Obleńce.docx

Wrotki

Obleńce, robaki obłe

Nicienie

- budowa: ciało podzielone na 3 odcinki: głowę, tułów i nogę; kształt wydłużony;  szeroki przód tzw. aparatem wrotnym (postać tarczy z rozmieszczonymi na niej 2 nieciągłych pasm rzęsek schodzących do zagłębienia otworu gębowego oraz kilku rzędów membranelli położonych bliżej strony grzbietowej). Tylny koniec ciała zwęża się tworząc krótszą lub dłuższą nogę zakończoną dwoma palcami. Ciało pokryte jest cienką przejrzystą kutikulą (widoczne narządy wew.). Po stronie grzbietowej głowy oraz po bokach tułowia znajdują się brodawki czuciowe zakończone szczecinkami. Otwór gębowy położony jest na tarczy aparatu, otwór odbytowy u nasady nogi. Brak wora skórno-mięśnioiwego.

Bezpośrednio pod cienką hypodermą znajduje się jama ciała wypełniona płynem, w której położone są wszystkie narządy wewnętrzne oraz pęczki mięśni. Mięśnie wrotka utworzone są przeważnie przez pojedyncze wielkie komórki.

- układ pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym leżącym na brzusznej stronie aparatu wrotnego. Tuż za otworem znajduje się silnie umięśniona gardziel (mastaks), w nim aparat zastawkowy, składający się z 3 chitynowych zębów. Wszystkie części aparatu żującego podłączone są ze sobą i z gardzielą licznymi mięśniami. Gardziel przechodzi w krótki, urzęsiony przełyk, łączący się z dużym, również urzęsionym żołądkiem. Do przedniej części żołądka otwiera się jeden gruczoł zwany gruczołem trzustkowo-wątrobowym. Krótkie urzęsione jelito uchodzi do szerokiej kloaki, otwierającej się odbytem u nasady nogi.

- układ wydalniczy protonefrydialny składa się z 2 rurkowatych protonefrydiów leżących po bokach przewodu pokarmowego. Rurki te na wysokości żołądka skręcają się w pętlę i uchodzą do pęcherza moczowego. Pęcherz otwiera się do kloaki. System utrzymuje równowagę wodną, eliminuje też azotany, amoniak i fosforany (tzw. wydzielanie w odróżnieniu od wydalania, znane też jako regeneracja fosforu i azotu

- rozmnażanie – rozdzielnopłciowość i dymorfizm płciowy.

Grupa Bdelloidea rozmnaża się aseksualnie i samce w tej grupie nie są znane, natomiast Sensonidea rozmnażają się wyłącznie biseksualnie. U pozostałych wrotków samce mają uwstecznione narządy wewnętrzne, u większości gatunków przewód nasienny kończy się prąciem. Jajniki mogą być pojedyncze lub parzyste, jajowody otwierają się do kloaki. Wrotki w warunkach niekorzystnych przechodzą w stan anabiozy lub encystacji, lub znoszą jaja przetrwalne, które mogą przetrwać setki lat w niekorzystnych warunkach. Wrotki mają także zdolność do rozmnażania się w drodze partenogenezy przez wiele pokoleń, bez udziału samców.

Żeński układ rozrodczy składa się z jajnika i żółtka, połączonych ze sobą, leżących po brzusznej stronie żołądka. Na tle jelita widoczny jest krótki jajowód uchodzący do kloaki. Samce są znacznie mniejsze i prościej zbudowane od samic. U wielu gatunków i w grupie Bdelloidea samce nie zostały dotychczas odkryte. Samce, jeżeli występują, pojawiają się tylko co pewien okres i to bardzo nieliczne.

nieczłonowane, wydłużone i zwykle kolistym w przekroju ciałem.

przedstawiciele: glista ludzka, owsik, włosień spiralny

gruczoły cementowe w nodze, gruczoły czepne, wytwarzające lepką wydzielinę  ułatwiającą przyczepienie wrotka do podłoża

- budowa: silnie wydłużone o zróżnicowanych wymiarach od 0,3 mm do mniej niż 10 cm (dymorfizm. Zew. powłokę stanowi wór powłokowo-mięśniowy składający się z: oskórek (zwany kutikulą) -warstwa ochronna, przepuszcza jedynie wodę i gazy, zbudowany jest on z substancji białkowej. Dzięki niemu nicienie są bardzo odporne na trucizny i niekorzystne warunki środowiska; nabłonek (zwany hypodermą) tworzy zgrubienia zwane wałkami hypodermalnymi, biegnące wzdłuż ciała; warstwa mięśniowa – (mięśnie podłużne tylko). Jamę ciała wypełnia płyn surowiczy, który zapewnia zwierzęciu sprężystość, zastępuje on również układ krążenia rozprowadzając substancje odżywcze.

- szkielet hydrostatyczny

- układ pokarmowy,postać przewodu, dzieli się on na 3 odcinki: przedni (początkowy) i tylny (końcowy) - pochodzenia ektodermalnego, oraz środkowy - pochodzenia endodermalnego. Rozpoczynają się otworem gębowym, który prowadzi do gardzieli łączącej się z jelitem, a kończy otworem odbytowym. U niektórych gatunków może dojść do redukcji otworu odbytowego, a nawet jelita środkowego.

- brak układu oddechowego, a wymianę gazową prowadzą całą powierzchnią ciała. Pasożyty potrafią oddychać beztlenowo.

- brak układu krążenia, substancje odżywcze rozprowadzane są po organizmie przez płyn surowiczy.

- układ nerwowy składa się z pierścienia okołogardzielowego (obrączki okołogardzielowej), w skład którego wchodzi 5 zwojów nerwowych, i z pni nerwowych (pnia brzusznego i pnia grzbietowego), połączonych spoidłami poprzecznymi.

- układ wydalniczy protonefrydialny (zwany układem H) jest przystosowany do usuwania płynnych metabolitów) zbudowany z 2 przewodów, które mają wspólne ujście.

- narządem zmysłów są amfidie.

- rozmnażanie: rozdzielnopłciowa, u niektórych dymorfizm płciowy. Większość jajorodna (jajożyworodny jest włosień kręty), a rozwój dzieli się na kilka stadiów.

Obleńce, robaki obłe

- rozmnażanie - w większości rozdzielnopłciowe i rozmnażają się przez gonady, zwykle brak żywiciela pośredniego, rzadko obojnacze. Np. glista ludzka mogąca rozmnażać się przez samozapłodnienie (główki z ogonkiem), lub bezpłciowo, przez podział poprzeczny wzdłuż szyjki.

- układ wydalniczy - u większości zbudowany jest z 1-3 komórek. Tworzą go dwa podłużne kanały wydalnicze biegnące wzdłuż ciała w bocznych wałkach hypodermalnych. Kanały te ślepo zakończone w tylnym odcinku ciała, łączą się w przednim odcinku po stronie brzusznej (nieco z tyłu za otworem gębowym) we wspólny, pojedynczy przewód wyprowadzający, zakończony otworem wydalniczym. Osobliwością jest to, że wszystkie kanały układu wydalniczego znajdują się wewnątrz jednej olbrzymiej komórki, mającej kształt litery H. Komórka ta reguluje ilość wody i jonów w organizmie. Z kolei nierozpuszczalne produkty przemiany materii gromadzone są w fagocytarnych komórkach gwiaździstych występujących w jamie ciała

- układ nerwowy dyfuzyjny - jak u płazińców, z parą lub parami zwojów głowowych na przodzie ciała i parą lub parami pni nerwowych wzdłuż ciała, połączonych spoidłami poprzecznymi, dość złożona budowa

- układ oddechowy – brak, podobnie jak płazińce, oddychają całą powierzchnią ciała. Należą do beztlenowców fakultatywnych. Oddychają tlenowo i beztlenowo w zależności od warunków. Umożliwia im to hemoglobina hypodermalna.

- otwarty układ krążenia. Substancje odżywcze są rozprowadzane samoczynnie po całym organizmie.

- układ pokarmowy - rozpoczyna się otworem gębowym otoczonym wargami. W jelicie przednim tworzącym swoistą "jamę gębową" mogą znajdować się ząbki, szczęki bądź sztyleciki. W jelicie środkowym następuje trawienie pokarmu. Układ kończy ektodermalne jelito tylne i po raz pierwszy wykształcony odbyt.

Kolcogłowy, cierniogłowy

Brzuchorzęski

nitkowce, drucieńce

ryjkogłowy