wprowadzenie-UNIX.pdf

Podstawowe operacje na konsoli

Systemy uniksowe zazwyczaj startują domyślnie do konsoli

tekstowej, choć w niektórych dystrybucjach GNU/Linuksa

przeznaczonych do użytku domowego może od razu uruchamiać

się środowisko graficzne. W takim przypadku należy albo

przełączyć się na konsolę tekstową wciskając Ctrl-Alt-F1, lub

uruchomić aplikację emulatora terminala, np. Gnome Terminal,

Konsola KDE, XTerm lub ATerm. Użytkownicy Mac OS X nie

mają dostępu do prawdziwej konsoli tekstowej, zmuszeni są

więc uruchomić program Terminal.

Linux dostarcza standardowo siedem wirtualnych konsoli

tekstowych i trzy graficzne. Do przełączania się między nimi

używamy kombinacji klawiszy Ctrl-Alt-F1/F2/F3/... - przy czym

konsole 1-6 to konsole tekstowe, 7-9 – graficzne. Liczba konsoli

może zostać zmieniona przez administratora. Po zalogowaniu

się (podanie nazwy użytkownika i hasła) powinien pojawić się

znak zachęty. W przypadku zwyczajnego użytkownika ma on

postać symbolu $, w przypadku użytkownika root

(administrator) – symbolu #. (Często w GNU/Linuksie bywa

poprzedzony nazwą użytkownika i aktualnym katalogiem – nie

jest to jednak reguła). Standardowa powłoka bash posiada

historię poleceń, można więc przy użyciu klawiszy kursora

wybierać spośród poprzednio wprowadzonych rozkazów.

Struktura katalogów

W uniksach cały system plików widoczny jest w postaci

katalogów umieszczonych w wirtualnym katalogu “/”.

Znajdziemy tu takie katalogi jak:

/bin – zawierający podstawowe polecenia konsoli

/etc – zawierający pliki konfiguracyjne systemu

/dev – zawierający pliki urządzeń

/lib – zawierający podstawowe biblioteki systemowe

/tmp – zawierający pliki systemowe

/usr – zawierający pliki i programy przeznaczone dla

użytkowników, w niektórych systemach umieszczane są

wewnątrz niego także katalogi domowe użytkowników.

/var – zawierający m.in. logi systemowe oraz pliki używane

przez tzw. daemony, czyli aplikacje realizujące usługi systemowe

(obsługa poczty, drukarki)

/tmp – katalog plików tymczasowych

W Linuksie znajdziemy także:

/root – katalog domowy administratora

/sbin – polecenia przeznaczone do użytku administratora

/proc – wirtualny katalog zawierający wirtualne pliki z

informacjami o stanie systemu i komputera

/boot – zawierający m. in. informacje dla programu

uruchamiającego jądro (LILO, Grub)

/home – katalog zawierający katalogi domowe użytkowników

Katalog /usr zawiera podobną strukturę jak / - znajdziemy w

nim katalogi /

usr/bin, /usr/lib, /usr/etc itp. Zazwyczaj w podkatalogach /

umieszcza się najważniejsze

dla funkcjonowania systemu programy i aplikacje, a w

podkatalogach /usr – pozostałe.

Pomoc systemowa

Praktycznie każde polecenie posiada opcję - -help, wyświetlającą

informacje o składni i dostępnych opcjach, np.:

$ ls --help

Dla większości poleceń istnieją tzw. strony podręcznika

systemowego. Napisanie:

$ man polecenie

powinno wyświetlić stronę podręcznika na temat danego

polecenia. Należy jednakże zdawać sobie sprawę, że w

podręczniku znajdują się także np. opisy poleceń języka C czy

opisy funkcji systemowych. Rozróżnia się wtedy polecenia po

numerach rozdziału, pisząc:

$ man nr_rozdziału polecenie

Krótkie informacje o danym poleceniu możemy uzyskać pisząc:

$ man polecenie

Informacje o poleceniach zawierających w nazwie jakiś ciąg

znaków dostaniemy pisząc:

$ apropos ciąg_znaków

Najbardziej szczegółowe informacje znajdziemy na tzw.

stronach info. Wystarczy napisać:

$ info polecenie

by dowiedzieć się więcej o danym poleceniu. (bardziej

szczegółowo niż polecenie man). Aby opuścić przeglądarkę

manuali lub stron info, wystarczy wcisnąć q.

Polecenia związane z plikami i katalogami

Jeśli przy znaku zachęty nie pojawia się informacja o aktualnym

katalogu, możemy jego nazwę wyświetlić pisząc:

$ pwd

Do zmiany aktualnego katalogu służy polecenie cd o składni:

$ cd nazwa_katalogu

Warto pamiętać, że w powłoce bash (tcsh) wciśnięcie tabulatora

dokańcza nazwy plików. Pozwala to na szybsze wydawanie

poleceń.

Jeśli nie podamy parametru, polecenie cd przeniesie nas do

naszego katalogu domowego. Jeśli chcemy przejść do katalogu

nadrzędnego, napiszemy:

$ cd ..

Jeśli chcemy wydrukować (wylistować) zawartość danego

katalogu, piszemy po prostu:

$ ls nazwa_katalogu

Jeśli pominiemy nazwę, ls wylistuje zawartość katalogu

bieżącego. Polecenie to ma

wiele parametrów, wśród najważniejszych warto wymienić:

-a pokazuje wszystkie pliki, także “ukryte” (tzn. o nazwach

rozpoczynających się od kropki)

-l drukuje szczegółowe informacje o plikach (właściciel, prawa,

daty modyfikacji, rozmiar)

Opcje z jednym minusem i jedną literą można łączyć - “ ls -a

-l ” odpowiada “ ls -al ”.

Ciekawą opcją jest --color – jeśli dana wersja ls to obsługuje,

różne rodzaje plików są odpowiednio kolorowane (inaczej

katalogi, inaczej pliki zwykłe, wykonywalne, multimedialne,

etc.).

Do usuwania plików służy polecenie rm:

$ rm nazwa_pliku

Zamiast nazwy pliku można zastosować symbole * i ?, Wówczas

warto wymusić potwierdzanie usuwania każdego pliku:

$ rm -i abc*

Do usuwania pustych katalogów służy polecenie rmdir:

$ rmdir nazwa_katalogu

Jeśli katalog zawiera pliki lub katalogi – nie zostanie w takiej

sytuacji usunięty. Do usuwania katalogów wraz z zawartością,

stosujemy odpowiednie opcje polecenia rm:

$ rm -rf nazwa_katalogu

Jeśli chcemy założyć nowy katalog, korzystamy z polecenia

mkdir:

$ mkdir nazwa_katalogu

Jeśli chcemy utworzyć scieżkę katalogów (kolejnych kilka),

stosujemy opcję -p:

$ mkdir -p raz/dwa/trzy/cztery

Możemy także podać uprawnienia do tworzonego katalogu:

$ mkdir katalog -m 770

Zostanie utworzony katalog z uprawnieniami odczytu, zapisu i

wykonywania dla właściciela i grupy oraz bez uprawnień dla

pozostałych użytkowników.

Jeśli chcemy przenieść plik do innego katalogu, wykorzystujemy

polecenie mv:

$ mv plik katalog

Podobnie postępujemy, gdy zmieniamy nazwę pliku:

$ mv stara_nazwa nowa_nazwa

Jeśli plik nowa_nazwa istnieje – zostanie nadpisany bez

ostrzeżenia. Ostrzeżenia można włączyć opcją -i. Innym

rozwiązaniem jest tworzenie kopii zapasowej nadpisywanego

pliku. Polecenie:

$ mv -b jeden dwa

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: