35.Akademia Krakowska geneza, powstanie, początki działalności-2 fundacje szkoły.
Uniwersytet w Krakowie, który funkcjonował wówczas pod nazwą Studium Generale, powstał staraniem króla Kazimierza Wielkiego w 1364r. Był drugim uniwersytetem, po praskim, który powstał w tej części Europy.
Składał się z 3 wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa, miał również powstać wydział teologiczny, na którego powołanie nie zgodził się papież.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego nastąpił upadek akademii. Działalność akademii została wznowiona w 1400r przez królową Jadwigę i Władysława Jagiełłę.
Papież wydał zezwolenie na otwarcie wydziału teologicznego i utworzono jedyną w Europie katedrę matematyki.
Szkoła w Krakowie była początkowo akademią, ponieważ posiadała tylko 3 wydziały a nie 4. Dopiero po otwarciu wydziału teologicznego stała się uniwersytetem.
W Krakowie kształcili się cudzoziemcy, m.in. z Niemiec, Węgier, Szwecji, Danii, nie dzielono ich na nacje, jak w Pradze, uczyli się razem. Profesorowie z Paryża, Włoch, Francji
Studenci: M. Rej, A. Frycz- Modrzewski, J. Kochanowski
36. Renesans-charakterystyka epoki, główne założenia pedagogiki renesansowej.
Okres trwający od połowy XIVw. do końca XVI.
W okresie odrodzenia wzrosło zainteresowanie antykiem, ponadto odkrycia naukowe, przemiany polityczne i społeczne, ruch reformacyjny, rozwój mecenatu papieskiego i królewskiego, wynalezienie druku i rozpowszechnienie książek. Odwoływano się najczęściej do Cycerona i Platona.
Humanizm renesansowy oznaczał zwrot ku sprawom ziemskim, zainteresowanie się człowiekiem, jego potrzebami i wszechstronnym rozwojem. Odrodzenie charakteryzowała wiara w nieograniczone możliwości rozumu ludzkiego
. Założenia pedagogiki renesansowej:
- przeciwstawienie się średniowiecznemu systemowi wychowania
- walka ze scholastycznym charakterem nauki i religijno-kościelnym charakterem wychowania
- odkrywa dziecko, kobietę, rodzinę
- stara się pokazać świat dookoła człowieka
- kształcenie szkolne jest świeckie
- nowy program kształcenia umysłowego (wszechstronny rozwój umysłu, kult łaciny, rozwój szkolnictwa w językach narodowych)
- troska o wychowanie fizyczne(wychowywanie ludzi zdrowych, dbałość o wygląd zewnętrzny)
- odrodzenie zasad starożytnych w dziedzinie wychowania moralnego (pedagogowie domagają się życzliwego traktowania dziecka, pogody i wesołości, oddziaływania na młodzież poprzez pochwały i nagrody)
37. Humanizm renesansowy i jego wpływ na pedagogikę
Humanizm renesansowy oznaczał zwrot ku sprawom ziemskim, zainteresowanie człowiekiem. Nowy pogada na świat był bardzo optymistyczny, z przekonania o niezmienności boskiego porządku świata wyciągano wniosek o stałości natury ludzkiej praw moralnych.
Humanizm - (humanus – ludzki) - prąd umysłowy i kulturalny okresu Odrodzenia przeciwstawiający teocentrycznej kulturze średniowiecznej zainteresowanie człowiekiem, akcentujący możliwości ludzkiego rozumu. Wskrzesił starożytność grecką, przyczynił się do niebywałego rozkwitu sztuki i literatury, spowodował rozwój przyrodoznawstwa, położył podwaliny pod nowoczesny, świecki pogląd na świat. Humanizm nie miał charakteru antykościelnego.
Wzorce wypracowane w starożytności wpłynęły na ukształtowanie się ideału renesansowego humanisty, człowieka wyzwolonego z pęt autorytetu kościelnego, krytycznego i odważnego w poszukiwaniu prawdy, uniwersalnego, wszechstronnie wykształconego, znającego języki obce (grekę, łacinę), historię, retorykę, gramatykę, orientującego się w estetycznych kanonach piękna, stawiającego na pierwszym miejscu jednostkę jako wartość najwyższą, autonomiczną, niezależną. Był to przy tym człowiek społecznie zaangażowany, oddany ojczyźnie patriota.
