Ściągi Agroturystyka 01.2003.doc

11. Specyfika kosztów działalności agroturystycznej.

Nie wnikając w charakterystykę kosztów działalności agroturystycznej, o której była już mowa, /patrz pyt 14/ w tym miejscu zwrócimy uwagę na kalkulację kosztów związanych z usługami noclegowymi i żywieniowymi. Usługi te opierają się na kosztach stałych i zmiennych. Koszty stałe odnoszą się do części nakładów, które nie zmieniają się w zależności od rozmiarów wytwarzanych produktów lub usług. Są to więc koszty wyposażenia gospodarstwa agroturystycznego w środki techniczne, gospodarcze, związane z utrzymaniem jego substancji majątkowej. Są to też opłaty dzierżawne, podatki, amortyzacja budynków, maszyn, koszty reklamy, ubezpieczeń.  Koszty zmienne są bardziej elastyczne niż koszty stale, ponieważ wyraźniej rosną lub maleją na skutek rozszerzania lub zawężania działalności agroturystycznej. W ich skład wchodzą koszty zużycia materiałów, surowców, energii, robocizny. Są to koszty zakupu środków czystości, prania bielizny, dodatkowego zatrudnienia osób i inne dotyczące usług agroturystycznych. Suma kosztu całkowitego zmiennego i kosztu całkowitego stałego jest kosztem całkowitym, własnym usługi. W prowadzonej kalkulacji pobytu gości w gospodarstwie agroturystycznym ważna jest więc liczba wykorzystywanych noclegów, okres przebywania gości w poszczególnych miesiącach roku, liczba wydawanych posiłków w stosunku do wydajności urządzeń kuchennych, miejsc konsumpcyjnych. Wykorzystanie bazy noclegowej i innych urządzeń w gospodarstwie powinno być więc najpełniejsze.

19. Usługi rekreacyjni-rozrywkowe w agroturystyce.

Formy usług turystyczno-rekreacyjnych świadczonych w agroturystyce Goście przebywający w gospodarstwie agroturystycznym zwracają uwagę nic tylko na standard noclegu i smaczne jedzenie. Nie chcą też wypoczywać biernie, czytając gazety, książki, słuchając radia, oglądając telewizję. Agroturyści w większości to ludzie aktywni; szukają możliwości czynnego spędzania czasu wolnego. Pragną uczestniczyć w życiu i pracy gospodarstwu rolnego, w życiu społeczności wiejskiej, zdobywać nowe umiejętności, poznawać przyrodę, kulturę okolicy, uprawiać różne sporty i dbać o zdrowie. Dlatego też, w miarę możliwości, część zainteresowań gości różnymi formami spędzania czasu wolnego powinna być gwarantowana przez gospodarstwo agroturystyczne. Część usług turystyczno-rekreacyjnych mogą oferować sąsiednie gospodarstwa, a część inne instytucje usługowe w gminie, sąsiednim miasteczku.Gospodarz i jego rodzina powinni podpowiadać gościom pomysły na spędzanie czasu wolnego i sami go organizować, i powinni również zbierać informacje o okolicy i przekazywać je  turystom, powinni nawiązywać kontakty, współpracę z innymi organizatorami ruchu turystycznego w okolicy. Propozycje turystyczno-rekreacyjne jako formy spędzania czasu wolnego w środowisku wiejskim.Należy zauważyć, że rekreacja, turystyka i sport uprawiany indywidualnie lub w rodzinie w warunkach gospodarstwa agroturystyczncgo i środowiska wiejskiego mogą być jednym ze Środków rozwijania i stymulowania zdolności kreacyjnych człowieka; stwarzania i zaspokojenia potrzeby aktywności fizycznej i zabawy dzieci, zachęty dla dorosłych, by pokonywali bariery uprawiania sportu i turystyki; podtrzymywania i rozwijania sprawności fizycznej i umiejętności ruchowych oraz kondycji fizycznej agroturystów; zacieśniania więzi rodzinnych przez wspólne doświadczenia. Naturalne tereny zielone, warunki wiejskie najbardziej sprzyjają uprawianiu rekreacji, turystykii sportu.Formami turystyczno-rekreacyjnymi, cieszącymi się największą popularnością w ramach turystyki wiejskiej są: spacer, wycieczka, turystyczna wędrówka, marsz i bieg dla zdrowia, zabawy i gry ruchowe, rekreacyjne przejażdżki rowerowe, pływanie. Spacer jest najbardziej rozpowszechnionym zajęciem ruchowym w czasie wolnym. Powinien być codzienną formą rekreacyjną dzieci, młodzieży i dorosłych. U dzieci spacer i zabawy na spacerze zaspokajają „głód" ruchu. Spacer w prosty sposób wdraża do regularnej aktywności ruchowej i jest dobrą podstawą do dalszych ćwiczeń mających służyć zwiększaniu wydolności fizycznej, tj. sprawności działania układu sercowo-naczyniowego.  Jest nie tylko ćwiczeniem ciała, ale też zajęciem aktywizującym psychicznie. Dzieje się tak, gdy spacerujemy z dziećmi i musimy zaspokajać ich ciekawość. Na spacerze można spotkać znajomych, obserwować przyrodę, czerpać zachętę do dalszej aktywności. Umiejętność spacerowania jest sztuką, a spacer może być też terapią, formą relaksu, sposobem na odzyskanie spokoju wewnętrznego, poprawienie samopoczucia, szczególnie gdy połączony jest z kontrolowanym, spokojnym i rytmicznym oddechem, dostosowanym do indywidualnego rytmu. Spacer jest towarzyskim zajęciem, a partnerem na spacerze może być dziecko od najmłodszego wieku, osoba niepełnosprawna na wózki inwalidzkim, osoba dorosła, cała rodzina. Spacery są też forma turystyki pieszej. Należy je odbywać codziennie, a nawet dwa razy dziennie, z wyjątkiem dni bardzo niepogodnych (np, gdy występują opady deszczu, śniegu, jest ślisko, panują silne mrozy). Podczas spacerów należy przestrzegać następujących zaleceń: • czas trwania spaceru powinien wynosić od 30 minut do kilku godzin; • podczas dłuższych spacerów powinno się co jakiś czas, np, co kilka minut, zrobić przerwę, np. na zbieranie kwiatów, liści, kasztanów, słuchanie głosów przyrody. Spacery są dobrym środkiem na bezsenność, dotlenienie organizmu poprzez ruch. Podstawową i najprostszą formą turystyki jest wycieczka. Aby wycieczka była udana, przyniosła zadowolenie, należy starannie przygotować wszystkie jej etapy: określić cel (uzgodniony ze wszystkimi członkami), ustalić godzinę wyjazdu i powrotu, skalkulować wydatki, zadbać o niezbędny sprzęt. Każda wycieczka powinna być urozmaicona atrakcjami. Udaje się najlepiej, kiedy wszyscy uczestnicy mają przydzielone zadania, na przykład fotografowanie, sporządzanie rysunków, zbieranie okazów, uczenie się zbieractwa, zakładanie kolekcji skał, roślin, folderów, plakietek, odznak. Wędrówka turystyczna jest to przemieszczanie się po terenie naturalnym pieszo lub za pomocą lekkich środków lokomocji, takich jak rower, kajak, żaglówka, z lekkim sprzętem biwakowym: namiotem, przyborami kuchennymi i żywnością. Uczestnicy sami sporządzają posiłki, zakładają biwak, posługują się mapą, organizują zwiedzanie. Rodzina może organizować sobie wędrówkę w sposób różnorodny. Podczas wędrówki istnieje dużo okazji do wyrobienia sobie silnej woli, uodpornienia się na trudy i niewygody oraz do kształtowania poczucia odpowiedzialności. Młodzieży w wieku 16-20 lat nie wystarcza już spędzanie wakacji w towarzystwie rodziców. Pragnie ona sama decydować o swoich planach wakacyjnych, samodzielnie wędrować z grupami rówieśniczymi. Wędrówka turystyczna jest sposobem rekreacji umożliwiającym turystom kontakt z naturą w zmieniającym się krajobrazie i środowisku. Uczestnicy wędrówek muszą wyrabiać sobie orientację w terenie i szybkie reakcje na sytuacje wymagające podejmowania natychmiastowych decyzji. Właściwie zaplanowana i przeprowadzona wędrówka turystyczna obejmuje elementy składowe uwzględniające treści poznawcze, organizacyjne, finansowe oraz przygotowanie ogólne jej wszystkich członków. Do podstawowych prac przygotowawczych, decydujących o powodzeniu wędrówki, należy; staranne wybranie trasy, sporządzenie kosztorysu wydatków, przygotowanie niezbędnego ekwipunku i wyposażenia. Przed wędrówką należy zadbać o dobrą kondycję fizyczną, uczestnicząc w zajęciach pływania, w wycieczkach pieszych, rowerowych. Z udziału w wędrówce należy wykluczyć osoby z przewlekłą chorobą przewodu pokarmowego, serca, płuc, skłonne do przeziębień. Na wędrówkę warto zabrać aparat Fotograficzny, kamerę wideo, instrument muzyczny. Czas wolny na polu namiotowym można poświęcić na grę w piłkę, w kometkę lub rozgrywać konkursy sportowo-rekreacyjne.Marsz i bieg dla zdrowia. O ile spacer stanowi wprowadzenie do marszów, to marsze są etapem przejściowym, przygotowującym organizm do podjęcia biegu. Marsz i bieg mogą stanowić także samoistną formę zajęć rekreacyjnych, podejmowanych dla przyjemności, dla wędrowania po terenie i łączenia aktywności rekreacyjnej z krajoznawczą. Młodzież ucząca się i pracujący członkowie rodziny powinni wypełniać ustalone przez Światową Organizację Zdrowia minimum aktywności ruchowej — wynoszące 1,5 godziny marszu w tygodniu. Bieg dla zdrowia jest najprostszą, zalecaną przez fizjologów i wychowawców fizycznych formą aktywności ruchowej. Bieganie nie wymaga opanowania specjalnych umiejętności, posiadania sprzętu, korzystania z urządzeń. Biegać mogą wszyscy, dzieci, młodzież, dorośli, ludzie w starszym wieku. Biegać można też wszędzie, w mieście, na wsi, w lesie, parku, na łące, na ulicy. W Stanach Zjednoczonych ta forma rekreacyjna przyjęta nazwę joggingu", a w Europie „biegu zdrowotnego" lub „biegu po zdrowie". Biegać powinno się systematycznie, najlepiej 3 razy w tygodniu. Bieganie powoduje dotlenienie organizmu, polepsza  sprawność fizyczną, przeciwdziała stresom, reguluje przemiany metaboliczne i opóźnia procesy miażdżycowe.Gry i zabawy ruchowe, gry rekreacyjne stanowią jedną z najbardziej interesujących form ruchu dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Ze względu na wszechstronność oddziaływania na organizm sprzyjają one odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi. Walorem gier i zabaw ruchowych jest ich prostota, wynikająca z łatwej techniki i nieskomplikowanych przepisów. Gier rekreacyjnych jest bardzo dużo i każdy może wybrać taką, która jemu służy i będzie odpowiadała Jego rodzinie- Uczestnicy mogą wprowadzać własne odmiany gier i dodatkowe zasady. Najlepiej proponować gry rekreacyjne, które nie wymagają kosztownych urządzeń, sprzętu i specjalnych boisk. Grami dla całej rodziny są kometka, ringo, krokiet, latający talerz, rzutki do celu, kręgle, tenis stołowy, wybijanka, palant, tenis ziemny. Wspólne zabawy i gry rodziców z dziećmi zwiększają sprawność ruchową ćwiczących, stwarzają większą szansę na zachowanie prawidłowej sylwetki i sprawności Fizycznej. W czasie zabaw i gier ruchowych najważniejsza jest atmosfera wytworzona wśród grających. Nie należy zbyt rygorystycznie przestrzegać kategorii wiekowych, umiejętności, czy też specjalnie sztywno trzymać się określonych zasad i przepisów. Istotą rzeczy jest wspólna zabawa i przyjemność płynąca z uczestnictwa. Przejażdżki rowerowe. Rower znajduje się praktycznie w każdym domu.Turystyka rowerowa spełnia dzisiaj wymogi nowoczesnej rekreacji fizycznej dla całej rodziny. Jazda na rowerze pozwala wypełniać zalecaną przez znawców kultury fizycznej normę aktywności fizycznej i przynosi korzyści zdrowotne, wychowawcze i poznawcze. Uprawiana dla przyjemności poprawia samopoczucie, uaktywnia przemianę materii, działa odchudzające, wzmacnia mięśnie, stwarza okazję do ruchu na świeżym powietrzu, gwarantuje zdrowy sen, poprawia apetyt, wpływa dodatnio na funkcjonowanie układu wegetatywnego, jest też środkiem leczniczym przeciw stanom nerwicowym. Ważną sprawą przy wyborze tego typu rekreacji jest zakup odpowiednich rowerów. Optymalnym rozwiązaniem byłoby kupno rowerów turystycznych wyposażonych w bagażnik, błotniki, oświetlenie, przerzutki, a także w sakwy-torby. Można nimi jeździć po zakupy, do pracy i uczestniczyć w rekreacyjno-turystycznych formach kolarstwa. Systematyczne korzystanie z roweru w celach turystycznych i rekreacyjnych należy rozpoczynać stopniowo. Do przejażdżki wybierać teren o małym nasileniu ruchu drogowego, pokryty zielenią oraz interesujący pod względem krajoznawczym. Szybkość jazdy dostosować do sprawności i wydolności fizycznej uczestników wycieczki oraz do warunków terenowych. Czas jazdy może wynieść 3-4 godziny, a nawet więcej. Zabieramy żywność, zapasowe ogumienie, komplet narzędzi, okrycie na wypadek deszczu oraz środki opatrunkowe. Przed wyjazdem na trasę należy sprawdzić stan techniczny rowerów i usunąć ewentualne usterki. Przy opracowaniu planu wędrówki kierujemy się zasadą: trasa powinna uwzględniać wiele miejsc interesujących pod względem krajoznawczym, historyczno-kulturowym, jej długość należy tak dobrać, aby nie była męcząca dla uczestników wycieczki. Jadąc na wczasy, można zabrać własne rowery lub wypożyczyć je na miejscu u gospodarza (jeżeli je posiada). Podczas uprawiania turystyki rowerowej należy pamiętać o zachowaniu bezpieczeństwa, ostrożności i uwagi na drogach. Pływanie, kąpiele w wodach otwartych to ulubione zajęcia rekreacyjne,  umożliwiające udział w nich całej rodziny. Pływanie w rzekach, jeziorach, w morzu stanowi dla ustroju zarówno silny bodziec oziębiający, jak i mechaniczny, wywołany uderzeniem fal, strumyków i kropli. Do skóry przenikają jednocześnie dodatkowe substancje chemiczne, a stonce wywiera pożądany wpływ, wzmacniając układ nerwowy, co w sumie poprawia działanie wszystkich narządów organizmu. Pływanie rozwija równomiernie cały organizm, nadając sylwetce piękne kształty. Pływanie można rozpoczynać już od wieku niemowlęcego i kontynuować aż do później starości. Wszyscy jednak pływający i kąpiący się w wodach powierzchniowych powinni przestrzegać trzech podstawowych wskazań bezpieczeństwa: 1) nie należy wchodzić do wody raptownie, po opalaniu się, lecz stopniowo ostudzić ciało wodą; 2) w nieznanych i płytkich akwenach nie wolno skakać do wody na głowę; grozi to obrażeniami kręgosłupa; 3) nie należy pływać bezpośrednio po spożyciu posiłku; nie wolno pływać po spożyciu alkoholu. Pływanie może być również formą treningu zdrowotnego, prowadzącego do poprawy wydolności fizycznej. Obowiązuje wówczas ta sama zasada, co w treningu biegowym. Należy pływać przynajmniej 3 razy w tygodniu, po 30 minut, doprowadzając podczas pływania akcję serca do wartości 130 skurczów na minutę, lub korzystać z pływania rzadziej niż 1-2 razy w tygodniu, traktując je jako formę uzupełniającą inne zajęcia, np, joggingu lub gimnastykę.  Od kilku lat modną i coraz bardziej rozpowszechniona formą rekreacyjną w wielu gospodarstwach agroturystycznych staje się jazda konna. Różne są formy wspólnych gier i zabaw człowieka i konia. Mogą to być przejażdżki konne wierzchem i w zaprzęgach, polowania, turystyka konna i woltyżerka, regionalne gry rekreacyjne, jak np. polo. Rekreacyjno-turystyczne użytkowanie konia dostarcza przeżyć emocjonalnych, wpływających na lepsze samopoczucie człowieka, a uprawiane systematycznie poprawia tężyznę fizyczną dzieci i młodzieży, u starszych odmładza. Turystyka konna jest jedną z najciekawszych form rekreacji człowieka. Na grzbiecie konia można bowiem zwiedzać swobodnie okolice gospodarstwa agroturystycznego, mając przez cały czas bezpośredni kontakt z przyrodą, ze świeżym powietrzem, zdała od zgiełku i hałasu. Jeździectwo w wydaniu turystycznym przyczynia się do zwiększenia sprawności fizycznej i psychicznej człowieka, hartowania ciała, powoduje nieodpartą chęć zachowania w pamięci piękna okolic oraz radosnych przeżyć. W środowisku wiejskim, poza jazdą w siodle, można wygodniej i bezpieczniej organizować przejażdżki w powozie, a zimą saniami zaprzęgniętymi w konie. Miłośnicy przygód mogą przez zaśnieżone pola i lasy jechać na nartach za koniem (skining). jeźdźcy-turyści nie powinni polegać tylko na koniu, ale powinni też wiedzieć, jak posługiwać się mapą i kompasem. Znane 54 bowiem od dawna biegi konne na orientację, organizowane vi krajach Europy Zachodniej w formie masowej i indywidualnej . Poza turystyką konną, przy ośrodkach jeździeckich lub hodowlach koni istnieją szkółki jeździeckie, gdzie można doskonalić  swoje umiejętności. Przykładowo w rekreacji jeździeckiej, ważną rolę odgrywa woltyżerka. Ta gimnastyka na koniu poprawia ogólną sprawność człowieka, wyrabia poczucie równowagi i rytmu, kształtuje pozytywne cechy charakteru, uczy zaufania do zwierzęcia. Turystyczno-rekreacyjne obcowanie z koniem ma aspekt: zdrowotny, wypoczynkowy i poznawczy. Spędzanie wolnego czasu z koniem nie oznacza tylko jazdy konnej i powożenia. Ważne są umiejętności obchodzenia się z końmi, odpowiedniego ich żywienia i pielęgnowania oraz posługiwania się przyborami stajennymi. Ważne staje się także studiowanie literatury fachowej i usprawnianie sposobów jazdy. Dlatego, jak można zauważyć, zainteresowanie się końmi staje się bardziej wszechstronnym hobby turysty niż inne jego zainteresowania rekreacyjno-turystyczne. Wiele ośrodków oprócz zaplecza noclegowo-gastronomicznego, prowadzi też tak zwany „pensjonat" dla koni. Dzięki temu bardziej zamożni turyści, zamożne rodziny, zakochani w koniach a mieszkający w mieście, mogą kupić wierzchowca i umieścić go w stajni na wsi. Naukę jeździectwa najczęściej rozpoczyna się od poznania techniki okiełznania i siodłania konia (nakładanie siodła, ogłowia). Podczas pierwszych lekcji, często prowadzonych na ląży, początkujący jeździec uczy się odpowiedniego dosiadu, sposobów prowadzenia konia oraz jego chodów — najpierw stępa i kłusa, potem galopu. Dla amatorów konnej jazdy ważny jest także ubiór, choć nie koniecznie na początek musi być kompletny, jest bowiem dość drogi. Jeździectwo jest nie tylko formą rekreacji, ale też dyscyplina sportową, która ma swoje konkretne konkurencje: ujeżdżanie, skoki, wszechstronny konkurs konia wierzchowego, woltyżerki, rajdy i powożenie. Każda z nich wymaga odpowiedniego przygotowania jeźdźca i konia, którzy muszą tworzyć jedność decydującą o sukcesie sportowym. Jazda konna jest również metodą rehabilitacji psychofizycznej (hipoterapia). Jest najlepszym sposobem rozładowania napięć i stresów wewnętrznych, spędzania wolnego czasu na Świeżym powietrzu. Bliskość konia pod siodłem, jogo ciepłoty oddech w czasie deszczu, wiatru, daje zawsze poczucie bezpieczeństwa. Pogłębia się ono wtedy, gdy w pogodny dzień  człowiek może poklepać, czy nawet przytulić się do ciepłych chrap swego pupila. Psychiczny aspekt terapii konnej został wykorzystany w celach leczniczych oraz w kształtowaniu osobowości młodocianych. Młodszy wiek szkolny, okres dorastania wiąże się często z różnymi frustracjami, wynikającymi przeważnie z potrzeby  znalezienia wzoru postępowania, naśladowania, czy też wykonywania czynności, które powodują dowartościowanie w grupie rówieśniczej. Jeździectwo w znacznej mierze zaspokaja te potrzeby. Jazda konna wymaga dużej sprawności fizycznej i wpływa jednocześnie na stan emocjonalny. Wśród młodzieży i dzieci miejskich koń jest postrzegany jako zwierzę nietypowe, egzotyczne, tajemnicze. Fakt Jeżdżenia konno wyróżnia dziecko w jego środowisku i daje mu wrażenie, że robi ono coś niecodziennego, co stwarza poczucie większej wartości. Uprawianie jeździectwa wymaga nie tylko posłuszeństwa i dyscypliny wobec instruktora, ale także samodyscypliny. Uczy bowiem porządku, higieny, obowiązków wobec zwierząt. Pod wpływem bezpośredniego udziału w pracach stajennych oraz na skutek swoistej reakcji konia,  postawy przewartościowują się, ulegają zmianie. Jeździectwo może pomóc przeto dzieciom wychowującym się w niekorzystnych warunkach środowiskowych. bezpośredni kontakt z koniem wpływa pozytywnie na młodzież tzw. ,,trudną" i odwodzi ją od agresji, stresów, umożliwia integrację z otoczeniem. Pomaga także w rewalidacji dzieci z rodzin niepełnych, zastępczych, upośledzonych. Okazuje się, że dzieci wyobcowane w swoim środowisku rówieśniczym bardzo szybko nawiązują kontakt  emocjonalny ze zwierzęciem i instruktorem. Koń daje się czyścić, głaskać, przytulać, a przez to dostarcza głębokich, l pozytywnych przeżyć emocjonalnych. Coraz  powszechniej stosuje się hipoterapię dla polepszenia zdrowia dzieci kalekich. Jazda konna korzystnie wpływa na wady postawy, kręgosłupa, miejscowy i ogólny zanik mięśni, zaburzenia ruchu i równowagi, niektóre formy porażeń rdzenia kręgowego, stany po chorobie Heinego-Medina, niedorozwój kończyn, zaburzenia wegetatywne układu nerwowego i układu krążenia. Równocześnie przyczynia się do wzmocnienia mięśni brzucha, grzbietu i mięśni lędźwiowych. Jak wynika z badań prowadzonych w Polsce i na świecie, terapia konna daje nadspodziewanie dobre wyniki.

16. Podstawowe elementy zagospodarowania zagrody wiejskiej na cele agroturystyki.

Zagospodarowanie zagrody wiejskiej na przyjęcie gości. Gospodarstwo chłopskie (rolne) jest instytucją społeczno-ekonomczną jednoczącą rolniczą pracę produkcyjną z życiem rodziny chłopskiej. Jak każda instytucja pełni ono określone funkcje, Mianowicie, daje niemal pełne utrzymanie rodzinie, stwarza warunki do jej rozwoju oraz służy wieloma działaniami i ich efektami szerszemu otoczeniu społecznemu (między innymi tu­rystom). Gospodarstwo chłopskie, w którym ma być prowadzona dzia­łalność turystyczna i które ma się stać gospodarstwem agroturystycznym musi spełniać określone warunki. Warunkami ty­mi są: typ gospodarstwa, jego położenie i czynniki ekologiczne, produkcja żywnościowa, standard zakwaterowania oraz tzw. inna infrastruktura, np. sportowo-rekreacyjna. Typ gospodarstwa. Najczęściej o typie rodzinnego gospodar­stwa rolnego decyduje jego specjalizacja w uprawach i hodowli, W krajach wysoko rozwiniętych przybrała ona dwojaki charak­ter: specjalizacji całkowitej (pełnej) i specjalizacji ograniczonej (komplementarnej). Gospodarstwa o specjalizacji całkowitej są nastawione na Jeden określony rodzaj produktu rolnego w wielkiej skali, często w postaci tzw. fabryk rolniczych, czy w postaci tzw. farm mono-kulturowych. Są to gospodarstwa bardzo dochodowe ekonomi­cznie (np. zajmujące się chowem zwierząt, hodowlą roślin, ogro­dnictwem). Gospodarstwa stosujące specjalizację ograniczona to takie,  w których jedna lub dwie gałęzie produkcji są wiodące (główne czy podstawowe), a inna gałąź bądź inne gałęzie produkcji są im podporządkowane (np. zajmujące się produkcją dominującą w zakresie hodowli i uzupełniającą w zakresie upraw zbożowych, roślinnych lub zajmujące się ogrodnictwem oraz dodatkowo uprawami zbożowo-roślinnymi i jakąś hodowlą). Są to tzw. gospodarstwa wielokulturowe rolniczo. Proces specjalizacji gospodarstw rolnych w Polsce jest jeszcze słabo zaawansowany. Przy wyborze między specjalizacją  monokulturową a wielokulturową rolnictwo polskie poszukuje własnych, właściwych, optymalnych dla swojej specyfiki rozwiązań. Jednym z tych rozwiązań jest między innymi rozwijana w chłopskich gospodarstwach turystyka.  Agroturystyce bardziej służą warunki tworzone przez gospodarstwa wielokulturowe oferujące turyście różnorodność upraw, hodowli, większy zakres atrakcji z życia wiejskiego. Stworzenie jednak dobrych i ciekawych warunków do wygodnego spędzenia wolnego czasu na wsi zależy między innymi od pozytywnych odpowiedzi na następujące pytania: • Czy gospodarstwo posiada zwierzęta (zwierzęta są mocnym atutem zwiększającym atrakcyjność oferty), które goście mogą obserwować, karmić, bawić się z nimi? • Czy istnieje możliwość, żeby goście przebywający na urlopie przyglądali się produkcji rolniczej, lub nawet — gdy zechcą — pomagali w pracy i nauczyli się jej? • Czy istnieje możliwość przygotowania oddzielnej działki, ogródka, aby goście uprawiali i zbierali kwiaty, warzywa? Położenie i warunki ekologiczne. Agroturystyce najbardziej sprzyjają gospodarstwa (zagrody wiejskie) składające się z oddzielnie zbudowanego domu mieszkalnego, stajni i obory, stodoły i ewentualnie szopy na nawozy, maszyny. Całość ta z  dodatkowym podwórzem, placem powinna być zamknięta płotem i brama.  Zagroda wiejska, jako siedlisko ludzkie, miejsce godnego życia gospodarza i jego rodziny oraz ich warsztat pracy, która ma służyć potrzebom turystów, wymaga ustawicznego remontowania, rozbudowy i inwestowania. Dobrze jest, jeżeli gospodarstwa te są odosobnione, znajdują się w pewnej odległości od siebie, do których prowadzą własne dogodne drogi umożliwiające dojazd. A więc tworzą typ wsi, zwany samotnicą, w której mamy kontakt z bardziej otwartą przestrzenią, krajobrazem, co stwarza poczucie swobody i lepsze warunki wypoczynku (mniejszy hałas, kurz, spaliny itp.). Nie znaczy to, że wsie o zwartej zabudowie, większym zagęszczeniu zagród chłopskich nie nadają się do agroturystyki. Takie gospodarstwa muszą być jednak bardziej zagospodarowane zielenią w celu stworzenia lepszych warunków do wypoczynku.Istotnym elementem funkcjonowania gospodarstw agroturystycznych są ich walory ekologiczne, odpowiednie zapewnienie ochrony środowiska. Należałoby zatem rozwiązać problem ścieków i odpadów, których będzie więcej w czasie pobytu gości (np, przez przyłączenie do kanalizacji, odprowadzenie do szamba, stosowanie środków uzdatniających ścieki, przygotowanie odpowiednich pojemników na śmieci, częstsze ich opróżnianie), Ważną sprawą w gospodarstwie jest udostępnienie wody pitnej ze studni lub wodociągu, odpowiadającej wymaganiom sanitarnym. Można również zainstalować filtr uzdatniający wodę. Rozmieszczenie elementów zabudowań w zagrodzie wiejskiej (wymiary podano w metrach)m wymiar minimalny od drogi pod warunkiem umieszczenia pasa niskiej zieleni Przede wszystkim należy zachować odpowiednią odległość studni od źródeł zanieczyszczenia, takich jak gnojownik, szambo (odstojnik). Minimalne odległości między elementami zabudowań w zagrodzie wiejskiej, które muszą być zachowane w celu utrzymania właściwych warunków sanitarno-higienicznych przedstawiono na rysunku  Funkcjonalne zagospodarowanie zagrody wiejskiej, w której wykonuje się pracę, mieszka oraz wypoczywa, wskazuje, iż powinna być ona podzielona na dwie oddzielone od siebie strefy: gospodarczą oraz mieszkalno-wypoczynkową. Sposób urządzenia i modernizacji zagrody wiejskiej zależy od wielu czynników: • położenia zagrody — w zabudowie zwartej czy rozproszonej, • wielkości i kształtu działki, • usytuowania działki w miejscowości, • wielkości gospodarstwa i kierunku produkcji, • regionalnych form zabudowy,  • możliwości finansowych oraz upodobań gospodarzy.Pierwszym elementem zagrody wiejskiej, na który zwraca uwagę przyjezdny (turysta) jest ogrodzenie. Stąd też ważne jest, żeby było ono zadbane, na bieżąco konserwowane, dopasowane do otoczenia i domu. W zależności od potrzeb i przeznaczenia wyróżnia się trzy rodzaje ogrodzeń: 1) wysokie, od 130 cm wzwyż — stosuje się zwykle do ogrodzenia zagrody od strony drogi; 2) średnio-wysokie, 60-130 cm — stosuje się wewnątrz zagrody do oddzielenia części mieszkalnej od gospodarczej itp.;3) niskie, 50-60 cm — stosuje się do wydzielenia rabat, trawników, ścieżek itp.Ogrodzenia mogą być wykonywane z różnych materiałów: drewna, siatki, prętów metalowych, kamienia, cegły, elementów betonowych, żywych roślin, tzw. żywopłoty. W każdej zagrodzie wiejskiej nastawionej na agroturystykę, niezależnie od jej rodzaju i wielkości, należy wydzielić część, którą tworzy m.in. warzywnik, placyk gospodarczy, ogród ozdobny, miejsce wypoczynku dla rodziny, gości oraz plac  zabaw dla dzieci. Warzywnik powinien być zlokalizowany w pobliżu domu ale dla ochrony roślin przez spalinami i kurzem .z dala od drogi wiejskiej. W pobliżu powinno być ujęcie wody. Jeżeli przy domu brakuje miejsca na urządzenia większego warzywnika, to należy wygospodarować grządkę na warzywa, które na bieżąco są potrzebne do przygotowania posiłków (koper, sałata, szczypior pietruszka itp.). W warzywniku można wygospodarować miejsce na niewielki inspekt, rozsadnik. Dobór gatunków i wielkości uprawy przeważnie zależą od upodobań rodziny i jej liczebności, Warto jednak uprawiać większą ilość różnych gatunków, co pozwoli na urozmaicenie posiłków. Placyk gospodarczy jest przeznaczony np. na suszenie bielizny, czyszczenie odzieży, trzepanie dywanów. Teren powinien być utwardzony lub obsiany trawą i oddzielony od reszty zagrody, najlepiej żywopłotem. Plac zabaw dla dzieci trzeba zlokalizować tak, by dzieci byty w zasięgu wzroku oraz wyposażyć go w piaskownicę, huśtawkę, drabinki, basenik itp. Należy pamiętać, by w obrębie miejsca zabaw dzieci nie było wysokich schodów, murków, ciernistych, trujących roślin, które mogą być przyczyną wypadków. W miarę możliwości warto także w zagrodzie urządzić trawnik do gry w piłkę, badmintona, tenisa stołowego itp. Miejsce wypoczynku nie jest trudne do urządzenia. Wystarczy ustawić, stół i siedziska na zacienionym placu (pod rozłożystym drzewem, dużym parasolem, pergolą obrośniętą pnączem). Dobrze jest ustawić w pobliżu rożen. Najlepiej takie miejsce , urządzić w ogrodzie. .Ogrody bowiem powinny służyć ich właścicielom, przyjmowanym gościom do wypoczynku, jako powiększenie domu latem, a nie tylko być podziwiane. Ogródek ozdobny stanowi ładne, estetyczne wykończenie domu mieszkalnego. Chroni dom przed hałasem, kurzem, stwarza specyficzny mikroklimat- Ogród można zagospodarować na wiele różnych sposobów. Zależy to przeważnie od upodobań gospodyni. Ważne jest by on był zadbany i stanowił dekorację zagrody. Do urządzenia ogródków wykorzystuje się rabaty, kwietniki, trawniki, ogrody skalne, skarpy, oczka wodne, stawy, pergole, murki oporowe itp. Pamiętać należy, że ogrody ozdobne są nie tylko elementem zagrody wiejskiej. Są także elementem zagospodarowania ulicy, miejscowości oraz świadczą o kulturze mieszkańców. Na rynku wydawniczym jest na ten temat dużo opracowań (książek, poradników, czasopism). Warto z nich skorzystać. Wpierw jednak powinno się dokładnie przeanalizować istniejące możliwości w zagrodzie, wykonać szczegółowy projekt i zaplanować prace do wykonania. Zagospodarowanie zagrody wiejskiej pod kątem dobrego wypoczynku nie tylko turystów, ale także gospodarza i jego rodziny powinno być estetyczne, funkcjonalne i zgodne z wymogami higieniczno-sanitarnymi.

25. Ogólnopolskie inicjatywy na rzecz rozwoju agroturystyki.

Przedsiębiorcze podejście do agrotlurystyki w warunkach gospodarki wolnorynkowej powoduje, iż działalnością agroturystyczną, doradztwem i pomocą interesują się również inne instytucje samorządowe związane z rolnictwem, jak na przykład izby rolnicze. Również sami rolnicy, którzy skłonni są podjąć przedsięwzięcia agroturystyczne, szukają w nich pomocy i doradztwa. Zgodnie z ustawą o izbach rolniczych tworzą one samorząd rolniczy działający na rzecz rozwiązywania problemów rolnictwa i reprezentujący interesy zrzeszonych w nim podmiotów

Członkami samorządu rolniczego z mocy prawa są osoby fizyczne i prawne będące podatnikami podatku rolnego oraz osoby Fizyczne i prawne będące podatnikami podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej. Terenem działania izby rolniczej jest obszar województwa. Do podstawowych jej zadań należy działanie na rzecz rolnictwa, wpływanie na kształtowanie polityki rolnej, uczestniczenie w jej realizacji, a w szczególności doradztwo w zakresie działalności rolniczej, wiejskiego gospodarstwa domowego oraz uzyskiwania przez rolników dodatkowych dochodów. Zadania izby rolniczej dotyczą również podejmowania działań na rzecz rozwoju infrastruktury rolnictwa i wsi oraz poprawy struktury agrarnej; podnoszenia kwalifikacji osób zatrudnionych w rolnictwie; kształtowania i upowszechniania zasad etyki i rzetelnego postępowania w działalności gospodarczej kształtowania świadomości ekologicznej producentów rolnych; działania na rzecz podnoszenia jakości środków i urządzeń alokowanych w działalności rolniczej oraz na rzecz poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa w rolnictwie. Wszystkie zadania przypisane izbom rolniczym łączą się  z działalnością agroturystyczną. Inne rodzaje pomocy w rozwoju agroturystyki -Pomocna instytucją w rozwoju agroturystyki, przede wszystkim w jej promocji, może; być i bywa w niektórych regionach Polska Agencja Promocji Turystyki PAPT) podległa Urzędowi Kultury Fizycznej i Turystyki, Powstała ona w 1994 roku z przekształcenia Centralnego Ośrodka Informacji Turystycznej. W terenie występuje; oddziały tej Agencji oraz, podległe jej centra informacji  turystycznej. Do podstawowych zadań tej instytucji należy gromadzenie i udzielanie informacji turystycznej o regionach Polski i innych krajów; świadczenie poradnictwa turystycznego, krajoznawczego,  sportowego, kulturalnego; dystrybucja nieodpłatnych  materiałów promocyjnych, prowadzenie działalności wydawniczej, sprzedaż materiałów informacyjno-promocyjnych. Ważna jest współpraca ze środkami masowego przekazu, z instytucjami rządowymi i samorządowymi w regionie, a w szczególności współpraca z miejscowymi gestorami bazy turystycznej i wypoczynkowej. Cenne są organizowane przez PAPT różne zebrania, spotkania, szkolenia osób zainteresowanych turystyką oraz ogólnopolskie inicjatywy, takie jak informatyczna baza danych INFOTUR, Bank Ofert Turystycznych (BOT), Giełda Turystyczna, udział w krajowych i zagranicznych targach turystycznych. Wiele z tych i innych działań agencji jest bliskich agroturystyce. Przedstawione instytucjonalne formy samorządowe i administracyjne wskazują na możliwość bezpośredniego lub pośredniego współdziałania z podmiotami agroturystycznymi . Na współdziałaniu tym dla obopólnych korzyści powinno zależeć jednej i drugiej stronie. Rolnicy, zdani tylko na własną indywidualną postawę, sami sobie tej pomocy nie zapewnią. Mają jednak możliwość wyboru instytucji do współdziałania. Stąd tez należy zauważyć, iż agroturystyka nie musi być jednoznacznie i wyłącznie zależna od stowarzyszeń agroturystycznych, ich federacji, od samorządu lokalnego, od ośrodków doradztwa rolniczego. Właściciele gospodarstw agroturystycznych mogą współpracować z izbami rolniczymi. z izbami turystycznymi, z Polską Agencją Promocji Turystyki, z wybranymi biurami turystycznymi (np. Spółdzielnia Turystyczną „Gromada") lub rozwijać samodzielnie swoją działalność, Lokalne działania rolników powinny uwzględniać tradycje środowiska, funkcjonujące autorytety osobowe oraz powinny wzbudzać nadzieję mieszkańców wsi na osiągniecie lepszych korzyści. Bowiem dobrze prosperujące gospodarstwa agroturystyczne zachęcają do naśladowania oraz do wprowadzania nowości pokrewnych agroturystyce. Brak takiego przekonania w świadomości rolników wzmacnia postawę nieprzychylności, rodzi opory wobec agroturystyki, Lokalne zespoły doradcze skupiające wpływowych ludzi z różnych dziedzin (historia, turystyka, ekonomia, kultura, biznes i marketing) mogą służyć krytycznym, ale obiektywnym poglądem na różne sprawy związane z agroturystyką. Mogą wskazywać, co należy rozwinąć, aby uzyskać produkt atrakcyjny dla osób spoza społeczności lokalnej. W skład takiego zespołu powinni przykładowo wchodzić przedstawiciele: * sektora prywatnego (właściciele przedsiębiorstw, towarzystwa kupieckie, handlowe itp.); *• sektora państwowego (władze lokalne, rady parków, towarzystw naukowych); *• sektora publicznego, spółdzielczego (organizacje finansowe, ubezpieczeniowe, rady artystyczne). Nauczyciele szkół rolniczych, szczególnie wykładowcy przedmiotów ekonomicznych, historycznych, ekologicznych, mogą również służyć radą rolnikom zainteresowanym agroturystyką na swoim terenie.

PYT 28 Działalność PHARE na rzecz rozwoju agroturystyki      AGROLINIA 2000 to program pomocy dla polskiej wsi i rolnictwa, finansowany ze spłat kredytów pochodzących ze środków PHARE Unii Europejskiej. Wykonawcą Programu jest Fundusz Współpracy, wyspecjalizowana fundacja Skarbu Państwa. AGROLINIA 2000 jest kontynuacją programu PHARE "Importowa Linia Kredytowa dla Sektora Rolnego", który działał w latach 1991-1996. W ramach tego kredytu udzielono około 1000 kredytów dla małych i średnich przedsięwzięć w sektorze rolno - spożywczym i dokonano wielu innych działań na rzecz modernizacji wsi i rolnictwa. W 1996 roku po pozytywnej ocenie realizacji "Importowej Linii Kredytowej dla Sektora Rolnego", rząd Polski wraz z Przedstawicielstwem Unii Europejskiej podjął decyzję o uruchomieniu nowego programu - AGROLINII 2000. Zadaniem AGROLINII 2000 jest wspieranie przemian na wsi i pomoc mieszkańcom terenów wiejskich w adaptacji do warunków gospodarki rynkowej i integracji z Unią Europejską. To zadanie realizowane jest m.in. przez linię kredytową na cele inwestycyjne dla małych i średnich przedsięwzięć w rolnictwie, przetwórstwie rolno - spożywczym i usługach dla rolnictwa oraz działalności agroturystycznej. Kredyty udzielane są na warunkach preferencyjnych za pośrednictwem banków spółdzielczych oraz banków zrzeszających banki spółdzielcze. Banki podejmują decyzję o przyznaniu kredytu samodzielnie, stosując te same procedury, co przy kredytowaniu z własnych środków banku. Oferowane są dwa rodzaje kredytów:* Kredyty inwestycyjne, o długim okresie spłaty (do 12 lat); * Kredyty pakietowe, o uproszczonej procedurze, w której możliwe jest podjęcie szybkiej decyzji o przyznaniu kredytu. W przypadku nowej inwestycji , finansowanie środków obrotowych może wynosić maksymalnie 40% kwoty kredytu. Ze środków linii udzielane są też kredyty na zakup ciągników i sprzętu rolniczego. Bardzo ważne z punktu widzenia kredytobiorcy jest to, że bank udzielający kredytów Programu AGROLINIA 2000 otrzymuje środki na ich realizację, czyli brak środków banku nie stanowi przeszkody dla ich uzyskania. AGROLINIA 2000 swoim zasięgiem obejmuje cały kraj i współpracuje z wieloma instytucjami i organizacjami pracującymi na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, m.in.: Krajowym Związkiem Banków Spółdzielczych, agencjami rozwoju regionalnego, i lokalnego, ośrodkami doradztwa rolniczego, samorządami lokalnymi. Adres:Fundusz Współpracy Program AGROLINIA 2000, ul. Nowy Świat 6/12, 00-400 Warszawa Kredyty dla rolników w ramach Programu AGROLINIA 2000: *Kredyty inwestycyjne. *Pakiety kredytowe na ratalny zakup ciągników i innego sprzętu rolniczego. * Kredyty na małą przedsiębiorczość na obszarach wiejskich.

29. Agroturystyka w Unii Europejskiej – przesłanki i tendencje rozwojowe.

W latach 1989-1993 Komisja Europejska w Brukseli prowadziła program rozwoju regionów, wymagających różnego rodzaju pomocy z uwagi na brak lub wyczerpanie się dotychczasowych źródeł i impulsów wzrostu społeczno-gospodarczego, bądź zahamowanie jego dynamiki.  W programie rozwoju terenów wiejskich zastosowano wspieranie następujących działań: *wykorzystanie gospodarstw wiejskich na cele wczasowe (agroturystyka) i inne formy wypoczynku, *Podporządkowanie gospodarki leśnej, *Bezpośrednia sprzedaż produktów rolnych turystom, *Tworzenie dodatkowych źródeł dochodu dla rolników, *Dostosowanie budynków do krajobrazu, *Rozwój różnych form turystyki, *Dokształcenie ludności wiejskiej w zakresie nowych aktywności usługowych, *Ochrona i kształtowanie krajobrazu ( w tym tworzenie rezerwatów i parków), *Produkcja energii, nieszkodliwa dla środowiska. Wszystkie te kierunki działań kontynuowano w latach 1994-1999. Przewiduje się, że środki Komisji Europejskiej w przyszłości zostaną skierowane m.in. na podwyższenie jakości wiejskiego produktu turystycznego, działania marketingowe oraz opracowanie regionalnych koncepcji rozwoju turystyki wiejskiej. W ramach programu SAPARD przewiduje na lata 2000-2006. środki finansowe w wysokości 167,8 mln euro rocznie. Będą one przeznaczone na działania, które wspomagają rozwój agroturystyki, a więc na rozwój i poprawę infrastruktury obszarów wiejskich i różnicowanie działalności gospodarczej wsi. Ogólnym celem działań Unii skierowanych na poprawę sytuacji obszarów wiejskich jest wypracowanie rozwiązań modelowych. Bazą wyjściową dla nich ma być koncepcja rozwoju polifunkcyjnego, w którym turystyka może mieć istotne znaczenie. W preferowanych w Unii metodach działania zwraca się uwagę nie tylko na bezpośrednie wsparcie organizatorów agroturystyki i usługodawców, ale także – w znacznym stopniu – na rozwój infrastruktury, zachowanie dziedzictwa kulturowego i ochronę oraz rekonstrukcję krajobrazu. Czynniki te warunkują i stymulują dalszy rozwój różnych form turystyki wiejskiej (np.ekoturystyki czy turystyki specjalistycznej). Wśród działań związanych bezpośrednio z turystyką  do ważniejszych należą: *szkolenia i wymiana doświadczeń, *informacja i promocja, *pomoc w opracowaniu programów rozwoju i biznes-planów, *wdrażanie systemów rezerwacji, *pomoc w tworzeniu stowarzyszeń, *wytyczanie i znakowanie szlaków turystycznych.

  4. Agroturystyka – różne formy agrobiznesu.

Agroturystyce potrzebne sa przedsięwzięcia społeczne i gospodarcze. Przekształcenia natury społecznej –to te które będą kształtowały poziom życia ludności- dostępność komunikacyjna, infrastruktura, telefonizacja, służba zdrowia.Dla rozwiązania tych problemów kluczowa rolą jest rozwój agrobiznesu. Agrobiznes- proces wytwarzania żywności i dostarczania go do konsumenta. Od producenta do konsumenta.( w tym rozwój usług) na zewnątrz tj. nie dla mieszkańców wsi). ...