zwyczaje.pdf

II. Zwyczaje i formuły najczęściej stosowane w handlu zagranicznym

1. Wstęp

2. Najważniejsze pojęcia

3. Omówienie najważniejszych zwyczajów i uzansów handlowych

Na przestrzeni wielu lat kupcy poprzez zawieranie różnego rodzaju kontrakty, ukształtowali

pewne normy postępowania czyli wykształciły się tzw. zwyczaje handlowe dotyczące zawierania i

przeprowadzania transakcji na rynku. Kontrakty zawierane są na podstawie pewnych schematów,

które ułatwiają ustalenie najważniejszych kwestii umowy. Powstała potrzeba stworzenia jednolitego i

zestandaryzowanego języka handlowego. Podstawową cechą charakterystyczną zwyczajów i

uzansów handlowych jest to, że są one o wiele bardziej elastyczne niż najlepsze przepisy prawne, z

czego wynika, że mogą być łatwo i szybko dostosowane do ciągle zmieniających się warunków, w

których muszą być realizowane transakcje handlu zagranicznego. Przez lata przepisy na świecie

zmieniały się pod wpływem kształtowania się nowych warunków handlowych. Inne środki transportu

(bardziej nowoczesne), inne sposoby przewozu towarów, inne rozwiązania techniczne w dziedzinie

spedycji i transportu spowodowały kształtowanie się nowych zwyczajów handlowych.

Zwyczaje handlowe są także pomocne przy rozpatrywaniu spraw spornych. W razie sporu

wynikającego ze stosunku umownego między partnerami, mającymi siedzibę w różnych krajach,

zastosowanie będą miały kolejno:

1. normy prawa bezwzględnie obowiązującego;

2. postanowienia umowy stron;

3. zwyczaj handlowy;

4. normy prawa dyspozytywnego (względnie obowiązującego).

Zwyczaj handlowy może pełnić funkcje źródła prawa, pewnej normy zwyczajowo przyjmowanej przez

pewne grupy kupców jako ten najlepszy sposób przeprowadzania transakcji. Często właśnie na

podstawie zwyczajów handlowych sądy arbitrażowe podejmują decyzje czy dana transakcja była

odpowiednio realizowana.

We współczesnym handlu międzynarodowym najbardziej znane są następujące reguły i zbiory

zasad postępowania:

• Formuły INCOTERMS 1990;

• Znowelizowane Amerykańskie Definicje Handlu Zagranicznego (RAFTD);

• COMBITERMS;

• Reguły Haskie;

• Reguły Yorku - Antwerpii;

•

Jednolite zwyczaje i praktyka akredytyw dokumentowych;

• Jednolite Reguły Inkasa.

Zanim jednak zostaną omówione najważniejsze zwyczaje i uzanse handlowe, należy wyjaśnić kilka

pojęć.

Zwyczaj handlowy jest to tradycyjna forma postępowania przy zawieraniu kontraktów albo przyjęty

jednolity sposób interpretacji terminologii przejętej w handlu. Nabiera on tego charakteru w związku z

przestrzeganiem go przez ogół kupców w handlu międzynarodowym albo przez kupców określonej

branży. Z formalnoprawnego punktu widzenia zwyczaje handlowe nie mogą być sprzeczne z normami

prawnymi bezwzględnie obowiązującymi, same bowiem mają tylko znaczenie względnie obowiązujące

,tzn. uzupełniają postanowienia umowne, lecz nie mogą ich zmienić, oraz muszą być odpowiednio

jasne i znane.

Zwyczaje handlowe dzielimy:

a) w zależności od umowy handlowej, do której się odnoszą:

- towarowe - odnoszą się do obrotu poszczególnych rodzajów towarów np. siarka,

węgiel, zboże...

- przewozowe (transportowe) - związane z transportem towaru, jego przewozem;

- ubezpieczeniowe - regulują zakres ubezpieczeń stosowanych w obrocie

międzynarodowym;

b) ze względu na zasięg geograficzny:

- powszechne - znajdują zastosowanie na całym świecie;

- lokalne - mają one moc względnie obowiązującą na wyraźnie określonym terytorium

lub na terenie działania określonych instytucji np. zwyczaje stosowane na giełdach

towarowych i aukcjach.

c) w zależności od skali działania:

- ogólne;

- branżowe - stosowane w ramach poszczególnych gałęzi przemysłu.

Uzans jest to taki zwyczaj handlowy, który jest potwierdzony przez miarodajną instytucję ( np. przez

izbę handlową) i ogłoszony przez nią jako obowiązujący lub jako zalecany. Uzanse podobnie jak

zwyczaje handlowe, na bazie których są tworzone, nie mają charakteru bezwzględnie obowiązującego

i mogą być zmienione przez strony. Uzanse mają ograniczony zakres i zasięg działania:

podwzględem osobowym - obowiązujący w określonym kręgu osób;

podwzględem terytorialnym - zostają stwierdzone dla terytorium, na którym działa

oficjalna instytucja;

podwzględem przedmiotowym - ustanawiane są dla obrotu pewnymi określonymi

towarami;

Dla przykładu takimi uzansami handlowymi w zakresie przewozu są formuły dla określenia postoju

(czasu na dokonanie załadunku lub wyładunku):

- Running days – rozładunek lub załadunek może być dokonany przez kolejne dni

kalendarzowe (dzień liczony jako 24 godziny) bez odliczania niedziel i świąt,

- Working days – tylko w dni robocze i tylko ustawowy czas pracy,

- Weather working days – tylko w dni, w które przeładunek jest możliwy ze względu na

pogodę.

