDZ ulega znacznemu nasileniu pod wpływem etanolu i jednocześnie zażywanie BDZ z alkoholem prowadzi do zwiększenia toksyczności BDZ i może być przyczyną śmierci. Osoby zażywające BDZ nie powinny prowadzić samochodów lub obsługiwać skomplikowanego sprzętu mechanicznego. BDZ powinny być ostrożnie stosowne u osób starszych u których czas eliminacji tych leków jest znacznie wydłużony, jest to spowodowane osłabieniem czynności wątroby i nerek w tej grupie wiekowej. Przedawkowanie BDZ prowadzi do zatrucia które charakteryzuje się : sennością, niezbornością ruchów, zaburzeniami widzenia, śpiączką. W leczeniu zatrucia stosuje się i.v. FLUMAZEPIL, jest to antagonista receptorów BDZ. Flumazepil znosi działanie uspakajające, nasenne, przeciw lękowe oraz depresyjne na ukł. oddechowy BDZ , jego działanie rozpoczyna się po 1-2 min. I trwa 45-90 min. Pacjent u którego stwierdzono reakcje na podanie Flumazepilu powinien być obserwowany przez następne 2 h ponieważ może ponownie pojawić się niewydolność oddechowa lub inne działania BDZ. U pacjentów uzależnionych BDZ podanie Flumazepilu może spowodować drgawki, pobudzenie i zaburzenia rytmu serca. Flumazepil - amp.0,5mg/5ml lub 1mg/10ml lek należy podawać do dużego naczynia żylnego z uwagi na jego działanie miejscowo drażniące. Dawka potrzebna do zniesienia działania poszczególnych BDZ zależy od aktualnego stężenia w danej BDZ w osoczu.
a) bezsenność i stany pobudzenia psychoruchowego
b) lęk o różnej etiologii szczególnie zespołu lęku uogólnionego: DIAZEPAM, OKSAZEPAM
c) padaczka tzw. stan padaczkowy,
d) tężec leki: DIAZEPAM,KLONAZEPAM
e) stany spastyczne m. szkieletowych leki: DIAZEPAM, KLONAZEPAM
f) zapobieganie i leczenie zespołów abstynecyjnych poalkoholowych leki: DIAZEPAm,CHLORDIAZEPOKSYD (elenium)
g) premedykacja leki: MIDAZOLAM
DIAZEPAM- (relanium)-amp 10mg/2ml tab.po 2mg i 5mg, zawiesina flakon 100gr./5ml/2mg stosowany jest per os lub i.v. przy podaniu i. m. wchłanianie jest gorsze niż przy podaniu doustnym. Nie zaleca się i.m.
Nowe leki o działaniu podobnym do BDZ stosowane jako leki nasenne: ZOLPIDEM, ZOPIKLON, trudniej uzależniają od BDZ
POCHODNE KWASU BARBITUROWEGO (barbiturany) działają uspakajająco, nasennie i przeciw drgawkowo. Podobnie jak BDZ nasilają przekaźnictwo w którym bierze udział GABA w OUN., ale w odróżnieniu od BDZ działanie barbituranów jest mało wybiórcze, w związku z tym charakteryzują się większą toksycznością i dlatego ich zastosowanie lecznicze uległo znacznemu ograniczeniu. Obecnie barbiturany znajdują zastosowanie w leczeniu padaczki i indukcji znieczulenia ogólnego.
W PORÓWNANIU Z BDZ LEKI TE:
- mają bardzo słabe działanie przeciw lękowe
- nie zwiotczają m. szkieletowych
- mają bardzo niski współczynnik terapeutyczny ( bardzo łatwo je przedawkować i spowodować bardzo ciężkie zatrucie które leczy się wyłącznie objawowo- brak specyficznej odtrutki)
- szybciej prowadzą do uzależnienia
- wchodzą w interakcje ze znacznie większą ilością leków ponieważ aktywują enzymy wątrobowe i w ten sposób zwiększają metabolizm innych równocześnie stosowanych leków
W terapii stosuje się głównie FENOBARBITAL(luminal) stosowany w padaczce, pląsawicy, nie jest ostatnio stosowany jako lek nasenny, uspakajający, przeciw lękowy.
madziunia56