POEZJA W LITERATURZE DLA DZIECI
· POEZJA LIRYCZNA- to wiersze typowo liryczne, charakteryzujące się dużym zabarwieniem uczuciowym. Ich tematyka opiera się na realistycznej obserwacji życia, pogłębia wiedzę dziecka o świecie, dotyczy najbliższego otoczenia dziecka. Wpływa na rozwój emocjonalny i postawy moralne, uczy właściwego postępowania.
Przedstawiciele tego nurtu to:
§ Czesław Janczarski- tomiki: Wspólna sprawa, Mieszkanie Hani, Abecadło przyrodnicze, Listy, listy, listy, Sklepy.
§ Jerzy Ficowski- tomiki: Denerwujek, Zielona Majka, Maciupinka, Kolorowy kalendarzyk.
§ Maria Czerkawska- tomiki: Kto się śmieje, W czas pogody, W lesie biało, U starej wierzby, Czerwona piłeczka.
· POEZJA WYOBRAŹNI- jest wzorowana na fantastyce baśniowej i twórczości ludowej. Opiera się na folklorze dziecięcym i jest poezją najbliższego kontaktu matki z dzieckiem. Prezentuje świat z pozycji dziecka uwzględniając jego imaginację i potrzeby psychiczne.
§ Zofia Rogoszówna- tomiki: Dzieci Pana Majstra.
§ Janina Porazińska- tomiki: Pleciugowe nowinki, Smyku-smyku na patyku, Psotki i śmieszki, Trzy gadułki.
§ Hanna Januszewska- tomiki: To Trasa śpiewa, Zwycięskie kielnie, Majowe święto, Srebrna kózka, Z góry na Mazury.
§ Ewa Szelburg-Zarembina- tomiki: Dzieci miasta, Nasi braciszkowie, Moje wierszyki, Wierszyki Reni, Na listeczku kalinowym, Idzie niebo ciemną nocą, Opowiem wam… .
§ Joanna Kulmowa- tomiki: Zimowe słowiki, Gdyby, Wiersze dla Kaji.
§ Mieczysława Buczkóna- tomiki: Zaczarowana jagoda, Toni, W polu i w lesie, Poczta leśna, Rybacy.
§ Anna Świrszczyńska- tomiki: Cudowna broda szacha, Nad rzeką Zam-Zam
§ Joanna Papuzińska- Nasza mama czarodziejka, Śniegowa przygoda.
· POEZJA SATYRYCZNA I GROTESKOWA- posługuje się śmiesznym i żartobliwym słownictwem. Ukazują dowcipne i absurdalne sytuacje. Poprzez karykaturalne ukazanie postaci i ich złych przyzwyczajeń zmuszają czytelnika do krytycznej ich oceny. Jej cechy to: satyra, żart, groteska.
§ Julian Tuwim- Cuda i dziwy, Pan Maluśkiewicz i wieloryb, Wiersze dla dzieci.
§ Jan Brzechwa- Tańcowała igła z nitką, Kaczka dziwaczka, Ptasie plotki, Brzechwa dzieciom, Sto bajek, Fruwająca krowa, Globus, Śmiechu warte.
§ Wanda Chotomska- Teatr na jednej nodze, Tere-fere, Wiersze pod psem, Od poranka do wieczora, Pan słoń, Plus minus, Przygody jeża spod miasta Zgierza, Gdyby tygrysy jadły irysy, Od rzeczy do rzeczy, Siedem księżyców.
§ Ludwik Jerzy Kern- Pierwszy i kilka innych wierszy, Żyrafa u fotografa, Niedźwiedź w szafie, Jurek Ogórek, Cztery Łapy, Pan Tygrys.
§ Jan Izydor Sztaudynger- Kasztanki, Narodziny obłoczka, Zwrotki dla Dorotki.
· POEZJA AWANGARDOWA- oszczędne operowanie słowem poetyckim, stosowanie skrótów myślowych, posługiwanie się skondensowanymi obrazami poetyckimi, eliminowanie rytmicznej monotonii.
§ Józef Czechowicz- Jesień, Przy sianokosach, Wiersze dla dzieci, Jak groch wędrował.
§ Wiktor Woroszylski- Felek i naokoło, Dużo śmiechu, trochę smutku, to historia o mamut ku, Opowiem wam w tajemnicy.
§ Anna Kamieńska- Zajęczy pałac, Pod jabłonką, Jaworowi ludzie, Dębowa kołyska.
§ Tadeusz Kubiak- Gdy zapadnie noc, Karuzela, Piękna podróż, Kto z was mieszka w tych miasteczkach, niby na niby, Pawie wiersze, W kraju Baj – Baju, Wesoły deszcz, Wiersze na dzień dobry.
§ Józef Ratajczak- Ziarenka maku, Zamki na lodzie, Pokój z kukułką, Chwile z motylem.
§ Julian Przyboś- Wiersze i obrazki
BAŚNIE REGIONALNE
Baśnie Śląskie
Bohaterowie: centralnym bohaterem jest górnik; inne charakterystyczne postacie to istoty demoniczne, utopce, diabły, dobre i złe duchy kopalni: Skarbnik, Piędzimężyk, Kraśniczka; Król Węży, Liczyrzepa (demon).
Autorzy:
Gustaw Morcinek: Przedziwna historia o zbójniku Ondraszku, Przedziwne śląskie powiarki, Jak górnik Bulandra diabła oszukał.
Kornelia Dobkiewiczowa: Miedziana lampa, Sztolnia w Sowich Górach, Wężowa Królewna, Zamek nad Czarnym Jeziorem.
Baśnie Pomorza
Bohaterowie: rybacy, syreny, Jurata, Perkun, stolemy (duże krasnale), Neptun, „diabeł wichrzysty z lotnych wydm”, okręty, bursztyn
Franciszek Fenikowski: Bursztynowe serce, Gburzy z Gnieżdżewa, Okręt w herbie, Gdańska szkatułka, Złoty strąd.
Hanna Zdzitowiecka: Bursztynowe baśnie.
Baśnie Mazur i Warmii
Bohaterowie: panny wodne, król ryb, Smętek (demon), kormorany, kłobuki (demony), rybacy,
Tadeusz Stępowski: Czterej synowie raka.
Karol Małek: Opowieści znad mazurskiego Gangesu.
Maryna Okęcka-Bromkowa: Nad jeziorem bajka śpi.
Irena Kwinto: Dar królowej róż
Baśnie Nadodrza
Bohaterowie: czarownice, siły demoniczne, rycerze, wodnik, rusałki, krasnale, duchy, mary, upiory
Izabela Koniusz i Helena Rutkowska: Królewska pieczęć.
Izabela Koniusz: Złota dzida Bolesława.
Kazimierz Malicki i Zygmunt Rutkowski: O krasnoludkach, Jagusi i siedmiu zaklętych rycerzach.
Baśnie Podhala i Jury Krakowsko-Częstochowskiej
Bohaterowie: skały, groty, jaskinie, rycerze, smoki, ruiny zamków, jeziora, górale, góry,
Stanisław Pagaczewski: Diabelski kamień.
Baśnie Mazowsza
Bohaterowie: diabeł Boruta i Rokita,
Włodzimierz Piotrowski: Dole i niedole diabła Boruty
PROZA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
· PROZA SPOŁECZNO-OBYCZAJOWA- jej tematyka dotyczy spraw nurtujących młodych ludzi, zaczerpnięta jest z ich najbliższego otoczenia: z środowiska rodzinnego, szkolnego, z podwórka. Opisuje perypetie przyjaźni, miłości, niepokoje moralne i egzystencjalne. W prozie tej wyróżniamy cztery nurty:
- nurt o tematyce wojennej:
Maria Zarębińska, Dzieci Warszawy.
Janina Broniewska, Krystek z Warszawy.
Halina Rudnicka, Polną ścieżką.
Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec.
- nurt o tematyce zaangażowanej:
Bogdan Ostromęcki, Domy nad Wisłą.
Marta Michalska, Hela będzie traktorzystką.
Janina Stępieniowa, Pietrek będzie budowniczym.
Hanna Mortkowicz-Olczakowa, Krzak jaśminu.
- nurt o tematyce rodzinnej:
Jadwiga Korczakowska, Bułeczka, Nad morzem.
Maria Kędziorzyna, Co by było gdyby.
Irena Jurgielewiczowa, Ten obcy
Stanisław Kowalewski, Czarne okna.
- nurt o tematyce szkolnej i harcerskiej:
Eugenia Kobylińska-Masiejewska, Jak I-b odkryła Nowy Ląd.
Marian Brandys, Dom odzyskanego dzieciństwa.
Adam Bahdaj, Narciarski ślad.
Edmund Niziurski, Księga urwisów.
· PROZA FANTASTYCZNO- NAUKOWA- opisuje wydarzenia najczęściej umiejscowione w przyszłości wobec czasów autora. Opiera się na hipotetycznym rozwoju nauki i techniki. Zawiera takie cechy jak: specyficzny typ czasoprzestrzeni, neologizmy związane z rozwojem techniki, kontakt z obcą cywilizacją. Akcja często odbywa się na obcych planetach, pokładzie statku kosmicznego lub jest wędrówką w czasie.
- dla młodzieży pisali:
Juliusz Verne, Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi.
Stanisław Lem, Człowiek z Marsa, Astronauci.
Bohdan Korewicki, Przez ocean czasu.
Maciej Kuczyński, Babcia - robot przy kominku, Atlantyda- wyspa ognia, Katastrofa.
- dla dzieci pisali:
Jerzy Broszkiewicz, ...
monisia012