Jest wiele rodzajów uzansów handlowych, są uzanse dotyczące ilości towarów, transportu,

ubezpieczeń i wiele innych. Właśnie uzanse związane z ilością mają duże znaczenia w wymianie

międzynarodowej. Jedną z najważniejszych rzeczy w kontrakcie jest ustalenie ilości towaru.

Kontrahenci do ustalania ilości towaru posługują się dwoma systemami: metrycznym i anglosaskim.

System metryczny jest zbiorem głównych miar wielkości fizycznych w skrócie nazywany „SI” –

Międzynarodowy Układ Jednostek Miar, który przyjęty został w 1960 r. przez Generalną Konwencję

Miar i Wag. System oparty jest na wzorach metra i kilograma. Z kolei system anglosaski oparty jest na

funtach i stopach. Identyfikacja tych dwóch systemów i odpowiednich przeliczników umożliwia w skali

światowej precyzyjne określanie ilości towaru.

Uzanse tak jak i zwyczaje handlowe mają bardzo powszechne zastosowanie. Taka

ujednolicona kodyfikacja sformułowań handlowych ułatwia porozumiewanie się kontrahentom z

różnych krajów w różnych językach.

Formuła handlowa to typowe, najczęściej spotykane w praktyce kombinacje szczegółów zobowiązań

umownych sprzedającego i kupującego w ramach umowy kupna-sprzedaży.

Określa ona zakres obowiązków i zobowiązań umownych sprzedającego w stosunku do kupującego,

a tym samym podział kosztów, obowiązków i ryzyka związanego z dostawą towaru między strony

kontraktu. Innymi słowy, użycie określonej formuły handlowej wskazuje jakie koszty, związane z

dostawą towaru (przewozem, odprawą celną, załadunkiem i wyładunkiem, ubezpieczeniem,

dostarczeniem odpowiednich dokumentów itp.) są wliczone w jego cenę. Im więcej obowiązków

spoczywa na eksporterze, tym wyższa będzie cena jednostkowa towaru.

Początkowo formuły handlowe określające przede wszystkim warunki dostawy i związane z tym

obowiązki stron, miały charakter uzansów stwierdzonych przez różne instytucje. Następstwem tego

był niejednakowy sposób interpretowania tych samych określeń w różnych krajach, a zwłaszcza w

różnych portach. Wywołało to dążenie do przyjęcia jednolitej wykładni i sporządzenia pewnego

rodzaju kodyfikacji odpowiednich zwyczajów i uzansów handlowych.

Kolejna pojęcie, które można powiedzieć ukształtowało się przez lata to pojęcie LOCO. Należy je

rozumieć w sposób następujący. Sprzedający stawia towar do dyspozycji kupującego w miejscu, w

którym znajdował się on w momencie zawarcia umowy lub w innym miejscu bez ponoszenia

jakichkolwiek kosztów. Kupujący ma obowiązek przyjąć towar tym miejscu i ponieść wszelkie koszty

oraz ryzyko do miejsca przeznaczenia. Do transakcji zawieranych na bazie loco należy: EXW – ex

works (patrz formuły Incoterms).

Z kolei FRANCO oznacza, że sprzedawca zobowiązany jest dostarczyć towar do umówionego

miejsca na swój koszt, czyli, że do ceny towaru wlicza się wydatki z tytułu dostawy do miejsca

przewidzianego w umowie.

Najważniejsze zwyczaje i uzanse handlowe

INCOTERMS 1990

Za nim się przystąpi do omawiania formuł INCOTERMS 1990 należy wyjaśnić pojęcie gestii

transportowe i ubezpieczeniowej. Przez gestie transportową rozumie się zastrzeżone w kontrakcie

prawo wyboru: drogi, środka transportu, przewoźnika i sposobu przewozu towaru. Prawo to wynika z

obowiązku zapłacenia kosztów transportu. Gestia transportowa, w zależności od formuły handlowej,

może być w rękach eksportera, importera lub być podzielona między nich. Posiadanie gestii

transportowej może przynosić określone korzyści:

• wykorzystanie własnych środków transportu,

•

ustalenie najdogodniejszego terminu wysyłki,

• bezpośredni wpływ na cały cykl transportowy,

• przejęcie różnicy między stawką frachtową wkalkulowaną w cenę a stawką faktycznie

zapłaconą (dzięki rabatom i upustom udzielanym przez spedytorów i przewoźników),

• możliwość wykorzystania pełnego tonażu czy ładowności środków transportu, a tym

samym obniżenia kosztu transportu na jednostkę ładunku, w przypadku dużych ładunków

zwłaszcza masowych.

• i inne.

Pod pojęciem gestii ubezpieczeniowej rozumiemy analogicznie, zastrzeżone w kontrakcie prawo do

wyboru ubezpieczyciela, formy ubezpieczenia, kwoty na jaką towar ma być ubezpieczony, itd.

Najpowszechniej stosowanymi formułami handlowymi są tzw. INCOTERMS, opracowane

przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Ich najnowsza wersja pochodzi z 1990 r. i określa

się ją jako INCOTERMS 1990. Zawierają one ujednoliconą wykładnię klauzul kontaktowych

wykształconych zwyczajowo w handlu międzynarodowym. Ich celem jest ułatwienie i przyśpieszenie

zawierania kontraktów, a jednocześnie uniknięcia nieporozumień wynikających z odmiennej

interpretacji tych samych określeń w różnych krajach. Pierwsza wersja INCOTERMS została

ogłoszona w 1936 r., a następnie 1953, 1967, 1976, 1980 i 1990. W praktyce obrotu handlowego

zaleca się zawieranie kontraktów na podstawie INCOTERMS 1990, gdyż są najbardziej zbliżone do

współczesnych rozwiązań w handlu międzynarodowym ( zwłaszcza w technice transportu i

przeładunku ), ale nie oznacza to, że nie można stosować wersji INCOTERMS 1980.

Chcąc podporządkować kontrakt postanowieniom tych reguł, należy to wyraźnie zaznaczyć w

kontrakcie, określając której wersji jest on podporządkowany, np. :

-- "ceny zostały skalkulowane na bazie FOB Gdynia, zgodnie z INCOTERMS 1990".

-- "warunki kontraktu podlegają INCOTERMS 1990".

Należy pamiętać, że w handlu z USA stosowane są Znowelizowane Amerykańskie Definicje w Handlu

Zagranicznym z 1941 r., które niekiedy odmiennie interpretują określenia stosowane w INCOTERMS

1990.

INCOTERMS 1990 zawierają wykładnię 13 formuł handlowych * , z których każda oznaczona jest

trzyliterowym skrótem ( pierwsze litery ich nazw angielskich ). Formuły uszeregowane zostały w

określonej kolejności w ten sposób, że pierwsza zawiera minimum, a ostatnia maksimum obowiązków

* poprzednia wersja tzn. z 1980 r. zawierała 14 formuł handlowych.

sprzedającego. W każdej formule, zarówno obowiązki sprzedającego, jak i kupującego ujęte są w

dziesięciu punktach, wzajemnie ze sobą korespondujących.

Formuły pogrupowano w cztery różne kategorie ( E,F,C,D ), mające na celu ułatwienie korzystanie z

nich.

GRUPA E

EXW -- Ex Works ( Z zakładu ... oznaczone miejsce ).

Sprzedający udostępnia towar kupującemu na swoim terenie, bez ponoszenia jakichkolwiek

dodatkowych kosztów transportu i załadunku.

GRUPA F

FCA -- Free Carrier ( Franco przewoźnik ... oznaczone miejsca załadunku ).

FAS -- Free Alongside Ship ( Franco wzdłuż burty statku ... oznaczony port załadunku ).

FOB -- Free On Board ( Franco statek ... oznaczony port załadunku ).

Sprzedający jest zobowiązany dostarczyć towar przewoźnikowi wyznaczonego przez kupującego.

Koszty dostawy, na zasadniczej drodze przewozu, nie opłacone przez sprzedającego.

GRUPA C

CFR -- Cost and Freight ( Koszt i fracht ... oznaczone port przeznaczenia ).

CIF -- Cost, Insurance and Freight ( Koszt, ubezpieczenie i fracht ... oznaczony port

przeznaczania ).

CPT -- Carriage Paid To ( Przewoźne opłacone do ... oznaczone miejsce przeznaczenia ).

CIP -- Carriage and Insurance Paid To ( Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do ...

oznaczone

miejsce przeznaczenia ).

Sprzedający musi zorganizować transport ( zawrzeć stosowne umowy przewozu ) i ponieść związane

z tym koszty, ale bez przyjmowania ryzyka utraty ( uszkodzenia ) towaru lub dodatkowych kosztów

związanych z przypadkami występującymi po załadunku i wysyłce. W formułach CIF i CIP ma również

obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia towaru.

GRUPA D

DAF -- Delivered At Frontier ( Dostarczone na granicę ... oznaczone miejsce ).

DES -- Delivered Ex Ship ( Dostarczone statek ... oznaczony port przeznaczenia ).

DEQ -- Delivered Ex Quay [ Duty Paid ] ( Dostarczone nabrzeże [cło opłacone] ... oznaczony

port przeznaczenia ).

DDU -- Delivered Duty Unpaid ( Dostarczone, cło nie opłacone ... oznaczone miejsce

przeznaczenia ).

DDP -- Delivered Duty Paid ( Dostarczone, cło opłacone ... oznaczone miejsce

przeznaczenia).

Sprzedający jest obowiązany do poniesienia wszystkich kosztów i rodzajów ryzyka związanych z

towarem aż do momentu, gdy zostanie on dostarczony do miejsca przeznaczenia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: