cykl 24 preluciuów Chopina - opracowanie.pdf - Preludia op. 28 - AbsolutnyAbsolut

Katarzyna Makal – śmuda

Fryderyk Chopin – Cykl 24 Preludiw op. 28

Analiza i interpretacja

Lata 1838 – 1839 to czas ukończenia przez Fryderyka Chopina cyklu 24

Preludiów op. 28. Zawierają one w skondensowanej formie najwaŜniejsze oraz

najbardziej typowe ich autorowi środki kompozytorskie. Ujęte w niezwykle

oryginalnym cyklu, którego forma nie jest z góry ustalonym schematem, ale

wynika z zastosowania wielkiego bogactwa środków wyrazu kompozytorskiego,

tworzą dzieło o wielkim ładunku emocjonalnym.

Skąd pomysł napisania 24 preludiów? ChociaŜ podobne cykle pisali przed

Chopinem Moscheles, Hummel, Hiller czy Herz to wydaje się, iŜ najwięcej

inspiracji czerpał Chopin z wielkiego dzieła J. S. Bacha – dwa tomy 24 Preludia

i Fugi Das wohltemperierte Klavier . NaleŜą do nich: tworzenie formy z

drobnych motywów, przebiegi ostinatowe oraz zróŜnicowanie w fakturze i

nastroju. Podobnie do swego poprzednika uszeregował je według następstwa

tonacji koła kwintowego – rosnąca liczba krzyŜyków, następnie malejąca

bemoli. Porównując czas trwania poszczególnych preludiów widzimy natomiast,

iŜ kształtował go Chopin odmiennie od Bacha. W zaleŜności od tego, jaką rolę

spełniają poszczególne preludia w tworzeniu całego cyklu widzimy tu miniatury

trwające niespełna minutę (Cdur, cismoll, esmoll), bardziej rozwinięte

muzyczne obrazy (emoll, hmoll, fismoll) oraz utwory rozwinięte do 6 minut

(Desdur, Asdur).

KaŜde preludium ma określone miejsce i bierze udział w powstawaniu formy.

O tym, iŜ sprawa integracji formy nie była dla Chopina czymś obojętnym

czytamy w jednym z listów kompozytora do Delfiny Potockiej:

„Artysta nie powinien nigdy z oka całości utracić. Suite musi być. Kto w

detalia zanadto się wpakuje, temu sznurek wiąŜący całość pryśnie i zamiast

naszyjnika pojedyncze perły w głupiej garści zostaną.” 1

Obserwując cykl pod tym kątem zauwaŜamy, iŜ na formę dzieła, zawartą w

cyklu, składają się cztery części czy teŜ serie, pozostające względem siebie w

określonym stosunku energetycznym.

Seria pierwsza

Obejmuje 6 preludiów: Cdur – amoll, Gdur – emoll, Ddur – hmoll.

Preludia szybkie i figuracyjne napisane w tonacjach durowych przeciwstawione

Roman Jasiński – Nieznane listy Chopina . „Radio i Świat”, rok I nr 3, Warszawa 1945. Cyt. za: Józef

Chomiński – Preludia Chopina . Kraków 1950, PWM, s. 312.

są tu spokojnym, kantylenowym opartym na tonacjach mollowych.

Cykl optymistycznie otwiera Preludium C–dur będące utworem pogodnym i

pełnym Ŝycia, jednak tuŜ po nim następuje Preludium a–moll o charakterze

jakŜe odmiennym. Przypuszcza się, iŜ Preludium to skomponował Chopin na

Majorce w czasie choroby i wynikającej z niej depresji. Odzwierciedla ono

ponure przeŜycia kompozytora i bezsilność wobec choroby. Jan Kleczyński w

1883 r. pisał o tym Preludium następująco: „nie grywać, bo dziwaczne” . To

szokujące dzisiaj stwierdzenie, dawniej było wyrazem niezrozumienia utworu.

Nic w tym dziwnego, gdyŜ Chopin wyprzedził w swym preludium epokę o

dziesiątki lat. Przeczuł rozbudowę stosunków funkcyjnych, emancypację

dysonansu, zachwianie tonalności czy wyzwolenie wartości czysto

brzmieniowych, które stały się głównymi środkami kompozytorskimi

impresjonistów. JuŜ na początku tego utworu widzimy zachwianie tonalności –

rozpoczyna go tonacja e–moll. Chwiejność tonacyjna przeciwstawia się tu

jedności tonacyjnej Preludium C–dur , a przeciwstawienie to jest początkiem

tworzenia się formy w stosunku do serii pierwszej jak i do całości cyklu.