Nowe cele wychowania kładą nacisk na wszechstronny rozwój umysłu, troskę o wychowanie fizyczne i moralne.
Humanizm był prądem społecznie ograniczonym: wyrażał światopogląd raczej wąskiego kręgu ludzi wykształconych i obejmował głównie dwory książęce oraz nowo rodzącą się warstwę zamożnego mieszczaństwa - burżuazję
38. Szkoła radości Vittorio da Feltre
1378 – 1446, nie pozostawił pism
Szkoła była umieszczona w parku, w pięknym pałacu ozdobionym galeriami i freskami, przedstawiającymi zabawy dzieci. Wykluczył karę cielesną , opracował program wychowania na świeżym powietrzu. Stosował nowe metody, które miały rozwijać samodzielność myślenia uczniów. Uczył nie tylko wiedzy humanistycznej, ale również algebry i przyrodoznawstwa. Ponadto do jego szkoły uczęszczały dziewczęta i chłopcy z warstw niższych chodź szkoła była przeznaczona dla dzieci książęcych.
Ćwiczeniom fizycznym przypisywał właściwości lecznicze. Uważał je za skuteczny środek zapobiegania chorobom. Drogą systematycznych i wytrwałych ćwiczeń usiłował osiągnąć odporność fizyczną. Szkoły Vittorio przełamywały rygoryzm i schematyzm tradycyjnych programów wychowania
Uczono tam w typowy dla renesansu rozległego zestawu przedmiotów, łacińskiej i greckiej literatury, arytmetyki, geometrii, algebry, dialektyki, etyki, astronomii, historii, muzyki i wymowy - wszystko przez najlepszych wyspecjalizowanych nauczycieli.
Indywidualny kontakt między nauczycielem a uczniem i przystosowanie nauczania do potrzeb i możliwości konkretnego dziecka. Był pierwszym przedstawicielem nowożytnej pedagogiki, rozwiniętej w epoce odrodzenia.
39. Myśliciele renesansowi o wychowaniu
· Erazm z Rotterdamu, (Holandia) – 15-16 w
Dzieło: „Pochwała głupoty", gdzie ośmieszył on scholastykę i scholastyków;
Twierdził, że wychowanie powinno wdrażać do pobożności, lecz jednocześnie do zasadniczych funkcji wych. zaliczał: zaszczepianie umiłowania i dawanie gruntownego poznania nauk wyzwolonych, zaszczepianie niezależności myślenia i wdrażanie do powinności życia doczesnego, a także zaszczepianie form grzeczności (kult. bycia).
Występuje przeciwko karom cielesnym. Tworzył czytanki łacińskie i domagał się kształcenia nauczycieli oraz prawa kobiet do wyższego wykształcenia.
· Jan Ludwik Vives (Hiszpania) 15-16 w.
Dzieło: „O naukach”
Poddawał ostrej krytyce kulturę i pedagogikę średniowiecza. Uwzględniał w programach szkolnych przedmioty matematyczno – przyrodnicze, a zwłaszcza wprowadzał opartą na bezpośrednich obserwacjach naukę o świecie i życiu przyrody.
Nauczanie powinno być dostosowane do indywidualnych możliwości dzieci, ich wieku, zdrowia, zdolności, charakteru. Powinno mieć charakter poglądowy, w przeciwieństwie do dotychczasowego scholastycznego nauczania werbalnego. Nauczyciel powinien dążyć do tego, by uczniowie sami dochodzili do wiedzy poprzez obserwacje. Łączenie nauki z życiem miało ułatwić uczniom opanowanie wszelkiej wiedzy, nie tylko naukowej, ale i nienaukowej.
Program nauczania, poza nauką łaciny i greki opartą na klasycznych dziełach, powinien zawierać takie przedmioty jak język ojczysty, matematyka, przyroda, historia, nauki rolnicze, czy żeglarstwo.
Vives uważał, że wychowanie jest zadaniem społeczeństwa, że każda gmina powinna posiadać swoją szkołę z nauczycielami opłacanymi z kasy państwowej.
· Tomasz Morus (Anglia) 15-16 w.
Dzieło: „Utopia”
Ojciec teorii socjalizmu utopijnego. Wyraża protest przeciwko kapitalizmowi i przedstawia obraz idealnego ustroju społecznego na fantastycznej wyspie. Na utopijnej wyspie nie ma prywatności, jest społeczna organizacja produkcji i wszyscy pracują.
Rozwija idee powszechnego wychowania w ojczystym języku jednakowego dla obu płci oraz ideę wychowania przez prace- wszyscy pracują na roli, każdy ma się nauczyć rzemiosła według zainteresowania.
Akcentuje wykształcenie przyrodniczo-matematyczne. Przedstawia ideę oświaty pozaszkolnej dla dorosłych.
40. Przedstawiciele polskiego odrodzenia i ich poglądy na wychowanie i szkołę
· Andrzej Frycz Modrzewski - 16 w. (Czechy)
Dzieło: „O poprawie Rzeczypospolitej”
Wychowanie i szkołę uważa za jedną z podstaw dobrego urządzenia i funkcjonowania państwa. Nie ma przekonania do wychowania dworskiego, uważa że marnuje się tam wiele pieniędzy na zbyteczne rzeczy (stroje, uczty itp.).
Modrzewski preferuje naukę przez pracę. Uważa, że zawód nauczyciela to jest najwyższy stan w zawodach i dlatego ten stan należy bronić i ochraniać. Chce, aby wszyscy nie zależnie od stanu z jakiego pochodzą się kształcili. Szkoła miała byś świecka, ale Kościół powinien ją finansować.
· Szymon Marycjusz z Pilzna
Dzieło: O szkołach czyli akademiach ksiąg dwoje – 16 w.
Odpowiedzialnością za upadek szkół obarcza nie nauczycieli, ale odpowiednie władze.
Również upominał się o godność stanu nauczycielskiego, a głównie o opiekę nad Akademią Krakowską i profesorami akademickimi, którym sam był.
· Sebastian Petrycy z Pilzna 16-17 w.
Dzieło: Przydatki
Całość jego rozważań o wychowaniu przenika patriotyzm i chęć tworzenia edukacji narodowej. Dominują sprawy higieny, dietetyki i wychowania fizycznego. Zaleca młodzieży dużo ruchu, gier, zabawi ćwiczeń cielesnych. Jest zwolennikiem wychowania stanowego. Pierwszy w polskiej literaturze mówi o wychowaniu dziewcząt jednak takim ogólnym a nie umysłowym.
Wychowanie dziewcząt: powinny zachowywać wstydliwość panieńską, nie wychodzić bez towarzystwa starszej kobiety, nie próżnować: prząść, szyć, haftować i poznawać gospodarstwo domowe, uprawiać zabawy, aby były miłe i wesołe, nie mówić wiele. Ponieważ nie przyznawał im zdolności do zrozumienia jakiejkolwiek wiedzy, nie radził ich kształcić nawet w zakresie elementarnym. Wychowanie dziewcząt sprowadzał do spraw moralnych
41. Akademia Lubrańskiego
Została założona w 1519r. w Poznaniu przez biskupa Jana Lubrańskiego. Było to wzorowe Gimnazjum humanistyczne z kursami akademickimi. Akademia posiadała dwa wydziały: teologiczny i humanistyczny, nie miała jednak prawa nadawania tytułów naukowych, Na najwyższy poziom podniosła szkołę działalność Krzysztofa Hegendorfera, który dokonał reformy szkoły, opracował jej program oraz wydał szereg podręczników i rozpraw dydaktycznych.
Okres świetności uczelni przypadał na 1. połowę XVI w., kiedy stała się jednym z najważniejszych ośrodków kultury humanistycznej w Polsce.
42. Akademia Zamojska
Została założona w 1595r przez hetmana i kanclerza Jana Zamoyskiego. Wyższa szkoła humanistyczna. Akademia była pierwszą prywatną uczelnią w Polsce. Trzy wydziały: filozoficzny, medyczny, prawniczy. Pragnął ją zorganizować jako uczelnie wyższą, która miała kształcić w duchu obywatelskim i państwowym. Dla szlachty i mieszczan.
43. Reformacja i kontrreformacja –wyjaśnienie pojęć, chronologia
· Reformacja- ruch religijny, kulturalny i społeczny, zapoczątkowany ogłoszeniem w Wittenberdze przez M. Lutra (1517) 95 tez dotyczących sprzedawania przez księży odpustów, konieczności zreformowania bogacącego się i odchodzącego od zasad wiary Kościoła katolickiego.
Główne żądania reformatorów dotyczyły: przyjmowania komunii świętej w dwóch postaciach, zniesienia celibatu duchownych i rezygnacji Kościoła z posiadania majątku.
Przedstawiciele reformacji głosili, że zbawienie może być osiągnięte przez wiarę i ewangelię a nie przez uczynki. Reformacja doprowadziła do wojen religijnych oraz do utworzenia nowych odłamów wyznaniowych. (luteranizm, anglikanizm, kalwinizm)
Reformacja przyczyniła się znacznie do rozkwitu kultur narodowych, a zwłaszcza literatury, która coraz częściej publikowana była w językach narodowych
· Kontrreformacja - prąd religijny powstały w kościele katolickim, będący próba zahamowania szerzącej się reformacji i sposobem odzyskania pozycji Kościoła. Dzieło reformy Kościoła rzymskokatolickiego zapoczątkował zwołany w 1545 roku Sobór Trydencki, na którym uchwalono dekrety potępiające innowierców i ustalono strategię działania Kościoła. Ostatecznym celem kontrreformacji w Europie Zachodniej była fizyczna likwidacja protestantów.
Dużą rolę w rozwoju tego ruchu odegrał założony w 1540 zakon Braci Jezusowych - jezuitów. Kontrreformacja działała poprzez wszechstronnie rozwiniętą propagandę skierowaną przeciwko reformacji, stosowała także przymus wyznaniowy. Wprowadzono Indeks ksiąg zakazanych, czytanie Biblii w językach narodowych wymagało osobistego zezwolenia papieża, inkwizycja – instytucja podległa papieżowi, sądząca heretyków
44. Szkolnictwo w okresie reformacji i kontrreformacji – rodzaje szkół, program kształcenia.
1. Reformacja - szkoły miały charakter religijny, powstały szkoły ludowe, a w szkolnictwie położono większy nacisk na czytanie i naukę języka ojczystego (Luter domagał się tłumaczenia Biblii na języki ojczyste). Zrezygnowano z metody scholastycznej. Powstało nie tylko wiele szkół, ale także i bibliotek. Luter postulował, iż szkoły powinny być powszechnie dostępne dla dzieci ze wszystkich warstw społecznych
2. Kontrreformacja - szkolnictwo, zarówno elementarne, jak i wyższego szczebla, przejmuje Zakon jezuitów. Jezuici rozwinęli Szkolnictwo bezpłatne i wprowadzili pewne reformy w sposobie nauczania, jednak wypracowany przez nich System bardzo szybko skostniał i stał się anachroniczny. Nauczano łaciny, religii, retoryki, odrzucano wszystko to, co niechrześcijańskie.
45. Stosunek Lutra do oświaty
Marcin Luter (Niemcy) 15-16 w., inicjator reformacji,
Dzieło: przełożył Biblię na język niemiecki, był autorem Małego i Dużego Katechizmu,
Początkowo zniszczenie średniowiecznej niemieckiej szkoły było dla niego równie ważne jak obalenie zwierzchnictwa papieskiego nad życiem religijnym w Niemczech. Potępiał on wszystkie przedmioty szkolne, metody nauczania oraz podręczniki.
Luter, dzięki przetłumaczeniu Biblii na język niemiecki chciał udowodnić, że nauka łaciny i innych starożytnych języków jest marnowaniem czasu.
W rezultacie doprowadziło to do zaniku większości szkół i uniwersytetów.
Wiadomość o upadku oświaty wywołała w naukowych kołach europejskich bardzo negatywne wrażenie. Twierdzono, że tam gdzie pojawia się Luter, ginie nauka.
Od całkowitej porażki i upadku oświaty uratowała Niemcy polityka książąt i możnych, którzy od początku reformacji widzieli w niej czynnik wzmacniający ich władzę. Podporządkowali sobie wówczas życie religijne i kulturalne, naciskając jednocześnie na Lutra, aby odbudował zniszczone szkolnictwo.
Po czasie, pod ich wpływem Luter zmienił swój stosunek do szkół i kształcenia. Zaczął głosić nowe poglądy mówiące o tym, iż największa chwała i potęga zależy od dobrze wychowanych i inteligentnych obywateli. Twierdził wówczas, że trzeba zakładać szkoły zarówno dla chłopców jak i dziewcząt, gdyż wykształceni ludzie mogą lepiej wypełniać obowiązki urzędników, sędziów, lekarzy czy pastorów.
Mając na uwadze wywołaną przez siebie niechęć społeczeństwa do szkół, Luter oddawał je pod opiekę książąt i narzucił obowiązek kształcenia dzieci. Dotyczyło to oczywiście synów najbogatszych rodziców. Zalecany przez Lutra program nauczania obejmował łacinę, grekę, języka hebrajskiego, ponadto polecał czytać dzieła pisarzy chrześcijańskich oraz dzieła historyczne. Mimo, że w początkowym okresie cenił wysoko język niemiecki i polecał jego naukę na równi z łaciną i greką, tym razem tego zabraniał.
46. Działalność reformatorska - F. Melanchton, J. Sturm
Filip Melanchton (Niemcy) 16 w., uzyskał przydomek „nauczyciel Niemiec”, bliski przyjaciel Lutera, Dzieło: Liber de anima
W swoich programach szkolnych wprowadzał naukę katechizmu i religii do szkoły łacińskiej. Melanchton opracował organizację szkolną, która stała się wzorem dla innych krajów protestanckich; był autorem programów, podręczników w szkolnictwie średnim do nauczania gramatyki łacińskiej i greckiej, retoryki, logiki, fizyki i etyki. Wyzbył się wszystkiego co kojarzyło się ze średniowieczem: dysputy, stopnie. Wprowadził przedmioty klasyczne i nawiązywał do antyku.
Zreformował w Niemczech szkoły średnie i wyższe. Wzorem był urządzony przez niego w 1528 r. Wittenberdzki Uniwersytet. Utrzymywanie szkół miały wziąć na siebie władze świeckie – państwo. Językiem nauczania w klasach starszych był wyłącznie język łaciński, a retorykę uważano za królową nauk.
Jan Sturm (Niemcy) 16 w., profesor ginazjum w Strasburgu
Dzieło: O dobrym urządzeniu szkół
Program nauczania oparty był na nauce języków klasycznych i na retoryce, był bardzo wąski - obejmował w zasadzie tylko: religię, łacinę i grekę, lekturę utworów klasycznych i logikę Nie obejmował ani nauki języka ojczystego, ani nie liczył się z praktycznymi potrzebami życia. Wykształcenie rzeczowe uczniowie mieli czerpać głównie z lektury autorów starożytnych.
Model szkoły wyznaniowej – cel edukacji to mądra i wymowna pobożność. System klasowo-lekcyjny. Egzaminy.
Szkoła ta i zasady w niej panujące stały się wzorem do naśladowania dla humanistycznego szkolnictwa w całej Europie.
47. Charakterystyka szkół różnowierczych na ziemiach polskich- wymienić szkoły w ramach wyzwań – luterańskie, kalwińskie, ariańskie, braci czeskich.
...
euforia93