1. Zmiana to różnica w stanie danego obiektu lub organizacji obserwowana w czasie. Zmiany przebiegają w określonym tempie, rytmie, harmonii mówimy o zaburzeniach t, r, h. Zmiana nigdy nie jest pełna ani ostateczna , istnieje możliwość dołączenia nowych funkcji czynników. Zmiana jednokierunkowa(monotoniczna)względnie trwała i autonomiczna(gdy jej występowanie niekoniecznie musi być związane z innymi czynnikami). Zmiana ta towarzyszy nam przez całe życie. Zmiana musi być jednokierunkowa czyli nie może się cofać. W okresie dojrzewania pojawia się kryzys tożsamości: -internalizacja- zaakceptowanie jakiejś normy ale nie stosowanie jej. -interioryzacja- uwewnętrznienie włącznie do wewnętrznego systemu wartości człowieka.
2. Czynniki wpływające na rozwój:-biologiczne-wychowawcze -aktywność własna -czynniki środowiskowe(koledzy, klasa).
3. Krzywa Gaussa mówi, że istnieje jakaś przeciętna wartość jakiejś cechy. 50% ma inteligencje przeciętną, 25% ma inteligencje niższą, 25% ma inteligencje wyższą3% są to osoby bardzo upośledzone lub bardzo zdolne. Zaburzenie w harmonii są niekorzystne zarówno dla osób upośledzonych jak i wybitnych.
4. Epigeneza wg Eriksona:Nie można niektórych funkcji przyśpieszyć, każda część ma własny czas i miejsce powstania dotąd aż ukształtują się wszystkie części by stworzyć całość. Każdy rozwój przebiega wg analogicznego schematu. Różne aspekty mają różny czas dominacji w pewnych okresach życia. Każdy okres ma specyficzne zagrożenie. Epigeneza nie przesądza o kierunku ani o zakresie zmiany. Rozwój ma swoje fazy, a przechodzenie od jednej do drugiej odbywa się poprzez kryzys. *Kryzys- następuje wtedy gdy człowiek staje przed nowym zadaniem egzystencjalnym i ulega naciskom zewnętrznym i wewnętrznym.*Kryzys- moment przesilenia, moment rozstrzygający, rozwój musi się zwrócić w jedna lub drugą stronę( dwa bieguny). - rozwiązanie wymaga reorganizacji, nowej jakości, - kryzys charakterystyczny dla danego stadium rozwoju. *Przebieg kryzysu: a)siły życiowe stymulują pojawienie się potrzeb rozwojowych, b)potrzeby wchodzą w konflikt z naciskami przyczyniającego się do przeżywania bezradności, c)posiadane kompetencje są niewystarczające, aby sobie poradzić- rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami a możliwościami sprostowania, d)jeżeli naciski są odpowiednio silne i konsekwentne dochodzi do kryzysu, e) rozwiązanie kryzysu między dwoma biegunami *Rozwiązania kryzysu: -pomyślne, bardziej korzystne dla rozwoju-mniej korzystne jednak osłabiające stan napięcia emocjonalnego*Pozytywne bieguny poszczególnych faz nie są zbiorem ideałów: -ważne jest doświadczenie biegunów negatywnych -siła rozwojowa danego etapu w konfrontowaniu się z trudnościami -odkrycie i poznanie swoich i otoczenia -funkcje uwrażliwiające negatywnych doświadczeń-wzmacnianie sił adaptacyjnych -umiejscowienie poczucia sprawstwa- LOCUS OF CONTROL
5. Stadia rozwoju psychospołecznego Eriksona: a) 0-1,5 -kryzys: ufność VS, nieufność -wł. rozw: podstawowe poczucie bezpieczeństwa -niewł. rozw: niepewność b) 1,5-3 -kryzys: autonomia VS, zwątpienie w siebie -wł. rozw: postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania własnego ciała i sprawcę działania -niewł. rozw: poczucie niezdolności kontroli przebiegu zdarzeńc) 3-6 -kryzys: inicjatywa VS, poczucie winy -wł. rozw: zaufanie do siebie jako inicjatora i twórcy- niewł. rozw: poczucie braku własnej wartościd) 6- okres dojrzewania -kryzys: kompetencje VS, poczucie niższości -wł. rozw: opanowanie podstawowych umiejętności intelektualnych i społecznych -niewł. rozw: brak pewności siebie, poczucie klęski. e) adolescencja -kryzys: tożsamość VS, pomieszanie roli -wł. rozw: poczucie siebie jako osoby -niewł. rozw: poczucie fragmentacji własnego ja, niejasne poczucie siebie f) wczesna dorosłość -kryzys: intymność VS, izolacja -wł. rozw: zdolność do nawiązywania bliskich więzi i zaangażowanie się wobec innych -niewł. rozw: poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzeby bliskości g) średnia dorosłość -kryzys: produktywność VS, stagnacja -wł. rozw: koncentracja troski poza „ja”- na rodzinie, społeczeństwie, przyszłych pokoleniach -niewł. rozw: troska o siebie, brak orientacji na przyszłośćh) późna dorosłość -kryzys: integralność ego VS, rozpacz -wł. rozw: poczucie pełni, podstawowa satysfakcja z życia -niewł. rozw: poczucie bezowocności życia, rozczarowanie6. Rola osób znaczących: *Dzieciństwo potrzebuje: -opiekun wrażliwego na nasze potrzeby dającego poczucie bezpieczeństwa,-nauczyciel wprowadzającego w świat wokół nas i poza nami, *Dorastanie potrzebuje: -powiernik dającego wsparcie emocjonalne i zrozumienie- doradca z którym można konsultować pomysły różnych działań i złożonych przedsięwzięć *Dorosłość potrzebuje: -mentor czasami-terapeuty *DWA PRAWA ROZWOJU RUCHOWEGO: -prawo cefalokaudalne- rozwój napięcia mięśniowego, następuje od głowy do stóp-prawo proksymodystalne – rozwój ruchów przebiega od kręgosłupa na boki ( do części najdalszych).
15. Okres przedszkolny(3-5):*Niepokojące zmiany w rozwoju mowy: -dziecko podczas artykulacji wsuwa język między zęby lub ociera nim o wargę -nawykowo mówi przez nos -niepokojące są zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy -istnieją wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy -opóźnienia w nabywaniu poszczególnych sprawności językowych -dziecko nie próbuje komunikować się z otoczeniem, nie rozumie mowy innych osób, nie reaguje na polecenia, nie jest zainteresowane kontaktem z rówieśnikami -dziecko zamienia głoski dźwięczna na bezdźwięczne,np.d-t -dziecko pod koniec 3 r. ż. nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych-dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi, nie znanymi w języku polskim, -dziecko wyraźnie jąka się miewa częste blokady i uporczywe powtarzanie jakiejś głoski.*Społeczny rozwój w okresie przedszkolnym:Wiąże się przede wszystkim z przejściem z ograniczonego ogniska domowego do nowego nieznanego świata. Dzięki grupie rówieśniczej z przedszkola, piaskownicy i podwórka, dzieci poszerzają swoją wiedzę o różnych rolach społecznych. Nie tylko są synem/córką, , ale stają się przedszkolakiem, kolegą/koleżanką. Maluch nabywa wiedzę o rolach społecznych, odkrywa prawa i obowiązki pełniącego daną rolę. Stoi przed koniecznością akceptacji obowiązujących w grupie norm, standardów i wartości. Dobra szkoła społecznego uczenia się dla przedszkolaka to głównie zabawa.*Rola bajki w lękach rozwojowych: Dziecko lękliwe często znajduje rozwiązanie problemu w bajkach, gdyż baśnie i bajki dostarczają określonego ideału, stając się szkołą wychowania moralnego. Wyzwalają określone przeżycia, które ułatwiają podejmowanie decyzji. Doznając baśniowych przeżyć dziecko czuje się bezpiecznie, co skutecznie umożliwia mu rozładować wiele napięć i uspokoić wewnętrznie. Baśń i bajka kształtując wyobraźnię i uczucia, jednocześnie posiada moc terapeutyczną: uczy wyrażać uczucia, nazywać i uświadamiać je sobie. Dziecko uczy się, że warto ich przestrzegać, bo takie zachowanie jest nagradzane. Dziecko dzięki identyfikacji z bohaterem, który zwycięża różne trudności dziecko ma wrażenie, że również posiada taką moc. *Funkcje bajki: -uczą i wychowują, -przedstawiają wzorce zachowania, -pomagają przezwyciężyć lęki -pomagają uporządkować emocje dziecka oraz nadać sens jego życiu*Rodzaje i przykłady zabaw:-ruchowa- polega na wykonywaniu prostych, powtarzających się ruchów mięśniowych np. podskoki -konstrukcyjna – poruszanie rzeczami tak, by coś stworzyć np. klocki, puzzle, -tematyczna – odtwarzane rzeczywistości, naśladowanie dorosłych, zabawa w role np. zabawa w dom, sklep -gry z regułami – zabawy z ustalonymi regułami, gry z zasadami np. gry planszowe, -twórcze- rozwój dyspozycji twórczych dziecka, intensywnej wyobraźni, fantazji, pomysłowości. -dydaktyczne- zabawy organizowana i kierowana przez dorosłych. To zadania, które mają na celu rozwój procesów poznawczych, np. układanki, łamigłówki, zagadki obrazkowe, -zabawy słowne- takie jak zagadki, niedokończone rymy.*Wady wymowy: a) jąkanie- przejawia się zaburzeniem płynności mowy na skutek występowania skurczów mięśni biorących udział w mowie. Najczęściej pojawia się między 3-6 rokiem życia. b) dyslalia-nieprawidłowa wymowa jednej, wielu a nawet wszystkich głosek. Wada artykulacyjna: -seplenienie-nieprawidłowa wymowa głosek- s,z,c,dz,sz,ż,cz,dż,ś,ć,dź, -reranie- nieprawidłowa wymowa głoski r, -nieprawidłowa wymowa k,g, -bezdźwięczność- wymawianie głosek dźwięcznych bezdźwięcznie, czyli bez drgań strun głosowych -nosowanie- wymawianie głosek nosowych jako głoski ustne lub odwrotnie.
7. Rozwój moralny wg Kohlberga: Poziom I- przedkonwencjonalny(wiek przedszkolny i młodszy wiek szkolny) dziecko kieruje się tym co dla niego przyjemne i przykre. a)stadium 1 - orientacja posłuszeństwa i kary (egocentryzm). Reguły przestrzega się tylko po to, by unikać kary. Tylko skutki czynności określają, czy jest ona dobra czy zła. Punkt widzenia i interesy innych nie są brane pod uwagę. ”Moralność wywodzi się z władzy i autorytetu” b)stadium 2 – indywidualizm i cele instrumentalne, orientacja naiwnie egoistyczna(relatywizm moralny). Działanie dobre to działanie, które ma na celu dobro własne, a nie innych. Potrzeby innych są brane pod uwagę, jeśli rezultat ich działania jest korzystny dla własnego dobra. ”Moralność to troszczenie się o siebie”. Poziom II - konwencjonalny(aprobata społeczna; ok. 13.-16. rok życia). Jednostka zaczyna orientować się w konwencjach społecznych, dopasowuje pragnienia do konwencji. a)stadium 3 – konformizm interpersonalny, orientacja "dobrego chłopca/dziewczyny". Czynność jest oceniana jako dobra albo zła ze względu na intencje jednostki. Cenione są społecznie akceptowane standardy zachowania. „Moralność oznacza robienie tego za co jest się lubianym”. b)stadium 4 - orientacja prawa i porządku. Pojawia się szacunek dla autorytetów oraz przekonanie, że reguły społeczne muszą być przestrzegane. Zwraca się uwagę nie tylko na motywy działania jednostki, ale również na standardy zewnętrzne. „Dozwolone jest to co jest zgodne z prawem”.Poziom III - postkonwencjonalny (zasady moralne, ideały, powyżej 16. roku życia). Jednostka jest w stanie spoglądać na to, co w danym społeczeństwie jest konwencjonalne jako na konwencjonalne. Jednostka może być autonomiczna moralnie, może porównywać własne zasady moralne z zasadami innych. a)stadium 5 - orientacja umowy społecznej i legalizmu. To, co jest słuszne, zależy od opinii większości w danej grupie społecznej. „Prawa człowieka są ważniejsze od innych praw”. b) stadium 6 - orientacja uniwersalnych zasad sumienia. O postępowaniu decydują wybrane przez jednostkę zasady etyczne. Gdy obowiązujące prawo wchodzi w konflikt z tymi zasadami, jednostka postępuje zgodnie z tymi drugimi. „Moralność jest sprawą własnego sumienia”Asertywność- poczucie własnej wartości
8. Rozwój emocjonalny:*Okres niemowlęcy: dostępność podstawowych emocji po urodzeniu( zaciekawienie, wstręt, uśmiech, niepokój) 1m- emocje wywoływane głównie przez stany wewnętrzne(dyskomfort, pobudzenie, ból) 2m- wyraźniejsze związki społeczne w regulacji afektu( uśmiech, złość, smutek) 3-4m- uśmiech społeczny, zainteresowanie nowymi bodźcami 4m- nowe bodźce wywołujące radość, zdziwienie 3-5m- rozróżnianie uczuć innych ludzi- lęk, złość, smutek8m- nowe znaczenie lęku i radości związane z rozwojem pamięci, społeczne porównywanie 7-9m- rozwój lęku przed obcymi drugie półrocze życia- wraz z rozwojem lokomocji emocje związane z własną aktywnością 1 r- „zarażanie się uczuciami”*Okres wczesnego dzieciństwa:-wzrost znaczenia innych ludzi w doświadczeniach emocjonalnych( poszukiwanie wskazówek) -zainteresowanie uczuciami innych ludzi(dzielenie się zabawkami, pocieszanie, naśladowanie uczuć)-pierwsze relacje empatyczne - koniec 2r.ż. – zanik lęku przed rozłąką -labilność emocjonalna, łatwe rozpraszenie emocji (po 2r. zmniejsz się)-pojawienie się uczuć społecznych( zawiść, zakłopotanie, duma) -pierwsze opory*Okres średniego i późnego dzieciństwa: -zdolność rozumienia pojęć dotyczących emocji -4-5r- nowe emocje związane z oceną społeczną (poczucie niższości, poniżenie, poczucie winy)-5-6r- poczucie wstydu -6r- zdolność rozumienia emocji konfliktowych. -pojawienie się współczucia-procesy emocjonalne stają się coraz bardziej przewidywalne w zakresie czasu trwania, częstotliwości i intensywności*Okres adolescencji: -dostępność większości emocji( trwa rozwój skryptów dotyczących ich powstawania...
monisia012