zarzadzanie w pigule.pdf

Zarzadzanie: 1.DZIAŁANIE ZORGANIZOWANE

- działanie jest zachowaniem celowym, świadomym i dowolnym. Działania te charakteryzują się dwoma elementami —

podmiotem (człowiek) oraz ich przedmiotem, rozumianym jako środki rzeczowe. Jeśli określony cel przyświeca nie

jednemu człowiekowi (działanie indywidualne), lecz grupie osób jest to działanie zespołowe. W działaniu zespołowym

dla osiągnięcia celu jest konieczny podział zadań między poszczególnych członków zespołu i potrzebna jest ko-

ordynacja działań dokonywana przez powołany do tego podmiot posiadający uprawnienia kierownicze. Działanie

zorganizowane ma swoją strukturę: składa się z czynów prostych, całość tworzy czyn złożony. Metodą działania jest

sposób wykonania czynu złożonego polegającego na doborze czynów prostych do osiągnięcia celu.

CECHY DZIAŁAŃ ZORGANIZ.

Każde ludzkie działanie (indywidualne lub zespołowe) oparte na przemyśleniu i znajomości realiów, nosi zatem cechy

działania zorganizowanego:

— celowość, czyli nastawienie się w działaniu na realizację określonych celów,

— sposób zorganizowania, czyli połączenie zasobów ludzkich, rzeczowych, czasowych: tworzy się struktura

organizacji,

— określenie relacji z otoczeniem- każda organizacja jest wyodrębniona z otoczenia , w którym ona funkcjonuje,

— istnienie przywództwa ogarniającego całość organizacji i określenie stosunków władzy wewnątrz organizacji.

Działanie zorganizowane — działalność zorganizowana ludzi stanowi istotę powstawania organizacji społecznych,

które są przedmiotem zarządzania.

2. ZJAWISKO SYNERGII W DZIAŁANIU ZESPOŁOWYM I JEGO EFEKTY

Istnienie zjawiska efektu organizacyjnego (synergicznego) organizacji to korzyści, które osiągają ludzie w dobrze

zorganizowanej zbiorowości, a które są większe od tego, co mogliby osiągnąć, gdyby działali w pojedynkę. Efekt

synergiczny jest następstwem takiego zestawienia składników owej całości, by ich oddziaływanie dawało skutek

większy niż suma skutków wywołanych przez każdy ze składników z osobna.

Efekt organizacyjny pojawia się głównie w wyniku:

— możliwości dokonania podziału pracy i osiągnięcia rutyny w wykonywaniu pracy,

— zwiększenia ciągłości pracy wskutek eliminacji i strat czasu pracy przy zmianie rodzaju wykonywanych działań,

— możliwości koncentracji i zharmonizowania sił i środków w czasie i przestrzeni,

wzajemnego oddziaływania motywacyjnego,

— możliwości korzystania z bardziej wydajnych narzędzi,

— większej możliwości przetrwania w otoczeniu oraz kształtowania tego otoczenia zgodnie z własnymi potrzebami.

Aby go osiągnąć, potrzebne jest odpowiednie zsynchronizowanie wysiłku ludzi, czyli doprowadzenie do zgodności

celów i prawidłowe dobranie uczestników działania zorganizowanego.

3. PRZEDMIOT NAUKI ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Osiąganie możliwie największej sprawności organizacji w realizacji jej celów wymaga koordynacji działań, czyli

zarządzania. Ludzie wykonują działania w zbiorowościach, zmierzające do wspólnego celu, tam pojawia się

konieczność zarządzania. Wszystkich członków organizacji można, przy pewnym uproszczeniu, podzielić na

wykonawców i kierowników. Wykonawcami są ludzie, którzy bezpośrednio pracują nad wykonywaniem zadania i nie

mają obowiązku sprawowania nadzoru nad pracą innych. Natomiast kierownicy zajmują się kierowaniem pracą innych

członków organizacji, czyli zarządzaniem. Są to osoby odpowiedzialne za pokierowanie organizacją — działaniami

prowadzącymi do osiągania celów organizacji.Przedmiotem (obiektem) nauki o zarządzaniu jest zorganizowane

działanie ludzi, szczególnie posiadające formę organizacji, złożonych z łudzi i innych zasobów oraz procesy

powstawania tych organizacji, ich funkcjonowania i rozwoju, a przede wszystkim procesy zarządzania nimi.

