Urządzanie lasu
planowanie i organizacja, w czasie i przestrzeni, całokształtu działalności gospodarczej, w celu pełnienia przez las funkcji: ochronnych, socjalnych, produkcyjnych.
Plan urządzenia lasu
podstawowy dokument gospodarki leśnej opracowany dla określonego obiektu, zawierający opis i ocenę stanu lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej. Obowiązuje na 10 lat podpisuje go minister środowiska. Dokument ten wynika z ustawy o lasach ustawa ta mówi że: „Trwale zrównoważoną gospodarkę leśną prowadzi się według planu urządzenia lasu”.
Uproszczony plan urządzenia lasu
opracowany dla lasów nie państwowych o obszarze co najmniej 10 ha, uproszczony plan jest na 20 lat podpisuje go wojewoda.
Zawierający:
- skrócony opis lasu i gruntów przeznaczonych do zalesienia
- podstawowe zadania dotyczące gospodarki leśnej.
Zadania urządzania lasu
1. Inwentaryzacja i ocena stanu lasu, w tym gleb, siedlisk i drzewostanów;
2. Rozpoznanie walorów przyrodniczych w lasach oraz opracowanie programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa;
3.Rozpoznanie funkcji i podział lasu na gospodarstwa;
4.Określenie celów gospodarki leśnej dla urządzanego obiektu;
5.Projektowanie pożądanej struktury gatunkowej, wiekowej i przestrzennej lasu oraz budowy piętrowej d-stanów;
6.Ustalenie etatów cięć użytkowania rębnego i przedrębnego;
7.Ustalenie możliwości lokalizacji etatu cięć użytkowania rębnego oraz zadań gospodarczych na dziesięciolecie;
8.Ustalenie stref uszkodzeń lasu oraz stopni uszkodzenia d-stanów;
9. Określenie zadań z zakresu ochrony lasu i gospodarki łowieckiej.
10. Zobrazowanie przestrzenne urządzanego obiektu, funkcji lasu, wyników inwentaryzacji oraz zadań gospodarki leśnej;
11. Sporządzenie ogólnego opisu lasów, w tym : - warunków przyrodniczych i ekonomicznych, - analizy gospodarki leśnej w minionym okresie, - celów i zasad gospodarki przyszłej, - projektowanych sposobów realizacji gospodarki leśnej, -zadań na najbliższe dziesięciolecie, - programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa.
Co zawiera plan urządzania lasu dla nadleśnictwa,
1.Dane inwentaryzacji lasu:
- dokumentacja prac siedliskowych;
- opis taksacyjny lasu; - mapy obrazujące wyniki inwentaryzacji lasu;
- zestawienie zbiorcze danych inwentaryzacyjnych;
- opis ogólny urządzanego n-ctwa (charakterystyka lasów oraz zestawienie zbiorcze danych inwentaryzacyjnych).
2.Analizę gospodarki leśnej w minionym okresie:
- referat nadleśniczego,
- koreferat wykonawcy projektu planu urządzania lasu oraz Inspekcji Lasów Państwowych,
- ocenę dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych.
3.Program ochrony przyrody:
- kompleksowy opis stanu przyrody w nadleśnictwie,
- podstawowe zadania z zakresu ochrony przyrody,
-mapę walorów przyrodniczo-kulturowych.
4. Część planistyczną:
- podstawy gospodarki przyszłego okresu,
- wskazania gospodarcze zawarte w opisie taksacyjnym lasu,
- zadania z zakresu użytkowania głównego,
- określenie etatów cięć użytkowania głównego oraz wykaz projektowanych cięć rębnych wraz z mapą przeglądową cięć,
- opisanie zadań z zakresu hodowli, ochrony, gospodarki łowieckiej,
- określenie potrzeb w zakresie infrastruktury technicznej, w tym dotyczących turystyki i rekreacji.
Mapy leśne wykonywane podczas prac urządzeniowych.
Mapa gospodarcza - 1:5 000
- granice i nr oddziałów wraz z powierzchnią,
- granice, litery i powierzchnia wyłączeń,
- powierzchnie nie tworzące wyłączeń (np.: luki, kępy, gniazda)
Mapy przeglądowe - 1:20 000 1:25 000
- granice i nr oddziałów,
- granice, litery wyłączeń,
- skrócony opis poszczególnych drzewostanów (gat. panujący, jego udział i wiek)
Mapy gospodarczo-przeglądowe 1:10 000
są to mapy: -drzewostanów - siedlisk -cięć – ochron y przeciwpożarowej
Mapa gospodarczo-przeglądowa drzewostanów (skala 1:10 000)
- skrócony opis poszczególnych drzewostanów (gat. panujący, udział, wiek, zadrzewienie)
Mapa sytuacyjno – przeglądowa funkcji lasu 1:50 000
Mapa sytuacyjna obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa
1:50 000, 1:100 000
Pozostałe mapy (wykonywane zależnie od ustaleń): -mapy przeglądowe ochrony lasu, walorów przyrodniczo-kulturowych, gospodarki łowieckiej, zagospodarowania rekreacyjnego
Podział powierzchniowy
przestrzenny podział kompleksu leśnego siecią linii bezdrzewnych (gospodarczych i oddziałowych) Podział na części zwane oddziałami o kształcie z reguły prostokątnym (na nizinach) i średniej wielkości ≈ 25 ha.
Funkcje podziału powierzchniowego
1. Orientacyjna:
- orientacja w terenie i na mapie;
- ułatwienie prac geodezyjnych (pomiar wydzieleń);
- ułatwienie prac taksacyjnych (inwentaryzacja);
- ewidencja czynności gospodarczych.
2. Udostępnienie drzewostanów
- podstawa projektowania zrębów;
- ułatwia pielęgnację i użytkowanie drzewostanów;
- linie podziału jako drogi wywozowe, szlaki zrywkowe, miejsca czasowego składowania drewna;
-umożliwia akcje przeciwpożarowe;
- ułatwia organizację polowań.
3. Ochronne
zabezpieczenie drzewostanów przed wpływem czynników atmosferycznych:
- wiatrów wywalających, -zgorzeli, -mroźnych wiatrów wschodnich.
RODZAJE LINII PODZ. POW
Linie ostępowe (gospodarcze) przecinają kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów (z reguły z zachodu na wschód) funkcje:
-uniezależnienie od siebie drzewostanów rosnących po obu stronach poprzez wytworzenie ścian ochronnych,
- umożliwienie zrywki, składowania i transportu pozyskanego drewna.
Szerokość linii gospodarczych na nizinach wynosi 4 - 10 m, średnio ok. 6 m. Szerokość linii zależy od:
- gatunku panującego (szersze w drzewostanach iglastych i płytko zakorzenionych)
- warunków glebowych (szersze na glebach płytkich)
- pochodzenia drzewostanu (węższe w drzewostanach odroślowych)
- warunków siedliskowych (szersze na siedliskach żyźniejszych)
Linie oddziałowe szer. 3 - 4 m, przebiegu prostopadłym do linii ostępowych. Jako linie oddziałowe wykorzystuje się linie naturalne (drogi, cieki). Wykorzystywane są do zrywki i wywozu drewna.
Pasem ostępowym nazywamy obszar ograniczony liniami ostępowymi. Pasy ostępowe dzielą się na ostępy.
Ostęp - podstawowa jednostka systemizacji lasu. Jest to szereg powiązanych ze sobą drzewostanów, w których stosuje się jeden kierunek cięć. Z gospodarczego punktu widzenia Ostęp jest obiektem jednolitych działań gospodarczych, które oznaczają powiązanie poszczególnych czynności w przestrzeni i w czasie, w jednym określonym sposobie zagospodarowania.
