Gruczoły endokrynowe – gruczoły produkujące hormony.
Hormon -substancja wydzielana przez żywe komórki do otaczającego je środowiska (krew, płyn zewnątrzkomórkowy, chłonka) skąd jest transportowana do komórek docelowych.
Wpływa na czynność i metabolizm komórek docelowych za pośrednictwem swoistych receptorów białkowych, nie podlegając przy tym zużyciu jako źródło energii.
Budowa chemiczna hormonów
- białka i peptydy
- pochodne aminokwasów
- hormony sterydowe ( pochodne cholesterolu )
-płciowe (estrogeny, progesteron, androgeny np. testosteron, hormony kory nadnerczy)
regulacja funkcji gruczołów dokrewnych
-nerwowa (wydzielanie wzmagane poprzez impuls nerwowy)
-hormonalna (hormony tropowe – specjalne hormony których celem jest pobudzanie wydzielania innych hormonów np. hormonów tarczycy)
-metaboliczna (czynnikiem metabolicznym może być stężenie glukozy we krwi. Wydzielanie insuliny i glukagonu uzależnione jest od stężenia glukozy)
przysadka mózgowa – część mózgowia łącząca się lejkiem z szypułką przysadki. Położona w trzonie kości klinowej. Przykryta przeponą siodła( część opony twardej, która oddziela przysadkę od skrzyżowania nerwu wzrokowego). Przysadka mózgowa połączona jest z podwzgórzem naczyniami krwionośnymi oraz drogą nerwową
Złożona z 2 płatów (anatomiczny)
- płat przedni- tkanka gruczołowa,
- płat tylni- tkanka glejowa, brak zdolności wydzielniczych
Podział fizjologiczny (czynnościowy) :
-część gruczołowa (odpowiada płatowi przedniemu)
-część nerwowa (płat tylni)
W podwzgórzu mózgu sysntezowane są różnorakie hormony i transportowane są do przysadki.
Wazopresyna, oksytocyna syntezowane są w podwzgórzu mózgowym i transportowane są do części nerwowej przysadki aksonami.
Podwzgórze
statyny i liberyny (poprzez wrotny układ przysadkowy)
oksytocyna i wazopresyna(poprzez ukł. Nerw.)
Uwalniane również do krw
Przysadka mózgowa
-hormony tropowe
-hormony troficzne
-pobudzenie czynności innych - bezpośredni wpływ na organizm
- gruczołów
PRZYSADKA
-w części gruczołowej
hormony tropowe
h. Tyreotropowy (TSH) – pobudza tarczyce
h. adrenokortykotropowy (ACTH) - kora nadnerczy
h. gonadotropowe (FSH i LH) – jajniki i jądra
hormony troficzne:
h. wzrostu -GH = somatotropina (STH)
h. prolaktyna (PRL)
W części pośredniej
h. melanotropowy (MSH) – pobudza synteze melaniny w melanocytach
W części nerwowej magazynowane i uwalniane są wazopresyna i oksytocyna.
WAZOPRESYNA (antydiuretyczny – ADH)
hormony peptydowe działanie : nerki, naczynia krwionośne
Zaburzenia – moczówka prosta (wydalanie dużych ilości rozcieńczonego moczu)
Wazopresyna zagęszcza mocz
OKSYTOCYNA
hormon peptydowy ,Pobudzenie wydzielania oksytocyny
-podrażnienie receptorów szyjki macicy i pochwy
-podrażnienie receptorów brodawki sutkowej
Działanie
-mięsień macicy
-gruczoły piersiowe podczas laktacji
HORMON WZROSTU (GH) = SOMATROPINA (STH)
hormon białkowy – różnie zbudowany wśród różnych gatunków
Pobudza wzrost organizmu
Pobudzanie chondrogenezy (wpływa na tworzenie chrząstki) i wydłużanie się kości
wzmożona synteza białka, wzrost stężenie glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi
Zatrzymanie w ustroju Ca+2, NA+, K+, PO4-3
PROLAKTYNA (PRL) –białko - Wspomaga laktacje.
Pobudza gruczoły sutkowe, zmniejsza aktywność gonadotropin (hamowanie cykli jajnikowych)
Jego występowanie u mężczyzn może prowadzić do ginekomastii.
Hormony tropowe przysadki mózgowej
TSH – tyreotropowy – T3 i T4
ACTH – adrenokortykotropowy – hormony kory nadnerczy
gonadotropiny (FSH- folikulotropowy, LH-luteinizujący) – gonady
Nadnercza--Parzysty gruczoł . Położony zewnątrz otrzewnowo, leży w górnych końcach nerek, różnią się kształtem L- półksiżeżycowaty, graniczy z przeponą, śledzioną, trzustką.P-trójkatny, graniczy z przeponą, wątrobą, żyłą główną dolną. Między nerka a nadnerczą jest tkanka tłuszczowa.
Składają się z rdzenia( bardziej ukrwiona) oraz kory nadnerczy.( mniej ukrwiona)
W rdzeniu nadnerczy syntezowane są aminy katecholowe ( dopaminy, andrenalina i noradrenalina)
W korze nadnerczy syntezowane są mineralokortykosterydy, glikokortykosterydy, androgeny
Aminy katecholowe
-układ krążenia (wzmagają)
-metabolizm (wzmagają)
-mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, oskrzeli, pęcherza moczowego (osłabiają)
Mineralokortykosterydy – aldosteron -wzmaga resorpcję wrotną jonów sodu w kanalikach nerkowych. Ich zatrzymanie w organizmie zwiększa objętość płynów wewnątrzustrojowych w organizmie.
Glikokortykosterydy – kortyzol- Wpływ na gospodarkę
-białkową (katabolizm białkowy) -węglowodanową (zwiększają stężenie glukozy we krwi)
-tłuszczową (zwiększają steżenie wolnych kwasów tłusczowych) Wpływają na tworzenie krwinek ,Wpływ na procesy odpornościowe (Działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne, bardzo duże dawki – hamowanie procesów odpornościowych)
TARCZYCA Nieparzysty gruczoł. Otoczony torebką włóknistą. Jeden z największych gruczołów dokrewnych. Zajmuje przednia część szyi w jej dolnej połowie. Zbudowany z 2 płatów: prawego i lewego połączone Węziną. Znajduje się poniżej chrząstki tarczowej krtani.
Ma budowę pęcherzykową. Hormony T3 i T4 magazynowane są w koloidach.
Trójodotynonina (T3) Tyroksyna (T4) - wzrost przemiany materii - wzrost lipolizy - stężenia fizjologiczne – prawidłowy wzrost i rozwój organizmy
Pompa jodkowa – aktywny transport jodków z łożyska naczyniowego do komórek pęcherzykowych tarczycy wbrew gradientowi stężeń. Stężenie jodków w tarczycy jest wyższe 20-100x niż w osoczu krwi.
Podwzgórze(+) TRH >Przysadka (+) TSH> Tarczyca(+)>T3 i T4
Gruczoły przytarczyczne- niewielkie, ale nie niezbędne do życia, położone w tylniej ścianie płatów bocznych tarczycy, jeden z najmniejszych narządów ciała, nie mają nic wspólnego z tarczycą, otoczone torebką łącznotkankową.
Regulacja gospodarki wapniowej
Przytarczyce – gruczoły położone na tylnej części tarczycy (zazwyczaj 4). Sytnetyzują parathormon(PTH), kalcytonina (CT), akt. Wit. D3 Aktywna postać witaminy D3 jest hormonem.
Bodziec:
obniżenie Ca2+,
Parathormon
wzrost wapna we krwi
wzrost forforanów we krwi.
wzrost st. Ca2+
obniż. Wapna we krwi
Kalcytonina
wzrost. Fosforanów we krwi
Obniżenie Ca2+, PTH
1,25 dihydroksycholekacyferol
wzrost wapna we krwi.
Niedobór witaminy D3 powoduje złe przyswajanie wapna we krwi.
TRZUSTKA
Jest gruczołem zarówno endo jak i egzokrynowym( mieszany) , leży nad dwunastnicą, składa się z głowy, trzonu i ogona. Czynność zewnątrz wydzielnicza to wydzielanie soku trzustkowego, natomiast czynność wewnątrzwydzielnicza to wydzielanie komórek. W trzustce wyróżnić można wyspy langerhansa a w nich komórki a (glukagon) oraz komórki b (insulina)
! Wzrost insuliny w krwi (wydzielana jest po posiłkowo)
- wzrost transportu błonowego glukozy, aminokwasów, fosforanów, K+
- wzrost glikolizy
- wzrost syntezy glikogenu w wątrobie
- wzrost syntezy białek
- wzrost syntezy trójglicerydów
Glukagon
Obniżenie glukozy we krwi wywołuje Glukagon W wątrobie – wzrost glikenolizy i glukoneogenezy – dzięki czemu mamy wzrost glukozy we krwi. Wzrost lipolizy .
GRASICA
Wydziela substancje czynne odpowiedzialne za dojrzewanie limfocytów T. Grasica z wiekiem zanika zamieniając się w tkankę tłuszczową.
Położona w dolnym odcinku szyi.
- część piersiowa – górna cześć śródpiersia przedniego, bezpośrednio za mostkiem.
-część dolna- spoczywa na osierdziu
Hormony wpływają na wzrost i dojrzewanie płciowe
Szyszynka- kształt podobny do przypłaszczonego stożka, połozona w nadwzgórzu, pokryta oponą miękką, wydziela melatoninę, otoczona tkanką łączną, podzieloną na zraziki,, przed okresem dojrzewania zanika, pojawia się piasek mózgowy.
Ciałka przyzwojowe- współczulny- kłębek aortowy ukrwiony przez komórki chromochłonne, zanikają z wiekiem, wydzielają: adrenaliny i noradrenaliny. Przywpółczulny- kłębek szyjny, guziczny, ciałko przyzwojowe, regulują skład krwi, podobna budowa do zespoleń tętniczo- żylnych nie zanikają z wiekiem.
Gruczoły endokrynowe – gruczoły produkujące hormony. Hormon -substancja wydzielana przez żywe komórki do otaczającego je środowiska (krew, płyn zewnątrzkomórkowy, chłonka) skąd jest transportowana do komórek docelowych. Wpływa na czynność i metabolizm komórek docelowych za pośrednictwem swoistych receptorów białkowych, nie podlegając przy tym zużyciu jako źródło energii. Budowa chemiczna hormonów - białka i peptydy - pochodne aminokwasów - hormony sterydowe ( pochodne cholesterolu ) -płciowe (estrogeny, progesteron, androgeny np. testosteron, hormony kory nadnerczy) regulacja funkcji gruczołów dokrewnych -nerwowa (wydzielanie wzmagane poprzez impuls nerwowy) -hormonalna (hormony tropowe – specjalne hormony których celem jest pobudzanie wydzielania innych hormonów np. hormonów tarczycy) -metaboliczna (czynnikiem metabolicznym może być stężenie glukozy we krwi. Wydzielanie insuliny i glukagonu uzależnione jest od stężenia glukozy) przysadka mózgowa – część mózgowia łącząca się lejkiem z szypułką przysadki. Położona w trzonie kości klinowej. Przykryta przeponą siodła( część opony twardej, która oddziela przysadkę od skrzyżowania nerwu wzrokowego). Przysadka mózgowa połączona jest z podwzgórzem naczyniami krwionośnymi oraz drogą nerwową Złożona z 2 płatów (anatomiczny) - płat przedni- tkanka gruczołowa, - płat tylni- tkanka glejowa, brak zdolności wydzielniczych Podział fizjologiczny (czynnościowy) : -część gruczołowa (odpowiada płatowi przedniemu) -część nerwowa (płat tylni) W podwzgórzu mózgu sysntezowane są różnorakie hormony i transportowane są do przysadki. Wazopresyna, oksytocyna syntezowane są w podwzgórzu mózgowym i transportowane są do części nerwowej przysadki aksonami. Podwzgórze statyny i liberyny (poprzez wrotny układ przysadkowy) oksytocyna i wazopresyna(poprzez ukł. Nerw.) Uwalniane również do krw. Przysadka mózgowa -hormony tropowe -hormony troficzne -pobudzenie czynności innych - bezpośredni wpływ na organizm...
renia993