4. TERMIN ORGANIZACJA W ZNACZENIU ATRYBUTOWYM, RZECZOWYM I CZYNNOŚCIOWY

ZNACZENIE ATRYBUTOWE : organizacja oznacza pewną cechę (atrybut) samej instytucji , świadczącą o stopniu jej

zorganizowania (czy wszystkie jej części działają sprawnie i w skoordynowany sposób) ;

ZNACZENIE RZECZOWE: organizacja oznacza wyodrębnioną całość charakteryzującą się przemyślanym po-

działem funkcji, odpowiednim doborem i racjonalnym rozmieszczeniem ludzi i urządzeń, a również przepływem

informacji dla osiągnięcia wspólnego celu. W znaczeniu rzeczowym organizacją jest każde przedsiębiorstwo, albo

grupa ludzi mających wspólny cel i wyposażona w środki służące do jego realizacji.

ZNACZENIE CZYNNOŚCIOWE : oznacza czynność organizowania, czyli wydzielania grup czynności tworzących

organiczną całość.

5. POJĘCIE ORGANIZACJI I INSTYTUCJI

ORGANIZACJA – to celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze

sobą - by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia

(dopasowanie, wspomaganie działań innych).

INSTYTUCJA - sformalizowana organizacja będąca zespołem ludzi mających wspólne kierownictwo i posiadających

wspólny cel wraz z zasobami wykorzystywanymi w procesie jej funkcjonowania.

6. FORMALIZACJA ORGANIZACJI

Formalizacja organizacji polega na ustaleniu wzorców zachowań członków tej organizacji, określeniu pewnych

dokumentów dotyczących założenia i funkcjonowania tej organizacji, np. wsb, wojsko, policja, urząd przedsiębiorstwo,

społeczeństwo, kółko myśliwskie, kościół. Cele oraz struktura instytucji są opisane w odpowiednim akcie prawnym.

Zarejestrowanie organizacji stanowi o jej sformalizowaniu. Jeśli w miarę rozwoju instytucji następuje coraz większe

utrwalanie (w formie znaków graficznych) jej organizacji, to jest ono przejawem tzw. procesu formalizacji.

Organizacje czy instytucje są więc całością składającą się z pewnej liczby elementów, których aktywność skierowana

jest na realizację wspólnego celu. Elementy te są ze sobą powiązane i występują między nimi różnego rodzaju

współzależności, a sposób zorganizowania działania ludzkiego istotnie wpływa na jego sprawność.

Każda instytucja jest organizacją, ale nie każda organizacja jest instytucją.

SYSTEMOWE UJĘCIE ORGANIZACJI

Organizacja jest zatem systemem wielu zmiennych, złożonym z czterech następujących podsystemów

1) Ludzie wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami i wzorcami

zachowań. Ludzie to członkowie organizacji wraz z ich wiedzą, kwalifikacjami, umiejętnościami, systemem wartości,

potrzebami, motywacją do pracy, zasoby ludzkie.

2) Cele i zadania organizacji . Cele organizacji to świadome zamierzenia przewidziane do realizacji w jakimś

przedziale czasu, uwzględniające potrzeby organizacji i jej otoczenia, przedstawiają konkretny stan końcowy lub

pożądany rezultat, do którego osiągnięcia w określonym czasie dąży grupa działając wspólnie. Wyznaczanie celów w

organizacji uświadamia wszystkim, dokąd organizacja zmierza.

3) Struktura organizacyjna , czyli przyjęte zasady podziału zadań i odpowiedzialności oraz wynikającym z nich praw

dostępu do informacji i władzy. struktura organizacyjna jest formalnym układem wszystkich podsystemów organizacji

wraz z występującymi pomiędzy nimi zależnościami. Jej głównym celem jest jak najlepsze dopasowanie celów,

zasobów i otoczenia organizacji

4) Technologie — wyposażenie materialno-techniczne i niematerialne. Technologia oznacza połączenie zasobów

materialnych i niematerialnych, czyli procedury działania związane z przemianą materiałów i informacji w pożądane

produkty lub usługi.

Ludzie, zasoby, struktury i cele tworzą wzajemnie powiązane i wpływające na siebie podsystemy organizacji, które

łączy i określa relacje między nimi podsystem zarządzania. Każda z tych wyodrębnionych części kieruje się własnymi

zasadami i procedurami, które warunkują jej funkcjonowanie.

8. OTOCZENIE ORGANIZACJI I WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIA

Organizacja jako system wyodrębniona jest z otoczenia. Między otoczeniem a organizacją dochodzi do ciągłej

wymiany energii i informacji. Wytwarzane przez organizację dobra i usługi są przyjmowane przez otoczenie, a w

zamian organizacja otrzymuje materialne i niematerialne zasoby niezbędne do jej działania. Organizacje i instytucje

funkcjonują obok siebie, współdziałają z sobą, oddziałując na siebie wzajemnie.

W środowisku społecznym organizacji wyróżniamy:

otoczenie dalsze — makrootoczenie i otoczenie bliższe — mikrootoczenie.

MAKROOTOCZENIE : otoczenie dalsze, pośrednio oddziałuje na pewne elementy

warunki ekonomiczne, technologiczne, polityczno-prawne, przyrodnicze na określonym obszarze;

nie tworzy jednakowych warunków dla wszystkich organizacji działających w tym samym czasie i obszarze.

· Otoczenie ekonomiczne wyznacza pewne parametry określające stany i zmiany stanów gospodarki w danym

państwie, określa przede wszystkim reguły funkcjonowania gospodarki. Jednym z parametrów otoczenia

ekonomicznego oddziałujących na przedsiębiorstwo jest kondycja gospodarki.

· Otoczenie polityczno-prawne w wymiarze zarówno międzynarodowym, jak i wewnętrznym danego państwa,

znosi się bariery celne, ograniczenia, cła importowe i eksportowe itp. Powoduje to zmianę warunków konkurencji, co

nie zawsze jest korzystne dla przedsiębiorstw danego kraju. Również duży wpływ na zachowania się organizacji mają

zmiany polityczne w państwie.

· Otoczenie technologiczne - zmiany w otoczeniu technologicznym następują najszybciej. Nowa technologia

może stanowić szansę dla organizacji, niemożność jej wprowadzenia jest istotnym zagrożeniem.

· Otoczenie społeczno-kulturowe tworzą wartości i normy obowiązujące w społeczeństwie oraz jego cechy

demograficzne. W tym otoczeniu jest wiele czynników, które powinny być brane pod uwagę w organizacji, np. zmiany

zachodzące w cechach demograficznych społeczeństwa, w systemie jego wartości, w wykształceniu itd.

Otoczenie przyrodnicze (ekologiczne) stanowi koszty dla organizacji, jest ograniczeniem organizacji.

MIKROOTOCZENIE : bliższe, bezpośrednie oddziaływanie na pewne elementy.

· Elementy mikrootoczenia: klienci, konkurenci, dostawcy, właściciele i sojusznicy strategiczni (organizacje

współpracujące).

· Największy i bezpośredni wpływ na rozwój i funkcjonowanie instytucji mają elementy tzw. otoczenia

bliższego — mikrootoczenia, które tworzą podmioty, organizacje i jednostki z którymi dana instytucja (organizacja)

wchodzi w bezpośrednie kontakty w trakcie swej działalności.

· Znajdują się one w obszarze, branży, domenie, na rynku, w sektorze, na którym instytucja funkcjonuje.

· Pewne zagrożenie dla firmy stanowi konkurencja, a więc jednostki, które np. wytwarzają te same lub podobne

wyroby, sprzedawane na tym samym rynku.

· Innym zagrożeniem mogą być tzw. substytuty, czyli wyroby zastępcze pochodzące z innego rynku. Są one

rodzajem tzw. konkurencji zewnętrznej.

· Istotnym elementem tzw. otoczenia bliższego są odbiorcy, bowiem decydują oni o wielkości rynku oraz

kształtują popyt.

· Natomiast dostawcy zasobów niezbędnych do funkcjonowania instytucji to szkoły i urzędy pośrednictwa

pracy, instytucje zaopatrzeniowe, sklepy, hurtownie, banki, instytucje dotujące i sponsorujące itp.

· W mikrootoczeniu występują też właściciele i sojusznicy strategiczni — podmioty gospodarcze

współpracujące z daną organizacją.

Zasada między organizacją a otoczeniem jest taka, że organizacja służy otoczeniu, a nie otoczenie organizacji.

Organizacja musi się adoptować w danym otoczeniu, musi dostosowywać się do zmian zachodzących w otoczeniu,

musi być elastyczna. Zmieniające się otoczenie narzuca organizacji zmiany. Sukces każdej organizacji zależy od

umiejętności wykorzystania cech danego otoczenia. W otoczeniu pojawiają się szanse, organizacja musi mieć środki na

wykorzystanie tej szansy – istnienie porozumień między producentami, państwami, aby osiągnąć sukces.

11. PRAWO PODZIAŁU PRACY ADAM SMITH

· Źródłem wszelkiego bogactwa jest praca ludzka;

· Nie każda praca tworzy bogactwo - powstaje ono tylko w wyniku pracy produkcyjnej, czyli tej, która

stwarza materialne środki zaspokojenia potrzeb ludzi w społeczeństwie;

Środkiem wzrostu produktywności jest podział pracy – każdy powinien wykonywać tę czynność, którą najlepiej

opanował .

9. TYPY ORGANIZACJI I INSTYTUCJI

Kryterium rodzaj celu ,funkcji jaką spełniają w społeczeństwie, wyróżnienie sześciu grup instytucji (organizacji)

1) Pierwszą grupę stanowią te, które sprawują władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Głównym ich

zadaniem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania państwa w określonych warunkach wewnętrznych i

zewnętrznych.

2) Do drugiej grupy zalicza się te instytucje, których podstawową funkcją jest zaspokajanie potrzeb materialnych

społeczeństwa jako całości, poszczególnych jego części bądź indywidualnych podmiotów. Zalicza się do nich te, które

wytwarzają produkty lub świadczą usługi materialne. Ich wspólną cechą jest osiąganie zysku.

3) Trzecią grupę stanowią instytucje zaspokajające potrzeby związane z oświatą, nauką, kulturą, zdrowiem, sportem,

turystyką i wypoczynkiem, opieką społeczną itp. Wszystkie one zmierzają do zapewnienia człowiekowi rozwoju

osobowości, odpowiedniego kształtowania jego psychiki oraz do utrzymania sprawności fizycznej.

4) Czwartą grupę tworzą instytucje społeczno-polityczne. Ich główną funkcją jest dbanie o interesy określonych

warstw, Was społecznych, grup zawodowych, kręgów zainteresowań itp. Dążą one również do popularyzacji swoich

idei i próbują wdrażać je w życie. Do tych instytucji można zaliczyć partie polityczne, organizacje młodzieżowe,

związki zawodowe, organizacje kobiece, towarzystwa naukowe itp. Wspólną cechą tych instytucji jest to, iż

przynależność do nich jest dobrowolna, a działalność opiera się w znacznym stopniu na pracy społecznej ich członków.

5) Do grupy piątej zalicza się instytucje religijne. Podstawową ich funkcją jest oddawanie czci istotom

transcendentnym, odgrywanie roli ideologii społecznej, kształtowanie światopoglądu. Zrzeszają one ludzi o

określonych przekonaniach religijnych, postępujących zgodnie z zasadami lub dogmatami obowiązującymi daną grupę

wyznaniową. Cechą tego typu instytucji jest to, iż ich członkowie przynależą do nich na zasadzie uznawania tego

samego systemu wartości.

6) Szóstą grupę instytucji stanowią rodziny. Ich główną funkcją jest reprodukcja życia społecznego. Ludzie je

tworzący są połączeni więzami uczuć, krwi, wspólnoty majątkowej.

10. OCENA SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA ORGANIZACJI

Działaniem sprawnym - działanie, które posiada najwięcej walorów „dobrej roboty: skuteczność, korzystność,

ekonomiczność.

Skuteczność oznacza działanie, którego skutkiem jest osiągnięcie zamierzonego celu, bez względu na wielkość

poniesionego kosztu. Miarą skuteczności działania jest stopień osiągnięcia celu. Skuteczność działania jest

stopniowalna. Działanie jest nieskuteczne, jeżeli stopień zbliżania się do celu jest równy zeru, czyli jeżeli działanie nie

osiąga żadnego z celów końcowych.

Korzystność stanowi różnicę między cennością wyniku użytecznego a cennością kosztu i zachodzi wówczas, gdy

osiągnięte wyniki są wyższe niż poniesiony wysiłek. Nie musi być ona wymierna. Działanie korzystne to takie, gdy

osiągnięte wyniki są wyższe niż poniesiony wysiłek, czyli kiedy cenność wyniku użytecznego jest większa od cenności

kosztu jego uzyskania. Miarą korzystności jest

różnica między wynikiem użytecznym a kosztami działania. Jeżeli oznaczymy symbolami:

W— wynik użyteczny (skutek działania),

K — koszt działania, to otrzymamy następujące sytuacje:

W > K — działanie korzystne,

W = K — działanie obojętne pod względem korzyści,

W < K — działanie niekorzystne.

Ekonomiczność miara oceny ludzkiego działania, stanowi iloraz uzyskany z podzielenia wyniku użytecznego przez

koszt; im większy będzie on od liczby 1, tym wynik będzie ekonomiczniejszy. Możliwe są następujące sytuacje:

> 1 — działanie jest ekonomiczne, K

= 1 — działanie jest obojętne z punktu widzenia ekonomiczności, K

< 1 — działanie jest nieekonomiczne. K

Zwiększenie ekonomiczności nazywa się ekonomizacją działań albo zasadą racjonalnego gospodarowania.

13. CYKL DZIAŁANIA ZORGANIZOWANEGO LE CHĄTELIERA

5 ETAPÓW :

1) Postawienie celu,

2) Rozpoznanie wszystkich środków i warunków działania zmierzającego do osiągnięcia celu,

3) Przygotowanie wszystkich środków i warunków działania uznanych za niezbędne do zrealizowania,

4) Wykonanie zamierzonego działania stosownie do powziętego celu,

5) Kontrola osiągniętych wyników i wyciągnięcie wniosków.

Cykl ten jest wskazówką dla kierowników.

12. FREDERICK WINSLOW TAYLOR I JEGO OSIĄGNIĘCIA

4 zasady wzrostu wydajności pracy:

1) Naukowe opracowanie każdego elementu pracy na danym stanowisku pracy,

2) Naukowy dobór robotników i stopniowe rozwijanie umiejętności,

3) Wpajanie wiedzy naukowo dobranym pracownikom i zachęcanie do jej stosowania,

4) Równy podział pracy pomiędzy robotników i kierowników.

Kierownik ma zwiększone obowiązki, a pracownik ma się skupić na samej pracy. Podział całego procesu

produkcyjnego na jak najprostsze czynności, których opis dostawali robotnicy każdego dnia; uzależnieniu płacy od

wykonanych zadań (plus premie), oraz na eliminacji najsłabszych pracowników a pozostawieniu najlepszych. Dzięki

takim usprawnieniom powstała możliwość ograniczenia liczby zatrudnionych pracowników, skrócenia dnia pracy czy

podniesienia wypłat, a zarazem zwiększyła się wydajność pracy.

Taylor stworzył koncepcję zarządzania funkcjonalnego.

14. KAROL ADAMIECKI I JEGO OSIĄGNIĘCIA (PRAWA ORGANIZACJII ZARZĄDZANIA)

opracował harmonogramy pracy, wskazujących za przyczynę niskiej produktywności, brak harmonii i

koordynacji następujących po sobie poszczególnych operacji,

zajął się także badaniem zależności kosztów własnych od wydajności. Stwierdził on istnienie pewnego

określonego punktu, optimum, w którym koszt na jednostkę produkcji jest najmniejszy.

głównym celem prac Adamieckiego było zlokalizowanie oraz zwalczanie marnotrawienia czasu.

wskazał jak można efektywnie zwiększyć produktywność zakładu przy znikomych nakładach finansowych,

poprzez wykorzystanie dostępnych w przedsiębiorstwie mechanizmów, materiałów, urządzeń technicznych,

czasu i ludzkiej pracy.za pomocą wykresów kosztów.

15. HARRINGTON EMMERSON, ''DWANAŚCIE ZASAD WYDAJNOŚCI"

Dwanaście zasad wydajności :

1. Jasno określony cel. Jest to zasada zdecydowanie najważniejsza. Ma podstawowe znaczenie w kierowaniu

ludźmi, ale także w osiąganiu przez przedsiębiorstwo wysokiej efektywności. Należy więc jasno określić

podstawowy cel działalności i jednocześnie wystrzegać się powszechnego zjawiska jakim jest przesłanianie

celu głównego przez szereg celów pozornych.

2. Zdrowy rozsądek. Pozwala on przyjąć wszystko, co konieczne i pożyteczne i jednocześnie wyeliminować to,

co przeszkadza nam w osiągnięciu celu.

3. Fachowa rada. Każdy organ kierowniczy powinien mieć specjalnych ekspertów, tak "aby nie ugrzązł w wiedzy

z przeszłego tygodnia, miesiąca, roku, dziesięciolecia lub przeszłego wieku".

4. Dyscyplina. Można ja rozpatrywać w 3 znaczeniach: dostosowania się do wymagań otoczenia, dostosowania

się do porządku życia, dostosowania się do kary za niewłaściwe zachowanie. Aby nauczyć pracowników

dyscypliny kierownictwo samo powinno pracować sumiennie, pilnie i z zapałem oraz wypełniać swoje

obowiązki wobec podwładnych.

5. Uczciwe postępowanie. Należy postępować zgodnie z zasadą "postępuj z ludźmi tak, jak chcesz, aby z tobą

postępowano".

6. Niezawodne, szybkie, dokładne i parametryczne sprawozdania.

7. Czasowy plan przebiegu działania. Przebieg działania powinien być precyzyjnie ustalony.

8. Wzorce i normy. Wymagania muszą być na miarę danego człowieka i odwrotnie. Emerson w odróżnieniu od

Taylora dopasowuje wzorce do istniejących, przeciętnych warunków.

9. Przystosowanie warunków. Aby w pełni wykorzystać swe możliwości należy "przystosować siebie tak, aby

móc rozporządzać czynnikami zewnętrznymi lub przystosować warunki zewnętrzne tak, aby osoba stała się

osią wokół której wszystko się obraca".

10. Wzorcowe metody pracy. Ich ustalenie jest konieczne jeśli chcemy osiągnąć satysfakcjonujące nas wyniki.

11. Instrukcje pisemne. Są to regulaminy pracy, zawierające głównie prośby i ostrzeżenia. Bez nich żadne

przedsięwzięcie nie jest możliwe do realizacji.

12. Nagroda za wydajność. Konieczne jest wprowadzenie właściwego systemu wynagrodzeń za pracę. Emerson

proponuje obiecujące premie już za 68% wykonania normy. Przedział od 68% do 100% dzieli natomiast na

progi, z których każdemu przydziela adekwatne wynagrodzenie.

16. HENRY FAYOL I JEGO OSIĄGNIĘCIA

Henri Fayol stworzył 14 zasad zarządzania.

1. Podział pracy -> większa i lepsza produkcja dzięki specjalizacji czynności i rozgraniczeniu

funkcji.

2. Autorytet -> Władza oparta na akceptacji przez tych, którzy tej władzy podlegają.

- formalny – stanowisko

- osobisty – ten wypracowany,

3. Dyscyplina -> posłuszeństwo, pracowitość. Przestrzegane w stosunkach między przedsiębiorcą a

pracownikami.

4. Jedność rozkazodawstwa.

Każdy pracownik powinien mieć tylko jednego przełożonego, od którego otrzymuje polecenia i

któremu relacjonuje wykonanie poleceń. Zasada ta wymaga od niego wiele uniwersalizmu. Aby go

wspomóc Fayol zaproponował tworzenie sztabów dowodzeń złożonych ze specjalistów.

Z jednością rozkazodawstwa wiąże się rozpiętość kierowania – jest to liczba podwładnych, którzy

są podporządkowani bezpośrednio jednemu przełożonemu.

Zasięg kierowania - liczba osób podległych bezpośrednio i pośrednio.

5. Jednolitość kierownictwa – w każdym zespole ( organizacji ) powinien być jeden szef i jeden

plan realizowany przez wszystkich .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: