1. NEOHUMANIZM I WPŁYW NA ORGANIZACJĘ SZKOŁY ŚREDNIEJ OGÓLNOKSZTAŁCĄCEJ
NEOHUMANIZM- przedstawiciel Wilhelm Humbolf
- idea kształcenia ogólnego, narodził się w Prusach w XVII-XIX w.
-powrót do idei starożytnej Grecji i 7 sztuk wyzwolonych,
-wychowanie w oparciu o kulturę klasyczną,
- dążenie do rozwinięcia głownie duchowych sił człowieka
- przeciwnicy wychowania praktycznego,
- skupiali się na rozwoju osobowości, rozwoju indywidualnym i wszechstronnym,
- chcieli odciąć wpływ państwa na edukacje,
- kluczem do wiedzy była znajomość języków klasycznych(greka, łacina), literatury i filozofii starożytnej.
- wykształcenie miało być ogólne,
- człowiek miał być wrażliwy, bezinteresowny, chętny do pomocy
-ważne samokształcenie,
- Gimnazjum było wyjątkową szkołą, miało wysoką pozycję
2. SZKOLNICTWO OKRĘGU NAUKOWEGO WILEŃSKIEGO DO 1832r.
- po II i III rozbiorze rozpoczął się upadek szkół KEN, cenzura książek, nadzór policyjny nad szkołami, rusyfikacja ( wprowadziła to Katarzyna II)
- car Aleksander wprowadził reformę opartą na zasadach KEN
- realizatorem reformy był Czartoryski
- terytorium podzielono na 6 okręgów, które były zarządzane przez uniwersytet, postał wielki okręg Naukowy- Kuratela Wileńska
- Szkoła Głowna została przekształcona w Imperatorski Uniwersytet,
- szkole zwrócono fundusze i autonomię
- w każdej guberni miało być gimnazjum, a w powiecie klasa podstawowa,
- w szkołach średnich obowiązywał ten sam program nauczania z j. rosyjskim,
- w 1812 kolegium jezuicie w Płocku przekształcono w akademię, miały jej podlegać wszystkie szkoły jezuickie w Rosji,została zlikwidowana w 1820
- Swobodny rozwój szkolnictwa w Kuratorii przerwała wojna w 1812 r. Po jej zakończeniu wprowadzono nadobowiązkową naukę języka rosyjskiego. Drukowano podręczniki w języku rosyjskim, wprowadzono rosyjski system szkolny. Następnie zaczęto ograniczać terytorium Kuratorii. Ograniczenia dotyczyły też Uniwersytetu Wileńskiego, którego w 1819 r. pozbawiono praw nadawania stopni naukowych, zaostrzono cenzurę.
Dokonano epuracji książek, zaostrzono cenzurę. W 1821roku wyszło polecenie aby profesorowie wileńscy nie rozbudzali patriotyzmu i zainteresowań politycznych wśród młodzieży oraz wychowywali ją w duchu poszanowania i istniejącego porządku społecznego. Wprowadzono obowiązek uczęszczania studentów na wykłady z religii i wykonywania praktyk religijnych. Rok później wchodzi zakaz zrzeszania się młodzieży i wyjazdów na studia zagraniczne. Po procesie filomatów wileńskich (1822-23) wcielono ich do wojska, wydalono z uczelni. Zamknięto wówczas szkoły.
- wprowadzono obowiązkowa nauke rosyjskiego, ograniczono teren Kurateli Wileńskiej,
- uniwersytet pozbawiono nadawania stopni naukowych, cenzura
- zakaz zrzeszania się i promowania patriotyzmu,
- obowiązek nauki religii,
- zmniejszenie ilości klas
- nacisk na naukę j. klasycznych i historii Rosji
- brak nauczycieli i funduszy
- zniesienie historii Polski
- Nowosilcom wprowadził j. rosyjski jako kancelaryjny, zniósł samorząd uczelni,
- profesorowie musieli zgłaszać programy nauczani
- w 1826 przywrócono nadawanie stopni naukowych
- W 1832 zbiory uniwersytetu przekazano uniwersytetowi w Kijowie.
3. UNIWERSYTET WILEŃSKI CENTRUM NAUKI I KULTURY
ZIEM ZABORCZYCH
- centrum życia naukowego w Rosji było Wilno,
- najważniejsze Szkoła Głowna Wileńska, która została przekształcona w Uniwersytet z 4 wydziałami,
- zadanie uniwersytetu to szerzenie oświaty i nadzór nad pozostałymi szkołami w okręgu,
- uniwersytet miał szeroką autonomię,
-rozkwit uniwersytetu to lata 1815-1824, podwojona liczba studentów, różny ich status społeczny,
- uniwersytet wydawał wiele czasopism, np. Dziennik Wileński
- powstanie Towarzystwa Szubrawców- celem było ożywienie życia kulturalnego i ośmieszenie zacofania,
- Uniwersytet pełnił nadzór nad szkołami w 5 guberniach,
-organizacją szkolną zajął się Komitet Szkolny powołany przez Uniwersytet,
- wprowadzono nowoczesny program nauczania oparty na standardach europejskich,
- trudności były natury materialnej, związane były z zacofaniem środowisk i konserwatywnym duchowieństwem,
- z czasem rosło zainteresowanie nauką wśród różnych środowisk, także chłopów i mieszczaństwa,
- ważna była działalność studencka,
- Powołanie Towarzystwa Filomatów- szerzyli hasła samokształcenia i samopomocy koleżeńskiej, formułowali zadania społeczne i cele narodowe,
- Nowosilcow jednak zlikwidował te stowarzyszenia, wprowadził nadzór nad młodzieżą, kontrole książek, cenzurę.
4 . ROLA LICEUM KRZEMIENIECKIEGO DLA ROZWOJU POLSKIEJ KULTURY NA WOŁYNIU.
- Powstaje z nakazu cara w 1805 r
- Jako siedzibę wybierają Krzemieniec na Wołyniu
- Twórcy: Czacki i Kołłątaj
- Jest podległe pod Uniwersytet Wileński
- Do 1819 było to Gimnazjum krzemienieckie, dopiero potem zmieniono nazwę na liceum
- składało się z dwóch szkół: NIŻSZEJ ( 4 klasowa „pamięciowa”,do 13 r.ż, nauka języków) WYŻSZEJ ( 3 kursy x 2 lata )
- Grono profesorskie bardzo dobrze dobrane
- Czacki chciał związać liceum ze społeczeństwem wołyńskim
ROLA DLA KULTURY:
- było powiązane ze społeczeństwem wołyńskim
- wymagano znajomości czytania i pisania w języku polskim
- nauka języka narodowego
- wyrabiało pozytywne cechy osobowości
- „oświecało” lud do porządku fizyczno-moralnego, praw i obowiązków
- Wszechstronny rozwój
5: Liceum Warszawskie-organizacja i nauczyciele.
- powstało w 1804 r.
- stworzona przez władze pruskie dla młodzieży z zamożnych klas społecznych
- ukryty cel- germanicacja
- miało 3 poziomy-
I kurs przygotowawczy ( opanowanie biegłości w j. niemieckim)II właściwa szkoła średnia ( kl 1 i 2- w j.polskim i niemieckim, 3 kl tylko w j.niemieckim )III kursy poboczne ( klasa handlowa, nauczycielska)
- kandydaci musieli potrafić czytać i pisać w j. polskim i niemieckim
- oparte na koncepcji neohumanistycznej
- przewaga języków i przedmiotów mat- przyr, kursy tańca, jazdy konnej, muzyki
- uczniowie różnowyznaniowi
- dyrektor- Linde- oceniał podręczniki, organizował egzaminy, chciał zwalczyć germanizację
- wysoki poziom naukowy
- eforat, w którego skład wchodzili wybitne osobowości (S i A Potoccy, O Kopczyński, M. Chopin )
6. Działalność Izby edukacyjnej na ziemiach księstwa Warszawskiego.Ksiestwo warszawskie
- poswatało na mocy układu pokojowego w Tylżty zawartego między Napoleonem i carem Aleksandrem I w 1807
- Obejmowało ziemię II i III zaboru.
- Napoleon nadał księstwu konstytucję, która głosiła równość wobec prawa, znosiła poddaństwo chłopów i wprowadzała tolerancję religijną przy zachowaniu religii jako panującej.
Izba edukacyjna
- Szkolnictwo było zaniedbane z powodu braku nauczycieli i funduszy więc powołano Izbę edukacyjną która miała się tym zająć.
- Miała ona odbudować i zorganizować szkoły i plany nauczania.
- Wydała ona odezwę o urządzeniu szkół wiejskich i miejskich elementarnych
- Każde miasto i wieś musiało mieć szkołę elementarną utrzymywaną ze składek obywateli.
- Obowiązek szkolny dla dzieci miejskich był od 6-12 lat, a wiejskich 8-12.
- Lud miał sprawować opiekę nad szkołami.
- W szkole wiejskiej dzieci uczyły się czytania, pisania, nauki moralnej i religii.
- W klasie wyższej o zdrowiu, rolnictwie,
- W szkołach miejskich rzemiosło i handel
- Rozwijało się szkolnictwo ludowe.
- Powstały pensje żeńskie.
- Powstawały szkoły średnie dla mieszczan i szlachty
- . Zwiększono liczbę szkół.
- Programy były nowocześniejsze
- Nauczyciele mogli dobierać metody nauczania i pracowali 18 h tygodniowo.
- powstawały wyższe szkoły zawodowe
- Uniwersytetowi przywrócono polski charakter.
- utworzono bibliografię polską
- uzyskano fundusze na bibliotekę publiczną.
- stworzono redakcję ksiąg elementarnych.
- stworzono podręczniki do nauki czytania pisania
8. RERORMA ALEKSANDRA WIELOPOLSKIEGO
Reforma A. Wielopolskiego 1862r.
Z powodu osłabienia zaborców i władzy carskiej jak również negatywnych nastrojów Polaków wobec zaborcy car reaktywował Komisję Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego pod dyrektywą Aleksandra Wielopolskiego (1861)
1862 – A. Wielopolski został naczelnikiem rządu cywilnego Królestwa Polskiego
20.05.1862 – zatwierdzenie przez cara reform Wielopolskiego zawartych w Ustawie o wychowaniu publicznym w Królestwie Polskim
Założenia reformy:
· Dążenie do spolszczenia szkolnictwa (język polski wykładowym, usunięcie Rosjan ze stanowisk oświatowych i zastąpienie ich polskimi)
· Dążenie do upowszechnienia oświaty ludowej (chciano by w każdej gminie była choć jedna szkoła)
· Podstawą procesu edukacyjnego miało być czytanie i pisanie w języku polskim
· Wprowadzała równouprawnienie klasowe w dostępie do oświaty
· Mimo starań Wielopolskiego nie wprowadzono obowiązku szkolnego natomiast skłaniano do nauki – poddani królestwa niepotrafiący czytać i pisać nie mogli brać udziału w wyborach ani wykonywać rzemiosła
· Ustawa obejmowała wszystkie stopnie szkolnictwa
o NAUCZANIE POCZĄTKOWE
§ Szkoła ludowa miała być bezpłatna – finansowana z podatków
§ Rozszerzono program szkoły elementarnej
§ Organizacja szkół:
Elementarnych jedno- i dwuklasowych
Rzemieślniczo-niedzielnych
Handlowych
Dla majstrów murarskich i ciesielskich
§ Zezwalano na zakładanie szkół prywatnych
o NAUCZANIE ŚREDNIE
§ Rodzaje szkół
5 letnie (ogólnokształcące, pedagogiczne – seminaria kształcące nauczycieli i specjalne – przygotowanie do zawodów przemysłowych)
7 letnie gimnazja
§ Znacznie obniżono opłaty za szkoły średnie, szkoły pedagogiczne były bezpłatne
o SZKOLNICTWO WYŻSZE
§ Przywrócono szkolnictwo wyższe
§ Szkoła Sztuk Pięknych została przeorganizowana i stała się wyższym zakładem naukowym
§ Instytut Rolniczy zniesiono i zastąpiono go tworząc Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny w Puławach
§ Otworzono Szkołę Główną w Warszawie (4 wydziały: prawa i administracji, matematyczno-fizyczny, lekarski i filozoficzno-historyczny)
1863R – POWSTANIE STYCZNIOWE SPOWODOWAŁO SZYBKI UPADEK USTAWY Z ROKU 1862 ORAZ LIKWIDACJĘ AUTONOMII SZKOLNEJ KRÓLESTWA.9. OPIEKA NAD DZIEĆMI-POWSTANIE OCHRONEK, OGRÓDKÓW DZIECIĘCYCH I PRZEDSZKOLI
· II poł. XIXw. zwrócenie uwagi na dziecko i jego środowisko wychowawcze
· Zauważono biedę i ubóstwo społeczeństwa, wpływ złej sytuacji ekonomicznej na rozwój dziecka – początkowo działalność dobroczynna i filantropijna miała na celu wesprzeć dziecko i rodzinę. Pomoc była obowiązkiem patriotycznym każdego obywatela.
· Opieka nad dzieckiem osieroconym i opuszczonym, dzieckiem ubogim, dz. wymagającym resocjalizacji.
· Pierwsze instytucje dla dzieci najmłodszych – wyodrębnienie się pedagogiki przedszkolnej.
· Francja – 1779r - JEAN OBERLIN - ochronka dla dzieci, których rodzice zajęci byli pracą w polu. Podstawy czytania, pisania i arytmetyki religii i moralności oraz wymowy francuskiej.
· Anglia - 1816 - ROBERT OWEN - pierwsza ochronka dla dzieci robotników. Dla dzieci, które potrafiły już samodzielnie chodzić. Chroniono dzieci przed złymi przyzwyczajeniami, wpajano im dobre nawyki. Nauczano rzeczy pożytecznych. Urozmaiceniem tej nauki był śpiew, taniec i zabawy, służące zdrowiu oraz pogodzie ducha. W ochronce panowała swoboda, nie stosowano kar i nagród wobec dzieci. Na ich wzór powstały francuskie ochronki, w 1834r zostały uznane przez rząd za integralny składnik wychowania narodowego.
· Niemcy – lata 20. XIX w. – FRYDERYK FRÖBEL (FROEBEL) - twórca pierwszego systemu wychowania przedszkolnego zwanego fröbizmem.
o Opracował system dydaktyczno-wychowawczy dla wczesnego dzieciństwa:
o Zakładał, że w duszy ludzkiej istnieje dążenie do rozwoju wrodzonych instynktów: pracy, W 1837 r. założył Zakład Wychowawczy Małych Dzieci, który w roku 1840 otrzymał nazwę OGRÓD DZIECIĘCY (Kindergarten).
o...
Natka19901