Preludium G–dur o jasnym i pogodnym wyrazie stanowi rodzaj odpręŜenia, a

ulatując szybko w przestrzeń przygotowuje drugi człon dwuustępowej

konstrukcji – Preludium e–moll . Forma tego utworu jest ciągła i narasta bez

jakiegokolwiek zahamowania.

Preludium D–dur zapoczątkowujące trzecie ogniwo dalej rozwija formę

figuracyjno – ewolucyjną. Jego drugim ogniwem jest Preludium h–moll , którego

ostinato znajduje uzasadnienie w końcowym ogniwie serii jako zaokrąglenie.

Po nim następuje Preludium A–dur . Krótkie, o tanecznym charakterze i

rytmie, typowym dla muzyki ludowej, stanowi odpręŜenie po pierwszej serii

cyklu oraz łącznik i zapowiedź kolejnych serii coraz bardziej rozbudowanych.

Seria druga

Obejmuje preludia: fis–moll, E–dur, cis–moll, H–dur, gis–moll. W

przeciwieństwie do serii pierwszej wszystkie preludia mollowe posiadają tempa

szybkie oraz są formami figuracyjnymi. Zestawiając tempa poszczególnych

preludiów: Molto agitato , Largo , Molto allegro – Vivace , Presto zauwaŜamy, Ŝe

seria ta jest odbiciem układu sonatowego. Występujące tu preludia są szerzej

rozbudowane.

Seria trzecia

W dwóch pierwszych seriach przewaŜają preludia figuracyjne. Następująca po

nich seria trzecia jest centralnym elementem cyklu oraz stanowi

przeciwstawienie do serii poprzednich. Trzy pierwsze preludia tworzą układ

rozbudowanego nokturnu z burzliwą częścią środkową: Fisdur – Lento , esmoll

– Allegro , Desdur – Sostenuto .

Dwa ostatnie preludia bmoll i Asdur zamykają całość serii ustępem o

właściwościach zakończeniowych. Preludium bmoll opiera się na elemencie

dynamicznym, przygotowującym dalsze przejawy energetyczne, zaś końcowa

część Preludium Asdur oparta jest w całości na tonicznej nucie stałej oraz na

dynamice pianissimo.

Seria czwarta

Czynnikiem odgrywającym priorytetową rolę w tworzeniu tej serii staje się

dynamika. Jest to widoczne w preludiach fmoll, gmoll, dmoll. Serię tą tworzą

trzy ogniwa, co stanowi łączność z serią drugą, która wzięła swój początek z

cyklu sonatowego. W ogniwie pierwszym obserwujemy spotęgowane fortissimo

( Preludium fmoll ), które znajduje ujście w przeciwstawnym mu Preludium Es

dur . Tutaj figuracja w partiach obu rąk zamienia pierwotną dynamikę w lekki i

perlisty pochód dźwięków.

RównieŜ w drugim ogniwie czwartej serii duŜą rolę odgrywa dynamika.

Widzimy to juŜ w Preludium cmoll , gdzie przebieg przechodzi od ff do pp.

Natomiast w Preludium Bdur dynamika narasta stopniowo do fortissimo, po

czym słabnie zaokrąglając tym samym drugie ogniwo i stwarzając pomost do

ogniwa trzeciego.

W trzecim ogniwie czwartej serii, która zamyka cały cykl, natęŜenie

dynamiczne osiąga szczyt swego rozwoju. Jedynie spokojne Preludium Fdur po

raz ostatni odwraca uwagę przed dramatycznym finałem Preludium dmoll

stanowiąc swego rodzaju intermezzo.

Preludium dmoll zamykające cykl zwane jest równieŜ „rewolucyjnym”.

Chopin skomponował ten utwór podczas swego pobytu w Stuttgarcie we

wrześniu 1831 roku. W owym czasie dowiedział się o okrutnym stłumieniu

Powstania Listopadowego pod zaborem rosyjskim. Wyraz swego bólu oraz

rozpaczliwej troski o ojczyznę i rodzinę zawarł w dramaturgii utworu (w tym

samym czasie skomponował równieŜ Etiudę cmoll op.10 nr 12 „rewolucyjną” ).

Swoje doznania zanotował równieŜ Chopin na kartach dziennika:

„A moŜe wcale matki juŜ nie mam. MoŜe ją Moskal zabił… zamordował –

siostry bez zmysłów, nie dają się – nie – Ojciec w rozpaczy, nie wie sobie rady,

nie ma komu podnieść matki. – A ja tu bezczynny a ja tu z gołymi rękami

czasem tylko stękam, boleję na fortepianie rozpaczam – i cóŜ nadal? – BoŜe,

BoŜe! Wzrusz ziemię, niech pochłonie ludzi tego wieku. Niech najsroŜsze

męczarnie dręczą Francuzów, co nam na pomoc nie przyszli.” 2

24 Preludia Chopina tworzą cykl zamknięty w genialnych ramach stworzony

przez muzykę pełną liryzmu i najczystszej poezji, swobody i błyskotliwej

wirtuozerii, melancholii i rozpaczy. Stanowią muzyczną mozaikę głęboko

zakorzenioną w tradycji, lecz będącą zarazem działem wyprzedzającym swą

Album Chopina 18291831 . Opracował i wstępem poprzedził Jerzy Maria Smoter. Kraków 1975, PWM, s. 36

37.

epokę o kilkadziesiąt lat i wyznaczającą muzyce nowe perspektywy rozwoju.

Analiza i interpretacja 24 Preludiów op. 28

Preludium C-dur nr 1

Preludium Cdur , otwierające cykl, jest utworem optymistycznym

i pogodnym. Istotą jego budowy jest jednolitość motywiczna i falująca

ciągłość przebiegu na przestrzeni całego utworu. KaŜdy jednotaktowy motyw

melodii występuje w zdwojeniu oktawowym, przy czym pierwsza z oktaw łamana

jest w sposób dopuszczający wprowadzenie figurowanego akompaniamentu

pomiędzy jej dźwiękami. Obserwujemy równieŜ stopniowe wzrastanie i

opadanie napięcia emocjonalnego.

Wzrastanie tuŜ po pauzie szesnastkowej osiąga punkt kulminacyjny, natomiast

opadanie odbywa się przy pomocy zmiany rejestrów i przejścia wszystkich

dźwięków na brzmienie samej oktawy w zakończeniu kaŜdego taktu. Falujący

efekt wzmacnia dynamika cresc. dim., co sprawia, Ŝe utwór uzyskuje namiętny

charakter.

Preludium C-dur , t. 19

Dwa pierwsze czterotaktowe zdania pozostają do siebie w stosunku

pytania i odpowiedzi. W sposób falisty przechodzą jedno w drugie i zazębiają

się wzajemnie. Powrót zdania pierwszego w t. 912 wraz z chromatyką

powodującą zaostrzenie działania opóźnień w t. 1324, zakreśla szeroko

rozpięty łuk. Współdziałanie dynamiki i agogiki cresc . stretto potęguje

namiętność i niepokój, osiągając punkt kulminacyjny w t. 21. Od

następnego taktu następuje wyciszenie i uspokojenie, a juŜ ostatnie sześć taktów

całkowicie rozładowuje napięcie.

Preludium a-moll nr 2

Przypuszcza się, Ŝe Chopin skomponował to Preludium na Majorce w czasie

choroby. Szkic tego utworu, jak równieŜ Preludium emoll i Mazurka emoll

op. 41 nr 1 zanotowany został na tej samej kartce. Nad pierwszą linią

mazurka Chopin zanotował datę: „Palma, 28 listopada". Szkice preludiów

niestety nie są datowane, ale istnieje prawdopodobieństwo, Ŝe utwory te zostały

skomponowane w tym samym czasie. Specyficzny, surowy charakter melodii,

przymglony tu zostaje tajemniczą i budzącą niepokój harmoniką.

Intensywność brzmienia jej ostrych współbrzmień, ukłucia dysonansu,

wyraŜają wewnętrzne rozdarcie. Napięcie utworu wzrasta miarowo,

pulsującym ruchem ósemkowym, po czym słabnie i zamiera ku końcowi.

To wyczerpanie energetyczne podkreśla slentando oraz paraliŜująca wszelki

ruch pauza półnutowa w t. 19.

Charakterystyczna dla przebiegu muzycznego jest zmieniająca się

kolorystyka dźwiękowa stale powtarzającego się odcinka melodycznego, aŜ do

pozostawienia go w jego własnej szacie dźwiękowej bez towarzyszenia

harmonicznego (t. 17, 20).

Wnioskując z uporządkowania cyklu Preludiów według koła

kwintowego i paralelizmu, trybów oraz zakończenia utworu, przyjmujemy dla

tego preludium tonację amoll. Jednak nawet początkowy jego odcinek nie

zawiera akordu, który wskazywałby przynajmniej na dąŜenie do tej tonacji. Na

przestrzeni czasowej utworu, dostrzegamy rozbudowę funkcyjną, jednakŜe

punkt tonalny osiągnięty zostaje poprzez przedłuŜenie dźwięku „a" (t. 14).

Preludium a-moll , t. 823.

cykl 24 preluciuów Chopina - opracowanie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: