Ogura hyakunin isshu, Zbiór z Ogura.pdf

(1579 KB) Pobierz
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
ujiwara no Teika
gura hyakunin isshu ,
czyli
Zbiór z gura po jenym wierszu
o stu poetów
przek ad z orygina u japo skiego,
wprowadzenie i komentarz
Anna alewska
ozna 00
837676219.212.png 837676219.223.png 837676219.234.png
 
Tytu orygina u:
gura hyakunin isshu
Klasyka iteratury Japo skiej 1
Copyright
or the olish translation by nna Zaewska
Copyright
or the olish edition by
,
ozna 00
Wydanie pierwsze w j zyku polskim
rojekt ok adki
ays aw aziwi owicz
Korekta
gnieszka auga
pracowanie komputerowe i druk
empum
ISBN 97-3-953--0
os. r a Bia ego 10916, 61-51 ozna ,
tel.a (061) 71333
e-mail: pocztajezelipto.pl
www.jezelipto.pl
837676219.001.png 837676219.012.png 837676219.023.png 837676219.034.png 837676219.045.png 837676219.056.png 837676219.067.png 837676219.078.png 837676219.089.png 837676219.100.png 837676219.111.png 837676219.122.png 837676219.133.png 837676219.144.png 837676219.155.png 837676219.166.png 837676219.177.png 837676219.180.png 837676219.181.png 837676219.182.png 837676219.183.png 837676219.184.png 837676219.185.png 837676219.186.png 837676219.187.png 837676219.188.png 837676219.189.png 837676219.190.png 837676219.191.png 837676219.192.png 837676219.193.png 837676219.194.png 837676219.195.png 837676219.196.png 837676219.197.png 837676219.198.png 837676219.199.png 837676219.200.png 837676219.201.png 837676219.202.png 837676219.203.png
 
Ogura hyakunin isshu ,
czyli
Zbiór z Ogura – po jednym wierszu od stu poetów
Wprowadzenie
gura hyakunin isshu , czyli Zbiór z gura po jenym wier-
szu o stu poetów , zna chyba prawie ka dy Japo czyk. Jest to
antologia wierszy japo skich, skompilowana w III wieku.
Jej przypuszczalny twórca, arystokrata i znawca literatury,
ujiwara no Teika (116-11), zgromadzi w niej utwory
wybitnych poetów takie, które sam uwa a za najpi kniej-
sze, przy czym, jak wskazuje tytu zbioru, z twórczo ci
ka dego poety wybra tylko po jednym wierszu.
rzez wieki antologi t studiowano, przepisywano r cz-
nie (tuszem i p dzelkiem), uczono si jej na pami . becnie
dzieci w szko ach poznaj j na lekcjach literatury narodowej.
Zbiór z gura sta si te podstaw do popularnej rozrywki,
dzi kojarz cej si przede wszystkim z Nowym okiem gry,
w której u ywa si kart z wypisanymi wierszami.
Jakie jest miejsce Zbioru z gura w literaturze japo skiej?
By lepiej zrozumie ten zbiór i zawarte w nim wiersze, warto
zapozna si z kilkoma podstawowymi wiadomo ciami
o poezji Japonii.
1. Waka , czyli pie ni japo skie
Japo skie s owo o znaczeniu „wiersz” to uta , mo na je tak e
prze o y jako „pie ”. oezj japo sk okre la si równie s o-
wem waka i yamatouta , co znaczy „pie japo ska”. rzy-
puszcza si , e najstarsze zachowane do dzi pie ni ja-
po skie mog pochodzi z I wieku n.e. d najdawniejszych
czasów jednym z najwa niejszych elementów tej poezji jest
przyj ty rytm, to znaczy naprzemienny uk ad wersów o d u-
go ci pi ciu i siedmiu sylab. ocz tkowo nie jedyny, z cza-
837676219.204.png 837676219.205.png 837676219.206.png 837676219.207.png 837676219.208.png 837676219.209.png 837676219.210.png 837676219.211.png 837676219.213.png 837676219.214.png 837676219.215.png 837676219.216.png 837676219.217.png 837676219.218.png 837676219.219.png 837676219.220.png 837676219.221.png 837676219.222.png 837676219.224.png 837676219.225.png 837676219.226.png 837676219.227.png 837676219.228.png 837676219.229.png 837676219.230.png 837676219.231.png 837676219.232.png 837676219.233.png 837676219.235.png 837676219.236.png 837676219.237.png 837676219.238.png 837676219.239.png 837676219.240.png 837676219.241.png 837676219.242.png 837676219.243.png 837676219.244.png 837676219.245.png 837676219.246.png 837676219.247.png 837676219.248.png 837676219.249.png 837676219.250.png 837676219.251.png 837676219.252.png 837676219.253.png 837676219.254.png 837676219.002.png 837676219.003.png 837676219.004.png 837676219.005.png 837676219.006.png 837676219.007.png 837676219.008.png 837676219.009.png 837676219.010.png 837676219.011.png 837676219.013.png
sem sta si elementem sta ym, stosowanym we wszystkich
rodzajach pie ni japo skich oraz w pó niejszym haiku .
Najpopularniejszym przez wieki rodzajem pie ni japo -
skiej by a tanka „krótka pie ”. iczba sylab w kolejnych
wersach w tanka to: 5, 7, 5, 7 i 7, czyli cznie trzydzie ci
jeden sylab (i tak te czasem nazywane s wiersze tanka :
misohito moji , czyli „trzydzie ci jeden znaków”). odobnie
by o te w innych rodzajach wierszy: ch ka , czyli „pie
d uga”, mog a sk ada si z dowolnej ilo ci u o onych na
przemian wersów pi cio- i siedmiosylabowych, zako czo-
nych jeszcze jednym, siedmiosylabowym. Czasami zdarza o
si te , e poeta, nie mog c zawrze my li w pi ciu lub
siedmiu sylabach, wyd u a wers o jedn lub wi cej sylab:
jest to zjawisko jiamari , które jednak nale y traktowa wy-
cznie jako wyj tek od przyj tej regu y. W przek adzie na
j zyk polski stara am si zachowa tradycyjny rytm.
Istnia y równie inne ormy waka , takie jak katauta , czyli
„niepe na, cz stkowa pie ” (5, 7, 7 sylab), odnotowane na
przyk ad w ród pie ni spisanych w ojiki , czyli si ze aw-
nych wyarze (71), czy se ka „pie z dodan g ow ”
(5, 7, 7, 5, 7, 7 sylab), jednak wkrótce straci y popularno .
Japo czycy bardzo wcze nie podj li trud gromadzenia
swojej twórczo ci poetyckiej. Ju w III wieku powsta a
pierwsza wielka antologia poezji zatytu owana any sh ,
czyli Zbiór ziesi ciu tysi cy i ci . Jej g ównym kompilatorem
by prawdopodobnie poeta tomo no akamochi (autor
wiersza 6 w Zbiorze z gura ). W dwudziestu ksi gach zgro-
madzonych jest oko o 500 wierszy, a najnowszy z nich
pochodzi z 759 roku. Antologia ta zawiera zarówno tanka , jak
i ch ka (a tak e inne rodzaje pie ni), jednak popularno tej
ostatniej ormy wkrótce potem zacz a przygasa i odt d
przez kilka wieków tanka królowa a niepodzielnie.
Nast pna wielka antologia poezji to okin wakash , czyli
Zbiór pie ni japo skich awnych i nowych W przeciwie stwie
do any sh , nazywanego antologi prywatn , by a to
pierwsza z tak zwanych „cesarskich antologii pie ni japo -
skiej”, chokusen wakash . osta a skompilowana na polecenie
cesarza aigo, a zadanie to wykonali: Ki no Tsurayuki
4
837676219.014.png 837676219.015.png 837676219.016.png 837676219.017.png 837676219.018.png 837676219.019.png 837676219.020.png 837676219.021.png 837676219.022.png 837676219.024.png 837676219.025.png 837676219.026.png 837676219.027.png 837676219.028.png 837676219.029.png 837676219.030.png 837676219.031.png 837676219.032.png 837676219.033.png 837676219.035.png 837676219.036.png 837676219.037.png 837676219.038.png 837676219.039.png 837676219.040.png 837676219.041.png 837676219.042.png 837676219.043.png 837676219.044.png 837676219.046.png 837676219.047.png 837676219.048.png 837676219.049.png 837676219.050.png 837676219.051.png 837676219.052.png 837676219.053.png 837676219.054.png 837676219.055.png 837676219.057.png 837676219.058.png 837676219.059.png 837676219.060.png 837676219.061.png 837676219.062.png 837676219.063.png 837676219.064.png 837676219.065.png 837676219.066.png 837676219.068.png 837676219.069.png 837676219.070.png 837676219.071.png 837676219.072.png 837676219.073.png 837676219.074.png 837676219.075.png 837676219.076.png 837676219.077.png 837676219.079.png 837676219.080.png 837676219.081.png 837676219.082.png 837676219.083.png 837676219.084.png 837676219.085.png 837676219.086.png 837676219.087.png 837676219.088.png 837676219.090.png 837676219.091.png 837676219.092.png 837676219.093.png 837676219.094.png 837676219.095.png 837676219.096.png 837676219.097.png 837676219.098.png 837676219.099.png 837676219.101.png 837676219.102.png 837676219.103.png 837676219.104.png 837676219.105.png 837676219.106.png 837676219.107.png
(w Zbiorze z gura autor wiersza 35), Ki no Tomonori (tam e
autor wiersza 33), Mibu no Tadamine (tam e autor wiersza
30) i shik chi no Mitsune (tam e autor wiersza 39). a
dat powstania cz sto przyjmuje si rok 905, jednak istniej
równie inne hipotezy.
Takich antologii cesarskich, czyli sporz dz nych na pole-
cenie w adcy, powsta o na przestrzeni wieków dwadzie cia
jeden; ostatnia z nich w wieku. Zbiór z gura tworz
wiersze, które mo na znale w pierwszych dziesi ciu z nich.
Ich tytu y i daty powstania to:
1. okin wakash , czyli Zbiór pie ni japo skich awnych i no-
wych (905?)
. Gosen wakash , czyli Pó niejszy zbiór pie ni japo skich (951)
3. Sh i wakash , czyli Zbiór pozostawionych pie ni japo skich
(ok. 1005-1007)
. Gosh i wakash , czyli Pó niejszy zbiór pozostawionych pie ni
japo skich (109)
5. iny wakash , czyli Zbiór z otych i ci pie ni japo skich
(117)
6. Shika wakash , czyli Zbiór kwiecia s ów pie ni japo skich
(1151-115)
7. Senzai wakash , czyli Zbiór pie ni japo skich tysi ca at
(117)
. Shinkokin wakash , czyli owy zbiór pie ni japo skich aw-
nych i nowych (105)
9. Shinchokusen wakash , czyli owy cesarski zbiór pie ni
japo skich (135)
10. Shokugosen wakash , czyli ast pny pó niejszy zbiór pie ni
japo skich (151)
Kiedy powstawa a pierwsza z cesarskich antologii, jej
kompilatorzy spotykali si po prostu w jednym z pomie-
szcze na dworze cesarskim. ó niej jednak, prawdopodob-
nie gdy mia a powsta druga z cesarskich antologii, na
dworze powo ano Wakadokoro, czyli rz d o Spraw
oezji.
Niezale nie od antologii cesarskich, jednocze nie po-
wstawa y prywatne zbiory wierszy; by y w ród nich i takie,
837676219.108.png 837676219.109.png 837676219.110.png 837676219.112.png 837676219.113.png 837676219.114.png 837676219.115.png 837676219.116.png 837676219.117.png 837676219.118.png 837676219.119.png 837676219.120.png 837676219.121.png 837676219.123.png 837676219.124.png 837676219.125.png 837676219.126.png 837676219.127.png 837676219.128.png 837676219.129.png 837676219.130.png 837676219.131.png 837676219.132.png 837676219.134.png 837676219.135.png 837676219.136.png 837676219.137.png 837676219.138.png 837676219.139.png 837676219.140.png 837676219.141.png 837676219.142.png 837676219.143.png 837676219.145.png 837676219.146.png 837676219.147.png 837676219.148.png 837676219.149.png 837676219.150.png 837676219.151.png 837676219.152.png 837676219.153.png 837676219.154.png 837676219.156.png 837676219.157.png 837676219.158.png 837676219.159.png 837676219.160.png 837676219.161.png 837676219.162.png 837676219.163.png 837676219.164.png 837676219.165.png 837676219.167.png 837676219.168.png 837676219.169.png 837676219.170.png 837676219.171.png 837676219.172.png 837676219.173.png 837676219.174.png 837676219.175.png 837676219.176.png 837676219.178.png 837676219.179.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin