Żabi Skoczek.pdf

Żabi Skoczek

ie znałem jeszcze człowieka, który by był tak całą duszą oddany

krotochwili, jak król jegomość. Zdawało się, iż żyje tylko dla

żartu. Dość było opowiedzieć jakąś udatną a ucieszną facecję i

opowiedzieć ją dobrze, a można było na pewno utorować sobie

drogę do jego łaski. Jakoż zdarzyło się, iż wszyscy jego

ministrowie, jak było ich siedmiu, słynęli ze swych uzdolnień do

sowizdrzalstwa. Wszyscy wzorem królewskim byli rośli, tędzy i otyli i wszyscy

byli niezrównanymi żartownisiami. Czy nabrali tuszy od żartów, czy też jest coś

w tuszy, co usposabia do żartów, z tego nigdy nie umiałem całkowicie zdać

sobie sprawy, ale to pewna, że chudy żartowniś jest rara avis in terris . 1

W subtelnościach czy też, jak się wyrażał, w „mrzonkach” dowcipu nie

lubował się król zbytnio. Uwielbiał w konceptach przede wszystkim szerokość i

dla szerokości mógł niejednokrotnie pogodzić się z długością. Nadmiar

wytworności nużył go. Wolałby Rabelais’go Gargantu ę niż Voltaire’owskiego

Zadiga ; zaś na ogół żart w czynie nierównie więcej dogadzał jego upodobaniom

niż żart w słowie.

W epoce mojego opowiadania sowizdrzałi zawodowi nie zniknęli jeszcze

w zupełności z dworów monarszych. Kilka wielkich lądowych mocarstw

zachowało swych błaznów w pstrych przyodziewkach i w czapkach z

dzwonkami. W zamian za okruszyny ze stołów królewskich musieli oni być

zawsze gotowi do ostrego i przystosowanego do okoliczności kpiarstwa.

Król, o którym mówię, zatrzymał oczywiście swego błazna. To pewna, iż

potrzebował czegoś w rodzaju błazeństwa - chociażby po to, by dać

przeciwwagę ciężkiej mądrości siedmiu mędrców, którzy byli jego ministrami -

pomijając już jego własną.

Błazen jego, czyli zawodowy wesołek, nie był jednakże tylko błaznem. W

oczach królewskich trzykrotną miał wartość, ile że był zarazem karłem i kaleką.

Karły bywały podówczas na dworach równie częste jak błazny i wielu

monarchów nie wiedziałoby, co począć ze swymi dniami (które bywają na

dworach dłuższe niż gdzie indziej), gdyby nie mieli błazna, z którym mogli się

pośmiać, i karła, którego mogli wyśmiać. Atoli, jak już nadmieniłem,

żartownisie w dziewięćdziesięciu dziewięciu wypadkach na sto są spaśli, krągli i

ociężali - toteż nie byle jakim źródłem zadowolenia było to dla króla, że Żabi

Skoczek (tak zwał się ów błazen) przedstawiał trzykrotny skarb w jednej osobie.

1 rara avis... (łac.) - rzadki ptak na ziemi, tu: wyjątkowy okaz, (przyp. red.).

Nie ulega wątpliwości, iż imienia „Żabi Skoczek” nie otrzymał karzeł

przy chrzcie, lecz że nadano mu je na podstawie jednomyślnej uchwały siedmiu

ministrów, gdyż nie umiał chodzić jak inni ludzie. Jakoż Żabi Skoczek mógł

posuwać się naprzód tylko jakimś krokiem pośrednim, co był na poły

podrygiem, na poły zataczaniem się. Ruchy te wywoływały bezgraniczną

uciechę i bawiły króla, który mimo wypukłego brzucha i chronicznego obrzęku

twarzy, uchodził na swym dworze za postać nader okazałą.

Aczkolwiek Żabi Skoczek skutkiem ułomnych nóg tylko z wielkim

wysiłkiem i trudem mógł poruszać się po drodze lub posadzce, to jednak

niesłychana siła, którą otrzymały od przyrody mięśnie jego ramion, jak gdyby w

zamian za niemoc kończyn dolnych, pozwalała mu dokonywać cudów

zręczności, gdy chodziło o drzewa, liny lub inne przedmioty, po których mógł

się wspinać. Wszelako przy tych popisach podobny był raczej do wiewiórki lub

małpeczki niżeli do żaby.

