Materiały 40 sympozjum speleologicznego 2006.pdf

Sekcja Speleologiczna

Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika

Materiały 40.

Sympozjum

Speleologicznego

Sitkówka-Nowiny, 20-22.10.2006 r.

Organizatorzy:

Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. M. Kopernika

Speleoklub Świętokrzyski w Kielcach

Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie

Komitet Badań Czwartorzędu PAN

Wydała

Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. M. Kopernika

Sympozjum doinansowane przez:

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Opracowanie redakcyjne:

Mariusz Szelerewicz, Jan Urban

Kraków, 2006

ISBN 83-918914-6-1

Spis treści

Wprowadzenie ..............................................................................................................................................................5

Przewodnik sesji terenowych

Wstęp .............................................................................................................................................................................9

Stanowisko 1.

Rezerwat Moczydło – ślady historycznego górnictwa kruszcowego

i kras kopalny w wapieniach dewońskich .................................................................................................................10.

Stanowisko 2.

Rezerwat „Chelosiowa Jama” – polifazowy kras z systemem jaskiniowym

Chelosiowej Jamy-Jaskini Jaworznickiej oraz Jaskinią Pajęczą ........................................................................... 11

Stanowisko 3.

Kadzielnia – jaskinie krasowe oraz prace zmierzające do ich udostępnienia turystycznego .............................13

Stanowisko 4.

Jaskinia Raj – jaskinia ze stanowiskiem paleontologicznym i archeologicznym

oraz bogatą szatą naciekową, udostępniona turystycznie ...................................................................................... 14

Stanowisko 5.

Rezerwat „Góra Żakowa” i jaskinia Piekło pod Skibami – powierzchniowe i podziemne

ślady historycznego górnictwa złóż kruszców, jaskinie i formy skałkowe ............................................................16

Stanowisko 6.

Rezerwat „Góra Miedzianka” – powierzchniowe i podziemne ślady historycznego górnictwa

wietrzeniowo-krasowych złóż kruszców .................................................................................................................. 18

Streszczenia referatów

Michał Banaś, Wojciech Kocot

Najciekawsze jaskinie Islandii ..................................................................................................................................25

El¿bieta Dumnicka

Dlaczego w niektórych rodzinach skąposzczetów (Oligochaeta) nie ma gatunków stygobiontycznych? ..........27

Michał Gąsiorowski, Helena Hercman, Grzegorz Sujka

Kras w kamieniołomie „Trawertyn” w rejonie Raciszyna – wyniki wstępnych badań ......................................28

Michał Gradziński, Marek Duliński, Helena Hercman, Michał Żywiecki, Janusz Baryła

Utleniania węglowodorów czynnikiem warunkującym rozwój zjawisk krasowych ............................................29

Wojciech J. Guba³a, Tomasz Mleczek

Chiropterofauna jaskini Oblica w Beskidzie Żywieckim ....................................................................................... 31

Marek Jóźwiak, Monika Górniak

Badania mikroklimatu jaskini Raj w latach 1965-2005 .......................................................................................32

Katarzyna Kasprowska

Dalsze wyniki badań wykopaliskowych w Jaskini Puklinovej (Morawski Kras) .................................................35

Andrzej Kasza

Wyrobiska górnicze w Miedziance na planie i przekroju Fryderyka Krumpla z 1818 r. ...................................37

Andrzej Kasza, Michał Saganowski

Jaskinia Pajęcza – Partie Ropne ...............................................................................................................................38

Grzegorz Klassek, Tomasz Mleczek

Eksploracja i inwentaryzacja jaskiń polskich Karpat Fliszowych (wrzesień 2005 r. – sierpień 2006 r.) ..........40

Artur Komorowski, Andrzej Kasza, Jan Urban,

Dokumentacja i ochrona obiektów podziemnych Szydłowa ..................................................................................43

Jaros³aw Kur

Badania faunistyczne jaskini Szmaragdowej w Rudnikach ..................................................................................45

Wojciech Rogala

Osady wypełniające kopalne formy krasowe Garbu Chełma

– znaczenie dla rekonstrukcji paleogeograficznych i następstwo stratygraficzne ..............................................46

Jacek Ró¿kowski, Adam Polonius

Uwagi o krasowatości wapieni górnojurajskich w obszarze Wyżyny Krakowskiej

w świetle badań terenowych ......................................................................................................................................49

Bart³omiej Rzonca

Parametry hydrauliczne skał dewońskich w Górach Świętokrzyskich

– wieloaspektowa ocena hydrogeologiczna ..............................................................................................................52

Bart³omiej Rzonca, Sebastian Buczyñski

Badania krążenia wód podziemnych w otoczeniu Jaskini Radochowskiej

w Górach Złotych w Sudetach Wschodnich ............................................................................................................54

Paweł Socha, Andrzej Tyc

Teresa Wiszniowska (1942-2006) ..............................................................................................................................55

Zenon Krzysztof Tomasiak

Wybrane aspekty moralne wypraw jaskiniowych ..................................................................................................56

Andrzej Tyc

Marian Pulina (1936-2005) .......................................................................................................................................58

Andrzej Tyc, Krzysztof Mazik

Odsłonięcie krasu kopalnego w Rębielicach Królewskich na Wyżynie Wieluńskiej

- projektowane stanowisko dokumentacyjne ...........................................................................................................59

Jan Urban, Andrzej Kasza

Sto lat badań krasowych i eksploracji jaskiniowej w górach świętokrzyskich .................................................... 61

Jan Urban, Artur Komorowski, Mariusz Dudzik

Eksploracja jaskiniowa w okolicach Staszowa w kontekście szkód budowlanych

spowodowanych krasem w tym mieście ...................................................................................................................63

Urban Jan, Margielewski Włodzimierz, Žák Karel, Schejbal-Chwastek Marzena,

Mleczek Tomasz, Szura Czesław, Hercman Helena, Sujka Grzegorz

Mineralogia i wiek nacieków z jaskiń beskidzkich .................................................................................................65

Materiały 40. Sympozjum Speleologicznego

Wprowadzenie

Spotykamy się po raz 40-ty na Sympozjum Speleologicznym, kolejny raz w Górach Świętokrzyskich, gdzie 43

lata temu odbyło się pierwsze takie sympozjum. Na pamiątkę tego wydarzenia na Ziemi Kieleckiej odbyły się kolejne

jubileuszowe sympozja 10, 20, 30 i rozpoczyna się obecne 40, gdyż stało się tradycją organizowanie „jubileuszowych”

sympozjów w tym regionie, gdzie ich idea została urzeczywistniona.

Dziś, gdy w wielu miastach Polski działają kluby jaskiniowe pod różnymi nazwami i patronatami albo jako

niezależne stowarzyszenia, a w kilku uczelniach i instytutach są prowadzone mniej lub bardziej systematyczne badania

krasu i jaskiń zapominamy, że jest to dorobek ostatniego półwiecza, a swoboda w tworzeniu takich ośrodków liczy

dopiero 15 lat. Jednak 40 lat temu tworzenie niezależnych organizacji nie było mile widziane. Dlatego kluby i sekcje

mogły być tworzone tylko w istniejących organizacjach, które miały określony zakres i zasięg terytorialny działania,

były popierane lub tolerowane przez władze. Dlatego tworzono liczne kluby i sekcje o zasięgu lokalnym firmowane

przez ZSP, PTTK, KW, a nawet Veritas.

Pierwsze Sympozjum pod nazwą „Seminarium Speleologiczne – I Ogólnopolski Zjazd Badaczy Krasu” odbyło

się w Świętej Katarzynie od 29 maja do 1 czerwca 1963. Zostało ono zorganizowane przez Kieleckie Towarzystwo

Naukowe dzięki wsparciu ówczesnego prezesa Edmunda Massalskiego i pracy młodych kielczan z wyboru – Zbignie-

wa Rubinowskiego lub z urodzenia – Bronisława W. Wołoszyna. Wygłoszone referaty i sprawozdanie z obrad zostały

wydane, jako powielany zeszyt przez KTN (1964). Na tym seminarium postanowiono podjąć starania o utworzenie

ogólnopolskiej organizacji speleologicznej, która by mogła skupić nie tylko zawodowych badaczy jakiejś dziedziny

nauki, lecz także grotołazów - amatorów. Nie mogło to być Kieleckie Towarzystwo Naukowe, którego statut ograniczał

terytorium działania. Dlatego zwrócono się do Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, którego wielka tradycja i

szeroki zakres działania pozwalały na utworzenie takiej ogólnokrajowej i ogólnoprzyrodniczej Sekcji Speleologicznej.

Już w następnym roku powołanie tej sekcji zostało zatwierdzone i dalsze sympozja odbywają się pod jej patronatem w

różnych rejonach kraju (2 w Tatrach, 3 w Częstochowie, 4 w Sudetach itd.). Oczywiście wkrótce rejony sympozjów

musiały się powtarzać, przeto co około 10 lat spotykamy się w Górach Świętokrzyskich.

Materiały z Sympozjów 3 i 4 zostały wydane przez Muzeum w Częstochowie (Skalski 1971). 10 Sympozjum

odbyło się w Kielcach 9-11 czerwca 1972 i było połączone z uroczystym otwarciem nowocześnie udostępnionej dla

ruchu turystycznego jaskini Raj. Materiały z tego sympozjum znów wydało KTN w podziwu godnej formie książkowej

(Rubinowski 1974). Od roku 1995, to jest od 29 Sympozjum w Tatrach, dzięki pomocy finansowej Komitetu Badań

Naukowych, a obecnie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego sympozja nasze są systematycznie utrwalane w

postaci publikowanych przed obradami zeszytów zawierających przewodniki sesji terenowych i streszczenia referatów.

Zwiększa to znaczenie przedstawiania nowych wyników badań podczas naszych obrad. Wcześniej takie publikacje były

możliwe rzadko, gdy współorganizatorzy sympozjów (Kieleckie Towarzystwo Naukowe i Muzeum Okręgowe w Czę-

stochowie) zdobyli fundusze na pokrycie kosztów wydania, co następowało przynajmniej z rocznym opóźnieniem.

Na naszych sympozjach mogliśmy też gościć badaczy z Bułgarii, Czech, Francji, Hiszpanii, Rumunii, Słowacji,

Słowenii, Ukrainy, USA, Węgier i Wietnamu, którzy akurat przebywali w Polsce na zaproszenie różnych instytucji nauko-

wych. Od 27 Sympozjum w Pieninach (1993) nawiązaliśmy współpracę ze speleologami słowackimi, dzięki czemu nasze

sympozja wykroczyły poza granice kraju i pozwoliły nam zapoznać się z krasem Pienin i Tatr po obu stronach granicy,

a kolegom ze Słowacji pokazać nasze wyniki badań w tych regionach. Mam nadzieję, że takie kontakty się rozwiną na

szerszą skalę, już wstępne rozmowy zostały przeprowadzone z kolegami czeskimi i ukraińskimi, co w przyszłości może

znacznie rozwinąć wymianę doświadczeń i zwiększyć atrakcyjność naszych corocznych zjazdów.

Tradycyjnie na kolejnych sympozjach wspominamy i czcimy pamięć kolegów, którzy w ciągu ostatniego roku

odeszli z naszego grona. Wkrótce po naszym poprzednim sympozjum zmarli profesorowie Teresa Wiszniowska i Marian

Pulina, którzy uczestniczyli w organizacji wielu sympozjów i wnieśli nieprzemijający wkład w poznanie krasu i jaskiń.

Nim przystąpimy do dalszych obrad, proszę o powstanie i uczczenie minutą ciszy Ich pamięci.

Kończąc to wystąpienie pragnę podziękować kolegom Andrzejowi Kaszy, Mariuszowi Szelerewiczowi i Janowi Ur-

banowi, których praca umożliwiła nam dzisiejsze obrady i otrzymanie już 12 zeszytu „Materiałów Sympozjalnych”.

Literatura:

Kieleckie Tow. Naukowe 1964: Seminarium Speleologiczne – I Ogólnopolski Zjazd Badaczy Krasu , ss. 114.

Rubinowski Z. (red.) 1974: Badania i udostępnienie jaskini Raj . Wyd. Geol. Warszawa, ss. 223.

Skalski A. (red.) 1971: Materiały z III i IV Sympozjum Speleologicznego . Muzeum w Częstochowie, ss. 163.

... Jerzy Głazek

Przewodniczący Sekcji Speleologicznej

Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: