Wartościowość – liczba wiązań za pomocą których łączą się atomy lub ładunki jonów.
St. utlenienia – wskazuje na liczbę ładunków dodatnich albo ujemnych jaką można przypisać atomowi danego pierwiastka, przy założeniu, ze tworzy on z atomem drugiego pierwiastka tylko wiązanie jonowe. Mol – podstawowa w układzie SI jednostka liczebności materii. 1 mol = liczbie atomów w 12g izotopu węgla C12 = 6,023*10
Prawo zachowania masy – łączna masa wszystkich substancji przed reakcją równa jest łącznej masie wszystkich substancji po reakcji.
Prawo stałości składu – stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym jest wielkością stałą i charakterystyczną dla danego związku.
Prawo stosunków wielokrotnych – jeżeli dwa pierwiastki tworzą ze sobą kilka związków chemicznych, to ilości wagowe jednego pierwiastka przypadające na tę samą ilość drugiego pierwiastka pozostają do siebie w stosunku niewielkich liczb całkowitych.
Prawo stałych stosunków objętościowych – objętości substancji gazowych biorących udział w reakcji chemicznej mają się do siebie jak proste liczby naturalne.
Prawo Avogadro – 1 mol każdego gazu (6,02*1023 ) zmierzony w warunkach normalnych (1013,25 hPa, 273K) zajmuje zawsze taką samą objętość czyli 22,4 dm3 .
Izotopy – atomy tego samego pierwiastka różniące się liczbą neutronów w jądrze.
Izobary – jądra atomowe o tej samej liczbie masowej różniące się liczbą atomową.
Zasada nieoznaczoności Heisenberga – nie jest możliwe określenie położenia i pędu elektronu w tym samym czasie. Powłoka elektronowa – zbiór stanów o tej samej głównej liczbie kwantowej.
Reguła Hundta- orbitale na tym samym poziomie są wypełniane najpierw elektronami o takim samym spinie, później nastepuje parowanie przez elektrony o innym spinie
Wiązanie metaliczne – występuje w metalach. W sieci krystalicznej znajdują się rdzenie (dodatnie jony) a między nimi jest gaz elektronowy.
Polarność wiązania - przemieszczenie ładunku orbitalu cząsteczkowego w kierunku jednego z atomów tworzących wiązanie. Atom ten odznacza się większą elektroujemnością aniżeli pozostałe atomy.
Orbitale molekularne – energie nakładających się orbitali muszą być porównywalne, im jest pełniejsze nakładanie orbitali tym silniejsze wiązanie, orbitale atomowe wchodzące w kombinację liniową wykazują taką samą symetrię.
Hybrydyzacja – ujednolicenie różnych orbitali pod względem energetycznym oraz ukierunkowanie ich w przestrzeni w celu uzyskania jak największej symetrii.
Tlenki – związki pierwiastka z tlenem. Otrzymywanie: bezpośrednia reakcja pierwiastka z tlenem, utlenianie tlenków, redukcja tlenków, spalanie związków organicznych, rozkład termiczny soli lub wodorotlenków. Tlenki zasadowe – bezwodniki zasadowe, tlenki metali głównie litowców i berylowców. Tlenki kwasowe – tlenki niemetali, zwane bezwodnikami kwasowymi, reagują z wodą tworząc kwasy.
Wodorki – związki pierwiastków z wodorem. Otrzymywanie: synteza pierwiastków z wodorem. Reagują z wodą dając wodorotlenki i wodór. Wodorki metali takich jak fluorowce i siarkowce reagują z wodą tworząc kwasy beztlenowe. Amoniak z wodą tworzy wodorotlenek amonowy. Inne wodorki niemetali z wodą nie reagują.
Wodorotlenki - Wg. teorii Arrheniusa, wodorotlenki są to związki, które w roztworze wodnym ulegają dysocjacji elektrolitycznej z utworzeniem jonów wodorotlenkowych OH-. Wodorotlenki metali I i II grupy głównej układu okresowego otrzymuje się dwoma metodami: w reakcji tlenku metalu z wodą i w reakcji metalu z wodą. Wodorotlenki zasadowe są to głównie wodorotlenki metali I i II grupy układu okresowego (z wyjątkiem Be(OH)2) oraz większość wodorotlenków metali pozostałych grup na niższych stopniach utlenienia np. Cr(OH)2, Mn(OH)2, Ni(OH)2, Fe(OH)2. Wodorotlenki zasadowe reagują z kwasami dając sole.
Kwasy - Według teorii Arheniusa, kwasy są to substancje, które w roztworze wodnym dysocjując odszczepiają jon wodorowy. Otrzymywanie: tlenek kwasowy + woda. Słaby kwas tlenowy można otrzymać działając na jego sól mocnym kwasem. Kwasy beztlenowe otrzymuje się przez rozpuszczenie w wodzie odpowiedniego wodorku.
Sole – wodorosole (sole kwaśne), hydroksysole (sole zasadowe). Otrzymywanie soli: 1. Zasada+kwas=sól+woda. 2. Metal+kwas=sól+wodór 3. Tlenek metalu+kwas=sól+woda 4. Zasada+tlenek kwasowy= sól+woda 5. Tlenek kwasowy+tlenek zasadowy=sól 6. Metal+niemetal=sól
Reakcja egzotermiczna C+O2=CO2
Reakcja endotermiczna CaCo3->CaO+CO2
Prawo Hessa-podstawowe prawo termochemii głoszące, że zmiana energii wewnętrznej (w warunkach izochorycznych) lub entalpii (w warunkach izobarycznych) reakcji chemicznej zależy jedynie od stanu początkowego układu (substratów) i stanu końcowego układu (produktów), nie zależy natomiast od etapów pośrednich, przez które rozważana reakcja przebiega.Ciepło reakcji chemicznej równe jest sumie ciepła tworzenia produktów pomniejszonej o sumę ciepła tworzenia substratów (wziętych w tych samych warunkach oraz przy uwzględnieniu liczby moli reagentów
Związki kompleksowe -atom lub jon metalu z wolnym orbitalem d zdolnym do przyjęcia pary elektronów otoczony ligandami
Kataliza homogeniczna SO2+1/2O2=NO2>SO3
Kataliza heterogeniczna uwadnianie
I prawo Faraday'a: masa substancji wydzielonej na elektrodzie podczas elektrolizy jest
proporcjonalna do natężenia prądu i czasu trwania elektrolizy. m=It
II prawo Faraday'a: masy różnych substancji wydzielone przez jednakową ilość elektryczności są proporcjonalne do równoważników chemicznych tych substancji. m=kIt/F M=It/nF
k-rownowaznik elektrochemiczny, n-liczba wymienionych elektronów
Pierwiaski bloku s: Litowce – 1 gr. Układu okresowego, w przyrodzie występują jako skały i minerały, miękkie metale lekkie, bardzo aktywne chemicznie, występują na 1 st utlenienia. Berylowce – 2 gr układu okresowego, składniki skał i minerałów, niskie temp topnienia, aktywne chemicznie, wszystkie występują na 2 st utlenienia. Charakterystyka bloku: atomy tych pierwiastków wykazują podobieństwo struktury elektronowej powłoki walencyjnej, litowce i berylowce w reakcjach tworzą jony dodatnie, wraz ze wzrostem liczby atomowej wzrasta charakter chemiczny i aktywność chemiczna, a maleje elektroujemność, są metalami lekkimi.
Pierwiastki bloku p: borowce – pierwiastki 13 gr, w warunkach normalnych ciała stałe, wraz ze wzrostem liczby atomowej gęstość rośnie, a temp topnienia maleje, tworzą wiązania kowalencyjne, są mniej reaktywne, występują na 3 st utlenienia. Węglowce – 14 gr, bardzo mało reaktywne, 7 st utlenienia. Azotowce – 15 gr. Tlenowce – 16 gr. Fluorowce – 17 gr. Helowce – gazy szlachetne, bierne chemicznie. Charakterystyka bloku: w gr 13 przeważają metale, borowce tworzą jony dodatnie, tlenowce i fluorowce jony ujemne.
Pierwiastki bloku d – chromowce, manganowce, żelazowce, miedziowce. Charakterystyka bloku: wszystkie pierwiastki są metalami, dobre przewodniki ciepła i elektryczności, małą aktywność chemiczna, z wyjątkiem metali szlachetnych reagują z tlenem.
Pierwiastki bloku f – lantanowce, aktynowce. Wszystkie są metalami, w reakcjach występują na 3 st utlenienia, aktynowce promieniotwórcze.
Amfoteryzm -zdolność pierwiastka do zachowania się jak metal lub niemetal w zależności od środowiska: Pb Zn Sn Al Be As Sb Cr Mn A(OH)m = HmAOmFaza-część układu jednorodna w całej swojej objętości pod względem fizycznym i chemicznym
Siły van der Walssa –oddziaływanie miedzy cząsteczkami
-dipol – dipol
-trwały dipol- indukowany dipol
-indukowany dipol indukowany dipol
Stany skupienia:-gaz faza w której energia atomów wynosi Ek=2/3k*T k-stała Boltzmanna T-temperatura bezwzględna
-składa się z atomów będącym w nieustannym przypadkowym ruchu
-cząsteczki można traktować jak punkty bezwymiarowe
-zderzenia miedzy cząsteczkami są doskonale sprężyste
-prawo Avogadro- stan gazu doskonałego
-prawo Boyla-Mariotta –iloczyn ciśnienia i objętości jest wartością stała
-prawo Gay lussaca- przy stałym ciśnieniu objętość zmienia się proporcjonalnie do temperatury
-prawo Charlesa- przy stałej objętości ciśnienie gazu zmienia się proporcjonalnie do temperatury
-równanie claperiona
-prawo Daltona- ciśnienie całkowitej masy gazów jest sumą ciśnień składników
Gaz rzeczywisty
-cząsteczki gazu rzeczywistego posiadają własną objętość
-występują pomiędzy nimi odziaływania międzycząsteczkowe
-zderzenia cząstek nie są doskonale sprężyste
Plazma- stan typowy dla gazów zjonizowanych uważany za odrębny stan skupienia z powodu swoich właściwości. Występują w niej neutralnie cząsteczki, zjonizowane atomy oraz elektrony ale cala objętości jest elektrycznie obojętna. Przewodzi prąd a jej opor maleje wraz ze wzrostem temperatury
Ciecz
-cząsteczki przemieszczają się swobodnie w objętości
-występuje zjawisko napięcia powierzchniowego (praca potrzebna do zwiększenia powierzchni cieczy o jednostkę)
-przyjmuje kształt naczynia w którym się znajduje
-energia kinetyczna oddziaływań jest wyższa niż miedzy gazami
-lepkość-miara oporu wewnętrznego cieczy przeciw płynięciu i maleje wraz ze wzrostem temperatury
Ciała stałe
-atomy i cząsteczki ściśle upakowane w przestrzeni
-odległości miedzy cząsteczkami są stale i ściśle określone
-przy użyciu odpowiedniej siły siec krystaliczna może ulec trwalej deformacji
-cząsteczki drgają wokół położenia w sieci krystalicznej
Kryształ-ciało stałe w którym atomy cząsteczki bądź jony są ułożone w regularnym porządku we wszystkich 3 wymiarach
Rodzaje kryształów:
-jonowe- węzły sieci są obsadzone przez jony
-kowalentne-wezly są zajęte przez obojętne atomy
-molekularne-węzły sieci są obsadzone przez siły wan der walssa albo mostki wodorowe
-metaliczne- węzły są obsadzone dodatnio naładowanymi zrębami atomowymi pomiędzy którymi poruszają się wolne elektrony
Szybkość reakcji-zmiana stężenia w czasie, rośnie wraz ze wzrostem stęzenia
Rząd reakcji zazwyczaj jest nie większy niż 3 ponieważ zderzenie 3 cząsteczek jest bardzo mało prawdopodobne
Równanie kinetyczne -matematyczny zapis szybkości reakcji ze stężeniami reagentów
Czynniki wpływające na szybkość reakcji:
-temperatura, stężenie reagentów, mieszanie, ciśnienie, katalizator, promieniowanie elektromagnetyczne, rozwinięcie powierzchni
Prawo działania mas Guldberga Wageego: w stanie równowagi chemicznej stosunek iloczynu stężeń produktów do iloczynu stężeń substratów jest wielkością stała
Reguła Le Chateriela Brauna-jeśli zmienimy jakiś parametr w układzie będącym w równowadze to układ będzie przeciwdziałał tym zmianom
Procent objętościowy- podaje ile objętości składnika znajduje się w 100obj roztworu
Dyspersja-mieszanie się dwóch substancji w wyniku dyfuzji zachodzi głównie w gazach
Stężenie molowe- podaje ilość moli substancji rozpuszczonej w 1dm3 roztworu
Stężenie normalne- podaje ilość gramorównoważników substancji rozpuszczonej w 1dm3 roztworu
Gramorównoważnik –ilość gramów substancji powiązana z oddaniem lub przyjęciem jednego mola
Stała dysocjacji – odnosi się do elektrolitów słabych. Iloczyn stężeń jonów powstałych w wyniku dysocjacji do stężenia niezdysocjowanych cząsteczek elektrolitu.
Prawo rozcieńczeń Ostwalda – podaje zależność stałej dysocjacji do stopnia dysocjacji i stężenia. Stosuje się do elektrolitów słabych.
Teoria Bronsteda:
Kwasy – związki chemiczne lub jony zdolne do oddawania protonów (donory)
Zasady – związki chemiczne lub jony zdolne do przyłączania protonów (akceptory)
Teoria Lewisa:
Kwas – każda substancja w której cząsteczkach występują atomy pozbawione pary elektronowej (akceptor pary elektronowej)
Zasada – każdy związek w którym atom ma wolną parę elektronową.
Ogniwo galwaniczne- dwie elektrodyzanurzone w roztworach połączone mostkiem elektrolitycznym i przewodnikiem elektronów
Elektroliza- proces podczas którego prad z zewnętrznego źródła powoduje na elektrodach utlenianie i redukcję
Elektrody I rodzaju – metalowe i gazowe – pierwiastek w równowadze ze swoimi jonami.
Normalna elektroda wodorowa – przewodnik elektronów – platyna pokryta czernią platynową; zanurzony w HCl, nasycony gazowym wodorem.
Elektrody II rodzaju – metal pokryty swoją trudno rozpuszczalna solą w równowadze z roztworem soli innego metalu o takim samym anionie.
Nasycona elektroda kalomelowa – przewodnik elektronów połączony z metaliczną rtęcią pokryty kalomelem (chlorkiem rtęci (I)) w nasyconym roztworze KCl.
Korozja- osłaienie własciwosci metalu w wyniku reakcji z otoczeniem
Korozja wżerowa - rodzaj korozji lokalnej w wyniku której powstają dziury w materiale. jest bardziej niebezpieczna od korozji ogólnej, ponieważ trudniej ją przewidzieć i jej przeciw działać.Korozja międzykrystaliczna - korozja zachodzi wzdłuż granic ziaren metalu, osłabiając znacząco właściwości mechaniczne stopu. Korozja naprężeniowa - która zachodzi w przypadku współ działania czynników elektrochemicznych z naprężeniami mechanicznymi. korozja tego typu związana z dyslokacjami metalu, może objawić się jako pękanie międzykrystaliczne lub śródkrystaliczne
Korozja gazowa-korozja w gazach przy wysokich temp.Metale szlachetne(Pt, Ag, Au)nie korodują w wyższych temp. Miedź ulega korozji najszybciej w atmosferze tlenu. Tlenki W, Mo, Os, Ir nie tworzą warstewek bo utleniają się na powierzchni metalu.
Ochrona: stopy odporne na korozję, kompozyty, powłoki ochronne, inhibitory, ochrona anodowa i katodowa.
Ochrona katodowa:chroniny metal jest katodą-pokrywa się go metalem o niższym potencjale bądź podnosi się jego potencjał poprzez zewnętrzne źródło zasilania (galwaniczna bez prądu, elektrolityczna- z prądem)
Ochrona anodowa: galwaniczna-stosuje się metale szlachetne jako dodatki stopowe tworzące katody lokalne w procesie korozji, elektrolityczna-zapewnia się dopływ prądu stałego ze źródła zewnętrznego przez katodę pomocniczą, potencjał elektronowy chronionego metalu reguluje się za pomocą potencjostatu.
Powłoki ochronne metaliczne:M^n+ne->M^0
Powłoki metalowe izolujące-z metali bardziej szlachetnych od chronionego, są to powłoki katodowe
Powłoki ekranujące- pokrywane metalem mniej szlachetnym niż metal chroniony- anodowe
Powłoki nieorganiczne- emalie szkliste, tlenkowe, fosforanowe, chromianowe
Powłoki organiczne mają zastoowanie w różnego rodzaju tworzywach polimerowe, farby wykazaujące działanie inhibitujące, oleje i smary z dodatkiem inhibitorów korozji.
Ogniwo Daniella: Zn|ZnSO4|CuSO4|Cu
Znak | oznacza połączenie obu elektrod przewodnikiem jonowym. Może to być półprzepuszczalna przegroda, która nie pozwala na mieszanie się roztworów, a pozwala na przemieszczanie się jonów. Może to być również tzw. Mostek elektrolityczny, w praktyce jest to rurka wypełniona roztworem wodnym KCl i żelatyny, przez którą mogą przemieszczać się jony. Z chwilą połączenia obu metali przewodnikiem metalicznym o oporze R następuje przepływ prądu wywołany procesami elektrochemicznymi w ogniwie. Zachodzi reakcja utleniania(roztwarzania) cynku: Zn-2e=Zn+2(proces andowoy-utlenianie). Jony cynku oddalają się wgłąb roztworu a elektrony wędrują przez przewód do elektrody miedzianej(katoda), tam zostają zużyte w reakcji z jonami Cu2+ z roztworu: Cu2+ +2e=Cu(proces katodowy-redukcja). W roztworach poruszają się jony: kationy Zn2+ i Cu2+ w kierunku od A do K, a aniony SO4 2- w kierunku od K do A. Reakcja: Zn+CuSO4=ZnSO4+Cu. Siłą elektromotoryczną SEM takiego ogniwa jest różnica potencjałów 2 półog...
TelerPLi