Teoretyczna długość ostępu [L]: L=s*k/n
s - szerokość zrębu; k - kolej rębu; n - nawrót cięć
Rodzaje ostępów:
- pełny występują wszystkie klasy wieku,
- niepełny brak jednej lub kilku klas wieku,
- stały (prawidłowy) o prawidłowym (względem panującego kierunku wiatru) uszeregowaniu klas wieku
- przejściowy (nieprawidłowy) klasy wieku nie są uszeregowane „po kolei”.
Sposoby polepszenia struktury ostępu (naprawa ładu przestrzennego)
-rozręb ser. 15-30 m (zrąb wąski przygotowuje się młody drzewostan który zostanie odsłonięty. Proste liniowe cięcie na całej szerokości ostępu.
-oręb (różni się tylko tym ,że nie jest prostoliniowy)
-wrąb (szerokość wrębu równa jest szerokości zrębów stosowanych w danej rębni) ma to przyśpieszyć utworzenie struktury schodkowej.
Utrwalenie podziału powierzchniowego w terenie
-słupki oddziałowe
-linie podziału powierzchniowego (Linie ostępowe –zawsze przecięte Linie oddziałowe –przecięte lub zaznaczone)
TYPY Podziału powierzchniowego Nizinny – Górski
Nizinnego:
1.Naturalny - jako linie podziału powierzchniowego prawie wyłącznie wykorzystuje się naturalne istniejące rozgraniczenia (drogi, cieki, linie kolejowe, granice pomiędzy gruntami leśnymi i nieleśnymi). Tak utworzone oddziały mają kształty nieregularne i różną powierzchnię.
Zalety: maksymalne wykorzystanie powierzchni produkcyjnej;
Wady: utrudniona orientacja w terenie, utrudniona dostępność kompleksu leśnego, trudności w stosowaniu właściwych zabiegów gospodarczych.
2. Sztuczny powstaje przez nałożenie regularnej siatki przebiegu linii gospodarczych i oddziałowych. Linie ostępowe przebiegają zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, oddziałowe - prostopadle do nich. Oddziały mają kształt prostokątów o jednakowej powierzchni (z wyjątkiem oddziałów skrajnych).
Zalety: duża przejrzystość i łatwość orientacji, stwarza dobre warunki ochrony drzewostanów przed szkodliwymi wiatrami, ułatwione projektowanie i zakładanie działek zrębowych oraz wykonywanie czynności gospodarczych.
Wady: wyłączenie znacznej powierzchni z produkcji.
3. Kombinowany wykorzystuje zalety podziałów naturalnego i sztucznego. Linie ostępowe muszą przebiegać przez cały kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, a ich zadaniem musi być zapewnienie możliwości wytworzenia ścian ochronnych. W przebiegu linii oddziałowych mogą być większe odchylenia, wykorzystuje się naturalne rozgraniczenia istniejące w terenie.
4. Sztuczny w modyfikacji Denzina Przebieg linii gospodarczych z północnego wschodu na południowy zachód. Linie oddziałowe prostopadłe do nich. Łączy względy ochronne (przed wywalającymi wiatrami z zachodu) oraz hodowlane (zabezpieczenie odnowień na zrębach przed nadmierną insolacją).
Górski
podział oparty na rzeźbie terenu
Linie gospodarcze prowadzone są głównymi grzbietami, potokami, dolinami, tak aby pasy ostępowe zamykały stoki opadające ku głównym szlakom transportu. (grzbietowe; dolinowe; warstwicowe)
Linie oddziałowe naturalne rozgraniczenia (żleby, potoki, lub sztuczne - po największym spadku).
Materiały potrzebne do zaprojektowania podziału powierzchniowego w górach:
1. Mapa warstwicowa w skali 1:20 000 lub 1:25 000 z zaznaczeniem: a) istniejących dróg, ścieżek obchodowych; b) potoków; c) granic pomiędzy powierzchniami leśnymi i nieleśnymi; d) innych istniejących w terenie linii naturalnych.
2. Mapa drzewostanowa (aby sztucznie nie rozdzielać drzewostanów o tym samym składzie gatunkowym sposobie zagospodarowania)
3. Warunki klimatyczne : a) kierunki wiatrów wywalających; b) nasłonecznienie
4. Warunki glebowe - regiel dolny, regiel górny, górna granica lasu
Analiza i korekta podziału powierzchniowego
Analizuje się przydatność sieci podziału powierzchniowego do spełniania zadań: · orientacyjnych, · komunikacyjnych, · ochronnych.
Analizuje się następujące elementy podziału powierzchniowego:
1. Typ podziału.
2. Kierunek przebiegu i szerokość linii gospodarczych (pod kątem dostosowania do kierunku cięć oraz stworzenia odpowiednich warunków do odnowienia lasu) – zmiana kierunku linii ostępowych ma miejsce jedynie w przypadku stwierdzenia rażących błędów.
3. Wielkość powierzchni oddziałów (czy odpowiadają aktualnej normie)
4. Linie oddziałowe (ocenia się, czy jako linie oddziałowe zostały wykorzystane wszystkie linie naturalne nadające się do tego celu oraz czy są odpowiedniej szerokości)
5. Zakres wykorzystania sieci podziału powierzchniowego do zrywki i transportu drewna (analizuje się możliwość likwidacji dróg leśnych nie włączonych do podziału i przeniesienie ich funkcji na linie podziału powierzchniowego)
6. Numeracja oddziałów (pod kątem prawidłowej kolejności i jednolitości numeracji)
7. Utrwalenie podziału powierzchniowego (kontrola prawidłowego rozmieszczenia słupków
Taksacja
- wyznaczenie (ustalenie) granic wyłączeń taksacyjnych
-określenie elementów taksacyjnych
-określenie wskazań gospodarczych dla wyłączeń
Wyznaczenie (ustalenie) granic wyłączeń taksacyjnych
Wyłączeniem taksacyjnym jest każdy, opisywany w oddziale szczegół, dla którego na mapie gospodarczej i w opisie taksacyjnym ustala się powierzchnię.
Wyłączenia taksacyjne, którym nadaje się małe litery alfabetu łacińskiego, nazywają się pododdziałami, natomiast pozostałe – liniowymi wyłączeniami nieliterowanymi.
Kryteria tworzenia wyłączeń
Podstawowe kryteria wyodrębniania wyłączeń taksacyjnych na gruntach leśnych zalesionych i niezalesionych to:
- potrzeba odmiennego postępowania gospodarczego
- konieczność zapewnienia odpowiedniej dokładności inwentaryzacji zasobów
- kategorie użytkowania gruntów i granice administracyjne
Granice wyłączeń wyznaczane są także ze względu na WIEK gatunku panującego
–ponad 5 lat w uprawach i młodnikach do 20 lat
–ponad 10 lat w drzewostanach 21–60 lat
–ponad 15 lat w drzewostanach 61–100 lat
–ponad 20 lat w drzewostanach powyżej 100 lat
Granice wyłączeń wyznaczane są także ze względu na różnice:
-w budowie pionowej drzewostanów;
-w sposobie powstawania drzewostanów: z samosiewu, z sadzenia bądź z odrośli;
-w pochodzeniu drzewostanów: - obcego pochodzenia, z nasion drzew lub drzewostanów nasiennych (w wypadku udokumentowanego zróżnicowania pochodzenia);
-w składzie gatunkowym - o 20% z wyjątkiem KO, KDO i BP
-w zwarciu – o jeden stopień, z wyjątkiem j.w.
-w stopniu uszkodzenia drzewostanu – o jeden stopień;
-w bonitacji – o jedną klasę;
-w typie siedliskowym lasu – o jeden typ
wyłączenia taksacyjne, które nie spełniły kryteriów powierzchniowych...
rotheden