Nie umiem dokładnie określić, skąd Żabi Skoczek pochodził. Ojczyzną

jego była jakaś barbarzyńska kraina, o której nie zdarzyło się jeszcze słyszeć

nikomu - niezmiernie odległa od stolicy królewskiej. Żabiego Skoczka i młodą

dziewczynę, nieco mniej karłowatą od niego (aczkolwiek nadzwyczaj kształtną i

niezrównaną tancerkę), porwano przemocą z ich siedzib znajdujących się w

przyległych prowincjach i na rozkaz jednego z zawsze zwycięskich generałów

posłano w darze królowi.

Nie można się dziwić, iż w tych okolicznościach między dwojgiem

małych jeńców zadzierzgnęła się ścisła zażyłość. Bardzo rychło poprzysięgli

sobie przyjaźń. Żabi Skoczek, który mimo swych igraszek bynajmniej nie był

lubiany, niezbyt mógł przysługiwać się Tripetcie; natomiast ona dzięki swej

gracji i niezrównanej urodzie (mimo iż była karliczką) stanowiła przedmiot

powszechnej życzliwości i podziwu, toteż posiadała wielkie wpływy i, ilekroć

tylko mogła, używała ich na korzyść Żabiego Skoczka.

Z powodu jakiejś wielkiej, państwowej uroczystości - zapomniałem już

jakiej - król postanowił urządzić bal maskowy; zaś za każdym razem, gdy na

dworze miała się odbyć maskarada lub inna podobna zabawa, uzdolnienia

zarówno Żabiego Skoczka, jak Tripetty znajdowały niezawodne pole do popisu.

Zwłaszcza Żabi Skoczek był tak pomysłowy w urządzaniu świetnych widowisk,

wynajdywaniu nowych, charakterystycznych maszkar i sporządzaniu kostiumów

na bale maskowe, iż zdawało się, że niczego dokonać nie było można bez jego

współudziału.

Nastał wieczór wyznaczony na ową fetę. Wspaniałą salę przystrojono pod

nadzorem Tripetty wszelakimi ozdobami, które mogły przyczynić się do

uświetnienia maskarady. Cały dwór opanowała gorączka oczekiwania. Wszyscy,

jak z góry było można przypuszczać, wiedzieli już, w jakich ukażą się

kostiumach i jakie będą wyobrażali postacie. Wielu dworaków od tygodnia, a

nawet od miesiąca przemyśliwało nad stosowną dla siebie rolą. Jakoż nikt już

nie wahał się prócz króla i jego siedmiu ministrów. Dlaczego się ociągali, nie

umiem powiedzieć - może dla żartu. Dużo jednak jest prawdopodobieństwa, iż

po prostu za trudno im było o czymś pomyśleć, gdyż byli na to za otyli. Bądź co

bądź czas upływał; w ostatniej przeto chwili posłali po Tripettę i Żabiego

Skoczka.

Para małych przyjaciół usłuchała wezwania królewskiego i zastała

monarchę wraz z siedmiu jego doradcami przy winie; mimo to władca był

widocznie w bardzo złym humorze. Wiedział on, że Żabi Skoczek nie znosi

wina, które podniecało biednego kalekę niemal do szaleństwa, a szaleństwo nie

jest uczuciem przyjemnym. Ale król miał upodobanie do żartów w czynach i

lubił zmuszać Żabiego Skoczka do picia (jak się wyrażał) „na frasunek”.

- Pójdź no, Żabi Skoczku! - odezwał się, gdy błazen i jego przyjaciółka

weszli do komnaty. - Wypij ten kielich na zdrowie swych nieobecnych

przyjaciół (tu Żabi Skoczek westchnął) i popisz się swym dowcipem. Potrzeba

nam charakterystycznych ról - czegoś, co by miało charakter, rozumiesz? -

czegoś nowego, niebywałego. Nudzi nas już ta nieustanna jednostajność. Chodź

tu, napij się! Wino rozjaśni ci we łbie.

Żabi Skoczek próbował, jak zwykle, bryznąć dowcipem w odpowiedzi na

łaskawość królewską, ale było to nad jego siły. Przypadkiem był to dzień

urodzin biednego karła, a wezwanie do picia na zdrowie „nieobecnych

przyjaciół” wycisnęło mu łzy z oczu. Rzęsiste i gorzkie spadały do pucharu, gdy

brał go pokornie z rąk tyrana.

- Cha! cha! cha! - ryknął tenże, gdy karzeł niechętnie wychylał kielich. -

Widzisz, co to może szklanka dobrego wina! Aha, oczy już ci się świecą!

Biedny kaleka! Duże jego oczy raczej żarzyły się, niż świeciły, gdyż

oddziaływanie wina na jego pobudliwy mózg było nie tylko potężne, lecz także

niezwłoczne. Postawił nerwowo puchar na stole i spojrzał na obecnych

nieprzytomnym niemal wzrokiem. Wszyscy udawali, że ich ogromnie bawi ten

udatny „figiel” królewski.

- A teraz do rzeczy! - odezwał się pierwszy z ministrów, człek ogromnej

tuszy.

- Tak jest - rzekł król - chodź no, Żabi Skoczku, pomóż nam! Chodzi o

coś charakterystycznego, mój chwacki chłopcze; wszyscy chcielibyśmy

wyglądać charakterystycznie - cha! cha! cha! - a ponieważ te słowa miały

uchodzić za dowcip, więc śmiechowi jego zawtórowało chórem siedmiu

dostojników.

Żabi Skoczek zaśmiał się także, aczkolwiek blado i nieco bezmyślnie.

- Rusz no się! - zawołał król niecierpliwie. - Czy nie przychodzi ci nic na

myśl?

- Właśnie staram się wymyślić coś nowego - odparł karzeł z

roztargnieniem, gdyż był odurzony winem.

- Starasz się? - wrzasnął tyran ze złością. - Co to ma znaczyć? Ach,

rozumiem. Coś ci dolega i chciałbyś jeszcze wina. Masz, pij! - mówiąc to nalał

drugi kielich i podał go kalece, który patrzał osłupiałymi oczyma i ciężko

dyszał.

- Pij, mówię ci! - ryknął tyran - lub do wszystkich diabłów... Karzeł

ociągał się. Król poczerwieniał z wściekłości. Dworacy zanieśli się od śmiechu.

Tripetta ze śmiertelną bladością na twarzy podeszła do krzesła monarchy i

upadłszy przed nim na kolana jęła błagać, by miał litość nad jej przyjacielem.

Tyran patrzał na nią przez chwilę, jak gdyby nie mogąc wyjść z podziwu

nad jej zuchwalstwem. Zdawał się być w niepewności, co ma uczynić czy

powiedzieć - w jaki sposób najwłaściwiej objawić swe oburzenie. W końcu nie

rzekłszy ani słowa, odtrącił ją mocno od siebie i bluznął jej w twarz całą

zawartość kielicha.

Biedna dziewczyna zniosła to cierpliwie i nie odważywszy się nawet

westchnąć, wróciła znów na szary koniec stołu. Zaległa na jakie pół minuty tak

głucha cisza, iż było można słyszeć szmer spadającego liścia lub pierza.

Przerwał ją przyciszony, lecz ostry i przeciągły zgrzyt, który zdawał się

dochodzić równocześnie ze wszystkich kątów komnaty.

- Co... co... co za hałasy ty tu wyprawiasz? - spytał król zwracając się z

wściekłością do karła.

Ochłonął on już widocznie w znacznej mierze z odurzenia, gdyż patrząc

śmiało i spokojnie w twarz tyrana, odparł krótko:

- Ja... ja? Czyż to możliwe?

- Szmer, jak się zdaje, dolatywał od zewnątrz - wtrącił któryś z

dworaków. - Myślę, że to papuga za oknem ostrzyła dziób o pręty swej klatki.

- Być może - odparł monarcha, jak gdyby przypuszczenie to przyniosło

mu ulgę - ale byłbym poprzysiągł na honor rycerski, że to ten włóczęga zgrzyta

zębami.

Na te słowa karzeł zaśmiał się (król zanadto lubił wesołość, by gniewać

się za czyjś śmiech), pokazując rząd dużych, silnych, i nader drapieżnych

zębów. Co więcej, objawił chętną gotowość wypicia wina, którym go raczono.

Monarcha się rozpogodził. Wychyliwszy bez widocznej odrazy drugi kielich,

Żabi Skoczek jął od razu i z wielkim ożywieniem rozprawiać o maskaradzie.

- Nie umiałbym powiedzieć, na czym polegało to skojarzenie myśli -

mówił bardzo spokojnie, jak gdyby nigdy nie przełknął wina - lecz właśnie po

tym, kiedy Wasza Królewska Mość odtrącił dziewczynę i oblał ją winem - wnet

po tym, kiedy Wasza Królewska Mość to uczynił i kiedy za oknem rozległ się

ów dziwny szmer wywołany przez papugę - strzelił mi do głowy nadzwyczaj

zabawny pomysł - figiel, znany w mej ojczyźnie i często uprawiany na balach

maskowych, ale tu zupełnie nowy. Nieszczęściem potrzeba do niego aż ośmiu

osób i...

- Które tu są! - zawołał król rozradowany swą przenikliwością, która

zdołała to zauważyć. - Okrągło osiem! Ja i moich siedmiu ministrów. No, na

czymże ten figiel polega?

- Nazywamy go - odparł kaleka - „ośmiu spętanych orangutanów” i jest to

istotnie przewyborny koncept, jeśli dobrze go się wykona.

- Już my to zrobimy - zauważył król wyciągając się i przymykając oczy.

- Urok tej zabawy - mówił dalej Żabi Skoczek - polega na popłochu, jaki

wywołuje się śród kobiet.

- Znakomicie! - ryknął monarcha, a zawtórowali mu ministrowie.

- Przebiorę Wasze Dostojności za orangutanów - podjął znowu karzeł. -

Pomyślę o wszystkim. Podobieństwo będzie tak dalece wierne, iż uczestnicy

maskarady będą sądzili, że to rzeczywiste zwierzęta, i będą zarówno zdziwieni,

jak przerażeni.

- O, to nadzwyczajne! - wykrzyknął król. - Zobaczysz, Żabi Skoczku,

zrobię ja z ciebie człowieka!

- Łańcuchy są potrzebne, by swym szczękaniem pomnażały

zaniepokojenie. Ludzie będą przypuszczali, że to małpy, co umknęły gromadnie

ze swych klatek. Wasza Królewska Mość może nie zdaje sobie sprawy, jakie

wrażenie wywoła na balu maskowym pojawienie się ośmiu zakutych w

łańcuchy orangutanów, które ogromna większość towarzystwa będzie uważała

za rzeczywiste. Co to będzie, gdy z dzikimi wrzaskami wpadną w ciżbę

wytwornie i wspaniale postrojonych pań i panów! Kontrast po prostu

niezrównany.

- Musimy go wywołać! - rzekł król i całe towarzystwo zerwało się ze

swych miejsc pośpiesznie (gdyż było już późno), by przystąpić do wykonania

pomysłu Żabiego Skoczka.

Sposób, w jaki przebrał ich za orangutanów, był bardzo prosty, lecz

najzupełniej odpowiadający jego zamierzeniom. Małpy tego rodzaju w epoce

mojego opowiadania bardzo rzadko zdarzało się widywać w krajach

ówczesnego cywilizowanego świata, a ponieważ maszkary, obmyślone przez

karła, miały wygląd dość zwierzęcy, a przy tym wielce potworny, przeto

mniemano, iż wierności stało się zadość. Król i jego ministrowie przede

wszystkim przywdziali obcisłe, z grubej tkaniny bawełnianej sporządzone

koszule i spodnie. Odzież tę nasycono następnie mazią. Kiedy to się stało,

niektórzy z uczestników jęli przemawiać za pierzem, wszelako pomysłowi temu

sprzeciwił się karzeł i przekonał ich naocznie, iż podobieństwo do sierści

takiego zwierzęcia, jak orangutan, da się nierównie lepiej osiągnąć za pomocą

lnu. Jakoż na grube pokłady mazi nalepiono grube warstwy przędziwa.

Następnie przyniesiono długi łańcuch. Łańcuchem tym opleciono w pasie króla i

zawiązano; po czym opasano drugiego uczestnika i również łańcuch zawiązano.

W podobny sposób postąpiono kolejno ze wszystkimi innymi. Gdy to pętanie

ukończono, uczestnicy, odsunąwszy się od siebie możliwie najdalej, utworzyli

koło. By zaś podobieństwo uczynić jeszcze naturalniejszym. Żabi Skoczek

przeciągnął pozostałą część łańcucha na kształt dwu przekątni krzyżujących się

pod kątem prostym przez środek tego koła, podobnie jak to czynią obecnie ci, co

łowią szympanse i inne wielkie małpy na wyspie Borneo.

Wielki salon, w którym bal maskowy miał się odbyć, był kształtu

kolistego. Światło dzienne napływało do niego tylko przez jedno okno,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: